De verlichting in de veranda

Transcriptie

1 TECHNIEK De verlichting in de veranda Al te vaak beschouwt men de verlichting van een veranda als een bijkomstig probleem. Dikwijls negeert men het of men stelt het uit tot na het concept van de veranda, wat uiteraard de plaatsingsmogelijkheden aanzienlijk beperkt. Maar wanneer de veranda ontworpen wordt als een volwaardige leefruimte en dat is tegenwoordig de norm- dan wordt de verlichting bepalend voor haar comfort. In die mate zelfs, dat men er goed aan doet om de verlichting al in het ontwerpstadium van de veranda te bestuderen. In werkelijkheid is de verlichtingsproblematiek van een veranda tweevoudig, want men moet ze vanuit twee aanvullende hoeken bekijken. Enerzijds is er de natuurlijke verlichting, namelijk het zonlicht, en anderzijds is er het kunstlicht dat meestal met elektriciteit wordt gevoed. Dit laatste wordt gebruikt om het eerste te vervangen zodra de avond valt of wanneer het overdag te donker wordt. Deze aanvullende rol van de twee lichtbronnen geldt voor alle kamers van de woning, maar ze geldt vooral in een veranda, die per definitie een lichtrijke plaats is. De natuurlijke verlichting Natuurlijk licht is essentieel: het moet de aanbevolen lichtbron blijven, en dat om verschillende redenen. Eén ervan is dat natuurlijk licht leven geeft aan de woonruimten. Volgens de seizoenen en het tijdstip van de dag geeft natuurlijk licht door zijn variërende intensiteit en veranderende kleuren een extra dynamiek aan de kamers. Daarom kan het ook een bijzondere rol spelen in de architecturale vormgeving en waarneming. Bovendien is het natuurlijk licht dat binnenvalt, licht van topkwaliteit. Zo hebben we om dezelfde taak te verrichten, zoals lezen, in vergelijking minder natuurlijk licht dan kunstlicht nodig: dat kan gaan tot 35% minder, als we natuurlijk licht bijvoorbeeld met fluorescentielampen vergelijken. Dit komt door het simpele feit dat onze ogen beter aangepast zijn aan natuurlijk licht. Dankzij natuurlijk licht kunnen onze ogen beter details onderscheiden, en beter kleuren en texturen zien dan bij kunstlicht, zelfs wanneer het enorm sterk is. 68 Wat basiskennis over natuurlijk licht De natuurlijke verlichting van een veranda bestaat uit drie lichtbestanddelen. Ten eerste het rechtstreekse bestanddeel dat afkomstig is van de zon of de hemel, ten tweede het buiten weerkaatste bestanddeel, namelijk de weerspiegeling van het eerste lichtbestanddeel door oppervlakken die zich buiten in de omgeving van de kamer bevinden, en ten derde het bestanddeel dat binnen wordt weerkaatst door oppervlakken zoals de wanden en de vloer van de veranda. Met andere woorden, natuurlijk licht hangt af van het buitenlicht dat beschikbaar is volgens de bewolking, het seizoen (de invalshoek van de lichtstralen) en het uur, maar de oriëntatie van de glasoppervlakken, de weerkaatsing en de schaduw veroorzaakt door de binnen- en de buitenomgeving oefenen eveneens hun Voor de verlichting van deze beide veranda s heeft men twee speciaal voor dit doel ontworpen systemen gebruikt. Er zijn enerzijds de opbouwspots die op de dakprofielen zijn gemoneerd en anderzijds de inbouwspots die in de dakprofielen zelf zijn ingebouwd. In beide gevallen gaat het om een rechtstreekse verlichting van boven uit naar beneden zodat de halogeenspots volledig renderen. In beide gevallen gebruikt men halogeenlampen op laagspanning (12 volt) om elk risico uit tesluiten, wetende dat aluminium(vaak gebruikt voor verandaprofielen) een zeer goede geleider is. De verlichting kan elektronisch bediend worden op afstand en kan ook verdeeld worden in verschillende groepen. De spots kunnen verkregen worden in alle Ralkleuren voor een optimale en discrete integratie in de structuur. Verlichting van DVL Realisatie (van de 2 vérandas): VERANDAS 4 SAISONS en Concept Véranda

2 invloed uit. Ook de eigenschappen van de beglazing en het raamwerk spelen een belangrijke rol. Factoren die natuurlijk licht beïnvloeden Het wordt alleszins door heel wat factoren bepaald. Al naargelang het buitenlicht rechtstreeks of diffuus is, zullen de lichteffecten verschillen. Rechtstreeks licht is licht dat afkomstig is van de zon bij een wolkenloze hemel. Dit licht is gericht en de manier waarop het wordt opgevangen, hangt af van de stand van de zon ten opzichte van het glasoppervlak. Onder een bewolkte hemel echter, is het licht diffuus. Met andere woorden, het wordt gefilterd door de wolken en in alle richtingen weerkaatst. De mate (lees: kwaliteit) waarin het dan wordt gevangen, hangt niet af van de stand van de zon, maar wel van het percentage zichtbare hemel. Hoe meer de hemel te zien is door de ramen van de veranda, des te beter ze het diffuse buitenlicht zal kunnen vangen. Meestal is het zo dat diffuus licht dat intens genoeg is om te lezen of een karwei te doen, een beter visueel comfort biedt voor de ogen. Rechtstreeks licht kan immers verblinden, hoewel het altijd voor een beter contrast zorgt. Bovendien beïnvloeden een aantal bouwkundige factoren de lichtinval en de kwaliteit ervan: 1. De grootte van de vensteropeningen: Hoe groter de vensteropening, des te meer natuurlijk licht ze binnenlaat. In het geval van een veranda is het dan ook duidelijk dat de materiaalkeuze voor het dak hiervoor een essentiële rol speelt. Een gesloten dak met sandwichpanelen of een traditioneel dak zal veel meer het licht tegenhouden dan een dak in doorschijnend materiaal of meer nog, dan een dak dat voor een deel of helemaal van beglazing is voorzien. 2. De keuze van de beglazing: Het type beglazing dat u kiest, zal de kwaliteit van het natuurlijke licht beïnvloeden. Op het moment dat het licht door de beglazing valt, verliest het inderdaad meer of minder van zijn intensiteit, namelijk door het dubbele effect van de weerkaatsing naar buiten en door het Deze veranda werd gebouwd op een platform in het verlengde van de woonruimte op de eerste verdieping. De constructie doet zo tezelfdertijd dienst als pergola voor het terras op tuinniveau. Bijzonder verlies via de beglazing. Zo zal het licht bij enkele beglazing slechts 10% verliezen, maar bij dubbele beglazing bedraagt dit al 20%. Bij speciale zonwerende beglazing wordt veel licht naar buiten weerkaatst om het broeikaseffect tegen te gaan, maar dit gebeurt wel ten koste van de lichtsterkte. 3. De keuze van het raamwerk: 69 is de uitsprong met gewelfde beglazing. Maar ook de profielen zijn apart: het gaat om thermisch onderbroken profielen die bestaan uit aluminium aan de buitenzijde en hout langs binnen. Een systeem Al naargelang het materiaal dat u voor de ramen kiest, zal de opening die het licht naar binnen laat, verschillend zijn. Hout heeft minder dikke doorsneden nodig zodat men bij een venster met dezelfde grootte een groter glasoppervlak krijgt. Aluminium, gevolgd door PVC, vermindert dit voordeel een beetje. Ook de kleur van het materiaal aan van zonwerende stores werd op maat van het dak gemaakt. Van bij het ontwerp werd al aan verlichting gedacht: enkele spots werden in het nokprofiel ingebouwd.. Realisatie: VERANDAS CONFORT de binnenkant heeft een bepaalde invloed. Een wit raam zorgt namelijk voor een betere lichtweerkaatsing naar binnen in de veranda dan een raam in een donkere kleur. 4. De buitenomgeving: Ook de aard van de omgeving kan de helderheid in een veranda ingrijpend beïnvloeden. Zo kan een buitenwand of een muur vlakbij de veranda het

3 licht naar de veranda meer of minder intens weerkaatsen al naargelang hij een lichte of een donkere kleur heeft. En als er hoge bomen in de buurt van de veranda staan, dan oefenen deze eveneens een relatieve invloed uit op de lichtinval, gewoon doordat ze veel of weinig schaduw op de beglazing werpen. 5. De binnenbekleding: de hoeveelheid licht die al deze hindernissen heeft overwonnen en die dus in de veranda binnendringt, wordt bovendien ook nog beïnvloed door de kleur van de binnenbekleding (vloeren en wanden). Hier dient u rekening te houden met de weerkaatsing van de verschillende kleuren. Wit heeft een reflectievermogen van 70 tot 80 %, terwijl een donkerdere kleur Om op elk moment van de dag te kunnen genieten van het zwembad hebben de ontwerpers van deze overdekking van in het begin een aangepaste verlichting voorzien. Het gaat om spots die heel discreet zonder zichtbare bekabeling in de zoals rood slechts 20 tot 35% weerkaatst en zwart amper 4% haalt. Hoe donkerder de kleur is, des te meer licht ze absorbeert in plaats van het weer af te geven aan de omgeving. Kunstlicht Jammer genoeg voor ons, is natuurlijk licht niet constant aanwezig. Juist omdat het zo grillig kan zijn, hebben we een plaatsvervanger nodig: kunstlicht dat natuurlijk licht aanvult of volledig vervangt. Kunstlicht kan volgens de vereisten voor de gepaste verlichting zorgen. Wat basiskennis over kunstlicht Wanneer we het over kunstlicht hebben, moeten we een duidelijk onderscheid maken tussen een aantal begrippen. Voor het meten van kunstlicht moeten we rekening houden met twee technische parameters. Enerzijds is er de lichtflux en anderzijds de verlichting: de lichtflux die in lumens (lm) wordt gemeten, is de hoeveelheid licht die door een lichtbron (lees: lamp) wordt vrijgegeven. De verlichting, gemeten in lux (lx = lm/m 2 ), is de hoeveelheid licht op het moment dat het een oppervlak bereikt. Aan de hand van het eerste kunnen we de technologieën doeltreffend met elkaar verglijken (efficiëntie, prijs ) en dus een gloeilamp kiezen. Het dakprofielen zijn ingebouwd. De spots van het type SV/AKWA die hier werden gebruikt, dienen speciaal voor een vochtige omgeving. Ze zijn uitgerust met lampjes die werken op laagspanning (12V) om elk risico andere helpt ons om de verlichtingsbehoeften te beoordelen. Het aantal Watt staat voor het vermogen van de lichtbron, namelijk het energieverbruik van de lamp. Dit heeft dus vooral belang als het over verbruikskosten gaat. In werkelijkheid is verlichting het resultaat van een combinatie van drie factoren: de lichtflux, het verlichtingselement (de vorm, het materiaal, de kleur, de oriëntatie ) en de afstand tussen dit lichtelement en het verlichte oppervlak. 70 De verlichtingstypes Meestal wordt kunstverlichting in onze woningen aan het plafond gehangen of in de vorm van wandlampen aan de muur bevestigd. In een veranda vormt deze aanpak echter een probleem want in de meeste gevallen spreken we niet van een plafond, maar van een verandadak met beglazing. Het plaatsen van verlichting in een veranda is dan ook niet evident. Dit probleem moet liefst al in het ontwerpstadium van de veranda bestudeerd worden met de verandabouwer. Hiervoor bestaan er trouwens specifieke oplossingen die voor een optimale verlichting van deze bijzondere leefruimte zorgen. In grote lijnen onderscheiden we in op geleiding langs de alumiumprofielen te vermijden. Om een uniforme verlichting over een grote oppervlakt te verzekeren, raden specialisten het plaatsen van 1 spot per m2 aan.verlichting van DVL. Realisatie: IMPORT GARDEN een veranda twee soorten verlichting: 1. De geïntegreerde verlichting: Het gaat hier om een verlichting waarbij de lichtbronnen (lampen) in de structuur meestal de dakstructuur - geïntegreerd zijn. Er bestaan drie oplossingen, al naargelang het daktype dat men voor de veranda heeft gekozen. Wanneer het dak bestaat uit buisvormige daksparren, wat meestal het geval is bij aluminium veranda s, dan is het mogelijk om de lampen (meestal halogeenlampen op laagspanning) evenals de bekabelingen in de daksparren te integreren. Dit is uiteraard een esthetische (geen zichtbare bekabelingen), veilige (laagspanning van 12 volt) en doeltreffende oplossing. Temeer omdat alle lichtpunten met één of meer dimmers kunnen bediend worden. Als het onmogelijk of moeilijk is om lichtelementen te integreren, dan kunt u kiezen voor opzetelementen. Denk maar aan lichtelementen op rails of spots op steeltjes die aan de daksparren bevestigd worden. Als het dak van de veranda volledig ondoorzichtig is (bijvoorbeeld met sandwichpanelen) dat wordt het integreren van de verlichting des te gemakkelijker. Dan kan men halogeenspotjes op laagspanning apart of op geprefabriceerde metalen staven in de panelen van de bekleding integreren. 2. De niet-geïntegreerde verlichting: het is altijd mogelijk om een veranda uit te rusten met traditionele verlichtingsystemen. Een goede oude kroonluchter die aan de nok van de veranda wordt gehangen, kan evengoed voor verlichting zorgen. Meer nog, in bepaalde verandastijlen zorgt hij zelfs voor een extra decoratieve toets. En er zijn nog andere traditionele lichtelementen die in aanmerking komen, zoals wandlampen aan de muren van de woning of staande lampen op een voet. Al deze traditionele oplossingen kunnen trouwens vanzelf gecombineerd worden met geïntegreerde oplossingen, want ze kunnen elkaar perfect aanvullen. In één en dezelfde veranda kunnen de twee verlichtingstypes zelfs zorgen voor een perfecte harmonie tussen doeltreffende verlichting en sfeerverlichting. De verlichting moduleren volgens de behoeften De afstand tussen de lichtbron en het te verlichten oppervlak is doorslaggevend, want de verlichting vermindert met het kwadraat van deze afstand (op 2 meter is de verlichting 4 maal intenser dan op 4 meter). Dat verklaart dus waarom de plaats van een verlichtingselement zo belangrijk is ten aanzien van zijn functie. Deze regel is ook enorm belangrijk voor degene die de verlichting moet ontwerpen en dus de intensiteit van de lampen moet kiezen volgens de behoeften. Dat is immers de essentie van het concept van een goede verlichting: men

4 De grote veranda, met een oppervlakte van 30 m2, sluit aan op 2 gevels van de woning in L-vorm en vormt zo de verbinding tussen de keuken, het salon en de tuin. De bijzondere dakstructuur trekt de aandacht: ze bestaat uit een plat dak met in het midden een brede lichtstraat. De ramen worden telkens gescheiden door houten zuilen die de veranda een oranjerielook geven. Er werd veel aandacht besteed aan een verzorgde afwerking: sierbogen in de ramen, sierkrullen boven de deur, de mooi uitgewerkte consolen die het platte dak ondersteunen, en tenslotte de Amerikaanse plooistores. Omdat deze veranda niet ver van de zee staat, hebben de profielen een dubbele laklaag (grijze structuurlak) gekregen. Kwestie van de structuur te beschermen tegen corrosie door de zoute zeelucht. Voor het wooncomfort binnenin zorgen een warme teakhouten vloer, het gezellig rieten meubilair én niet minder dan 16 spots op staafjes die rondom de lichtstraat op de aluminium profielen werden gemonteerd. Via twee dubbele deuren vooraan en twee elektrisch te bedienen dakramen, kan er voldoende worden verlucht. Realisatie: SPACE VERANDAS 71

5 Deze veranda in Engelse stijl is gemaakt met tweekleurige profielen van thermisch gelakt aluminium, een techniek waarbij men verschillende kleuren kan kiezen voor de binnen- en buitenkant van de veranda. Vanuit de tuin gezien zijn de ramen grijs, net als de luiken van het huis. Aan de binnenkant koos men echter doelbewust voor wit wat het interieur zowel overdag als s avonds veel lichter maakt. S avonds zorgt een mooie luster bovendien voor een gezellige sfeerverlichting. De veranda geeft langs rechts uit op het terras met een schuifdeur en vooraan via een dubbele klapdeur op de tuin. Realisatie: SEBY moet rekening houden met de behoefte aan lux die eigen is aan elke gebruikswijze van de ruimte. De verlichtingsniveaus, hoeven niet noodzakelijk constant te zijn. Ze hangen heel sterk af van de functie die men aan de veranda of zelfs aan de verschillende zones van de veranda geeft. Zo is het bijvoorbeeld goed om weten dat de aanbevolen lichtintensiteit verschilt volgens de functie. Zo vindt men 100 lux voldoende voor doorgangzones (hall, gang, traphal, toilet), 150 lux voor slaapkamers, en 200 lux voor salons en eetkamers. De intensiteit kan stijgen naar 300 tot 500 lux voor een kantoorruimte, een keuken, een knutselzone of een leeszone, en zelfs naar 750 tot 1000 lux voor activiteiten die geconcentreerde aandacht vergen, zoals naaiwerk Als we dit weten, kunnen we onze verlichtingsinstallatie moduleren volgens onze reële behoeften. Voeg daar nog een degelijke technische kennis van kunstverlichting en een jarenlange ervaring bij en u kunt ervoor zorgen dat uw verlichtingsinstallatie haar rol optimaal vervult. Beschikt u niet over al deze kennis of ervaring? Dan kunt u altijd terecht bij een vakman. En aarzel dan vooral niet om hem reeds bij het concept van uw veranda advies te vragen voor de verlichting. 72