Zo kijken de Egyptenaren naar de Hebreeërs. Kort houden dat slag mensen!

Transcriptie

1 Preek over Exodus 3,14 (4 e dienst over het thema van de leiding van God in ons leven; doopdienst): De God van het verbond die ons leidt is een God van naam! Voorzang: Opwekking 167 (Samen in de naam van Jezus ) Votum en Groet Zingen: Opwekking 121 (De Heer is mijn herder) Gebed Onderwijs over de betekenis van de doop Zingen: Gezang 417 (ELB Zegen, aanbidding ) Arjan en Saskia van het Ende en Marcel en Aline Stip beantwoorden de doopvragen Zingen: Kinderlied 77 (Weet je dat de Vader je kent ) Luuk Manuel van het Ende en Fiene Mirthe Stip worden gedoopt Zingen: Opwekking 355 (U die mij geschapen hebt ) Declamatie door Saskia van het Ende Dankzegging en gebed Schriftlezing: Exodus 2,23-3,14 en Johannes 1,14-18 Zingen: Gezang 241 (ELB Wees stil ) Preek over Exodus 3,14: De God van het verbond die ons leidt is een God van naam. Zingen: Psalm 81, en 9 Dankzegging en voorbeden Collecte Zingen: Opwekking 497 (Ik wil leven door uw Geest ) Zegen Gemeente van onze Heer Jezus Christus! Voor de tweede keer in korte tijd zijn wij getuige van de bediening van de doop. Weer hoorden wij hoe God zijn Naam verbindt met die van twee van zijn kinderen. Hoe God Luuk en Fien opneemt in zijn verbond. Hoe Hij hen trouw belooft in goede en kwade dagen. For better, for worse! Zo zijn ze gedoopt in de Naam van de drieënige God. Maar dan is het ook fijn om te horen wat die Naam betekent. Wie is de God die zich zo aan ons verbindt? Wie is de God die ons leven leidt? Zo proberen we ook in deze dienst verder te komen met ons seizoensthema. We houden ons opnieuw bezig met de leiding van God in ons leven. Ik weet niet hoe u de preken over dit thema tot nu toe ervaart. Bij de leiding van God hebt u misschien wel heel bijzondere vragen. Hoe leidt God mij bij het maken van keuzes? Hoe leidt Hij mij bij het nemen van belangrijke beslissingen? Hoe maakt Hij mij duidelijk op welke weg ik moet gaan? Waar moet ik dan allemaal op letten? Mag ik dan bijzondere aanwijzingen verwachten? Hoe werkt dat nu in de praktijk: gaan aan Gods hand? Hoe zal God dat doen bij Luuk en bij Fien? Hoe doet Hij dat bij u en bij jou? Daar heb ik tot nu toe nog maar weinig over gezegd in mijn preken. En dat zal ik in deze preek ook nog niet doen. Ik wil u liever eerst duidelijk maken wie de God is die belooft ons te leiden. Dan komen die andere vragen vanzelf wel aan de orde. Dus wie is de God die ons leven leidt? Dat is ook de vraag die Mozes bezig houdt. In de vorige doopdienst hielden we ons bezig met de geschiedenis van Jozef. De zoon van Jakob die in Egypte zo'n hoge positie kreeg. Onder Farao de belangrijkste man van het land. In deze geschiedenis zijn we honderden jaren verder. In Egypte zijn ze Jozef al lang vergeten. Van een bevoorrechte positie van zijn familie is totaal geen sprake meer. Integendeel, de nakomelingen van Jakob zijn ongewenste vreemdelingen. Ze worden gezien als een bedreiging. Zoals vandaag velen in Nederland Turken en Marokkanen als een bedreiging zien. En ze planten zich maar voort. Straks maken zij nog de dienst uit in ons land met hun vreemde religie. Zo kijken de Egyptenaren naar de Hebreeërs. Kort houden dat slag mensen!

2 Ze worden onderdrukt en uitgebuit. Ze mogen zich zelfs niet voortplanten. Op een wonderlijke manier ontsnapt Mozes aan de abortuswetten van Farao. Hij groeit op aan het hof van de Farao als zoon van een prinses. Maar hij komt er achter dat hij eigenlijk een zoon van het verdrukte Israël is. Het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Op een goeie dag springt hij in voor zijn vertrapte volksgenoten. Maar dat slaat niet aan. De Hebreeërs zien Mozes niet zitten als hun bevrijder. Hij moet vluchten. Hij komt terecht in Midian. Daar trouwt hij en krijgt hij kinderen. Hij hoedt er de schapen en geiten van zijn schoonvader Jetro. Of hij nog wel eens terugdenkt aan zijn leven in Egypte? Aan zijn poging zijn volksgenoten te helpen? Och, misschien is dat al lang weggezakt. God heeft zijn leven anders geleid. Zo kan dat gaan. Daar moet je je dan maar bij neerleggen. Dingen gaan zoals ze gaan. Dan is daar plotseling die ontmoeting met de God van Abraham, Isaak en Jakob. 1 Bij die doornstruik die in brand staat en toch niet tot as verteert. Mozes krijgt de opdracht om nu zijn volk te redden uit de hand van Farao. Wat hem als jonge man niet lukte moet hij als grijsaard weer oppakken. Mozes krijgt een roeping te horen, die hij al lang niet meer voelt. Nee zeg, nu toch niet meer! Mozes komt in verzet. Hij stelt God twee vragen. Twee vragen waarmee hij onder zijn roeping uit wil komen. De eerste vraag is: wie ben ik, om die opdracht te vervullen? Een oude uitgebluste man ver over de AOW-leeftijd heen. Moet hij die klus klaren? Wie in Israël kent hem nog? En als de Egyptenaren hem nog wel kennen ziet het er niet best voor hem uit. Nee, het lijkt Mozes niet zo'n goed plan. Maar God zegt: Ik ben bij je. Precies wat Luuk vanochtend bij zijn doop te horen kreeg: Wees niet bang, want Ik ben bij je, vrees niet, want Ik ben je God! Mozes, is het niet jouw zaak en het is niet jouw volk, maar mijn zaak en mijn volk! Dus ga toch maar, Mozes! Dan komt Mozes met zijn tweede vraag. Stel dat ik naar de Israëlieten ga Hoort u goed, God, ik zeg stel Want ik zie het me zelf echt nog niet doen Maar stel ik ga naar de Israëlieten. En ze vragen mij: God heeft jou naar ons toe gestuurd om ons hier weg te halen? Wat is eigenlijk de naam van die God? Wat moet ik dan zeggen? De telefoon gaat. Vader is druk in de tuin bezig. Moeder is boven en heeft haar handen vol met de baby te verschonen. Eén van de andere kinderen neemt de telefoon aan. Een vreemde mannenstem: Is je vader of moeder ook thuis? Moet-ie vader uit de tuin roepen of moeder van boven? Misschien is het wel iemand met een verkooppraatje voor het één of ander. Wie kan ik zeggen dat er is? Dat is Mozes' vraag: Wie kan ik zeggen dat er is? Mozes vraagt God naar zijn Naam. In de wereld van de Bijbel is de naam meer dan een etiket om de ene persoon van de andere te onderscheiden. Als je iemands naam kent kun je invloed uitoefenen. 2

3 Het kennen van iemands naam geeft een zekere macht over zo iemand. Als je de naam van God kent kun je Hem manipuleren. Als je de naam van God kent kun je Hem voor jou aan het werk zetten. Mozes vraag God naar zijn naam. Daarmee vraagt hij naar het geheim van God. In de Bijbel zegt je naam iets van je wezen. Je bent zoals je heet. Myrthe is een lieftallige bloem in de wildernis. Manuel is iemand die met God verbonden is. Je bent zoals je heet. God, hoe heet u? Wat is uw geheim? Als de Israëlieten mij naar u vragen, wie kan ik dan zeggen dat er is? God antwoordt: Ik ben die er zijn zal. Zeg maar tegen de Israëlieten: IK ZAL ER ZIJN heeft mij naar u toegestuurd. Ik ben die er zijn zal IK ZAL ER ZIJN! Het is één van de vele mogelijke vertalingen van de Naam van God. Ik las dat de vertalers van de NBV moesten kiezen uit 121 mogelijkheden. 2 Om een paar te noemen: Aanwezige, Dichtbije, Niet altijd dezelfde, Zijnde, Wezer. 3 De vertaling van 1951 had: Ik ben die Ik ben. Zeg tegen de Israëlieten: Ik ben heeft mij tot u gezonden. In de rest van de NBV is deze naam weergegeven als HEER. HEER met allemaal hoofdletters. Alleen HEER is geen naam, maar een titel. Terwijl God hier toch eigenlijk wel zijn Naam noemt. Dat heeft een bijzondere oorzaak. Op een gegeven moment durfden de Joden de Naam van God niet meer uitspreken. Zo bang waren ze voor overtreding van het derde gebod. Daarom vulden ze overal waar in de Bijbel Gods Naam voorkwam de titel Heer in. Om zichzelf daaraan te herinneren vulden ze bij de medeklinkers van de Naam van God de klinkers van de titel Heer in. 4 De medeklinkers van de Godsnaam zijn: JHWH. 5 Heer is in het Hebreeuws Adonaj. Vul de klinkers van Adonaj in bij de medeklinkers van JHWH. 6 En je krijgt: JaHoWaH later in onze taal verbasterd tot Jehovah! 7 Maar waarschijnlijk was de Naam van God oorspronkelijk: Jáhwe of Jahwè. Terug naar de betekenis van die naam: Ik ben die Ik ben. 8 Of: Ik ben die er zijn zal IK ZAL ER ZIJN. Is dat wel een antwoord op de vraag van Mozes? Weet Mozes nu wie God is? Ja en nee. Laten we maar beginnen bij dat laatste. Met deze Naam geeft God zijn geheim niet prijs. Hij trekt zich terug in de verborgenheid. God laat zich niet kennen. God geeft zich niet prijs aan de mensen. Waarom niet? Omdat God ten diepste niet te kennen is. God staat op afstand van ons mensen. Hij is een God die zich verbergt. God is de totaal Andere. Er zijn mensen die over God praten alsof Hij hun vriendje is, die ze dagelijks bellen. Ze weten precies wat God wil. Toen zei God dit tegen me en toen maakte Hij me dat duidelijk. Bij wijze van spreken onder het scheren of tijdens de afwas. Alsof God geen geheimen meer voor hen heeft zo close zijn ze met Hem. Maar God is God en geen mens! Hij is een God op afstand heilig, verheven, onbegrijpelijk, anders! 3

4 Ik ben die ik ben! Denk niet dat je Mij ooit zult kennen als je eigen broekzak, Mozes. Wie Ik ben blijft een geheim! Onnavolgbaar! Krijgt Mozes antwoord op zijn vraag wie God is? Ik zei: ja en nee. Het nee heb ik eerst duidelijk gemaakt. Maar toch ook ja! Ik ben die Ik zijn zal! Ik ben er. Ik ben aanwezig, present. Ik sta klaar. Ik sta voor jullie klaar voor Israël, voor de kerk, voor Luuk en voor Fien. Ik ben actief in de wereld die Ik schiep. Ik sta paraat voor het volk dat Ik riep. Ik ben die Ik ben. Ik ben die Ik zijn zal. Niet alleen nu, maar ook in de toekomst. Ga met Mij mee op weg en je zult merken wie Ik ben. Met Mij op weg gaan is een bevrijdende ervaring. Mijn wezen, zegt God, is er wezen. 9 Daarom dat sommigen bij de vertaling van de Naam kiezen voor Wezer. De Naam van God is een spannende Naam. Spannend door de verborgenheid en de openbaring. Spannend door de verhulling en de onthulling. Die ver is, is nabij zoals we zingen met een gezang uit het Liedboek. Het is een Naam die ons oproept om Hem te vertrouwen. Iemand heeft eens gezegd daarin verschilt God van de mensen. Mensen moet je eerst leren kennen om ze te kunnen vertrouwen. Bij God is het net andersom. Als je God je vertrouwen schenkt zul je Hem leren kennen. Zul je Hem leren kennen als die telkens verrassend acte de présence geeft. Hij is de God die de toekomst opent. De God die zijn volk door de geschiedenis leidt. Wie met Hem op weg gaat zal Hem leren kennen als een geweldige God. Op dezelfde plek heeft God zich nog eens aan Mozes bekend gemaakt. Als het volk op indrukwekkende wijze uit Egypte bevrijd is. Na de grote tekenen die God deed. Na de wonderlijke doortocht door de Schelfzee. Als het volk bij de Sinaï gelegerd is. Dan maakt God zich nog eens aan Mozes bekend. Dan roept Hij opnieuw zijn Naam uit (Ex. 34,6): De HEER! De HEER! Een God die liefdevol is en genadig, geduldig, trouw en waarachtig! Zo wordt de Naam van God steeds verder ingevuld. Eigenlijk wordt die Naam bij elke nieuwe daad van God concreter. En toch wordt de verborgenheid nooit opgeheven. Nooit zullen we kunnen zeggen: nu doorgronden we het geheim van God. Nu kennen we Hem door en door. Hij blijft altijd de verborgene. Immers, God heeft met name een gezicht gekregen in Jezus Christus. Johannes noemt Hem het Woord, dat bij God was en dat God was. In dat Woord heeft God zich het duidelijkst uitgesproken. In het Woord dat vlees geworden is mens geworden is. Wij hebben zijn grootheid gezien, roept Johannes uit. De grootheid van de enige Zoon van de Vader. Maar ook die grootheid was een verborgen grootheid. Verborgen in de gestalte van een kwetsbaar mens. Wie in Hem alleen de zoon van de timmerman zag, ergerde zich aan Hem. 4

5 Alleen wie gelooft ziet zijn heerlijkheid. Ziet ook vandaag zijn heerlijkheid in de onaanzienlijkheid van het doopwater. En in de onaantrekkelijkheid van een puur menselijke gemeenschap als de kerk. Maar in die onaanzienlijke gestalte geeft Hij zijn verbond met ons vorm. Zo is Hij Hij die is en die was en die komt. Wie zich aan Hem toevertrouwt, met Hem op weg gaat, zal Hem leren kennen. Als God met ons. Immanuël, die zijn volk als een mirte laat bloeien in de wildernis. Zijn Naam zijn geprezen! AMEN