Openbare Verlichting. Notitie Energiebesparing DEFINITIEF. November

Transcriptie

1 Openbare Verlichting Notitie Energiebesparing DEFINITIEF November

2 Inhoud 1. Inleiding De doelstelling Opbouw kosten De besparingsvoorstellen Nieuw te plaatsen of te vervangen verlichting Vervroegd uitschakelen avondverlichting Controle lichtmastenbestand/database Omzetten nachtbrander naar avondbrander Toepassen dimmers Vervangen niet-energiezuinige lampen Aanpassen verlichtingsniveau Verwijderen of verplaatsen lichtpunten Conclusie Advies Opsteller : Sven Zondervan s.zondervan@leeuwarderadeel.nl Telefoonnr. : Datum : 14 november

3 1. Inleiding In het kader van de SLOK-subsidie is door de Milieu Advies Dienst (MAD) de beslisnotitie openbare verlichting opgesteld. Deze is opgesteld met als doel de CO 2 -uitstoot te verminderen door minder energie te gebruiken. In de notitie is een analyse gemaakt van de bestaande verlichting. Aan de hand van de richtlijnen worden per gebiedstype (bv. centrum of woonstraat) aanbevelingen gedaan. Hier zijn echter geen bedragen aan gekoppeld en zijn sommige aanbevelingen wellicht te ambitieus. Voor de meeste dient een vervolgonderzoek ingesteld te worden, bijvoorbeeld door ter plaatse metingen te verrichten. Hier zijn kosten mee gemoeid. Het huidige budget biedt hier geen ruimte voor. In veel gevallen zal bij bezuinigen de ondergrens van de richtlijnen opgezocht worden, dus wat minimaal vereist is. Dit kan echter ook een uitbreiding van de verlichting betekenen. Op basis van de door de MAD opgestelde beslisnotitie kunnen we geen concrete beslissingen nemen. In plaats hiervan krijgt u, mede op basis van een aantal aanbevelingen uit deze notitie, dit opiniërende stuk voorgelegd. In dit stuk staan puntsgewijs besparingsvoorstellen genoemd, variërend van relatief eenvoudige en goedkope aanpassingen tot individueel maatwerk. Kern van het verhaal is dat er géén kosteloze oplossingen bestaan. Om te bezuinigen zal budget beschikbaar gesteld moeten worden. 2

4 2. De doelstelling Voor wat betreft het energieverbruik van de openbare verlichting in de gemeente Leeuwarderadeel liggen er twee doelstellingen: 1 Het verminderen van de CO 2 -uitstoot met 25%; 2 Het realiseren van een besparing van ,- (20 %) op het budget Energiekosten Openbare Verlichting. De stroom wordt 100% klimaatneutraal ingekocht. Dit gebeurt door deze achteraf te vergroenen. De CO 2 -uitstoot is hiermee volledig gecompenseerd en is de doelstelling gehaald. Wat rest is het argument om kosten te besparen. De inkoop van energie wordt verzorgd door Stichting OV Fryslân. De volgende organisaties en bedrijven zijn hierbij aangesloten: - De Friese gemeenten; - Provinsje Fryslân; - Wetterskip Fryslân; - Omrin; - Tresoar; - BV Sport; - Het Fries Museum; - Keramiekmuseum Princessehof. Het totaal energieverbruik van de openbare verlichting in Leeuwarderadeel is kwh per jaar. De kosten hiervoor bedroegen in ,87. Het huidige budget bedraagt ,00. Door veranderingen op de energiemarkt, zoals een hoger daltarief, verhoging van de energiebelasting en verrekening van voorschotbedragen is de verwachting dat de kosten in 2013 op zo n ,- uitkomen. Zonder deelname aan de stichting waren we hieraan zo n kwijt geweest. Deelname aan het collectief heeft ons een inkoopvoordeel van ruim opgeleverd. Een besparing van 20%. Als we verder willen besparen dan moeten we eerst inzichtelijk hebben hoe de kosten voor energie zijn opgebouwd en hoeveel energie we verbruiken. Vervolgens kunnen we kijken waar mogelijkheden liggen om de besparen. 3

5 3. Opbouw kosten De kosten voor gebruik elektriciteit zijn opgebouwd uit de volgend onderdelen: Levering Verbruik Energiebelasting Bestaat uit netwerk- en transportkosten. De kosten zijn gebaseerd op het aantal aansluitingen en de zwaarte hiervan. Hiervoor gelden vaste tarieven en zijn dus niet beïnvloedbaar. Hier valt niet op te besparen. In ons gebied zorgt netbeheerder Liander voor de levering. Met een aandeel van 54% is levering de grootste kostencomponent Het daadwerkelijk energieverbruik, dus de afname van stroom in kwh. Omdat we het verbruik kunnen aanpassen zijn deze kosten beïnvloedbaar. Momenteel is Eneco onze energieleverancier. Het verbruik vormt 37% van de kosten. Over het verbruik betalen we energiebelasting. Dit is een vast bedrag per kwh. Nemen we minder af, betalen we ook minder belasting. Energiebelasting vormt 9% van de kosten. In onderstaande afbeelding is de opbouw van de kosten weergegeven. Daarnaast een voorbeeld waaruit blijkt dat het verbruik moet worden gehalveerd om 25% te kunnen besparen op de energiekosten. Dit kan bereikt worden door alle verlichting s nachts uit te schakelen. Dit is een onwenselijke situatie en is daarom geen reële optie. De grafiek is slechts bedoeld om aan te geven dat 25% besparen op het budget niet gelijk staat aan 25% besparen op energie , , , , , , , , , , , , , , ,52 besparing energiebelasting stroom levering 0,00 kosten huidig verbruik kosten bij 50% minder verbruik Afbeelding 1: Opbouw verbruikskosten elektriciteit Op Bijlage A is een overzicht weer gegeven van alle in onze gemeente voorkomende lampen met aantallen. Per lampsoort is aangeven hoeveel stroom deze verbruikt en hoeveel dit type lamp per jaar kost. 4

6 4. De besparingsvoorstellen Zoals uit onderstaande besparingsvoorstellen valt af te leiden is er veel mogelijk, maar niet zonder er een veelvoud aan geld in te steken. Onder de noemer laaghangend fruit eerst plukken beginnen we in volgorde van eenvoudige en relatief goedkope oplossingen (bulk) naar meer complexe en dure oplossingen (maatwerk). De voorgestelde besparingen zijn indicatief en gebaseerd op de huidige stroomprijs. De besparingsvoorstellen kunnen niet bij elkaar worden opgeteld omdat er overlappen zijn of dat de één komt in plaats van de ander. Bijvoorbeeld of de mast verwijderen of een energiezuinige lamp plaatsen. 4.1 Nieuw te plaatsen of te vervangen verlichting Aan nieuw te plaatsen verlichting, zoals in uitbreidingsplannen, is de eis gesteld dat deze duurzaam en energiezuinig dient te zijn. Hiervoor dient ter goedkeuring een verlichtingsplan te worden ingediend. Tot voor kort werd nog geen LED-verlichting toegepast omdat deze techniek nog steeds in ontwikkeling is en de aanschafprijs relatief hoog is. Het voordeel zit voornamelijk in het onderhoud omdat de lamp hoeft minder vaak te worden verwisseld. Dat de Provinsje Fryslân ervoor heeft gekozen om overal LED toe te passen, komt omdat zij hiermee enorm besparen op het onderhoud. Doordat de lampen langer branden, hoeven zij minder vaak met een rijdende afzetting, bestaande uit meerdere voertuigen, langs de verlichting om lampen te vervangen. De extra kosten voor een rijdende afzetting hebben wij niet. Afbeelding 2 : In Feinsum is bij de Jeu-des-boules baan en de jachthaven LED-verlichting geplaatst. 5

7 4.2 Vervroegd uitschakelen avondverlichting Uitschakelen avondbranders om 23.00u i.p.v u. Ongeveer 46% van het areaal is ingesteld als avondbrander. Een avondbrander, technisch aangeduid als 24-morgen-brander, is een lichtmast die brandt tussen 10 minuten vóór zonsondergang en 24:00u en tussen 06:00 en 10 minuten na zonsopgang. Gezamenlijk verbruiken ze ca. 5285,-, zo n 29% van het totaalverbruik. Deze branders een uur eerder uitschakelen, dus om 23:00u i.p.v. 24:00u, betekent een besparing van zo n 4,5 % op het totaalverbruik. Kosten: Besparing: Doorrekenen verbruik areaal, aanpassen database en opdracht netwerkbedrijf eenmalig 1000,- (schatting). Bij een gemiddeld opgesteld vermogen van 40 W per lichtmast is de besparing 365 uur x 40 W = 14,6 kwh per lichtmast. Voor 868 lichtmasten is dit totaal kwh. Met het huidige stroomtarief is de besparing jaarlijks ongeveer 1000,00. Terugverdientijd : 1 jaar Deze maatregel is nu als proef bij alle Friese gemeenten op 1 augustus 2012 ingevoerd. Bij 6 gemeenten (waaronder Leeuwarderadeel) is de tijd vervroegd van naar u. Bij de andere gemeenten is deze aangepast van naar 22.30u. In het collectief is een voorstel gedaan om nog eerder uit te schakelen, namelijk om 22.00u. Bij ons heeft het terugschakelen naar geleid tot een aantal klachten en verzoeken. De verwachting is dat het aantal klachten fors zal toenemen als teruggeschakeld wordt naar Tussen en bevinden zich relatief meer personen op straat als na 23.00u. Er volgt nog een voorstel om het moment van inschakelen met 5 minuten op te rekken en het moment van uitschakelen met 5 minuten te vervroegen. Dit is dagelijks 10 minuten (=0,16 uur) minder brandtijd. Bij een gemiddeld opgesteld vermogen van 40 W per lichtmast is de besparing 0,16 x 365 x 40 W = 2,4 kwh per lichtmast. Voor 868 lichtmasten is dit totaal kwh. Met het huidige stroomtarief is de besparing jaarlijks ongeveer 169,00. Het in- en uitschakelen van de openbare verlichting wordt geregeld door netbeheerder Liander. Dit gebeurt centraal middels toonfrequent (TF) techniek. Elke lichtmast is voorzien van een voorschakelapparaat (VSA). Deze reageert op de puls die over het net wordt gestuurd. Dit systeem is verouderd en wordt in de periode vervangen door FlexOVL. Dit is een flexibel schakelsysteem en biedt ons o.a. de mogelijkheid om zelf te schakelen en te dimmen. Het in- en uitschakelen van de verlichting wordt nu nog kosteloos door het netwerkbedrijf geregeld. Europese regelgeving heeft echter bepaald dat dit wordt gezien als een dienst en dat dit geen taak is van netbeheerders. Deze dienst dient te worden aanbesteed en uiteraard worden hiervoor kosten in rekening gebracht. 6

8 4.3 Controle lichtmastenbestand/database De lichtmasten zijn onbemeterd. Het verbruik van elke afzonderlijke lichtmast is berekend aan de hand van type lamp, het voorschakelapparaat en het aantal branduren per jaar. Het aantal branduren hangt af van of een lamp als avond- of als nachtbrander in de database is aangeduid. Geschat is dat 3-5% van het bestand niet correct aangeduid is. Volgens de database staan in bepaalde straten/wijken relatief veel nachtbranders. Dit zal ( s nachts) gecontroleerd moeten worden. Indien deze masten s nachts niet branden, maar wel als zodanig zijn aangeduid, dan zal administratieve aanpassing volgen met als gevolg een lager (theoretisch) verbruik. Indien deze masten wel branden, dan kijken of dit ook noodzakelijk is (zie maatregel 5). Het kan echter ook zijn dat een in het systeem als avondbrander aangeduide lichtmast in werkelijkheid de hele nacht door brandt. Dan betalen we dus te weinig. Kosten: Inspectie/rapportage geraamd op 2000 st x 2,00 = 4000,00. Kosten doorrekenen en aanpassing database door Ziut geschat op 57 x 5,00= 285,-. Besparing: Uitgaande van 3% (=57 st.) verkeerd aangeduide masten zou een besparing van 57 x ( 9,53-4,71)= 274,74 kunnen betekenen. Maar dit zal alleen blijken na controle. (verbruik PLL 36 W als nachtbrander 9,53 en als 24-morgenbrander 4,71) Terugverdientijd >10 jaar. Afbeelding 3 : Onbemeterde aansluiting. Zekeringskast rechtstreeks gekoppeld aan het net. Er zijn twee fase-draden. Eén voor de avondbranders en één voor de nachtbranders. 7

9 4.4 Omzetten nachtbrander naar avondbrander Ongeveer 54% van het areaal is ingesteld als nachtbrander. Op basis van een vast te stellen verlichtingregime (zie beslisnotitie) kijken of dit percentage naar beneden kan worden gebracht. Lichtmasten op kruisingen zijn ingesteld als nachtbrander. In lange(re) straten zijn lichtmasten om-en-om nacht- en avondbrander ingesteld. Maar er zijn ook gebieden, zoals Talant aan de Ieleane, waar alle verlichting s nachts blijft branden. Kosten: Inventarisatie areaal buiten (2000x 2,00=) 4000,-, uren inzet ambtenaar en 35,- per mast voor omzetten schakeling en aanpassing database. Besparing: 4,82 per mast per jaar (verbruik PLL 36 W nacht 9,53 en avond 4,71) Terugverdientijd >10 jaar. Stel dat 5% van de nachtbranders (50 st) uitgeschakeld kan worden, dan levert dit een jaarlijkse besparing op van 241,00 (ca. 1,33%). De kosten voor omzetten zijn geschat op 1750,-.Terugverdientijd 1750,-/ 241,- p.jr. = 7 jaar. De kosten voor inventarisatie ( 4000,-) en beoordeling zijn hier niet in meegenomen. Afbeelding 4 : Fragment beheerkaart Openbare verlichting. Nachtbranders zijn in rood aangegeven, avondbranders in groen. 8

10 4.5 Toepassen dimmers Niet alle soorten lampen kunnen worden gedimd. Daarnaast moet het voorschakelapparaat geschikt zijn en moet bovendien het gewenste verlichtingsniveau nog wel voldoende blijven. Sinds een aantal jaar passen wij (indien mogelijk) in nieuw te plaatsen masten af fabriek statische dimmers toe. Kosten: Het achteraf inbouwen van een dimmer bij PLL 36 W kost zo n 160,- (dimmer 85,- + loonkosten ca. 60,- + adm. verwerking database + melding netbeheerder 15,-). Besparing: 2,51 voor PLL36 W, voor lampen met een hoger verbruik iets meer, echter niet elke soort kan worden gedimd. Terugverdientijd >30 jaar. Wij hebben 22 verschillende soorten lampen. Met een aandeel van 56% is de PLL 36 Watt met afstand de meest voorkomende lamp in ons bestand. Dit is een energiezuinige lamp met een aantal positieve eigenschappen, zoals een goede kleurherkenning van objecten in het donker, een relatief hoge lichtopbrengst per Watt en een relatief lage kostprijs. Van dit type zijn 214 st. (19%) reeds voorzien van een dimmer. Verbruikskosten nachtbrander PLL 36 W 9,53, gedimd 7,02. Een besparing van 2,51 (26%) per lamp per jaar. Totaal wordt nu 214 x 2,51 = 537,14 per jaar bespaard. LED bespaart met een vergelijkbaar lichtbeeld 20% ten opzichte van PLL. Afbeelding 5 : Op bedrijventerrein Middelsee II blijft alle verlichting s nachts branden. Door deze na 23.00u op 50% te dimmen is het verbruik hetzelfde als om-en-om uitschakelen van lampen, terwijl de straten volledig verlicht blijven. Er zijn geen donkere gaten. Toegepaste armatuur en lamp: Indal Libra PLL 36Watt dimbaar ESDU RAL

11 4.6 Vervangen niet-energiezuinige lampen Vervangen van stroomvreters door energiezuinige lampen. Dit is in een beperkt aantal gevallen mogelijk. Bij vervanging zal in de meeste gevallen de armatuur ook moeten worden vervangen. Bij voorkeur vervangen aan eind technische levensduur. De lampkeuze is afhankelijk van de volgende factoren: het verbruik (W); de functionele eisen zoals lichtkleur, lichtopbrengst (lm/w); aanschafkosten en (technische) levensduur; hoogte en onderlinge afstand van de lichtmast; vormgeving. Er is nu geen vervangingsplan voor verouderde lichtmasten, armaturen en lampen die het einde van hun levensduur (bijna) hebben bereikt. Als een lamp/armatuur/mast aan vervanging toe is en deze kan worden vervangen door een energiezuinige variant, dan zal vanuit het oogpunt van gelijkmatigheid een hele reeks (straat) moeten worden aangepakt Kosten: Besparing: Vervanging door LED varieert van 160 voor lamp en aanpassen binnenwerk in een geschikt armatuur. Tussen 300 en 500,- voor een compleet armatuur. 6,50 per aangepaste mast per jaar. Terugverdientijd >25-50 jaar. Afbeelding 6: Bij een proef op de A44 is het verschil tussen SOX (oranje) en LED (wit) goed zichtbaar. (Foto Spectrum Advies & Design) In onze gemeente staat SOX-verlichting o.a. langs de hoofdwegen zoals Griene Leane, It Noarderfjild en de Lege Hearewei. Totaal 150 stuks. 10

12 4.7 Aanpassen verlichtingsniveau De verlichtingsniveaus afstemmen op de richtlijnen en aanbevelingen uit de beslis-notitie openbare verlichting Bij een te hoog verlichtingsniveau wordt er meer verlicht als noodzakelijk en dus ook meer verbruikt als noodzakelijk. Oplossingen hiervoor zijn, indien mogelijk, vervangen door eenzelfde type lamp met lager Wattage (goedkoopst), het toepassen van een dimmer of een vervangen door een andere armatuur met andere lamp (duurst). Het betreft hier maatwerk en mede door het doen van onderzoek een relatief dure oplossing. Afbeelding 7 : Verlichting centrum Stiens 4.8 Verwijderen of verplaatsen lichtpunten Waar mogelijk complete lichtmast verwijderen en/of zorgen voor een gelijkmatige spreiding. Kosten: Verwijderen lichtmast (incl. kosten netwerkbedrijf) 450,- en verplaatsen van een lichtmast kost ca. 650,-. Plaatsen (eenvoudige) lichtmast 1000,00 á 1300,00. Besparing: 2,51 voor PLL36 W, voor lampen met een hoger verbruik iets meer, echter kan niet elke soort worden gedimd. Terugverdientijd >30 jaar. 11

13 5. Conclusie Iedere handeling die moet worden verricht om energie te besparen kost geld. Kosteloze oplossingen bestaan niet. Zoals uit de besparingsvoorstellen valt op te maken overstijgt in veel gevallen de terugverdientijd de technische levensduur. De investering wordt niet terugverdiend. Dit komt enerzijds door de relatief lage stroomprijs, maar anderzijds ook omdat wij al relatief veel energiezuinige verlichting toepassen. Gemiddeld kost een lichtmast in de gemeente Leeuwarderadeel per jaar 9,01 aan stroom. Per etmaal is dit 2,4 cent per lichtmast. Daarnaast liggen wij met een verbruik van 26,50 kwh/inwoner ruim onder het landelijk gemiddelde van 37 kwh/inwoner. Het treffen van energiebesparende maatregelen loont pas als de stroomprijs behoorlijk stijgt. Praktisch en financieel gezien is een besparing van 20 % niet haalbaar. De meest voor de hand liggende optie om energiebesparingen door te voeren is door deze mee te nemen bij vervanging in het onderhoud. De aanpak zal dan wel gewijzigd moeten worden. Vervangingsonderhoud dient projectmatig, dus in series, uitgevoerd te worden. In een straat vol SOX alleen de defecte armatuur vervangen door b.v. LED geeft een verstoord lichtbeeld en kan leiden tot onveilige situaties. Bovendien is het afzonderlijk afhandelen van elke storing (men komt telkens weer langs) duurder dan als men in één keer een hele groep vervangt. Op termijn verdient dit zich terug. 12

14 6. Advies Ons areaal omvat 1889 masten. Met een technische levensduur van respectievelijk 20 en 40 jaar moet gemiddeld elk jaar 5% van de armaturen (94 st.) en 2,5 % van de lichtmasten (47 st.) worden vervangen. In het overzicht Cycluskosten Openbare Verlichting 2014 zijn voor de verschillende lampsoorten de cycluskosten aangegeven. Op bijlages B1 t/m B3 zijn de cycluskosten per lampsoort gespecificeerd. Cycluskosten Openbare Verlichting 2014 PLL LED + EZ SOX/SON gemiddeld Cycluskosten 65% 15% 20% per mast totaal A kosten vervanging 20,03 18,43 22,18 20, ,22 29% B periodieke kosten / onderhoud 20,74 16,38 35,19 22, ,02 33% C Incidentele kosten / schade 1,59 1,59 1,59 1, ,00 2% D Beheerkosten 4,75 4,75 4,75 4, ,75 7% E1 Energiekosten 7,98 5,59 15,00 9, ,04 13% E2 Netwerkkosten 10,32 10,32 10,32 10, ,92 15% totaal per jaar 65,41 57,05 89,02 68, ,95 100% aantal masten TCO ,95 budget 2014 (incl. uitzetting ) ,00 verschil ,95 Naar rato van het aantal lampen per soort zijn de gemiddelde cycluskosten per lamp berekend. Hieruit blijkt dat voor de totale exploitatie van de openbare verlichting jaarlijks een budget van ,95 nodig is. Met het voor 2014 vastgestelde budget betekent dit een jaarlijks tekort van ,95. In bepaalde periodes, denk hierbij aan uitbreidingsplannen, zijn veel lichtmasten gelijktijdig geplaatst. Deze zijn dus ook gelijktijdig aan onderhoud en/of vervanging toe. Om deze pieken op te kunnen vangen is het noodzakelijk om een voorziening Openbare Verlichting te hebben. Naar aanleiding van bovenstaande komen we tot de volgende adviezen: 1. Het is niet mogelijk een besparing te realiseren zonder hiervoor een aanzienlijk budget beschikbaar te stellen. We stellen voor om energiebesparingen mee te nemen in het onderhoud. 2. Een extra bijstelling van ,95 om tot het benodigde budget van ,95 te komen; 3. Het instellen van een voorziening Openbare Verlichting om zo pieken in het onderhoud op te kunnen vangen. 13

15 BIJLAGE A Energieverbruik en kosten per lampsoort brand kwh DkWh Ntarief 1tarief 2kosten kosten2kwh 5kosten aantal 6 kwh kwh 3 kosten/jaar 4 kosten/jaar 1 opmerking 2 Lamp Code rooster Dag Nacht dag nacht Dag nacht jaar jaar lichtp. totaal/jr totaal/jr 23-morgen nacht Locatie 150W CDM-T 830 Nacht ,08 0,06 13,49 32, , ,08 Plein Stiens 24-morgen 0,08 0,06 0,00 0,00 0 0, ,00 150W SON-T PLUS Nacht ,08 0,06 12,46 29, , ,62 MvCoehoornw ei 24-morgen 0,08 0,06 0,00 0,00 0 0, ,00 18W PLC Nacht ,08 0,06 1,47 3, , ,03 24-morgen ,08 0,06 1,47 1, , ,48 18W PLC 4P HF 830 Nacht ,08 0,06 1,47 3, , ,07 Waling Dykstrapark 24-morgen 0,08 0,06 0,00 0,00 0 0, ,00 18W PLL 4P HF 830 Nacht ,08 0,06 1,47 3, , ,32 24-morgen 0,08 0,06 0,00 0,00 0 0, ,00 20W HIT Nacht ,08 0,06 1,62 3, , ,52 Grondspot monument 24-morgen 0,08 0,06 0,00 0,00 0 0, ,00 P.J. Troelstra 24W PLL 4P HF 830 Nacht ,08 0,06 1,92 4, , ,46 24-morgen ,08 0,06 1,91 1, , ,08 LAMP LED 24W NW 1100LM Nacht ,08 0,06 1,92 4, ,52 0 0,00 Jeu de Boules Feinsum 24-morgen ,08 0,06 1,91 1, , ,23 LAMP LED 25W NW 1800LM Nacht ,08 0,06 1,99 4, , ,54 Jachthaven Feinsum 24-morgen ,08 0,06 1,99 1, ,35 0 0,00 26W PLC Nacht ,08 0,06 2,06 4, , ,04 24-morgen ,08 0,06 2,06 1, , ,47 26W PLC 4P HF 830 Nacht ,08 0,06 2,06 4, , ,02 24-morgen ,08 0,06 2,06 1, , ,00 35W SOX Nacht ,08 0,06 3,32 7, , ,28 24-morgen 0,08 0,06 0,00 0,00 0 0, ,00 36W PLL 4P HF 830 Nacht ,08 0,06 2,80 6, , ,14 24-morgen ,08 0,06 2,80 1, , ,26 36W PLL 4P HF DIM (23A) 830 Nacht ,08 0,06 2,06 4, , ,54 24-morgen ,08 0,06 2,06 1, , ,37 36W SOX-E Nacht ,08 0,06 2,80 6, , ,90 24-morgen ,08 0,06 2,80 1, , ,86 42W PLT 4P HF 830 DIM Nacht ,08 0,06 3,27 7, , ,74 Lege Hearew ei Hijum 24-morgen 0,08 0,06 0,00 0,00 0 0, ,00 50W SON Nacht ,08 0,06 4,50 10, , ,22 24-morgen ,08 0,06 4,49 3, , ,38 55W SOX Nacht ,08 0,06 5,46 13, , ,91 24-morgen ,08 0,06 5,45 3, , ,62 55W SOX HF Nacht ,08 0,06 5,97 14, , ,31 24-morgen ,08 0,06 5,96 4, , ,00 66W SOX-E Nacht ,08 0,06 5,97 14, , ,50 24-morgen ,08 0,06 5,96 4, , ,49 70W CDO-ET 830 DIM Nacht ,08 0,06 4,58 11, , ,59 24-morgen 0,08 0,06 0,00 0,00 0 0, ,00 70W CDO-TT 828 Nacht ,08 0,06 5,31 12, , ,12 Centrum Stiens 24-morgen 0,08 0,06 0,00 0,00 0 0, ,00 70W SON Nacht ,08 0,06 5,90 14, , ,59 24-morgen ,08 0,06 5,89 4, , ,25 70W SON-T PLUS Nacht ,08 0,06 5,90 14, , ,18 24-morgen ,08 0,06 5,89 4, , ,92 totaal verbruik , ,71 27% 73% kwh totaal verbruikskosten 24-morgen en nachtbranders ,12 Kosten Aansluitingen/netw erk ,52 totaal ,64 14

16 Bijlage B1 - Cycluskosten PLL verlichting Kosten vervanging aantal p/e totaal Indal Libra PLL 36Watt dimbaar ESDU RAL ,54 215,54 Lamp PLL 36W/ ,26 4,26 Mast 5,5m CVL 5.5 EUV60-GST114 RAL ,03 264,03 Grondvleugel Lang Matz 1 31,98 31,98 levering klein materiaal per armatuur 1 10,77 10,77 afvullen grondstuk lichtmast met zand incl. levering 1 11,35 11,35 plaatsen lichtmast 1 82,06 82,06 aanbrengen grondvleugel mast 1 21,29 21,29 ondergronds domein Liander (aan- en afsluiten) 1 160,00 160,00 kosten nieuwe lichtmast 801,28 cyclus (jaren) 40 per jaar A 20,03 periodieke kosten / onderhoud aantal p/e totaal Lamp PLL 36W/830 (1x 3 jaar) 12,33 4,26 52,54 lampvervanging (1x 3jaar) 12,33 10,65 131,29 Indal Libra PLL 36Watt dimbaar ESDU RAL ,54 215,54 vervangen armatuur (1x halverwege cyclus) 1 21,29 21,29 levering klein materiaal per armatuur 1 10,77 10,77 storing ad hoc (ESVA, zekering, etc.) 1 50,00 50,00 conservering mast (1x 10jr) 4 35,00 140,00 reinigen mast en armatuur (1x 6 jaar) 6,667 15,00 100,00 totaal onderhoud in cyclus 721,43 cyclus (jaren) 40 onderhoudskosten per jaar 18,04 onvoorzien (klachten/rechtzetten, storm, e.d.) 5% 0,90 AKWR 10% 1,80 per jaar B 20,74 Incidentele kosten / schaderijdingen Eigen risico Verzekeringen ( 250,- per geval) 8 250, ,00 Schades - niet verhaalbaar , , ,00 aantal masten 1889 per jaar per lichtmast C 1,59 Beheerkosten aantal p/e totaal database / callcenter / storingsdienst 1 2,25 2,25 Beheer, toezicht en inkoop St. OV Fryslân 1 2,50 2,50 per jaar per lichtmast D 4,75 Energiekosten aantal p/e totaal Verbruikskosten (gemiddelde nacht en avond) 1 7,98 7,98 Netwerk (gemiddelde per mast) 1 10,32 10,32 totaal E 18,30 totale kosten per jaar (A+B+C+D+E) 65,41 15

17 Bijlage B2 - Cycluskosten LED verlichting Kosten vervanging aantal p/e totaal Philips 29Watt LED RAL ,00 340,00 LED module 0 150,00 0,00 Mast 5,5m CVL 5.5 EUV60-GST114 RAL ,03 264,03 Grondvleugel Lang Matz 1 31,98 31,98 levering klein materiaal per armatuur 1 10,77 10,77 afvullen grondstuk lichtmast met zand incl. levering 1 11,35 11,35 plaatsen lichtmast 1 82,06 82,06 aanbrengen grondvleugel mast 1 21,29 21,29 ondergronds domein Liander (aan- en afsluiten) 1 160,00 160,00 kosten nieuwe lichtmast 921,48 cyclus (jaren) 50 per jaar A 18,43 periodieke kosten / onderhoud aantal p/e totaal LED Module (1x 25 jaar) 0 150,00 0,00 module vervanging (1x 25 jaar) 0 10,65 0,00 Philips 29Watt LED RAL 9007 (1x 25 jaar) 1 340,00 340,00 vervangen armatuur (1x 25 jaar) 1 21,29 21,29 levering klein materiaal per armatuur 1 10,77 10,77 storing ad hoc (ESVA, zekering, etc.) 1 75,00 75,00 conservering (1x 10jr) 4 35,00 140,00 reinigen mast en armatuur (1x 6 jaar) 8,333 15,00 125,00 totaal onderhoud in cyclus 712,06 cyclus (jaren) 50 onderhoudskosten per jaar 14,24 onvoorzien (klachten/rechtzetten, storm, e.d.) 5% 0,71 AKWR 10% 1,42 per jaar B 16,38 Incidentele kosten / schaderijdingen Eigen risico Verzekeringen ( 250,- per geval) 8 250, ,00 Schades - niet verhaalbaar , , ,00 aantal masten 1889 per jaar per lichtmast C 1,59 Beheerkosten aantal p/e totaal database / callcenter / storingsdienst 1 2,25 2,25 Beheer, toezicht en inkoop St. OV Fryslân 1 2,50 2,50 per jaar D 4,75 Energiekosten aantal p/e totaal Verbruikskosten gemiddeld per lamp (alle soorten) 1 5,59 5,59 Netwerk 1 10,32 10,32 totaal E 15,90 totale kosten per jaar (A+B+C+D+E) 57,05 16

18 Bijlage B3 - Cycluskosten SON/SOX/CDO verlichting Kosten vervanging aantal p/e totaal Indal Libra RAL ,54 215,54 Lamp SOX 55W 1 4,26 50,00 Mast 5,5m-8m CVL EUV60-GST114 RAL ,03 304,03 Grondvleugel Lang Matz 1 31,98 31,98 levering klein materiaal per armatuur 1 10,77 10,77 afvullen grondstuk lichtmast met zand incl. levering 1 11,35 11,35 plaatsen lichtmast 1 82,06 82,06 aanbrengen grondvleugel mast 1 21,29 21,29 ondergronds domein Liander (aan- en afsluiten) 1 160,00 160,00 kosten nieuwe lichtmast 887,02 cyclus (jaren) 40 per jaar A 22,18 periodieke kosten / onderhoud aantal p/e totaal Lamp SOX 55W (1x 3 jaar) 12,33 45,00 555,00 lampvervanging (1x 3jaar) 12,33 10,65 131,29 Indal Libra RAL ,54 215,54 vervangen armatuur (1x halverwege cyclus) 1 21,29 21,29 levering klein materiaal per armatuur 1 10,77 10,77 storing ad hoc (ESVA, zekering, etc.) 1 50,00 50,00 conservering (1x 10jr) 4 35,00 140,00 reinigen mast en armatuur (1x 6 jaar) 6,667 15,00 100,00 totaal onderhoud in cyclus 1.223,89 cyclus (jaren) 40 onderhoudskosten per jaar 30,60 onvoorzien (klachten/rechtzetten, storm, e.d.) 5% 1,53 AKWR 10% 3,06 per jaar B 35,19 Incidentele kosten / schaderijdingen Eigen risico Verzekeringen ( 250,- per geval) 8 250, ,00 Schades - niet verhaalbaar , , ,00 aantal masten 1889 per jaar per lichtmast C 1,59 Beheerkosten aantal p/e totaal database / callcenter / storingsdienst 1 2,25 2,25 Beheer, toezicht en inkoop St. OV Fryslân 1 2,50 2,50 per jaar per lichtmast D 4,75 Energiekosten aantal p/e totaal Verbruikskosten (gemiddelde nacht en avond) 1 15,00 15,00 Netwerk (gemiddelde per mast) 1 10,32 10,32 totaal E 25,32 totale kosten per jaar (A+B+C+D+E) 89,02 17