Algemene Voorwaarden Beleggingsdienstverlening

Transcriptie

1 Algemene Voorwaarden Beleggingsdienstverlening

2 Inhoud Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 Algemene Voorwaarden Beleggingsdienstverlening 4 Bijlage bij de Algemene Voorwaarden Beleggingsdienstverlening 18 Hoofdstuk 3 Voorwaarden Advies 24 Hoofdstuk 4 Voorwaarden Vermogensbeheer 26 Hoofdstuk 5 Voorwaarden Bevoorschotting 30 Hoofdstuk 6 Voorwaarden Opties 32

3 4 1 Algemene Voorwaarden Beleggingsdienstverlening 1. Definities In de Overeenkomsten Beleggingsdienstverlening en in de diverse toepasselijke Voorwaarden hebben de in dit artikel met een hoofdletter geschreven woorden de daaronder vermelde betekenis. Woorden die in het enkelvoud zijn gedefinieerd hebben eenzelfde betekenis indien zij in het meervoud worden gebruikt en vice versa. Algemene Bankvoorwaarden De Algemene Bankvoorwaarden, die door de Nederlandse Vereniging van Banken zijn gedeponeerd ter griffie van de Arrondissementsrechtbank te Amsterdam, zoals die van tijd tot tijd luiden. Algemene Voorwaarden Beleggingsdienstverlening Deze Algemene Voorwaarden Beleggingsdienstverlening zoals deze van tijd tot tijd luiden, al dan niet na wijziging conform artikel 24. Bank Staalbankiers N.V., statutair gevestigd te Den Haag, handelend onder de naam Staalbankiers. Staalbankiers N.V. is een bank die is ingeschreven in het register van De Nederlandsche Bank N.V. zoals bedoeld in artikel 1:107 Wft. Daarnaast is de Bank als beleggingsonderneming geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten te Amsterdam en als zodanig ingeschreven in het register zoals bedoeld in artikel 1:107 Wft, op basis waarvan de Bank bevoegd is om beleggingsdiensten te verlenen. Beleggingsdienstverlening Onder Beleggingdienstverlening wordt verstaan: a) het ontvangen en doorgeven van orders van de Cliënt met betrekking tot Financiële Instrumenten; b) het voor rekening van de Cliënt uitvoeren of doen uitvoeren van orders met betrekking tot Financiële Instrumenten; c) het ten behoeve van de Cliënt beheren van een individueel vermogen; d) het adviseren aan de Cliënt over Financiële Instrumenten (inclusief transacties daarin); e) het, al dan niet door inschakeling van het Bewaarbedrijf, in ontvangst nemen van Financiële Instrumenten, het bewaren van Financiële Instrumenten van de Cliënt (daaronder begrepen het houden van met die Financiële Instrumenten corresponderende rechten) en het uitleveren van Financiële Instrumenten; f) het verrichten van werkzaamheden behorend tot de administratie van de Financiële Instrumenten van de Cliënt; en g) andere diensten die de Bank op enig moment in het kader van en/of voortvloeiende uit de hiervoor vermelde diensten aan de Cliënt verleent; Bewaarbedrijf Staal Bewaarbedrijf B.V., statutair gevestigd te Den Haag. Cliënt Een of meer (rechts)personen, die met de Bank een Overeenkomst Beleggingsdienstverlening is/zijn aangegaan. Derivaten Opties, futures, termijncontracten, en/of andere door de Bank als zodanig geaccepteerde van Financiële Instrumenten afgeleide producten. Effectendepot Het aan de Effectenrekening gekoppelde depot waarop de Financiële Instrumenten worden aangehouden en geadministreerd, die Cliënt verkrijgt als gevolg van het doen van transacties in Financiële Instrumenten. Effectenrekening De in de administratie van de Bank op naam van de Cliënt aangehouden rekening, waarop gelden in euro worden geadministreerd en ten gunste of ten laste waarvan transacties in Financiële Instrumenten worden verricht. Aan de Effectenrekening is tevens een Effectendepot gekoppeld. Financiële Instrumenten Aandelen, obligaties, participaties, derivaten en andere financiële instrumenten zoals gedefinieerd in artikel 1:1 Wft die op enig moment onderwerp zijn van de Beleggingsdienstverlening.

4 5 Overeenkomst Beleggingsdienstverlening De tussen de Cliënt, de Bank en het Bewaarbedrijf gesloten Overeenkomst Beleggingsdienstverlening met betrekking tot vermogensbeheer, beleggingsadvies of execution only dienstverlening. Deze overeenkomsten worden ook aangeduid als respectievelijk Vermogensbeheerovereenkomst, Beleggingsadviesovereenkomst of Execution only overeenkomst. In de verschillende Overeenkomsten Beleggingsdienstverlening zijn de Voorwaarden van toepassing verklaard. Overeenkomst Beleggingsdienstverlening Bevoorschotting De tussen de Cliënt, de Bank en het Bewaarbedrijf gesloten Overeenkomst Beleggingsdienstverlening met betrekking tot bevoorschotting, ook aangeduid als Bevoorschottingsovereenkomst. Overeenkomst Beleggingsdienstverlening Opties De tussen de Cliënt, de Bank en het Bewaarbedrijf gesloten Overeenkomst Beleggingsdienstverlening met betrekking tot de handel in opties, ook aangeduid als Optieovereenkomst. Rekening De door de Cliënt bij de Bank aangehouden betaalrekening, bestemd voor het algemeen betalingsverkeer van de Cliënt. Voorwaarden Deze Algemene Voorwaarden Beleggingsdienstverlening en, voor zover van toepassing, andere voorwaarden die de Bank op enig moment met betrekking tot de Beleggingsdienstverlening heeft opgesteld. Wft De Wet op het financieel toezicht, zoals deze van tijd tot tijd luidt. 2. Werkingssfeer 2.1 Reikwijdte De Voorwaarden en de Algemene Bankvoorwaarden zijn van toepassing op alle rechtsbetrekkingen tussen de Bank en de Cliënt, die voortvloeien uit of samenhangen met de Beleggingsdienstverlening. 2.2 Aanhouden van (Effecten)Rekeningen De Cliënt houdt één of meer Rekeningen en één of meer Effectenrekeningen aan. 2.3 Effectendepot De Bank zal het Effectendepot uitsluitend crediteren of debiteren tegen het gelijktijdig debiteren respectievelijk crediteren van de Effectenrekening met het uit hoofde van de betreffende transactie in Financiële Instrumenten verschuldigde of te ontvangen bedrag. 3. Classificatie van Cliënten 3.1 Classificatie Iedere Cliënt wordt door de Bank geclassificeerd als een professionele of als een niet-professionele belegger. Bovendien kunnen sommige professionele beleggers geclassificeerd worden als een in aanmerking komende tegenpartij. De classificatie van de Cliënt is bepalend voor het beschermingsniveau waarop de Cliënt recht heeft met betrekking tot de door de Bank in acht te nemen zorgplicht bij haar Beleggingsdienstverlening. De Bank brengt iedere Cliënt bij aanvang van de Beleggingsdienstverlening ervan op de hoogte in welke van bovengenoemde categorieën hij is geclassificeerd. Een Cliënt kan de Bank verzoeken om een andere classificatie dan hem op dat moment is toegekend.

5 6 3.2 Opt-up voor niet-professionele beleggers Een Cliënt die is geclassificeerd als niet-professionele belegger en die aan de opt-up voorwaarden voldoet, kan de Bank verzoeken om te worden behandeld als een professionele belegger. Daarmee verliest hij bepaalde bescherming en beleggerscompensatierechten. 3.3 Opt-up voor professionele beleggers Indien een Cliënt is geclassificeerd als professionele belegger en aan de opt-up voorwaarden voldoet, kan de Cliënt de Bank verzoeken om te worden behandeld als in aanmerking komende tegenpartij. 3.4 Opt-down Indien een Cliënt is geclassificeerd als professionele belegger, kan de Cliënt de Bank verzoeken hem te behandelen als een niet-professionele belegger, teneinde in aanmerking te komen voor een hoger beschermingsniveau. Indien de Bank een dergelijk verzoek aanvaardt, zal de Cliënt een schriftelijke overeenkomst sluiten met de Bank, waarna de Bank de Cliënt als een niet-professionele belegger zal behandelen. Indien een Cliënt is geclassificeerd als in aanmerking komende tegenpartij kan de Cliënt de Bank verzoeken hem te behandelen als een professionele of niet-professionele belegger. 3.5 Verzoek tot herclassificatie Een verzoek tot herclassificatie kan de Cliënt maximaal éénmaal per kalenderjaar schriftelijk doen aan de Bank. De Bank zal een verzoek tot herclassificatie niet per specifieke dienst of transactie of per soort product of transactie honoreren, doch uitsluitend als het verzoek betrekking heeft op de gehele relatie met de Cliënt. De Bank is niet verplicht een dergelijk verzoek te honoreren. Aan honorering van het verzoek kan de Bank voorwaarden verbinden. De Bank zal de Cliënt ervan op de hoogte brengen als zij de Cliënt herclassificeert en met de Cliënt een schriftelijke overeenkomst sluiten. 3.6 Wijzigingen in de classificatie van professionele belegger / in aanmerking komende tegenpartij Het is de verantwoordelijkheid van de Cliënt om de Bank op de hoogte te houden van iedere wijziging die zijn classificatie als professionele belegger of in aanmerking komende tegenpartij zou kunnen beïnvloeden. Indien de Bank constateert dat een Cliënt niet langer voldoet aan de initiële voorwaarden om in aanmerking te komen voor classificatie als professionele belegger of in aanmerking komende tegenpartij, mag zij gepaste actie ondernemen, met inbegrip van de herclassificatie van de Cliënt als professionele belegger of niet-professionele belegger. 4. Instructies en mededelingen 4.1 Communicatiemiddelen De Cliënt kan de Bank middels door de Bank aangewezen communicatiemiddelen instructies geven, waaronder orders tot het in zijn naam en voor zijn rekening verrichten van transacties in Financiële Instrumenten, indien en voor zover het de Cliënt in zijn relatie tot de Bank is toegestaan van het betreffende communicatiemiddel gebruik te maken. 4.2 Vastleggen gesprekken/opdrachten De Bank is bevoegd om door de Cliënt telefonisch gegeven opdrachten en/of met de Cliënt telefonisch gevoerde gesprekken op een geluidsdrager vast te leggen. De Bank is bevoegd, doch niet verplicht om op die wijze vastgelegde opdrachten en gesprekken te bewaren en/of te archiveren. Als de Cliënt nakoming van de Bank verlangt van een verplichting tot afgifte van een kopie of transscriptie van een opname moet Cliënt eerst de relevante specificaties opgeven zoals relevante datum, tijdstip en locatie. Voor het verstrekken van een kopie of transscriptie worden kosten in rekening gebracht. De geluidsopnames zullen na verloop van tijd door de Bank worden gewist.

6 7 4.3 Effectennota De Bank stuurt de Cliënt van iedere transactie in Financiële Instrumenten en andere daarmee verband houdende handelingen schriftelijk een effectennota met de essentiële gegevens van de transactie. Op verzoek en na schriftelijke dan wel elektronische toestemming van de Cliënt kan de effectennota op elektronische wijze aan de Cliënt worden toegezonden. 4.4 Informatie langs elektronische weg Indien de Cliënt via internet bankiert en belegt bij de Bank, verleent de Cliënt bij voorbaat toestemming aan de Bank om - op een door de Bank te bepalen tijdstip - berichten waarbij de uitvoering van een order tot het verrichten van een transactie in Financiële Instrumenten aan de Cliënt wordt teruggemeld, effectennota s, rekeningafschriften, dan wel overige voor de Cliënt bestemde informatie uitsluitend langs elektronische weg aan de Cliënt te verstrekken. 4.5 Risico s De Cliënt is zich volledig bewust van de risico s die het langs elektronische weg ter beschikking stellen van informatie met zich meebrengt voor de authenticiteit en de vertrouwelijkheid van het berichtenverkeer en aanvaardt deze risico s. 4.6 Controleplicht Cliënt De Cliënt is verplicht de door de Bank aan de Cliënt (langs elektronische weg) ter beschikking gestelde informatie onverwijld doch ten minste dagelijks te controleren, alsmede te controleren of de door hem verstrekte orders juist zijn uitgevoerd. Bij constatering van een onjuistheid of onvolledigheid is de Cliënt verplicht de Bank daarvan onverwijld schriftelijk in kennis te stellen. 4.7 Kopie Indien aan de Cliënt uitsluitend langs elektronische weg informatie ter beschikking is gesteld, zal de Cliënt bevoegd zijn om binnen de van toepassing zijnde wettelijke bewaartermijn een kopie daarvan bij de Bank op te vragen. 5. Uitvoering van orders 5.1 Uitvoeringsregels Indien Financiële Instrumenten verhandeld worden aan meerdere beurzen, is de Bank met inachtneming van artikel 5.6 bevoegd zelf een beurs te kiezen waaraan zij de order ter uitvoering zal voorleggen, tenzij de Cliënt bij zijn order een specifieke beurs heeft opgegeven. Voor zover in deze Voorwaarden niet anders is bepaald, worden orders tot transacties in Financiële Instrumenten van de Cliënt uitgevoerd overeenkomstig zijn instructies en met inachtneming van de voor de desbetreffende beurs dan wel beurzen en/of overige markten geldende regels. De Bank handelt te allen tijde voor rekening en risico van de Cliënt. 5.2 Volmacht De Cliënt verleent hierbij aan de Bank onherroepelijke volmacht om de Effectenrekening van de Cliënt te belasten voor al hetgeen hij uit hoofde van zijn transacties in Financiële Instrumenten en andere daarmee verband houdende handelingen aan de Bank verschuldigd zal zijn. De Bank zal in verband met een uitgevoerde order de Effectenrekening van de Cliënt uitsluitend crediteren of debiteren met de aan- of verkochte Effecten tegen het gelijktijdig debiteren of crediteren van de Effectenrekening met het verschuldigde of het te ontvangen bedrag. 5.3 Voldoende saldo De Cliënt draagt er zorg voor dat te allen tijde voldoende saldo respectievelijk Financiële Instrumenten op zijn Effectenrekening aanwezig zijn voor de voldoening door de Bank van al hetgeen de Cliënt uit hoofde van en in verband met de Beleggingsdienstverlening verschuldigd is en zal zijn. De Bank weigert te allen tijde een order die een Cliënt heeft opgegeven, uit te voeren indien het saldo van de Cliënt onvoldoende is om de daaruit voortvloeiende verplichtingen te voldoen en in andere gevallen die wet of regelgeving voorschrijven. De Bank zal een Cliënt zo snel mogelijk op de hoogte stellen, als zij de uitvoering van een order

7 8 weigert. De Bank sluit in dit verband alle aansprakelijkheid uit, tenzij sprake is van opzet of grove schuld van de Bank. 5.4 Beperkingen De Bank is bevoegd beperkingen te stellen ten aanzien van de categorieën van Financiële Instrumenten waarvoor transacties worden uitgevoerd en ten aanzien van beurzen en markten waarop Financiële Instrumenten worden verhandeld. De Bank is tevens bevoegd beperkingen te stellen ten aanzien van de soorten orders voor transacties in Financiële Instrumenten waarvan zij de uitvoering in het kader van haar Beleggingsdienstverlening aan de Cliënt aanbiedt. De Bank is te allen tijde bevoegd wijzigingen aan te brengen in voormelde categorieën van Financiële Instrumenten, beurzen en markten en beperkingen ten aanzien van soorten orders aan te brengen, met dien verstande dat wijzigingen vooraf aan de Cliënt zullen worden bericht. 5.5 Dagorders en doorlopende orders Dagorders voor transacties in Financiële Instrumenten gelden - tenzij anders is overeengekomen - gedurende de dag waarop zij zijn gegeven. Doorlopende orders die niet kunnen worden uitgevoerd op de dag waarop de order door de Cliënt wordt verstrekt, worden door de Bank geaccepteerd voor een periode als wordt vermeld op de orderacceptatiebevestiging. 5.6 Best mogelijke resultaat Wanneer de Bank orders in Financiële Instrumenten van Cliënten uitvoert, zal zij, conform het dan geldende orderuitvoeringsbeleid, alle redelijke stappen ondernemen om het best mogelijke resultaat te behalen voor haar Cliënten. 5.7 Orderuitvoeringsbeleid Met het oog op het bepaalde in artikel 5.6 heeft de Bank met betrekking tot de uitvoering van cliëntenorders een orderuitvoeringsbeleid vastgelegd. De Bank zal haar Cliënten kennisgeven van wezenlijke wijzigingen in haar orderuitvoeringsregelingen of haar orderuitvoeringsbeleid. Een document dat details bevat over het orderuitvoeringsbeleid wordt aan Cliënten verstrekt overeenkomstig artikel 10.2 (Informatieverstrekking). 5.8 Goedkeuring Cliënt Door het ondertekenen van de Overeenkomst Beleggingsdienstverlening bevestigt de Cliënt uitdrukkelijk dat hij akkoord gaat met het orderuitvoeringsbeleid van de Bank. 5.9 Samengevoegde orders De Cliënt stemt ermee in dat de Bank orders mag samenvoegen met die van andere Cliënten. De Bank zal van deze bevoegdheid alleen gebruikmaken, als het onwaarschijnlijk is dat de samenvoeging van orders nadelig uitvalt voor de Cliënt. Het kan evenwel niet worden uitgesloten dat samenvoeging van orders in een specifiek geval in het nadeel van Cliënt uitpakt. Als de Bank niet in staat is om samengevoegde orders volledig uit te voeren, dan worden de desbetreffende Financiële Instrumenten toegewezen naar rato van de omvang van de oorspronkelijke orders. Alle toewijzingen van orders door de Bank zullen geschieden tegen de gemiddelde koers van het uitgevoerde deel van de samengevoegde orders. 6. Verslaglegging 6.1 Bewaarplicht De Bank bewaart alle relevante gegevens over de door haar verrichte transacties in Financiële Instrumenten gedurende ten minste vijf jaar. Daarnaast houdt de Bank gegevens bij over alle door haar verleende diensten en verrichte beleggingsactiviteiten, inclusief gegevens over ontvangen orders, gedurende ten minste vijf jaar. 6.2 Portefeuilleoverzicht De Bank zal ten minste eenmaal per jaar aan iedere Cliënt voor wie zij Financiële Instrumenten aanhoudt een portefeuilleoverzicht sturen van deze Financiële Instrumenten, tenzij een dergelijk overzicht werd verstrekt in een ander periodiek overzicht. 6.3 Fouten/onvolledige informatie Cliënten dienen de Bank onmiddellijk op de hoogte te brengen van fouten of onvolledige informatie die ze opmerken in de overzichten.

8 9 7. Verantwoordelijkheid bij execution only dienstverlening 7.1 Saldo- en dekkingsvereisten Indien de dienstverlening van de Bank aan de Cliënt in het kader van Beleggingsdienstverlening zich beperkt tot het doorgeven of (doen) uitvoeren van orders (de zogenaamde execution only dienstverlening) - ongeacht of dit zich voordoet in een specifiek geval dan wel op voortdurende basis - zal de Bank de door de Cliënt gegeven orders tot het verrichten van transacties in Financiële Instrumenten in beginsel toetsen aan saldo- en dekkingsvereisten. Een situatie als in dit artikel bedoeld, doet zich voor als de Cliënt middels directe communicatiekanalen, zoals orderlijnen en internet, orders aan de Bank geeft. Afgezien van het onderzoek naar de saldo- en dekkingsvereisten, zal de Bank niet toetsen of de door de Cliënt gegeven orders in overeenstemming zijn met de financiële situatie, beleggingsdoelstelling of risicobereidheid van de Cliënt. 7.2 Kennis en ervaring Voor zover de Wft dat voorschrijft, zal de Bank bij aanvang van de relatie met de Cliënt informatie inwinnen over diens ervaring en kennis met beleggen in het beoogde type Financiële Instrumenten. 7.3 Waarschuwing Indien de Bank op grond van de door de in artikel 7.2 bedoelde informatie van mening is dat de execution only dienstverlening niet passend is voor de Cliënt, of indien de Cliënt geen of onvoldoende informatie verschaft, zal de Bank de Cliënt hieromtrent in overeenstemming met het bepaalde in artikel 4:24 Wft waarschuwen. In een dergelijk geval is de Bank desalniettemin gerechtigd de door de Cliënt gevraagde order uit te voeren. Het is de verantwoordelijkheid van de Cliënt de Bank zo volledig mogelijk en voldoende gedetailleerd de gevraagde informatie te verschaffen. De Cliënt wordt geacht zich ervan bewust te zijn dat onjuiste en/of onvolledige informatie ertoe kan leiden dat de Bank ten behoeve van de Cliënt transacties verricht, die niet geschikt of zelfs nadelig voor hem (kunnen) zijn. De Bank kan zonder meer afgaan op de door de Cliënt mondeling of schriftelijk verstrekte informatie aangaande zijn kennis van en ervaring met beleggen in Financiële Instrumenten. 7.4 Geen advies De Bank geeft in het kader van haar execution only dienstverlening geen beleggingsadvies. De Cliënt dient zelfstandig te beslissen in welke Financiële Instrumenten hij belegt en of die Financiële Instrumenten passend voor hem zijn. De Bank draagt geen enkele verantwoordelijkheid voor de beleggingsbeslissingen van de Cliënt. De Cliënt kan de Bank niet aansprakelijk houden voor eventuele negatieve resultaten van deze beleggingsbeslissingen. 8. Risico beleggen in Financiële Instrumenten, Opties, Bevoorschotting 8.1 Kenmerken Financiële Instrumenten Een algemene beschrijving van de aard en risico s van de Financiële Instrumenten waarop de dienstverlening van de Bank betrekking heeft, zijn nader toegelicht in Bijlage 1 van de Algemene Voorwaarden Beleggingsdienstverlening. Deze toelichting is niet uitputtend. De Bank zal de Cliënt op diens verzoek aanvullende informatie verstrekken. 8.2 Verklaringen Cliënt Door ondertekening van de Overeenkomst Beleggingsdienstverlening geeft de Cliënt uitdrukkelijk te kennen: a) voldoende door de Bank te zijn ingelicht over de risico s en gevolgen verbonden aan het beleggen in Financiële Instrumenten; b) zich volledig bewust te zijn van de risico s en gevolgen verbonden aan het beleggen in Financiële Instrumenten; en c) deze risico s en gevolgen zonder enig voorbehoud te aanvaarden. 8.3 Waarde beleggingen De waarde van beleggingen in Financiële Instrumenten kan fluctueren. In het verleden

9 10 behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. 8.4 Opties De Beleggingsdienstverlening zal zich niet uitstrekken tot opties, tenzij een Optieovereenkomst Overeenkomst Beleggingsdienstverlening Opties is aangegaan. 8.5 Krediet Voor zover de Cliënt bij het beleggen in Financiële Instrumenten gebruik maakt van een krediet of op enige andere manier geheel of gedeeltelijk met geleend geld belegt, verklaart de Cliënt uitdrukkelijk zich ervan bewust te zijn het risico te lopen zijn inleg te verliezen en mogelijk een schuld over te houden. Een krediet op onderpand van Financiële Instrumenten is slechts toegestaan nadat een Bevoorschottingsovereenkomst is aangegaan. 9. Belangenconflicten De Bank heeft organisatorische en administratieve maatregelen genomen met als doel belangenconflicten vast te stellen, in beeld te brengen en te beheersen. Indien een belangenconflict onvermijdelijk blijkt te zijn, stelt de Bank de Cliënt hiervan op de hoogte. De Bank zal daarbij voldoende bijzonderheden vermelden, zodat de Cliënt in staat wordt gesteld met kennis van zaken een weloverwogen beslissing te nemen ten aanzien van de beleggingsdienst, beleggingsactiviteit of nevendienst in verband waarmee het belangenconflict zich voordoet. Een beknopte beschrijving van het beleid van de Bank in verband met belangenconflicten wordt aan niet-professionele cliënten verstrekt overeenkomstig artikel 10.2 (Informatieverstrekking). Niet-openbare, koersgevoelige informatie, die mogelijkerwijs binnen de Bank bekend is, zal niet gebruikt kunnen worden bij de Beleggingsdienstverlening aan de Cliënt. 10. Communicatie 10.1 Taal van de communicatie De communicatie tussen de Cliënt en de Bank zal in de Nederlandse taal plaatsvinden en de Bank zal alle informatie aan de Cliënt in de Nederlandse taal verstrekken, tenzij anders wordt overeengekomen Informatieverstrekking Alle informatie die door de Bank verstrekt wordt ingevolge deze Algemene Voorwaarden Beleggingsdienstverlening zal schriftelijk of op andere duurzame dragers, zoals of andere elektronische kanalen, worden verstrekt. De Cliënt stemt ermee in dat aan hem persoonlijk gerichte informatie op andere duurzame dragers kan worden verstrekt. In afwijking van het voorgaande kan de Bank niet persoonlijk tot de Cliënt gerichte informatie via haar website verschaffen. De Cliënt stemt uitdrukkelijk in met het gebruik van de website als middel voor informatieverstrekking. De Bank zal van de bevoegdheid om informatie via andere duurzame dragers of via de internetsite met internetadres Staalbankiers.nl te verstrekken, alleen gebruik maken, als dit past in de context waarmee de Bank met de Cliënt zaken doet. Alle mededelingen van de Cliënt aan de Bank zullen schriftelijk geschieden, tenzij de Bank en de Cliënt anders zijn overeengekomen of in deze Algemene Voorwaarden Beleggingsdienstverlening anders is bepaald. 11. Depositogarantiestelsel en beleggerscompensatiestel sel 11.1 Uitkering DNB Op grond van het Besluit bijzondere prudentiële maatregelen, beleggers-compensatie en depositogarantie Wft (het Besluit ) kan de Cliënt, voorzover hij een particulier of kleine onderneming is die voldoet aan de in het Besluit gestelde criteria en één (of meer) Rekening(en) en/of Geldrekening(en) bij de Bank aanhoudt in aanmerking komen voor compensatie indien De Nederlandsche Bank N.V. ( DNB ) constateert dat de Bank niet meer aan haar verplichtingen kan voldoen. De hoogte van het garantiebedrag wordt

10 11 vastgesteld door de Nederlandse wetgever. De meest actuele garantieregeling met de hoogte van de garantiebedragen is te raadplegen op de website van DNB ( Uitkering DNB Op grond van het Besluit kan de Cliënt, voor zover hij een particulier, of kleine onderneming is die voldoet aan het in het Besluit gestelde criteria, die in verband met Beleggingsdienstverlening geld of Financiële Instrumenten aan de Bank heeft toevertrouwd, en die een vordering heeft (i) tot terugbetaling van geld dat door de Bank wordt gehouden in verband met het verlenen van beleggingsdiensten of (ii) tot teruggave van Financiële Instrumenten die door de Bank worden gehouden, maximaal uitgekeerd krijgen van DNB indien DNB constateert dat de Bank niet meer aan haar verplichtingen kan voldoen Toepassing Voor beantwoording van de vraag of de Cliënt gerechtigd is tot een uitkering op grond van het Besluit, is de officiële en meest recente tekst van het Besluit bepalend. 12. Aansprakelijkheid 12.1 Rekening en risico Cliënt De Bank en/of het Bewaarbedrijf verrichten alle handelingen in het kader van de Beleggingsdienstverlening voor rekening en risico van de Cliënt Opzet/grove schuld Bank en/of Bewaarbedrijf De Bank en/of het Bewaarbedrijf zullen niet aansprakelijk zijn voor schade als gevolg van een waardedaling of waardestijging van Financiële Instrumenten, door de Cliënt geleden verliezen en/of gederfde winst, of welke andere schade ook, behalve indien en voor zover (rechtens) komt vast te staan dat deze schade het rechtstreekse gevolg is van opzet of grove schuld van de Bank en/of het Bewaarbedrijf bij het verrichten van de door haar/hen verleende diensten Uitsluiting aansprakelijkheid Bank/ Bewaarbedrijf De Bank en/of het Bewaarbedrijf zijn nimmer aansprakelijk voor indirecte schade, gevolgschade en/of gederfde winst Vrijwaring De Cliënt vrijwaart de Bank en/of het Bewaarbedrijf voor aanspraken van derden met betrekking tot de door haar/hen verrichte diensten. 13. Bewaring van Financiële Instrumenten 13.1 Wge-effecten Op de bewaring van Financiële Instrumenten die deel uitmaken van een door de Bank gehouden verzameldepot als bedoeld in de Wet giraal effectenverkeer, zijn de bepalingen van die wet alsmede het bepaalde in de volgende zin van toepassing. Voor zover die Financiële Instrumenten aan uitloting onderhevig zijn, zal de Bank ervoor zorg dragen dat telkens bij uitloting aan iedere Cliënt afzonderlijk een met diens gerechtigheid overeenkomend bedrag aan voor aflossing aangewezen Financiële Instrumenten wordt toebedeeld Niet Wge-effecten De bewaring van alle overige zich in Nederland bevindende Financiële Instrumenten (met uitzondering van geïndividualiseerde Financiële Instrumenten, opties en andere Derivaten) en de bewaring van zich in het buitenland bevindende Financiële Instrumenten (met uitzondering van opties en andere Derivaten) geschiedt door het Bewaarbedrijf. Op de bewaring van deze Financiële Instrumenten zijn van toepassing de Bepalingen inzake de Bewaring van Effecten, die bij de Bank ter inzage liggen en op verzoek van de Cliënt kosteloos worden toegezonden Financiele Instrumenten De Bank kan de Financiële Instrumenten die toebehoren aan de Cliënt aanhouden bij een derde. De Cliënt erkent nadrukkelijk dat waar Financiële Instrumenten of gelden worden gehouden bij een derde: a) de Bank de nodige zorg betracht bij de keuze van dergelijke derden. De Bank is niet aansprakelijk voor tekortkomingen van die derden, indien zij aantoont dat zij bij de

11 12 keuze van die derden de nodige zorgvuldigheid in acht heeft genomen; b) mogelijkerwijs de Financiële Instrumenten van de Cliënt niet als zodanig zijn te onderscheiden van de andere Financiële Instrumenten die de derde houdt voor de Bank of voor zichzelf; c) mogelijkerwijs de Financiële Instrumenten van de Cliënt worden gehouden op een door de derde onderhouden omnibusrekening; d) de derde met betrekking tot de Financiële Instrumenten of gelden een goederenrechtelijk zekerheidsrecht, een voorrecht of een recht tot verrekening kan hebben; e) de derde insolvent kan worden of anderszins niet in staat kan zijn om zijn verplichtingen na te komen; f) als gevolg van de onder (b), (c), (d) en/of (e) genoemde omstandigheden de Cliënt het risico loopt dat niet alle Financiële Instrumenten kunnen worden terugverkregen of dat zich een tekort kan voordoen in de Financiële Instrumenten die op zijn effectenrekening zijn bijgeschreven, en dat aldus zijn rechten met betrekking tot deze Financiële Instrumenten nadelig kunnen worden beïnvloed; g) het recht van een staat die geen EU-lidstaat is van toepassing kan zijn op de rekening waarop de rechten met betrekking tot de Financiële Instrumenten of gelden zijn bijgeschreven; en h) de onder (g) genoemde omstandigheid de rechten van de Cliënt met betrekking tot de Financiële Instrumenten kan beïnvloeden Zekerheden/Verrekening De Cliënt erkent nadrukkelijk dat: a) de Bank een pandrecht heeft op de Financiële Instrumenten en gelden van de Cliënt; b) de Bank een recht tot verrekening heeft met betrekking tot de Financiële Instrumenten en gelden van de Cliënt; c) de voorwaarden van het pandrecht en het recht tot verrekening van de Bank zijn opgenomen in de Algemene Bankvoorwaarden, deze Algemene Voorwaarden Beleggingsdienstverlening, de Overeenkomst Beleggingsdienstverlening en/of een tussen de Cliënt en de Bank gesloten specifieke overeenkomst Financiële instrumenten bij effectenfinancieringstransacties Mits de Cliënt vooraf uitdrukkelijk heeft ingestemd met het gebruik van zijn Financiële Instrumenten onder gespecificeerde voorwaarden, mag de Bank de Financiële Instrumenten van de Cliënt gebruiken in verband met effectenfinancieringstransacties (bijv. een opgenomen of verstrekte lening van Financiële Instrumenten, een repo of omgekeerde repo, dan wel een kooptransactie met wederverkoop of een verkooptransactie met wederinkoop) of anderszins voor eigen rekening of voor rekening van een andere cliënt Financiele instrumenten in een omnibusrekening Wanneer de Financiële Instrumenten van de Cliënt worden gehouden in een omnibusrekening aangehouden door een derde partij, zal de Bank geen overeenkomsten voor effectenfinancieringstransacties aangaan of anderszins van deze instrumenten gebruik maken voor eigen rekening of voor rekening van andere cliënten, tenzij zij de uitdrukkelijke instemming heeft gekregen van de Cliënt. De voorgaande zin is niet van toepassing indien de Bank over systemen en controlemiddelen beschikt, die waarborgen dat de betrokken Financiële Instrumenten toebehoren aan cliënten die overeenkomstig artikel 13.5 vooraf hun instemming hebben verleend. 14. Verpanding 14.1 Verpanding De Cliënt verpandt aan de Bank, voor zover nodig bij voorbaat, tot zekerheid voor al hetgeen de Bank al dan niet opeisbaar of onder voorwaarde van de Cliënt te vorderen heeft of zal hebben uit hoofde van de Beleggingsdienstverlening of uit welken hoofde ook: a) al zijn huidige en toekomstige aandelen in de door de Bank gehouden verzameldepots zoals

12 13 bedoeld in de Wet giraal effectenverkeer en alle huidige en toekomstige vorderingen uit hoofde van of samenhangende met de Financiële Instrumenten waarop de betreffende aandelen in de verzameldepots betrekking hebben; b) de te zijnen name aan het Bewaarbedrijf in bewaring gegeven en in de toekomst in bewaring te geven Financiële Instrumenten, voor zover deze door het Bewaarbedrijf voor de Cliënt zijn dan wel worden geïndividualiseerd, alsmede de huidige en toekomstige rechten jegens het Bewaarbedrijf die voortvloeien uit de bewaargeving ten behoeve van de Cliënt door het Bewaarbedrijf van de Financiële Instrumenten die niet door het Bewaarbedrijf voor de Cliënt zijn dan wel worden geïndividualiseerd; c) andere Financiële Instrumenten, goederen en waardepapieren die de Bank, het Bewaarbedrijf dan wel een derde voor één van deze instellingen uit welke hoofde ook, voor of van Cliënt onder zich heeft of zal krijgen; d) alle vorderingen die hij tegenover de Bank nu of te eniger tijd kan doen gelden uit hoofde van de nu of te eniger tijd ten gunste van de Cliënt aanwezige geldelijke tegoeden hetzij op de Effectenrekening en de Rekening, hetzij op enigerlei andere wijze aanwezig of geboekt Reikwijdte Het pandrecht omvat mede een recht van pand op alle ter zake de verpande Financiële Instrumenten, rechten en/of vorderingen te ontvangen vergoedingen Toevoeging nieuwe Financiële Instrumenten Deze verpandingen zullen telkens tot stand komen door de enkele toevoeging van de nieuwe Financiële Instrumenten, rechten en/of vorderingen aan de aan de Cliënt toebehorende Effectenrekening(en) respectievelijk Rekening(en), welke toevoeging voor zover nodig tevens zal gelden als kennisgeving aan de Bank/het Bewaarbedrijf Volmacht Onverminderd het voorafgaande is de Cliënt verplicht om op eerste verzoek van de Bank al datgene te doen en daarvoor medewerking te verlenen, teneinde het in dit artikel bedoelde pandrecht te vestigen en verleent daartoe hierbij een onvoorwaardelijke en onherroepelijke volmacht aan de Bank om alle handelingen te verrichten die noodzakelijk dan wel wenselijk zijn met het oog op het vestigen van de in dit artikel bedoelde pandrecht(en). 15. Verklaring van Erfrecht Na het overlijden van een Cliënt verlangt de Bank dat degene(n) die wenst te beschikken over de - op naam van de overleden Cliënt op de Effectenrekening en/of op de Rekening aangehouden tegoeden, een verklaring van erfrecht overlegt. 16. Vergoedingen 16.1 Kosten De Bank brengt de Cliënt voor de door haar uitgevoerde beleggingsdiensten bewaarloon, provisie en (transactie)kosten in rekening overeenkomstig de te eniger tijd bij de Bank geldende tarieven. Deze tarieven kunnen worden opgevraagd via alle kantoren van de Bank en kunnen worden geraadpleegd op de website van de Bank. Daarnaast wordt eventuele debet- en creditrente over de Effectenrekening berekend conform de tarieven zoals gepubliceerd in de meest recente versie van het Tarievenoverzicht te vinden op de website van de Bank Informatieverstrekking over kosten De Bank verstrekt aan de Cliënt informatie over de kosten en bijbehorende lasten alsmede over wijzigingen in de kosten overeenkomstig artikel 10.2 (Informatieverstrekking) Aan derden verschuldigde kosten De Bank kan tevens de door haar aan derden verschuldigde kosten voor de door haar uitgevoerde diensten aan de Cliënt in rekening brengen.

13 Tariefwijziging De Bank behoudt zich het recht voor de in artikel 16.1 bedoelde tarieven op ieder moment en met onmiddellijke ingang te wijzigen. In dat geval heeft de Cliënt overeenkomstig het artikel met het kopje Wijziging overeenkomst van de Overeenkomst Beleggingsdienstverlening het recht de Overeenkomst Beleggingsdienstverlening tussen de Cliënt en de Bank door middel van een aangetekend schrijven met onmiddellijke ingang op te zeggen, met inachtneming van het bepaalde in artikel 25.1 van deze Algemene Voorwaarden Beleggingsdienstverlening Provisies Wanneer de Bank een dienst verleent aan een Cliënt kan zij vergoedingen, provisies of andere niet-geldelijke voordelen aan derde partijen betalen of van derde partijen ontvangen. Het beleid van de Bank inzake het betalen van provisies aan derde partijen en ontvangen van provisies van derde partijen is opgenomen op de website van de Bank. 17. Gegevens Cliënt 17.1 Cliëntgegevens De Bank is ingevolge wet- en regelgeving verplicht ter medewerking aan de handhaving en controle op de naleving van deze regels gegevens aan derden te verstrekken uit de door de Bank gehouden cliëntenadministratie. De Bank behoeft voor de verstrekking van deze gegevens niet de toestemming van de Cliënt Marketingdoeleinden De gegevens uit de administratie van de Bank betreffende de Cliënt kunnen door de Bank worden gebruikt voor marketingdoeleinden Gedragscode Voorts zal de Bank de Gedragscode Verwerking Persoonsgegevens Financiële Instellingen in acht nemen. 18. Bijzondere omstandigheden In geval van bijzondere omstandigheden, waaronder begrepen het uitvallen van ordersystemen en grote drukte op de effecten- en optiebeurzen, kan er vertraging optreden bij de uitvoering van orders van de Cliënt. De Bank is niet aansprakelijk voor de hierdoor ontstane schade, direct of indirect, tenzij er sprake is van opzet of grove schuld van de Bank. 19. Koersopgaven 19.1 Koersopgave/koersinformatie De Bank en het Bewaarbedrijf zijn niet verplicht aan de Cliënt koersopgaven of koersinformatie te verstrekken Aansprakelijkheid De Bank is niet aansprakelijk jegens de Cliënt of derden voor schade, direct dan wel indirect, geleden als gevolg van of samenhangend met door de Bank verstrekte koersopgaven of koersinformatie. 20. Royement van orders in Financiële Instrumenten 20.1 Royement door Bank Indien wijzigingen plaatsvinden in Financiële Instrumenten (zoals een split-up, afstempeling, aanvang handel ex-lotingskans) royeert de Bank eventuele lopende orders met betrekking tot zodanige Financiële Instrumenten. Voorts wordt de Cliënt geacht er mee bekend te zijn dat zich omstandigheden kunnen voordoen (waaronder bepaalde gebeurtenissen ten aanzien van de uitgevende instelling van Financiële Instrumenten die waarschijnlijk van wezenlijke invloed zullen zijn op de koers van de betreffende Financiële Instrumenten) als gevolg waarvan lopende orders in deze Financiële Instrumenten worden geroyeerd door de beurs waar deze worden uitgevoerd Bestensorders/limietorders Bij Financiële Instrumenten die ex-dividend gaan worden, na beurssluiting op de dag voorafgaand aan de dag waarop de Financiële Instrumenten ex-dividend worden genoteerd,

14 15 alle nog openstaande bestensorders en limietorders die voor beurssluiting in het ordersysteem van de Bank zijn ingevoerd geroyeerd, tenzij op de effectenbeurs alwaar de Financiële Instrumenten worden verhandeld andere voorschriften of gebruiken van kracht zijn. De Bank zal in geval van royement niet gehouden zijn om deze order met een aangepaste limiet uit te voeren, behoudens het geval dat door de Cliënt aan de Bank daartoe een nieuwe order is verstrekt Aanvaarding door Bank Een opdracht van de Cliënt tot het royeren van een order wordt uitsluitend aanvaard onder de voorwaarde dat door de Bank of door een door haar ingeschakelde derde nog geen (begin van) uitvoering aan de betreffende order is gegeven. 21. Hoofdelijkheid Indien de Cliënt uit twee of meer (rechts) personen bestaat, zijn zij ieder hoofdelijk jegens de Bank aansprakelijk voor alle bestaande en toekomstige verplichtingen van de Cliënt uit hoofde van de door de Bank verrichte diensten. 22. Dekkingstekorten 22.1 De Bank stelt de Cliënt onverwijld in kennis indien en zodra in verhouding tot de financiële verplichtingen van de Cliënt naar het oordeel van de Bank een tekort aan zekerheden ontstaat. In dat geval is de Cliënt verplicht om binnen vijf (5) werkdagen de door de Bank verzochte zekerheden te stellen. Voor het geval, door welke oorzaak ook, niet tijdig aan deze verplichting wordt voldaan en/of naar het redelijke oordeel van de Bank verwacht mag worden dat niet aan deze verplichting zal worden voldaan, geeft de Cliënt hierbij bij voorbaat onherroepelijke volmacht aan de Bank om (een deel van) de Financiële Instrumenten van de Cliënt te verkopen en met de netto opbrengst daarvan, dus onder aftrek van belastingen en/of kosten en provisies, het tekort aan te zuiveren Bij de uitoefening van de bevoegdheid genoemd in artikel 22.1, zal de Bank de volledige vrijheid hebben om te bepalen welke Financiële Instrumenten worden verkocht en te dien aanzien nimmer aansprakelijk zijn voor geleden verliezen en/of andere schade, tenzij de Bank aantoonbaar onzorgvuldig heeft gehandeld. 23. Amerikaanse belastingwetgeving 23.1 Bronbelasting De Cliënt is gehouden alle (administratieve) voorschriften en procedures van de Bank stipt na te leven in het geval dat de Cliënt belegt in Financiële Instrumenten waarvan de inkomsten zijn onderworpen aan bronbelasting van de Verenigde Staten van Amerika (hierna te noemen: Amerikaanse Effecten ) Limitation On Benefits-verklaring Indien: a) de Cliënt belegt in Amerikaanse Effecten; b) de Cliënt bovendien geen natuurlijk persoon is; en c) de Cliënt op grond van enig belastingverdrag met de Verenigde Staten van Amerika recht wil doen gelden op een vermindering van de in artikel 23.1 bedoelde bronbelasting, dan is de Cliënt in ieder geval gehouden om op eerste verzoek van de Bank een zogenaamde Limitation On Benefits-verklaring (i.e. een verklaring van de Cliënt dat deze recht heeft op toepassing van het belastingverdrag tussen het land alwaar de Cliënt fiscaal ingezetene is en de Verenigde Staten van Amerika) aan de Bank en het Bewaarbedrijf af te geven. Indien de Cliënt niet, of niet tijdig voldoet aan de in artikel 23.1 en 23.2 genoemde verplichtingen, is de Bank - in verband met de op haar rustende verplichtingen ter zake van de in artikel 23.1 bedoelde bronbelasting - gerechtigd om de Cliënt in te delen in de categorie van wie de inkomsten uit Amerikaanse Effecten onderworpen zijn aan het hoogste inhoudingspercentage.

15 W-9 formulier Indien de Cliënt belegt in Amerikaanse Effecten en de Cliënt bovendien kan worden gekwalificeerd als een U.S. person, dan is de Cliënt gehouden om binnen 14 dagen na een daartoe strekkend verzoek van de Bank, aan de Bank: a) een volledig ingevuld en rechtsgeldig ondertekend W-9 formulier of bij vervanging daarvan een document van gelijkwaardige strekking te verstrekken; en b) schriftelijke toestemming aan de Bank en het Bewaarbedrijf te verlenen om het voornoemde W-9 formulier of het vervangende document aan de bevoegde (belasting-) autoriteit in de Verenigde Staten van Amerika en/of een voor de Bank en/of het Bewaarbedrijf optredende inhoudingsplichtige van bronbelasting op Amerikaanse Effecten te doen toekomen. Indien de Cliënt niet, of niet tijdig voldoet aan de in dit artikellid genoemde verplichtingen, is de Bank - in verband met de op haar rustende verplichtingen ter zake van de in 23.1 bedoelde bronbelasting - gerechtigd om de Amerikaanse Effecten op de Effectenrekening van de Cliënt namens en voor rekening en risico van de Cliënt te vervreemden, ongeacht de alsdan te realiseren bruto verkoopopbrengst en de daarover af te dragen belasting(en). 24. Wijziging 24.1 Wijziging Voorwaarden De Bank is gerechtigd deze Algemene Voorwaarden Beleggingsdienstverlening en de Voorwaarden te wijzigen en/of aan te vullen. Een wijziging en/of aanvulling treedt in werking twee maanden nadat de Cliënt hierover door de Bank is geïnformeerd overeenkomstig de bepalingen van artikel 10.2 of in de gelegenheid is gesteld om hiervan kennis te nemen. Indien de Cliënt niet akkoord gaat met de wijziging en/of aanvulling, dient hij dit binnen de termijn van twee maanden aan de Bank te melden, waarna de Bank de Beleggingsdienstverlening met onmiddellijke ingang zal beëindigen, onverminderd het bepaalde in artikel Bindendheid In afwijking van het bepaalde in artikel 24.1 zal een door de Bank aangebrachte wijziging en/of aanvulling in de Algemene Voorwaarden Beleggingsdienstverlening direct nadat de Cliënt daarover is geïnformeerd of in de gelegenheid is gesteld daar kennis van te nemen, bindend zijn voor de Bank en de Cliënt, als de betreffende wijziging en/of aanvulling naar het redelijk oordeel van de Bank verband houdt met of voortvloeit uit een uitspraak, een instructie of een bindend advies waaraan de Bank zich gebonden acht, of met een wijziging in regelgeving. Een door de Bank aangebrachte wijziging of aanvulling zal eveneens direct bindend zijn indien deze slechts van praktische aard is. 25. Beëindiging 25.1 Afwikkeling transacties Behoudens voor zover door de Bank en de Cliënt schriftelijk anders is overeengekomen: a) worden transacties in Financiële Instrumenten die op de datum van beëindiging van de Overeenkomst Beleggingsdienstverlening nog niet zijn afgewikkeld, door de Bank zoveel mogelijk afgewikkeld overeenkomstig de Voorwaarden; en b) blijft gedurende deze afwikkeling ieder der partijen gebonden aan de Voorwaarden alsmede aan alle overige overeenkomsten, waaronder begrepen verpanding, voor zover betrekking hebbend op de Financiële Instrumenten van de Cliënt die onderwerp zijn van de Beleggingsdienstverlening Restitutie Indien de Overeenkomst Beleggingsdienstverlening door de Cliënt wordt beëindigd, is de Bank niet gehouden tot gehele of gedeeltelijke restitutie van aan haar verschuldigd betaalde vergoedingen en blijft de Cliënt reeds vervallen doch nog niet betaalde vergoedingen onverminderd verschuldigd.

16 Opheffing Effectenrekening bij geen tegoed De Bank is bevoegd een Effectenrekening waarop gedurende een periode langer dan één kalenderjaar geen tegoed wordt aangehouden op te heffen, nadat de Bank de Cliënt daarover schriftelijk heeft geïnformeerd en de Cliënt niet binnen een periode van drie maanden aan de Bank heeft kenbaar gemaakt daartegen bezwaar te hebben. 26. Klachten Het kan gebeuren dat Cliënt niet tevreden is over de dienstverlening van Staalbankiers. In dat geval kan Cliënt een klacht indienen. Klachttermijn Een klacht moet worden ingediend (bij voorkeur schriftelijk) binnen één jaar nadat het feit zich heeft voorgedaan. Kifid Postbus AG DEN HAAG Telefoon 0900-fklacht ofwel Gegevens Staalbankiers Staalbankiers N.V. Bezoekadres: Lange Houtstraat 8, Den Haag Postadres: Postbus 327 (2501 CH) Den Haag Staalbankiers staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank N.V., Postbus 98 te Amsterdam (1000 AB). Vergunningnummer Staalbankiers staat tevens onder toezicht van de AFM, Postbus te Amsterdam (1001 GS). Waar indienen? In eerste instantie dient de klacht te worden ingediend bij het kantoor waar Cliënt contacten onderhoudt. De adressen van de kantoren staan vermeld op de website of opvragen bij het Client Service Centre, telefoon Wordt de klacht niet naar tevredenheid afgehandeld, dan kan Cliënt zich wenden tot de Secretaris van de Klachtencommissie van Staalbankiers. De schriftelijke klacht, inclusief een eventueel daaraan voorafgaande de briefwisseling en/of andere relevante informatie, kan worden gestuurd naar: Staalbankiers N.V. T.a.v. de Secretaris van de Klachtencommissie Postbus CH Den Haag of per naar compliance@staalbankiers.nl Indien de uitkomst van de klachtafhandeling door de Klachtencommissie van Staalbankiers niet naar tevredenheid is, kan Cliënt zich wenden tot het Klachten Instituut Financiële Dienstverlening (Kifid) of de rechter. Het Kifid hanteert eigen spelregels, raadpleeg daarvoor de website

17 18 2 Bijlage bij de Algemene Voorwaarden Beleggingsdienstverlening Kenmerken en risico s Hieronder worden de kenmerken van verschillende financiële instrumenten en enkele relevante begrippen besproken alsmede de daaraan verbonden beleggingsrisico s. Aan alle vormen van beleggen zijn risico s verbonden. De risico s zijn afhankelijk van het instrument waarin wordt belegd. Meestal geldt dat een belegging met een potentieel hoger rendement grotere risico s met zich brengt. Het doel van deze bijlage is een kort overzicht te geven van wat beleggen betekent, en welke risico s hieraan zijn verbonden. Deze toelichting is niet bedoeld om een volledige omschrijving te geven van een bepaald financieel instrument en de Bijlage geeft dan ook niet alle kenmerken en risico s weer. U moet niet in financiële instrumenten handelen tenzij u de aard en de werking van deze instrumenten begrijpt en begrijpt welke risico s u loopt. Aandelen Aandelen zijn deelnemingen in het aandelenkapitaal van een vennootschap. De aandeelhouder mag zich - economisch gezien - beschouwen als een bezitter van een deel van het vermogen van een onderneming. Aandelen kunnen op naam zijn gesteld of aan toonder luiden. Bij aandelen is er sprake van risicodragend kapitaal. De waardeontwikkeling is vooral afhankelijk van de gerealiseerde en verwachte bedrijfsresultaten en de dividendpolitiek van de betrokken vennootschap. Aandelenkoersen kunnen snel fluctueren en kunnen negatief worden beïnvloed door macro-economische ontwikkelingen en door berichtgeving over de vennootschap in kwestie. In geval van faillissement van de uitgevende instelling (de vennootschap die de aandelen uitgeeft) kan de waarde van de aandelen teruglopen tot nul. Aandeelhouders komen pas voor dividend in aanmerking, nadat alle overige kapitaalverschaffers het aan hen toekomende rendement hebben ontvangen. Als het slecht gaat met de vennootschap, dan zal geen dividend worden uitgekeerd. Er komen zowel courante als incourante aandelen voor. Courante aandelen zijn genoteerd aan een officiële effecten beurs en worden regelmatig verhandeld. Incourante aandelen worden minder makkelijk verhandeld omdat er weinig of geen aanbod voor is of er niet dagelijks in wordt gehandeld. Omvangrijke aan- of verkopen in incourante aandelen worden hierdoor in het algemeen gelijk vertaald in een oplopende of dalende koers. Bij de aan- of verkoop loopt u het risico dat u niet op het door u gewenste moment uw aandelen kunt verhandelen. Samengevat bieden aandelen over het algemeen een onzeker rendement terwijl u daarnaast het risico loopt uw inleg te verliezen. Certificaten van aandelen Certificaten van aandelen zijn financiële instrumenten die originele aandelen vertegenwoordigen. De aandelen zelf zijn meestal in beheer bij een administratiekantoor. De beheerder, veelal dus het administratiekantoor, verkrijgt de aandelen op eigen naam en wordt rechthebbende (juridisch eigenaar) van de aandelen terwijl de certificaathouder economisch belanghebbende wordt. Een certificaat houder heeft niet alle rechten die zijn verbonden aan aandelen. Vaak heeft de certificaathouder niet of slechts beperkt het aan de aandelen verbonden stemrecht. De risico s die verbonden zijn aan certificaten zijn in principe dezelfde als de risico s die aan gewone aandelen zijn verbonden. In geval van faillissement kan de waarde van de certificaten dan ook teruglopen tot nul. Certificaten kunnen royeerbaar zijn, hetgeen inhoudt dat zij door de certificaathouder kunnen worden ingewisseld tegen het onderliggende aandeel. Voor niet-royeerbare certificaten is deze mogelijkheid uitgesloten. Beperkt royeerbare certificaten kunnen alleen onder bepaalde omstandigheden of voorwaarden worden ingewisseld. Obligaties Als u in obligaties belegt, leent u in feite geld aan een bedrijf, een instantie of een overheid. Over de schuld wordt door de entiteit die de obligatie heeft uitgegeven over het algemeen een vooraf overeen gekomen rente vergoed en krijgt u aan het

18 19 einde van de looptijd de nominale waarde van de obligatie uitbetaald. Er bestaan bijzondere vormen van obligaties. Deze bijzondere vormen kunnen betrekking hebben op de wijze van rentebetaling, de wijze van aflossing, de wijze van uitgifte en bijzondere leningsvoorwaarden. Het rendement op de obligatie kan bijvoorbeeld (mede) afhankelijk worden gesteld van de geldende rentestand (voorbeelden zijn surplusobligaties en rente-indexobligaties) of van de winst van de instelling die de obligatie heeft uitgegeven (zoals winstdelende obligaties en inkomstenobligaties). Er bestaan ook obligaties waarop geen rente wordt uitbetaald (zerobonds). Het rendement op deze obligaties wordt verkregen uit het verschil tussen de uitgiftekoers en de latere aflossingskoers. Ook een belegging in obligaties draagt risico s met zich mee. De koers van een obligatie is over het algemeen in de eerste plaats afhankelijk van de rentestand, zodat koersschommelingen kunnen plaatsvinden. Voorts is de gegoedheid van de uitgevende instelling belangrijk. Over het algemeen fluctueren de koersen van obligaties echter minder dan aandelenkoersen. Als de uitgevende instelling in financiële moeilijkheden komt, bestaat de mogelijkheid dat zij in het uiterste geval niet in staat is om de nominale waarde van de obligatie en de rente te betalen. Beleggingsinstellingen Beleggingsinstellingen zijn instellingen die gelden aantrekken of verkrijgen om collectief te beleggen, om daarmee de participanten te laten delen in de opbrengsten van de beleggingen. Beleggingsinstellingen zijn er in de vorm van rechtspersonen en in de vorm van fondsen zonder rechtspersoonlijkheid. In het eerste geval vindt de participatie plaats in de vorm van aandelen, in het tweede geval wordt deelgenomen middels participaties. Tevens kan er een onderscheid tussen open-end beleggingsinstellingen en closed-end beleggingsinstellingen gemaakt worden. Bij open-end beleggingsinstellingen is de toe- en uittreding door de participanten onbeperkt en het aantal uitstaande aandelen/participaties is niet begrensd. Bij closed-end beleggings instellingen is het aantal uitgereikte aandelen/participaties wel vastgelegd. Gedurende de looptijd is toe- en uittreden in beginsel niet, of slechts onder voorwaarden mogelijk, hetgeen er in resulteert dat aandelen/participaties in deze soort beleggingsinstellingen niet of niet makkelijk verhandelbaar zijn. Hierdoor loopt u het risico dat u niet op het door u gewenste moment uw aandelen/ participaties in de beleggingsinstellingen kunt verhandelen. Voor beleggingsinstellingen geldt dat de hierboven genoemde risico s van aandelen en obligaties, afhankelijk van de soorten effecten of andere waarden waarin wordt belegd door de beleggingsinstelling (bijvoorbeeld obligaties, aandelen, onroerend goed), ook van toepassing zijn. Beleggings instellingen kunnen ook (een) index(en) volgen. De risico s van beleggen in beleggingsinstellingen worden in beginsel relatief kleiner door de spreiding van de beleggingen binnen de beleggingsinstelling. Dit neemt niet weg dat het beleggen in beleggings instellingen over het algemeen een onzeker rendement biedt terwijl u daarnaast het risico loopt uw inleg te verliezen. Hedge funds Een hedge fund of hedgefonds is een beleggingsinstelling waarbij de beheerder tracht een optimaal rendement te realiseren onafhankelijk van de richting van de beurs. De nadruk ligt op het behalen van een absoluut rendement en niet zozeer op het beter presteren dan een index. Eén van de verschillen tussen hedgefondsen en klassieke beleggingsfondsen is dat hedgefondsen gebruik maken van een breder scala aan instrumenten en handelstechnieken. Zo kunnen derivaten worden gebruikt ter bescherming van het rendement of kunnen aandelen worden verkocht om te profiteren van dalende aandelenkoersen, zonder dat deze aandelen in het bezit zijn van het hedge fund (short verkopen). Het zelf beleggen via hedgefondsen vereist een gedegen kennis van de strategie, hefboom en liquiditeitsrisico van de hedgefondsen. Daarnaast is een goed begrip van complexe handels- en derivatenstrategieën van belang.

19 20 Converteerbare obligaties en reverse exchangeables De converteerbare obligatie is een obligatie die onder bepaalde voorwaarden gedurende de zogenaamde conversieperiode tegen de conversie koers kan worden omgewisseld tegen aandelen. De coupon is in de regel om deze reden iets lager dan een gewone obligatie. Een converteerbare obligatie vertoont kenmerken van zowel een obligatie als van een aandeel. Voor de risico s wordt derhalve verwezen naar de risico s die zijn verbonden aan deze financiële instrumenten. Een reverse exchangeable is de Engelse term voor een omgekeerde converteerbare obligatie. Bij deze obligatie heeft niet de belegger het recht om op afloopdatum de obligatie in aandelen om te wisselen, maar is het aan de uitgevende instelling om te beslissen of zij de nominale waarde van de obligatie uitbetaalt in contanten of in aandelen. Het risico voor de belegger bestaat hieruit dat als wordt afgelost met aandelen, die aandelen op dat moment een lagere waarde vertegen woordigen dan de nominale waarde van de obligatie. Tegenover dit risico staat de relatief hoge coupon, die de belegger jaarlijks ontvangt. De risico s van reverse exchangeables zijn vergelijkbaar met het beleggen in aandelen. Het verliezen van uw gehele belegging is ook in dit geval mogelijk. Warrants Een warrant is het recht (maar niet de plicht) om gedurende een vastgestelde periode aandelen, obligaties of andere financiële instrumenten te kopen (callwarant) of verkopen (putwarrant) tegen een vooraf vastgestelde prijs (de uitoefenprijs) van de oorspronkelijke uitgevende vennootschap van de onderliggende financiële instrumenten. Een warrant lijkt op een optie met dien verstande dat een warrant een recht vertegenwoordigt jegens het betrokken bedrijf. De contractspecificaties bij warrants zijn niet gestandaardiseerd. Bij warrants doet zich het hefboomeffect voor. Een relatief kleine prijsverandering van de onderliggende effecten heeft een disproportioneel grote prijsverandering van de warrant tot gevolg (positief dan wel negatief). De prijzen van warrants kunnen dus sterk fluctueren. Als u overweegt om warrants te kopen dient u daarbij goed te bedenken dat het recht om een bepaald effect te verkrijgen, welk recht een warrant u geeft, maar beperkt geldig is. Dat betekent dat als u binnen de van toe passing zijnde termijn u uw warrant niet uitoefent, uw belegging waardeloos is. Beleg uitsluitend in warrants indien u bereid bent het risico te lopen dat u uw gehele inleg kwijtraakt met daarbij de kosten voor effectenprovisie of andere transactiekosten. Opties Een optie is een contract waarbij de partij die de optie verstrekt (de schrijver ) aan zijn wederpartij het recht toekent om een onderliggende waarde, bijvoorbeeld een pakket aandelen of een vastgestelde hoeveelheid goud, gedurende of aan het einde van een overeengekomen periode te kopen (we spreken dan van een call-optie ) of te verkopen (we spreken dan van een put-optie ) tegen een prijs welke van tevoren is bepaald of waarvan overeengekomen is op welke wijze deze bepaald zal worden. Voor dit recht betaalt de wederpartij meestal een premie aan de schrijver. De premie bedraagt slechts een fractie van de onderliggende waarde. Hierdoor leidt een koersschommeling van de onderliggende waarde tot grotere winsten of verliezen voor de houder van een optie (de zogenaamde hefboom werking). Meestal is de optie tussentijds verhandelbaar: zowel call-opties als put-opties kan men dan kopen en verkopen. De premie die dient te worden betaald, is onder meer afhankelijk van de waardeontwikkeling (koers) van de onderliggende waarde. De risico s bij opties verschillen al naar gelang u opties koopt danwel opties schrijft. Hieronder gaan wij op beide situaties in. Het kopen van opties Het kopen van opties is minder risicovol dan het schrijven van opties. Als de prijs van de onderliggende waarde in uw nadeel wijzigt, kunt u eenvoudigweg de optie laten expireren. U verliest dan hooguit de premie

20 21 die u heeft betaald om de optie te kopen, plus effecten provisie of andere transactiekosten. Het verkopen of schrijven van opties Als u een optie schrijft loopt u een groter risico dan als u een optie koopt. Een schrijver (verkoper) van een optie neemt de verplichting (geen recht) op zich om de onderliggende waarde te leveren (schrijver van de call-optie) of af te nemen (schrijver van de put-optie) tegen de afgesproken prijs. Hij heeft dus een leverings- of afnameplicht, ongeacht de daadwerkelijke prijs van de onderliggende waarde op het moment dat de optie wordt uitgeoefend. Bij het schrijven van opties wordt onderscheid gemaakt tussen het gedekt en ongedekt (naakt) schrijven van opties. Onder gedekt schrijven wordt verstaan het schrijven van een calloptie op de onderliggende waarde waarbij de schrijver de onderliggende waarde al in bezit heeft. Bij het ongedekt of naakt schrijven heeft men deze stukken niet in bezit en zullen tegen de dan geldende koers alsnog worden geleverd. Het risico kan dan onbeperkt zijn. Het schrijven van put-opties wordt altijd als ongedekt beschouwd (men is immers verplicht de onderliggende waarde te kopen, indien de koper van de optie van zijn recht gebruik wenst te maken). Alleen als u een ervaren belegger bent zou u wellicht kunnen overwegen om ongedekte opties te schrijven, en alleen dan als u zich volledig op de hoogte heeft gesteld van de voorwaarden en het potentiële risico dat gelopen wordt. Bij opties kunt u verplicht worden om extra geld bij te storten op uw rekening om te voldoen aan uw marginverplicht ing om uw ingenomen optiepositie te behouden (zie hieronder voor uitleg over het begrip margin). Indexopties U kunt ook opties nemen op indexen, zoals een algemene aandelenindex, een sector index of een willekeurige andere index of referentiewaarde. In verschillende opzichten zijn indexopties en gewone aandelenopties gelijk. In tegenstelling tot andere opties kunnen indexopties echter alleen worden afgerekend in geld. Het verschil tussen de uitoefenprijs van de optie en de slotkoers van de index op de dag dat de optie wordt uitgeoefend is het bedrag dat moet worden betaald of dat wordt ontvangen. Kopers van indexopties lopen in feite dezelfde risico s als kopers van aandelenopties. Het belangrijkste risico is dat de onderliggende index zich gedurende de looptijd van de optie niet beweegt in de richting die werd verwacht door de belegger. In dat geval kan de indexoptiehouder zijn totale inleg binnen korte tijd verliezen. Een ander risico is dat de index zich wel in de juiste richting beweegt, maar dat deze beweging niet groot genoeg is om winstgevend te zijn voor de calloptie houder of putoptiehouder. In beide situaties kan de optiehouder er voor kiezen om de optie te verkopen vóór de expiratiedatum om een deel van de kosten te dekken. Omdat een optie echter minder waard wordt als de expiratiedatum nadert, kan het lastig zijn om daadwerkelijk een deel van de kosten terug te verdienen. Ook hier bestaat dus de kans dat u uw gehele inleg verliest. Als u indexopties schrijft loopt u risico s die andere beleggers niet lopen. Omdat indexopties naar hun aard reageren op prijsfluctuaties van een breed scala aan onderliggende waarden, is het bijzonder moeilijk voor een schrijver van een indexoptie om zijn posities af te dekken. Doordat de opties in contant geld worden afgerekend is er een aanvullend risico: op het moment van assignment loopt een calloptieschrijver nog steeds bepaalde risico s, zelfs als hij zijn posities heeft ingedekt en zelfs als hij alle aandelen zou bezitten die deel uitmaken van de index waarop de optie betrekking heeft. Dit komt doordat het geldbedrag dat de optieschrijver moet betalen op het moment van assignment is gebaseerd op de slotkoers van de index op de dag dat de optie wordt uitgeoefend, zijnde de beursdag voor assignment. Nadat de indexoptie is afgerekend, loopt de schrijver van de optie de kans dat de aandelen (of andere opties) waarmee hij zijn posities had ingedekt zich ongunstig ontwikkelen op de markt waardoor hij op zijn totale positie een verlies lijdt. Als u indexopties schrijft of een spreader bent, moet u zorgvuldig nagaan wat de invloed op uw totale positie is als de optie wordt uitgeoefend voordat u een indexoptietransactie verricht.