Creatieve economie Creatieve stad Creatieve incubator

Transcriptie

1 man lokaal management beleid Creatieve economie Creatieve stad Creatieve incubator Jean-Pierre Segers Karl Boumans lokaal ocmw gemeente

2

3 Creatieve economie Creatieve stad Creatieve incubator Verschenen in: Putten uit innovatie Creativiteit en innovatie als hefboom voor lokale groei

4

5 KWALITEIT, CREATIVITEIT EN INNOVATIE Creatieve Economie Creatieve Stad Creative Incubator Jean-Pierre Segers & Karl Boumans 1. Creatieve Economie Iedereen heeft de mond vol van creatieve economie. Richard Florida zei in 2002: it is not companies but places that provide a pool of talent. Florida beweert dat een aantrekkelijk regionaal en/of stedelijk klimaat creëren veel belangrijker is. The rise of the creative Class 1 zette aan tot reflectie over de creatieve economie. Peter Hall schreef al in 1988 Cities of Tomorrow 2, waarin creativiteit een belangrijke rol speelde. Het is ondertussen een maatschappelijk-economische verworvenheid dat een creatieve regio de kiemen kan dragen voor lokale en regionale groei. De creatieve industrie is in opmars, er is veel creatief talent aanwezig, zowel op het vlak van design en onderzoek als op het vlak van nieuw innovatief ondernemerschap. Innovatie en creativiteit zijn de beste garantie voor een duurzame economische groei. 1 2 Florida, R. (2002). The Rise of the Creative Class: And How it s transforming work, leisure, community and everyday life. New York: Perseus Book Group. Peter G. Hall (2002), Cities of tomorrow: an intellectual history of urban planning and design in the twentieth century. Wiley-Blackwell. 31

6 PUTTEN UIT INNOVATIE -CREATIVITEIT EN INNOVATIE ALS HEFBOOM VOOR LOKALE GROEI 2. Creatieve Stad Centrumstad Genk is de economische en logistieke poort van de provincie Limburg. De voormalige mijnsite van Winterslag heeft met respect voor het verleden een nieuwe hedendaagse bestemming gekregen en een nieuwe dynamiek in gang gezet voor Genk. De site betreft een industriële brownfield met een oppervlakte van 58,6 ha. In het verleden haalde Winterslag steenkolen boven. In de toekomst haalt Winterslag creativiteit boven. Creativiteit vormt de spil in de ontwikkeling van de oude mijnsite. Industriële, artistieke, recreatieve en sociale producten en projecten maken de kern uit van een groots opgevat stadsproject. C-Mine realiseert zijn ambities door de ontwikkeling van vier kernfuncties, met name: Educatie Creatieve economie Cultuur Toerisme en recreatie Bedrijfs- en productontwikkeling worden gerealiseerd door het uitbouwen van een designlab als impulscentrum voor het bedrijfsleven, door het aantrekken van toonaangevende bedrijven als stimulator en voorbeeldfunctie voor andere bedrijven, door het exploiteren van een bedrijfsverzamelgebouw voor creatieve economiebedrijfjes en het aanbieden van projectruimten voor ondernemende organisaties. De laatste jaren worden op verschillende bestuursniveaus en beleidsdomeinen steeds meer infrastructuur- en vastgoedprojecten ontwikkeld in de vorm van Publiek Private Samenwerking (PPS), zowel op regionaal als op lokaal vlak. Het succes van PPS roept echter heel wat vragen op en heeft zelfs geleid tot een vorm van mythevorming 3. 3 Jean-Pierre Segers & Rudi Van Gurp, C-Mine Genk: creativiteit als spil voor een geslaagde PPS in Kelchtermans Bert & Segers Jean-Pierre (eds.) (2010), PPS: mythe of realiteit?, Brugge: Vanden Broele 32

7 KWALITEIT, CREATIVITEIT EN INNOVATIE De ambities van C-Mine werden mee gerealiseerd door het aantrekken van deskundige private partners die bereid waren te investeren en om een belangrijke taakstelling op te nemen in de ontwikkeling van de vier genoemde kernfuncties. De stad zelf ontwikkelde de eigen stedelijke functies op de site. C-Mine werd daardoor niet alleen een geslaagde PPS, maar vooral ook een toonbeeld van creativiteit. De ambities van C-Mine werden mee gerealiseerd door het aantrekken van deskundige private partners die niet alleen wilden investeren, maar ook een belangrijke taakstelling opnamen in de ontwikkeling van de vier kernfuncties. De stad zelf ontwikkelde de eigen stedelijke functies op de site. De strategische keuze werd gemaakt om financiële hefbomen te zoeken om de eigen inbreng van de stad maximaal te versterken, aangezien het C-Mine project zeer grote financiële inspanningen vergt op het vlak van investeringen en exploitatie. Het gewenste multiplicatoreffect werd tot stand gebracht: via publiek private samenwerking: vb. de bioscoopinvestering; via publiek publieke samenwerking: vb. de Media & Design Academie; via subsidiewerving bij Europa (EFRO), Federale, Vlaamse en Provinciale overheden. De Provincie Limburg heeft samen met de partners MAD-faculty (PHL/KHLim), UHasselt & Stad Genk de krachten gebundeld en recent het initiatief genomen om een Design Hub Limburg (DHB) op te richten. Met de DHB wordt de groei van de creatieve economie in Limburg gestimuleerd. In wordt op dezelfde site in Genk een tweede PPS gerealiseerd met het Microsoft Innovatiecentrum (MIC). Dit is een centrum waar de overheid, de academische wereld en ondernemingen samenwerken rond onderzoek, technologie en softwaretoepassingen. Het nieuwe MIC in Genk zal werken rond e-health, dat zijn digitale toepassingen voor de zorgsector. De mosterd werd gehaald bij het succesvolle Microsoft Innovatiecentrum in Mons (Bergen). 33

8 PUTTEN UIT INNOVATIE -CREATIVITEIT EN INNOVATIE ALS HEFBOOM VOOR LOKALE GROEI 3. Creative Incubator Het voorbeeld van de creatieve stad Genk maakt duidelijk dat bedrijven, lokale overheden en individuele creatieve talenten op zoek zijn naar innovatieve en duurzame oplossingen, samenwerkingsverbanden en new skills for a new world. Ontwikkelingen gaan immers sneller, thema s worden complexer en vernieuwing is steeds vaker transsectoraal en/of intersectoraal gericht. De behoefte aan open innovatie en open source neemt exponentieel toe. Product-, proces-, diensten- en sociale innovatie zijn er de exponenten van. In dit kader past Creative Incubator. Creative Incubator is een platform waarin ruimte is voor een bundeling van innovatieve krachten uit: Bedrijfsleven Overheidssector Kennisinstellingen Creatieve industrie Sociale sector Strategische al dan niet publiek private samenwerking is essentieel. Het samenspel en de gewenste samenwerking tussen de sectoren en netwerkpartijen kan het best samengevat worden in onderstaand schema: 34

9 KWALITEIT, CREATIVITEIT EN INNOVATIE Schema 1 Creative Incubator wil, in de filosofie van C-Mine, een broedplaats zijn voor toptalenten en jonge ondernemers en heeft tot doel ideeën te genereren en te ondersteunen om door te groeien tot gezonde bedrijven die ingebed zijn in de regio en in de lokale economie. 35

10 PUTTEN UIT INNOVATIE -CREATIVITEIT EN INNOVATIE ALS HEFBOOM VOOR LOKALE GROEI Het platform vertrekt van het Triple Helix-model van Etzkowitz 4. Het is de organisatievorm van een incubator en is afhankelijk van de (financiering van de) initiator en/of exploitant en het pakket aan ondersteuning. Volgens H. Etzkowitz is het Triple Helix model voor samenwerking van onderwijs, overheid en ondernemers de sleutel tot innovatie in kennisintensieve regio s. Kernpunten in het model zijn: de rol van kennisinstellingen (hogescholen en universiteiten) voor de regionaal- stedelijke ontwikkeling; de (regionale) overheid die een voedingsbodem creëert voor innovatie en creativiteit door een instrumentarium van ondersteunende en financiële maatregelen en door publiek private samenwerking te faciliteren; het samenwerkingspotentieel van en tussen bedrijven, kennisinstellingen en de overheid. Creative Incubator wil nog een stap verder gaan door open innovatie/open source in het model in te brengen.de frequente wederzijdse uitwisseling van vragen en antwoorden worden gedragen door een samenwerking van studenten, kennisinstellingen, overheden, 4 Leydesdorff, Loet, and Henry Etzkowitz (1996). Emergence of a Triple Helix of University-Industry-Government Relations, Science and Public Policy 23,

11 KWALITEIT, CREATIVITEIT EN INNOVATIE bedrijven, creatieve industrieën, sociale organisaties en samenleving, waardoor (groei)kansen kunnen geboden worden aan de totstandkoming van ideeën en dit volgens de principes van open innovatie en open source. Er zijn verschillende kritische succesvoorwaarden om innovatie te realiseren en samen te werken aan een duurzame samenleving. Deze voorwaarden zijn het uitgangspunt geweest bij het ontwikkelen van de open innovatie formule van Creative Incubator. Duurzaam innoveren vraagt vernieuwende samenwerkingsvormen, waarin verschillende sectoren elkaar vinden: publieke en private partijen, kleine, middelgrote en grote ondernemingen, sociaal-economische organisaties, lokale besturen, kunst en wetenschap. De nieuwe samenwerkingsverbanden brengt hen allen samen in een omgeving waarin betrokkenheid en gedrevenheid met duurzame ontwikkeling en innovatie essentieel zijn. Hoe groter de betrokkenheid bij het thema, hoe succesvoller de innovatie. Daarom ook dat Creative Incubator zich richt op (intra) regionale samenwerking en ontwikkeling, waarbij stakeholders uit de directe (vertrouwde) omgeving samenwerken. De ontwikkelde kennis en de succesvolle innovaties zullen in het kader van open innovatie/open source ter beschikking worden gesteld en ook in andere regio s toegepast kunnen worden. 37

12 PUTTEN UIT INNOVATIE -CREATIVITEIT EN INNOVATIE ALS HEFBOOM VOOR LOKALE GROEI Innovatie gaat om meer dan het genereren van nieuwe ideeën. Een goede procesbegeleiding is essentieel. Traditionele denkpatronen doorbreken ook. Zeker wanneer stakeholders met de meest uiteenlopende achtergronden, die elk hun eigen taal en cultuur hanteren, samengebracht worden. Dit proces is complex en vraagt een bijzondere aanpak. Kennis moet immers gedeeld worden in een jargon dat iedereen begrijpt. Daarnaast zijn er de eerder traditionele aspecten zoals het bijeenbrengen van het juiste en meest effectieve netwerk, de financiering, de organisatie, het kwaliteitsmanagement en het afwegen van de belangen van de stakeholders. Creative Incubator is een netwerkorganisatie en werkt daarom actief samen met verschillende naar vernieuwing strevende publieke en private partners. Iedere partner kan vanuit zijn achtergrond en expertise een bijdrage leveren en de betrokken deelnemers coachen en begeleiden op één of meerdere aspecten binnen het traject: teamwork ondernemerschap analyse en business case ontwikkeling creativiteit en innovatie procesmanagement en netwerken concept en design (multimedia) communicatie en public relations Een creatieve stad als Genk, met C-Mine als exponent - is als het ware een voedingsbodem voor creatieve toptalenten. Creative Incubator wil toptalenten selecteren uit een regio. Deze Creative Top Guns gaan in multidisciplinaire teams aan de slag, samen met het bedrijfsleven, de overheid, de creatieve industrie en de sociale sector. Per team bedenken de Creative Top Guns creatieve en vernieuwende oplossingen en ontwikkelen ze duurzame businesscases voor de geselecteerde maatschappelijke en sociaal-economische vraagstukken. De Creative Top Guns worden intensief begeleid en gecoacht. Tijdens het traject worden er creatieve workshops gegeven. Halverwege het traject wordt er een groot creatief evenement georganiseerd om de tussentijdse resultaten te bespreken. Hier worden de deelnemers geprikkeld om in samenwerking en in open dialoog met creatieve 38

13 KWALITEIT, CREATIVITEIT EN INNOVATIE professionals hun creatieve vermogen en de gevonden oplossingen te vergroten en/of te verbeteren. Om optimaal te matchen met de creatieve industrie wordt samengewerkt met een aantal gerenommeerde netwerkorganisaties zoals Flanders District of Creativity. In het Creative Innovation Lab, één van de belangrijkste cellen binnen Creative Incubator, zullen creatieve en duurzame oplossingen met het oog op een succesvolle realisatie, vorm krijgen. Er wordt gewerkt met een unieke open innovatie formule. De finale fase van het Creative Innovation Lab is gericht op de concrete realisatie van de oplossingen: de spinoffs of spinouts. Dit gebeurt door de geselecteerde kansrijke ideeën uit te werken, te zoeken naar financierings- en samenwerkingsvormen en het bijeenbrengen van geïnteresseerde partijen. De gevonden oplossingen worden als haalbare business cases in een elevator pitch gepresenteerd. Deelnemers krijgen uiteindelijk de kans om via een werkgever of als eigen ondernemer de business cases in de praktijk te brengen. In Schema 2 wordt de creative cloud krachtig samengevat: Schema 2 39

14 PUTTEN UIT INNOVATIE -CREATIVITEIT EN INNOVATIE ALS HEFBOOM VOOR LOKALE GROEI 4. Management Summary Een creatieve regio kan de kiemen dragen voor lokale en regionale groei. De creatieve industrie is in opmars, er is veel creatief talent aanwezig, zowel op het vlak van design en onderzoek als op het vlak van nieuw innovatief ondernemerschap. Het voorbeeld van de creatieve stad Genk maakt duidelijk dat bedrijven, lokale overheden en individuele creatieve talenten op zoek zijn naar innovatieve en duurzame oplossingen, samenwerkingsverbanden en new skills for a new world. Een creatieve stad als Genk, met C-Mine als exponent - is als het ware een voedingsbodem voor creatieve toptalenten. In dit kader past Creative Incubator. Missie - Visie Creative Incubator wil bijdragen tot het opzetten en uitbouwen van kennisregio s door de ontwikkeling van duurzame regionale groei en ondernemerschap. Een missie die gestoeld is op 3 pijlers, met name: Innovatie Creativiteit - Publiek Privaat Partnerschap. Creative Incubator vertrekt daarom van een netwerk- of partnermodel. Door actieve open innovatie en open source willen we met de netwerkpartners bouwen aan Tomorrow s leading firms in de kennisregio. Strategische doelstelling Creative Incubator wil een substantiële bijdrage leveren aan de regionaal economische ontwikkeling door creatieve toptalenten te begeleiden naar een innovatieve en duurzame start-up. Operationele doelstelling Creative Incubator zal in een werkingsperiode van één jaar 25 creatieve toptalenten begeleiden en coachen en daardoor de businessplannen die daar uit voortvloeien helpen omzetten in concrete startups. 40

15 KWALITEIT, CREATIVITEIT EN INNOVATIE Creatieve Toptalenten (Creative Top Guns) We onderscheiden de volgende types creatieve toptalenten: 1) De topstudenten uit een regionale hogeronderwijspool (hogescholen, universiteiten in het partnernetwerk); 2) Creative talenten met een nog niet ontwikkeld business-idee dat kan rijpen en groeien tot een uitvoerbaar (regionaal) project door middel van het doorlopen van het coachingstraject binnen Creative Incubator en zo kan uitmonden in een start-up; 3) Ondernemende krachten in de regio die de stap naar ondernemerschap nog niet gezet hebben of nog niet durven zetten en die door gebruik te maken van Creative Incubator daarna wel die stap (durven) zetten. Over de auteurs Jean-Pierre Segers is master in de handelswetenschappen (UHasselt) en management openbare besturen. Hij is departementshoofd van het departement Business van de Provinciale Hogeschool Limburg. Daarvoor was hij als assistant professor verbonden aan de KU Brussel (KMO-Studiecentrum), Universiteit Hasselt en Universiteit Maastricht (MERIT). Hij was ook directeur bij de provincie Limburg en verbonden aan diverse kabinetten. Karl Boumans is master in de rechten (KUL) en psychologie (VUB). Hij is zich volledig gaan toeleggen op het ontwikkelen van sociale vaardigheden en creativiteit, zowel binnen bedrijven als gouvernementele organisaties voor zowel het individu, team als de hele organisatie. Hiervoor draagt hij vandaag de verantwoordelijkheid binnen de organisatie Creazy. 41

16 juridisch agement beleid beleid management