Vijf seculaire duurzaamheidstrends

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Vijf seculaire duurzaamheidstrends"

Transcriptie

1 Oktober 2009 Vijf seculaire duurzaamheidstrends Inhoud Trend 1: waterschaarste... 2 Trend 2: wijzigende demografie in de groeimarkten... 3 Trend 3: meer aandacht voor het bestuur van de onderneming... 4 Trend 4: klimaatverandering... 5 Trend 5: tekort aan menselijk kapitaal in een nog complexere wereldeconomie... 5 Dexia Asset Management - Zie disclaimer op het einde van het document Redactiedatum: 30 oktober 2009

2 De wereld verandert buitengewoon snel. Uit deze veranderingen vloeien uitdagingen voort met betrekking tot de manier waarop we zaken doen, en de middelen die bedrijven inzetten om hun producten op de markt te brengen en te communiceren met hun belangrijkste stakeholders, waaronder hun werknemers, klanten en het milieu. Diezelfde uitdagingen zorgen eveneens voor nieuwe markten en opwindende nieuwe opportuniteiten. Het intern duurzaamheidsteam van Dexia Asset Management identificeerde vijf grote duurzaamheidsuitdagingen die de komende jaren de economische, de sociale en de zakelijke omgeving zullen bepalen. Trend 1: waterschaarste Ondanks het feit dat ongeveer 70 % van het aardoppervlak bedekt is met oceanen, worden een toenemend aantal mensen geconfronteerd met waterschaarste. Zoals de Wereldgezondheidsorganisatie 1 benadrukt, is water een essentiële bron van leven en een goede volksgezondheid. Een op drie mensen ter wereld heeft vandaag echter te maken met een tekort aan water om in de dagelijkse behoeften te kunnen voorzien. Volgens schattingen van de Unesco 2 heeft de wereld ongeveer miljoen kubieke kilometer water, waarvan 97,5 % zoutwater en slechts 2,5 % zoetwater dat geschikt is voor menselijke consumptie. Het probleem is dat meer dan tweederde van dat zoetwater ingekapseld zit in poolijskappen en gletsjers. Het gevolg? Een schamele 0,26 % van al het zoetwater op aarde, zowat kubieke kilometer, is beschikbaar om van te drinken, voor de productie, de landbouw en voor persoonlijk gebruik. Het waterprobleem is dus een fenomeen van wereldwijde omvang, want nog niet zo lang geleden, in 2002, hadden meer dan 1,1 miljard mensen geen toegang tot zuiver water. China, een van de snelst groeiende landen ter wereld, bezit slechts 7 % van de wereldwijde zoetwaterreserves, terwijl het land een bevolking heeft van meer dan 1,3 miljard (22 % van de wereldbevolking) mensen. 80 % van alle rivieren in China is zo vervuild dat alle vissen gestorven zijn. Als de huidige trends zich doorzetten, zal volgens de VN 3 tegen 2030 zowat de helft van de wereldbevolking leven in een gebied met een acuut watertekort. Kortom, om het met de woorden van de Financial Times te zeggen: In de moderne geschiedenis is water nog nooit zo schaars geweest. De drijvende factoren van deze waterschaarste zijn bevolkingsaangroei, industrialisatie, consumptiegedrag en klimaatverandering. Men voorspelt dat de huidige wereldbevolking van 6,6 miljard tegen 2050 met 2,5 miljard zal stijgen, met de grootste groei in de in ontwikkeling zijnde landen. Veel van die landen liggen in regio s waar water nu al schaars is. Verder gaan in groeimarkten, zoals 1 World Health Organisation, 10 facts about water scarcity /6

3 India en China, enorme hoeveelheden bruikbaar water verloren door industrialisatie en een explosie in het gebruik van waterverontreinigende chemicaliën. Bovendien slorpen technologische toepassingen, van elektriciteitsproductie over halfgeleiders tot farmaceutica, steeds grotere hoeveelheden blauw goud op. De derde reden veranderend consumptiegedrag is misschien een verrassing. Maar denk hier eens aan: dagelijks verbruiken Europeanen tot 25 keer meer water dan hun tegenhangers in de in ontwikkeling zijnde wereld. Omdat mensen rijker worden, veranderen ook hun eetgewoonten, met een toenemende vraag naar proteïnen (vlees). Maar voor een kilo rundvlees wordt ongeveer liter water gebruikt om de gewassen te telen om het vee te kunnen voederen waardoor landbouw 70 % van de wereldwijde waterbehoeften voor zijn rekening neemt. Tot slot speelt ook de klimaatverandering een rol. Weerpatronen worden steeds moeilijker te voorspellen. Hierdoor wordt het pad geëffend voor vernietigende gebeurtenissen zoals El Niño of het toenemend aantal moessons in Azië, ten nadele van een gematigde regenval. Vanuit zakelijk standpunt bieden de wateruitdagingen enorme bedrijfsopportuniteiten voor bedrijven die actief zijn in waterzuivering en waterbeheerdiensten (nutsbedrijven). Ook waterinfrastructuurbouwers (rioleringen, pompen, kleppen) zullen profiteren. Aan proceszijde zullen waterintensieve sectoren, zoals de metaalindustrie en mijnbouw, de chemische industrie en de houtverwerkende nijverheid, hun bedrijfsmodellen moeten aanpassen. Dit geldt eveneens voor consumenten van extrazuiver water zoals de halfgeleidersector. Bedrijven die in hun proces rekening houden met de waterschaarste, zullen de concurrentie een stap voor zijn. Trend 2: wijzigende demografie in de groeimarkten De volgende decennia zal de demografische concentratie niet in Europa of in Noord-Amerika liggen, maar in Azië. In de loop van de volgende eeuw wordt verwacht dat het aandeel van de Europese bevolking in de wereldbevolking zal zakken van 20 % naar 5 %. Azië wordt de leider: India en China zullen tegen 2030 ongeveer evenveel inwoners tellen, waardoor Chindia goed is voor 35 % van de wereldbevolking. In Afrika wordt een explosieve bevolkingsgroei verwacht, met een verdubbeling van het inwonersaantal in vergelijking met Binnen 12 jaar of zo zullen de Indiase en de Chinese economie samen goed zijn voor ongeveer 60 % in vergelijking met de Amerikaanse economie 4. Verwacht wordt dat Afrika in 2030 ongeveer 18 % zal uitmaken van de wereldbevolking. Andere snel groeiende bevolkingen concentreren zich voornamelijk in andere Aziatische landen: Vietnam, Korea, Indonesië, Pakistan, enz. Naast groei- en ontwikkelingslanden, twee drijvende factoren die we zonet hebben besproken, is er een derde krachtige drijvende factor: verstedelijking. Volgens cijfers gepubliceerd door de VN en CLSA Asia Pacific 5, had Azië-Pacific exclusief Japan in 1970 een verstedelijkingsgraad van 20 %. Tegen 2000 was deze gestegen tot 34 %. Tegen 2015 en 2030 wordt verwacht dat de verstedelijkingsgraad respectievelijk tot 43 en 52 % zal stijgen. De verstedelijkingsgraad in Latijns-Amerika, een andere regio die aan een zeer snel tempo verstedelijkt, is ook erg veelbetekenend: in 2000 woonde al 75 % van de bevolking in steden. Naar verwachting stijgt dit cijfer tegen 2015 en 2030 respectievelijk tot 81 en 84 %. Dit betekent meestal hogere inkomens, meer onderwijsmogelijkheden en een meer gespreid bestedingspatroon. Het zal ook een invloed hebben op eetpatronen, sociale cohesie, de verdere opkomst van een diensteneconomie, en een stijging van de energievraag. Vanuit zakelijk standpunt wordt verwacht dat de veranderende demografische patronen uiteenlopende gevolgen zullen hebben. Met betrekking tot productiecentra zal bijvoorbeeld de nabijheid van klanten (van, bijvoorbeeld, de cementindustrie) belangrijk zijn. Ook leidt een goedkope productie tot innovatie- en delokalisatiestrategieën. Hiervoor moeten bedrijven natuurlijk hun sociale en milieu-uitdagingen correct beheren. Een ander gevolg zal de verandering in consumentenbasis en -profiel zijn: er zullen nieuwe marktopportuniteiten opkomen, bijv. microkrediet en bestaande producten zullen worden aangepast om te voldoen aan de vereisten van nieuwe consumenten. Een voorbeeld hiervan zijn de bijzonder goedkope instapgsm s aangeboden door Motorola en Nokia, of nog producten voor gezinnen. Procter & Gamble biedt bijvoorbeeld producten aan die zijn aangepast aan de behoeften en de levensomstandigheden van mensen in groeimarkten. P&G heeft zelfs laboratoria die proberen om vochtigheid en temperatuur in landen zoals China en Mexico na te bootsen. Onderzoekers verblijven tijdelijk bij mensen thuis om te begrijpen hoe ze eigenlijk leven 6. Tot slot zullen, omwille van de snelle verstedelijking, grote infrastructuurinvesteringen noodzakelijk zijn in de groeieconomieën. 4 Why invest in Asia? A dozen good reasons. CLSA Asia Pacific Markets: Ibidem 6 Laboratories of Innovation: Leveraging Emerging Markets for Commercial Success. 3/6

4 Trend 3: meer aandacht voor het bestuur van de onderneming De financiële crisis waar we momenteel in zitten, kan, in grote mate, worden toegeschreven aan mislukkingen en zwaktes in de organisatie van het ondernemingsbestuur. Zowel in financiële als in niet-financiële bedrijven was de vergoeding van het bestuur, door het belonen van bovenmatig ingenomen risico s, niet gekoppeld aan de langetermijnperformance en was deze bijgevolg niet aangepast aan de belangen van langetermijninvesteerders en andere stakeholders. Andere gevallen van een niet zo ideaal ondernemingsbestuur die werden vastgesteld, omvatten een verkeerd risicobeheer en mogelijke zwaktes in samenstelling en kwaliteit van het bestuur. Naast de financiële crisis plaatste de toenemende publieke en regulerende druk (bijv. Code Lippens voor naamloze vennootschappen in België, Code Tabaksblat in Nederland) een degelijk ondernemingsbestuur in de spotlights. De doelen van een stevig en sterk ondernemingsbestuur met een degelijke vergoeding, een degelijke samenstelling, naleving van de boekhoudkundige normen en een degelijk risicobeheer zijn duidelijk: de vrijwaring en verbetering van de langetermijnwaarde van bedrijven, en hogere normen inzake aansprakelijkheid, verantwoordelijkheid en transparantie. Investeerders met stemrecht op algemene vergaderingen en activabeheerders die hun verantwoordelijkheid opnemen via proxy voting namens hun cliënten zijn een topprioriteit. Dexia Asset Management (Dexia AM) legt veel nadruk op het ondernemingsbestuur toegepast door bedrijven waarin het namens zijn klanten investeert. In 2008 nam Dexia AM deel aan meer dan 100 algemene vergaderingen voor zijn open fondsen en stemde het op meer dan resoluties. Controversiële kwesties draaiden rond drie ruime thema s: aansprakelijkheid, verantwoordelijkheid en onafhankelijk van het bestuur, vergoedingen en problemen met het aandelenkapitaal. Met betrekking tot de zakelijke uitdagingen, worden alle sectoren duidelijk beïnvloed door de gerechtvaardigde vraag naar langetermijninvesteerders voor een beter ondernemingsbestuur. Het is in hun eigen belang: hierdoor kunnen optimale bedrijfsstrategische beslissingen worden genomen en zal de kapitaaltoegang op de markten worden vergemakkelijkt. Bron: Heidrick and Struggels, verslag /6

5 Trend 4: klimaatverandering Het wetenschappelijke bewijs is nu overweldigend: de klimaatverandering, die zeer ernstige wereldwijde risico s inhoudt, vereist een dringende wereldwijde reactie. Het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) verklaarde dat de CO 2 -emissies tegen 2020 minstens 50 % (80 % voor ontwikkelde landen) moeten worden verlaagd ten opzichte van hun niveaus in 1990 om een opwarming van meer dan 2 C tegen te gaan. De economische gevolgen van de klimaatverandering zijn duidelijk: overstromingen, stormen, hittegolven, droogte en natuurrampen. Verzekeringsfirma s verhoogden al de premies voor heel wat verzekeringspolissen. De Stern Review on the Economics of Climate Change 7, een verslag van 700 pagina s dat de invloed van de globale opwarming op de wereldeconomie bespreekt, berekende dat, zonder verbetering, de klimaatverandering het wereldwijde bbp tot 5 % kan verlagen het equivalent van een wereldwijde depressie! De beroemde milieu-expert, Geoffrey Heal, verklaarde dat de kosten voor het beperken van de globale opwarming tot 2 C ongeveer 3 % van het wereldwijde bbp zullen bedragen. We moeten nu tot actie overgaan en de wereldwijde economie decarboniseren. Naast wetenschappelijk bewijs wordt het regulerend kader in vele landen (bijvoorbeeld, de American Energy and Security Act 8 ) strenger om de klimaatverandering een halt toe te roepen. Andere drijvende factoren zijn de duurzaam hogere prijzen voor fossiele brandstoffen en de opkomst van concurrerende alternatieve energietechnologieën. De klimaatverandering heeft uiteraard bedrijfsimplicaties. Energieleveranciers moeten de relatieve aantrekkelijkheid van hun productmix (steenkool, olie, gas, alternatieve energie) heroverwegen. Energiegebruikers, zoals vastgoed-, transport- en energieintensieve productiesectoren, zullen hun energiegebruik moeten matigen en minder CO 2 -intensief moeten maken door een koolstofneutraal energiebeleid uit te werken. 70 % van alle CO 2 -emissies in de industriële sector is afkomstig van drie sectoren: staal, cement en chemie. Regionale verschillen zijn ook belangrijk: Europese en Japanse productietechnieken zijn het schoonst, terwijl de productie in China en India veel meer vervuilt. Zelfs de beste productieprocessen bieden nog ruimte voor een vermindering van 10 tot 40 % 9. Energie-efficiënte zaken zoals meetinstrumenten en isolatieproducten zullen belangrijker worden en hun klantenbasis uitbreiden, terwijl het consumentbewustzijn, mogelijk ondersteund door een stimulans van de overheid, toeneemt. Tot slot zullen sectoren zoals landbouw zich ook aan deze nieuwe realiteit moeten aanpassen. Voor de goede orde: landbouw en bosbouw nemen een derde van de CO 2 -emissies voor hun rekening door ontbossing, de verbranding van bossen en velden en andere landbouwmethodes 10. De sector is bijgevolg een verborgen uitstoter met een even grote verantwoordelijkheid. Trend 5: tekort aan menselijk kapitaal in een nog complexere wereldeconomie Ondanks de economische crisis, waardoor we overal ter wereld vele jobs verloren zagen gaan, blijft er in vele economische sectoren op lange termijn een tekort aan geschoold personeel. Zo is de pensionering van heel wat ervaren, goed betaalde professionals in de olie- & gassector bijvoorbeeld een trend geworden. Het is moeilijk om dergelijke ervaring in belangrijke functies te vervangen. De gemiddelde leeftijd van werknemers in de olie-industrie in OESO-landen neemt gestaag toe (de middenleeftijd van bijna de helft van de professionals in de huidige olie-industrie is 47, een van de hoogste leeftijden in om het even welke industrie). En er zijn gewoon onvoldoende jonge professionals om hen te vervangen. Volgens een onderzoek in 2004, uitgevoerd door het American Petroleum Institute (API), zal er tegen 2009 een tekort van 38 % aan ingenieurs en geowetenschappers zijn en een tekort van 28 % aan logistieke medewerkers en elektriciens 11. Een andere drijvende factor is dat trouw aan een specifieke organisatie niet meer vanzelfsprekend is, bijv. het jobverloop stijgt. De globalisering van de economie is een andere drijvende factor. Deze verhoogt de mobiliteit van werknemers tussen landen en zelfs continenten. Bovendien veroudert het personeel erg snel. Tegen 2050 zal meer dan een derde van de Europese bevolking ouder zijn dan 60! Dit zal bedrijven confronteren met een aantal belangrijke uitdagingen. De strijd voor deskundige professionals zal intenser worden. Dit betekent dat bedrijven over de grenzen heen op zoek moeten naar deze mensen, wat de lonen en de voordelen omhoog drijft. Bijkomend zal er meer aandacht moeten komen voor interculturele gevoeligheden. Tot slot zullen bedrijven en werknemers moeten omgaan met herstructureringen, delokalisaties en een verhoogde offshoring Econoshock: hoe zes economische schokken uw leven fundamenteel zullen veranderen. Houtekiet/Geert Noels: Ibidem. 11 Deloitte, The Talent Crisis in Upstream Oil & Gas, Strategies to Attract and Engage Generation Y, Deloitte Onderzoeksstudie, /6

6 Vanuit zakelijk standpunt zullen deze onderwerpen de human resourcesafdelingen en het beheer van klantrelaties duidelijk beïnvloeden. Bovendien zien we een concrete bedrijfsopportuniteit voor grensoverschrijdende opleidingsgerelateerde diensten (taalvaardigheid, interculturele gevoeligheid en andere soft skills -opleidingen). Verhoudingen van de beroepsbevolking per leeftijdsgroep; VK; 1975 tot 2025 Dit document heeft een louter informatief karakter. Het bevat geen aanbod tot aan- of verkoop van financiële instrumenten en houdt geen beleggingsadvies in. Het vormt evenmin de bevestiging van enige transactie tenzij uitdrukkelijk anders overeengekomen. De informatie in dit document is afkomstig van verschillende bronnen. Dexia Asset Management legt de grootst mogelijke zorg aan de dag bij het kiezen van zijn informatiebronnen en het doorgeven van de informatie. Fouten of weglatingen in deze bronnen of processen kunnen echter niet van tevoren worden uitgesloten. Dexia Asset Management kan niet aansprakelijk worden gesteld voor rechtstreekse of onrechtstreekse schade die voortvloeit uit het gebruik van dit document. De inhoud van dit document mag niet worden overgenomen zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Dexia Asset Management. De intellectuele eigendomsrechten van Dexia Asset Management moeten te allen tijde worden gerespecteerd. Opgelet: Als dit document melding maakt van resultaten behaald in het verleden van een financieel instrument, een financiële index of een beleggingsdienst, verwijst naar simulaties van zulke resultaten of gegevens bevat met betrekking tot toekomstige resultaten, is de cliënt zich ervan bewust dat de in het verleden behaalde resultaten en/of prognoses geen betrouwbare indicator vormen voor toekomstige resultaten. Meer nog, Dexia Asset Management preciseert dat: indien het gaat om brutoresultaten, het resultaat kan worden beïnvloed door provisies, bijdragen en andere lasten. indien het resultaat in een andere valuta luidt dan die van het land waar de cliënt verblijft, de vermelde winsten kunnen stijgen of dalen, afhankelijk van de valutaschommelingen. Indien dit document verwijst naar een bepaalde fiscale behandeling, is de belegger zich ervan bewust dat zulke informatie afhangt van de individuele omstandigheden van elke belegger en in de toekomst aan wijzigingen onderhevig kan zijn. Dit document bevat geen onderzoek op beleggingsgebied zoals gedefinieerd in artikel 24 1 van de richtlijn 2006/73/EG van 10 augustus 2006 tot uitvoering van de richtlijn 2004/39/EG van het Europees Parlement en de Raad. Indien deze informatie een publicitaire mededeling is, wenst Dexia AM te verduidelijken dat deze niet werd opgesteld overeenkomstig de wettelijke voorschriften ter bevordering van de onafhankelijkheid van het onderzoek op beleggingsgebied en niet onderworpen is aan een verbod om te handelen reeds vóór de verspreiding van onderzoek op beleggingsgebied. Dexia AM nodigt de belegger uit om steeds het prospectus te raadplegen vooraleer in één van haar fondsen te beleggen. Het prospectus en andere informatiebronnen die betrekking hebben op fondsen zijn beschikbaar op 6/6

Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting. Oktober 2013

Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting. Oktober 2013 Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting Oktober 2013 Markten Aandelen Aandelenmarkten zetten hun opmars voort Equity Indices - 1 month YTD (%, in EUR) MSCI Europe 3.77% 14.37% MSCI EMU 5.41% 18.05%

Nadere informatie

Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting. Juli 2013

Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting. Juli 2013 Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting Juli 2013 Markten Aandelen Economische cijfers & Bernanke stellen markt gerust Equity Indices - 1 month YTD (%, in EUR) MSCI Europe 5.04% 6.55% MSCI EMU 6.28%

Nadere informatie

Overheidsobligatiestrategie Focus op Griekenland

Overheidsobligatiestrategie Focus op Griekenland December 29 Overheidsobligatiestrategie Inhoud 1 Recente marktontwikkelingen... 2 2 De economische situatie... 3 3 Strategie... 4 Dexia Asset Management Zie wettelijke verklaring aan het einde van het

Nadere informatie

Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting. September 2013

Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting. September 2013 Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting September 2013 Markten Aandelen Sterke economische cijfers en QE tapering in de focus Equity Indices - 1 month YTD (%, in EUR) MSCI Europe 4.32% 10.22% MSCI

Nadere informatie

rofiel Rendement sinds 31/12/2013

rofiel Rendement sinds 31/12/2013 Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting Januari 2014 Profiel Rendement sinds 31/12/2013 Belfius Pension Fund Low 0.31% Belfius Pension Fund Balanced Plus -0. Belfius Pension Fund High -0.45% Gegevens

Nadere informatie

Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 2030

Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 2030 IP/3/661 Brussel, 12 mei 23 Energie, technologie en milieuproblemen: Europees onderzoek schetst somber wereldbeeld in 23 In 23 zal het wereldenergieverbruik verdubbeld zijn; fossiele brandstoffen, voornamelijk

Nadere informatie

China, globalisering en milieuproblematiek. Lessen 21ste eeuw 23 maart, 2009

China, globalisering en milieuproblematiek. Lessen 21ste eeuw 23 maart, 2009 China, globalisering en milieuproblematiek Lessen 21ste eeuw 23 maart, 2009 Economisch Socio-cultureel Politiek Milieu Globalisering Globaal milieubeleid in een notendop Sinds 1972 op internationale agenda

Nadere informatie

Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting. Februari 2013

Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting. Februari 2013 Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting Februari 2013 Markten Aandelen Politiek zorgt opnieuw voor spanningen Equity Indices - 1 month YTD (%, in EUR) MSCI Europe 0.75% 3.46% MSCI EMU -0.84% 1.97%

Nadere informatie

The Day After tomorrow... Waarom wachten

The Day After tomorrow... Waarom wachten The Day After tomorrow... Waarom wachten als we vandaag kunnen reageren? The Day After Tomorrow, de film van Roland Emmerich (Godzilla en Independence Day), verschijnt op 26 mei 2004 op het witte doek.

Nadere informatie

Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting. April 2013

Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting. April 2013 Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting April 2013 Markten Aandelen Amerikaanse markten trekken de kar Equity Indices - 1 month YTD (%, in EUR) MSCI Europe 0.95% 5.77% MSCI EMU 2.24% 4.29% MSCI UK

Nadere informatie

et broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces

et broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces H 2 et broeikaseffect een nuttig maar door de mens ontregeld natuurlijk proces Bij het ontstaan van de aarde, 4,6 miljard jaren geleden, was er geen atmosfeer. Enkele miljoenen jaren waren nodig voor de

Nadere informatie

Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting. Augustus 2013

Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting. Augustus 2013 Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting Augustus 2013 120 115 110 105 100 95 MSCI EUROPE MSCI EMU MSCI UK MSCI WORLD EX-EUROPE MSCI EMU SMALL CAPS Year-to-date Performance (% change in EUR) Jan Feb

Nadere informatie

UIT de arbeidsmarkt

UIT de arbeidsmarkt Verandering van de werkloosheid. Vraag en aanbod op de arbeidsmarkt zijn onderhevig aan continue veranderingen. Als gevolg daarvan verandert de omvang van de werkloosheid in een land ook continue. Werkloosheid

Nadere informatie

Mondiale perspectieven voor energie, technologie en klimaatbeleid voor 2030 KERNPUNTEN

Mondiale perspectieven voor energie, technologie en klimaatbeleid voor 2030 KERNPUNTEN Mondiale perspectieven voor energie, technologie en klimaatbeleid voor 2030 KERNPUNTEN Referentiescenario De WETO-studie (World Energy, Technology and climate policy Outlook 2030) bevat een referentiescenario

Nadere informatie

VFB DAG VAN DE TIPS AANDELENTIPS. Ken Van Weyenberg Investment Specialist - Asset Allocation & Private Clients

VFB DAG VAN DE TIPS AANDELENTIPS. Ken Van Weyenberg Investment Specialist - Asset Allocation & Private Clients VFB DAG VAN DE TIPS AANDELENTIPS Ken Van Weyenberg Investment Specialist - Asset Allocation & Private Clients Kinepolis Antwerpen, 10 oktober 2015 1 TERUGBLIK 2 ALGEMENE INSTEEK FAVORIETE AANDELEN 3 DASSAULT

Nadere informatie

Het staal smeden wanneer het heet is.

Het staal smeden wanneer het heet is. ARCELORMITTAL Het staal smeden wanneer het heet is. 15 februari 2017 DOOR KBC ASSET MANAGEMENT In de TOPIC gaat Bolero onderwerp zoals een beursintroductie, de olieprijs, deel onder de loep nemen. - Management

Nadere informatie

Naam : Klas : Datum :

Naam : Klas : Datum : Duurzame ontwikkeling Over duurzame ontwikkeling circuleren inmiddels honderden definities. Vaak wordt de internationaal aanvaarde definitie uit het rapport "Our Common Future" (Brundtland-rapport, 1987)

Nadere informatie

Wereldwijde uitstoot CO2 dit jaar

Wereldwijde uitstoot CO2 dit jaar 1 van 5 7-12-2018 06:32 volkskrant.nl Wereldwijde uitstoot CO2 dit jaar weer toegenomen 6-8 minuten IJsklif in West-Groenland. Beeld Credit: Sarah Das / Woods Hole Oceanographic Institution De stijging

Nadere informatie

De groei voorbij. Jaap van Duijn september 2007

De groei voorbij. Jaap van Duijn september 2007 De groei voorbij Jaap van Duijn september 2007 1 Een welvaartsexplosie Na WO II is de welvaart meer gestegen dan in de 300 jaar daarvoor Oorzaken: inhaalslag, technologische verandering en bevolkingsgroei

Nadere informatie

Meer met minder. Waterschaarste en grotere vraag naar voedsel. Laan van Staalduinen, Algemeen directeur LEI. 6 juni 2012

Meer met minder. Waterschaarste en grotere vraag naar voedsel. Laan van Staalduinen, Algemeen directeur LEI. 6 juni 2012 Meer met minder Waterschaarste en grotere vraag naar voedsel Laan van Staalduinen, Algemeen directeur LEI 6 juni 2012 Inhoud presentatie Mondiale trends die van invloed zijn op toekomstige watervraag Nationale

Nadere informatie

Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting. Juni 2013

Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting. Juni 2013 Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting Juni 2013 Markten Aandelen Bernanke overschaduwt betere economische cijfers Equity Indices - 1 month YTD (%, in EUR) MSCI Europe -5.30% 1.43% MSCI EMU -5.63%

Nadere informatie

Vragen voor burgers die deelnemen aan WWViews

Vragen voor burgers die deelnemen aan WWViews Vragen voor burgers die deelnemen aan WWViews WWViews C/o The Danish Board of Technology Antonigade 4 DK-1106 Copenhagen K Denemarken Tel +45 3332 0503 Fax +45 3391 0509 wwviews@wwviews.org www.wwviews.org

Nadere informatie

MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT

MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT 28 SEPTEMBER 2017 Inhoudsopgave Wat verandert er?... 3 Duurzaam beleggen... 4 Duurzame indexen... 4 Hoeveel bedrijven worden uitgesloten?...

Nadere informatie

CO2-voetafdruk van beleggingen

CO2-voetafdruk van beleggingen CO2-voetafdruk van beleggingen Waarom meet ACTIAM de CO 2 -voetafdruk van haar beleggingen? Klimaatverandering is één van de grootste uitdagingen van de komende decennia. Daarom steunt ACTIAM het klimaatakkoord

Nadere informatie

Globalisering, technologische verandering en de polarisatie van de arbeidsmarkt

Globalisering, technologische verandering en de polarisatie van de arbeidsmarkt VIVES BRIEFING 207/04 Globalisering, technologische verandering en de polarisatie van de arbeidsmarkt Koen Breemersch KU Leuven, Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen, VIVES Met dank aan Cathy Lecocq

Nadere informatie

VFB Dag van de Tips. Ken Van Weyenberg Head of CPM Asset Allocation. September 2017

VFB Dag van de Tips. Ken Van Weyenberg Head of CPM Asset Allocation. September 2017 Ken Van Weyenberg Head of CPM Asset Allocation Dit document wordt louter ter informatie verstrekt. Het vormt geen aanbod tot aan- of verkoop van financiële instrumenten en houdt geen beleggingsadvies in.

Nadere informatie

ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA

ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA ENERGIEPRIORITEITEN VOOR EUROPA Presentatie door de heer J.M. Barroso, Voorzitter van de Europese Commissie, voor de Europese Raad van 4 februari 2011 Inhoud 1 I. Waarom energiebeleid ertoe doet II. Waarom

Nadere informatie

CO2-voetafdruk van beleggingen

CO2-voetafdruk van beleggingen CO2-voetafdruk van beleggingen Beleggen en de uitstoot van broeikasgassen 1 WAAROM MEET ACTIAM DE CO 2 -UITSTOOT VAN HAAR BELEGGINGEN? Klimaatverandering is één van de grootste uitdagingen van de komende

Nadere informatie

Oktober 2015. Macro & Markten. 1. Rente en conjunctuur :

Oktober 2015. Macro & Markten. 1. Rente en conjunctuur : Oktober 2015 Macro & Markten 1. Rente en conjunctuur : VS Zoals al aangegeven in ons vorig bulletin heeft de Amerikaanse centrale bank FED de beleidsrente niet verhoogd. Maar goed ook, want naderhand werden

Nadere informatie

LES 1: De wereld in verandering

LES 1: De wereld in verandering LES 1: De wereld in verandering 1 Les 1: De wereld in verandering Vakken Zedenleer/godsdienst, economie, geschiedenis, aardrijkskunde, PAV Eindtermen Sociale vaardigheden, burgerzin, ICT, vakoverschrijdend,

Nadere informatie

De nieuwe energie-efficiëntierichtlijn - Uitdagingen & oplossingen -

De nieuwe energie-efficiëntierichtlijn - Uitdagingen & oplossingen - De nieuwe energie-efficiëntierichtlijn l - Uitdagingen & oplossingen - DG Energie 22 juni 2011 ENERGIEVOORZIENING NOG AFHANKELIJKER VAN IMPORT Te verwachten scenario gebaseerd op cijfers in 2009 in % OLIE

Nadere informatie

Beleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu

Beleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu Beleggen in de toekomst de kansen van beleggen in klimaat en milieu Angst voor de gevolgen? Stijging van de zeespiegel Hollandse Delta, 6 miljoen Randstedelingen op de vlucht. Bedreiging van het Eco-systeem

Nadere informatie

1.4 Factoren die bepalend zijn voor reële convergentie

1.4 Factoren die bepalend zijn voor reële convergentie Productiviteit, concurrentiekracht en economische ontwikkeling Concurrentiekracht wordt vaak beschouwd als een indicatie voor succes of mislukking van economisch beleid. Letterlijk verwijst het begrip

Nadere informatie

BNP PARIBAS OBAM N.V.

BNP PARIBAS OBAM N.V. BNP PARIBAS OBAM N.V. OBAM AANDEELHOUDERS- VERGADERING 2016 Amsterdam, 8 juni 2017 Agenda Terugblik 2016 & Resultaat Beleid 2016 Positionering Recente marktontwikkelingen & Vooruitzichten OBAM highlights

Nadere informatie

CO2-voetafdruk van beleggingen

CO2-voetafdruk van beleggingen CO2-voetafdruk van beleggingen Beleggen en de uitstoot van broeikasgassen 1 WAAROM MEET ACTIAM DE CO 2 -UITSTOOT VAN HAAR BELEGGINGEN? Klimaatverandering is één van de grootste uitdagingen van de komende

Nadere informatie

Klimaatverandering en internationaal beleid: de weg van Kyoto naar Kopenhagen.

Klimaatverandering en internationaal beleid: de weg van Kyoto naar Kopenhagen. Open klimaatlezingen 2009 Klimaatverandering en internationaal beleid: de weg van Kyoto naar Kopenhagen. Hans Bruyninckx De eerste stappen in internationaal klimaatbeleid 1979: 1ste World Climate Conference

Nadere informatie

Dieper graven in opkomende economieën

Dieper graven in opkomende economieën F L A S H N O T E 25.10.2016 FOCUS 2: BOUWEN OP DE ECONOMISCHE ONTWIKKELING VAN AZIË Dieper graven in opkomende economieën 25.10.2016 De Filipijnse cementsector zit sinds 2011 sterk in de lift en realiseerde

Nadere informatie

Opkomende markten: do s en don ts

Opkomende markten: do s en don ts Online Seminar Beleggen Opkomende markten: do s en don ts Simon Wiersma Investment Manager ING Investment Office Bart-Jan Blom van Assendelft Marketing Manager ING Beleggen Amsterdam, 12 november 2013

Nadere informatie

Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting Mei 2014

Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting Mei 2014 Belfius Pension Fund Maandelijkse Reporting Mei 2014 112 110 104 98 96 94 Rendement sinds 31/12/2013 (% verandering in EUR) MSCI Europe MSCI EMU MSCI United Kingdom ( ) MSCI World ex-europe ( ) MSCI EMU

Nadere informatie

Alternatief beheer: Nieuwe uitdagingen voor een nieuwe groei

Alternatief beheer: Nieuwe uitdagingen voor een nieuwe groei Alternatief beheer: Nieuwe uitdagingen voor een nieuwe groei Roadshow Alternatief Beheer 2010 Fabrice CUCHET, Member of the Executive Committee Global Head of Alternative Investments Een vloedgolf aan

Nadere informatie

ETF. Brochure bestemd voor particuliere beleggers INTERMEDIATE. Een onderneming van de KBC-groep

ETF. Brochure bestemd voor particuliere beleggers INTERMEDIATE. Een onderneming van de KBC-groep Brochure bestemd voor particuliere beleggers Gepubliceerd door KBC Securities in samen werking met Euronext. p. 2 Index 1. Inleiding 3 2. Fysieke ETF s 4 3. Synthetische ETF s 5 Voor- en nadelen 5 4. Inverse

Nadere informatie

Introductie Presentatie aan Bewonersorganisatie. Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen

Introductie Presentatie aan Bewonersorganisatie. Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen Introductie Presentatie aan Bewonersorganisatie Milieu en Kortenbos Wat kunnen we zelf doen Wie ben ik? Mijn naam is Graham Degens Ik heb >30 jaar in de olie industrie gewerkt, om olie en gas optimaal

Nadere informatie

Verstandig beleggen. Enkele vuistregels. Brussel, 14 december 2018 Debby Quaeyhaegens KBC Asset Management

Verstandig beleggen. Enkele vuistregels. Brussel, 14 december 2018 Debby Quaeyhaegens KBC Asset Management Verstandig beleggen Enkele vuistregels Brussel, 14 december 2018 Debby Quaeyhaegens KBC Asset Management Waarom beleggen? De juiste verwachtingen Belang van lange termijn Belang van een goede spreiding

Nadere informatie

MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT

MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT MEESMAN AANDELENFONDSEN WORDEN DUURZAAM EN BELASTINGEFFICIËNT 14 SEPTEMBER 2017 Inhoudsopgave Wat verandert er?... 3 Duurzaam beleggen... 4 Engagement... 4 Uitsluiting... 4 Duurzame indexen... 4 Hoeveel

Nadere informatie

Malthus (1766 1834) Kan landbouw de wereld blijven redden? Het ongelijk van Malthus. An essay on the principle of population 25/11/2013

Malthus (1766 1834) Kan landbouw de wereld blijven redden? Het ongelijk van Malthus. An essay on the principle of population 25/11/2013 Kan landbouw de wereld blijven redden? Malthus (1766 1834) Piet VANTHEMSCHE Voorzitter Boerenbond KULeuven Universiteit 3 e Leeftijd 03-12-2013 An essay on the principle of population Het ongelijk van

Nadere informatie

WERELDWIJD BELEGGEN: HIER LIGGEN DE KANSEN Sander Zondag, CIO Global Equities (OBAM) Grip op je Vermogen, 3 Oktober 2014

WERELDWIJD BELEGGEN: HIER LIGGEN DE KANSEN Sander Zondag, CIO Global Equities (OBAM) Grip op je Vermogen, 3 Oktober 2014 WERELDWIJD BELEGGEN: HIER LIGGEN DE KANSEN Sander Zondag, CIO Global Equities (OBAM) Grip op je Vermogen, 3 Oktober 2014 2 Waarom in aandelen? Waarom wereldwijd? Welke aanpak? 3 NINJA Loans?! NO Income,

Nadere informatie

Megatrends die de wereldeconomie zullen bepalen en het beleggingslandschap zullen veranderen

Megatrends die de wereldeconomie zullen bepalen en het beleggingslandschap zullen veranderen Megatrends die de wereldeconomie zullen bepalen en het beleggingslandschap zullen veranderen Ken Van Weyenberg Head of CPM Asset Allocation November 2017 MEGATRENDS DIE DE WERELDECONOMIE BEPALEN HOE PROFITEREN

Nadere informatie

WORLD ENERGY TECHNOLOGY OUTLOOK 2050 (WETO-H2) KERNPUNTEN

WORLD ENERGY TECHNOLOGY OUTLOOK 2050 (WETO-H2) KERNPUNTEN WORLD ENERGY TECHNOLOGY OUTLOOK 2050 (WETO-H2) KERNPUNTEN In het kader van de WETO-H2-studie is een referentieprognose van het wereldenergiesysteem ontwikkeld samen met twee alternatieve scenario's, een

Nadere informatie

2014 PROTOS en Solidagro met de medewerking van Dwagulu Dekkente Lay-out door MadebyHanna.com - ontwikkeld door Mediaraven vzw

2014 PROTOS en Solidagro met de medewerking van Dwagulu Dekkente Lay-out door MadebyHanna.com - ontwikkeld door Mediaraven vzw 2014 PROTOS en Solidagro met de medewerking van Dwagulu Dekkente Lay-out door MadebyHanna.com - ontwikkeld door Mediaraven vzw 1. ALLES IS WATER Alles is water. We zijn letterlijk omringd door water. Water

Nadere informatie

Building a sustainable home www.deceuninck.com

Building a sustainable home www.deceuninck.com Building a sustainable home www.deceuninck.com Deceuninck Kerncijfers - 2015 Top 3 designer & producent van PVC raamsystemen en bouwproducten 16 productievestigingen = 220.000 ton compound Verkoop in >

Nadere informatie

Als de lonen dalen, dalen de loonkosten voor de producent. Hetgeen kan betekenen dat de producent niet overgaat tot mechanisatie/automatisering.

Als de lonen dalen, dalen de loonkosten voor de producent. Hetgeen kan betekenen dat de producent niet overgaat tot mechanisatie/automatisering. Top 100 vragen. De antwoorden! 1 Als de lonen stijgen, stijgen de productiekosten. De producent rekent de hogere productiekosten door in de eindprijs. Daardoor daalt de vraag naar producten. De productie

Nadere informatie

De toekomst van energie

De toekomst van energie De toekomst van energie Duurzame Energie door Redactie ElectricityMatters 15-08-2017 Dat ons wereldwijde energiesysteem niet duurzaam is, blijkt duidelijk uit onze steeds schaarsere hulpbronnen, de regelmatig

Nadere informatie

BELEGGEN IN HET AMAZON VAN 10 JAAR GELEDEN

BELEGGEN IN HET AMAZON VAN 10 JAAR GELEDEN BELEGGEN IN HET AMAZON VAN 10 JAAR GELEDEN VALUE JAGERS JD.com (Nasdaq: JD) E-commerce is een van de snelst groeiende sectoren in onze economie. We kopen steeds meer online. Om te winkelen gaan we steeds

Nadere informatie

Care IS klantbijeenkomst. Hotel Van der Valk oktober 2015

Care IS klantbijeenkomst. Hotel Van der Valk oktober 2015 Care IS klantbijeenkomst Hotel Van der Valk oktober 2015 Welkom Wij heten u van harte welkom in Van der Valk Hotel 2 Programma 19.00 uur Ontvangst 19.30 uur Opening 19.40 uur Chinese groeivertraging 20.00

Nadere informatie

MAATSCHAPPIJ ONDERSCHAT ERNST EN TAAIHEID KLIMAATPROBLEEM

MAATSCHAPPIJ ONDERSCHAT ERNST EN TAAIHEID KLIMAATPROBLEEM MAATSCHAPPIJ ONDERSCHAT ERNST EN TAAIHEID KLIMAATPROBLEEM De maatschappelijke discussie over klimaatverandering wordt onvoldoende scherp gevoerd. Er wordt nauwelijks nagedacht over de ernst van de problematiek

Nadere informatie

4 juli blauw. Toelatingsexamen arts en tandarts. Informatie verwerven en verwerken (IVV) STILLEESTEKST 2

4 juli blauw. Toelatingsexamen arts en tandarts. Informatie verwerven en verwerken (IVV) STILLEESTEKST 2 Kleef hier onmiddellijk een identificatiesticker blauw Toelatingsexamen arts en tandarts 4 juli 2017 Informatie verwerven en verwerken (IVV) STILLEESTEKST 2 Aantal mensen (in miljarden) Stilleestekst deel

Nadere informatie

De staat van de visserij en aquacultuur in de wereld

De staat van de visserij en aquacultuur in de wereld AQUACULTUUR OVERZEE De staat van de visserij en aquacultuur in de wereld Door Raymon van Anrooy, FAO Visserij en Visteelt Departement, Rome De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO)

Nadere informatie

Positieve flow voor leningen opkomende landen

Positieve flow voor leningen opkomende landen Positieve flow voor leningen opkomende landen Opkomende markten hebben de afgelopen jaren het beste groeimomentum laten zien. De verbetering van de groei houdt naar verwachting ook de komende tijd aan.

Nadere informatie

Hoe (slecht) gaat het met de conjunctuur? Edwin De Boeck Fedustria 13 oktober 2011

Hoe (slecht) gaat het met de conjunctuur? Edwin De Boeck Fedustria 13 oktober 2011 Hoe (slecht) gaat het met de conjunctuur? Edwin De Boeck Fedustria 3 oktober Grote Recessie was geen Grote Depressie Wereldhandel Aandelenmarkt 9 8 7 8 VS - S&P-5 vergelijking met crash 99 Wereld industriële

Nadere informatie

Eindexamen economie 1 havo 2000-I

Eindexamen economie 1 havo 2000-I Opgave 1 Meer mensen aan de slag Het terugdringen van de werkloosheid is in veel landen een belangrijke doelstelling van de overheid. Om dat doel te bereiken, streeft de overheid meestal naar groei van

Nadere informatie

Achtergrondinformatie toelichtingen bij ppt1

Achtergrondinformatie toelichtingen bij ppt1 Achtergrondinformatie toelichtingen bij ppt1 Dia 1 Klimaatverandering Onomstotelijk wetenschappelijk bewijs Deze presentatie geeft een inleiding op het thema klimaatverandering en een (kort) overzicht

Nadere informatie

Vergrijzing, verkleuring en individualisering. Voor wie verstandig handelt!

Vergrijzing, verkleuring en individualisering. Voor wie verstandig handelt! Vergrijzing, verkleuring en individualisering Trendsamenvatting Naam Definitie Scope Conclusies Invloed Impact Bronnen Vergrijzing, verkleuring en individualisering De wereldbevolking neemt toe, waarbij

Nadere informatie

De Drievoudige Bottom Line, een noodzakelijke economische innovatie

De Drievoudige Bottom Line, een noodzakelijke economische innovatie De Drievoudige Bottom Line, een noodzakelijke economische innovatie Feike Sijbesma, CEO Royal DSM In de loop der tijd is het effect van bedrijven op de maatschappij enorm veranderd. Vijftig tot honderd

Nadere informatie

Banken ondermijnen de toekomst Over de investerings- en financieringspraktijk van banken in fossiele brandstoffen en duurzame energie

Banken ondermijnen de toekomst Over de investerings- en financieringspraktijk van banken in fossiele brandstoffen en duurzame energie Banken ondermijnen de toekomst Over de investerings- en financieringspraktijk van banken in fossiele brandstoffen en duurzame energie Een samenvatting van de bevindingen voor Nederland van een onderzoek

Nadere informatie

Programma van Toetsing en Afsluiting

Programma van Toetsing en Afsluiting Leerweg: TL Klas: 3 Vak: Aardrijkskunde Methode: De Geo Toetsnr 3.1.1 Arm en rijk H1 + Atlasopdrachten Wat moet je voor de toetsing doen? Weet hoe de verschillen ontstaan tussen arm en rijk in NL, VS en

Nadere informatie

FOSSIELE BRANDSTOFFEN

FOSSIELE BRANDSTOFFEN FOSSIELE BRANDSTOFFEN De toekomst van fossiele energiebronnen W.J. Lenstra Inleiding Fossiele energiebronnen hebben sinds het begin van de industriele revolutie een doorslaggevende rol gespeeld in onze

Nadere informatie

Eindexamen economie vwo II

Eindexamen economie vwo II Beoordelingsmodel Opmerking Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 Voorbeelden van een

Nadere informatie

Infrastructuur 2017 en verder! 30 januari 2018 Harry van den Heuvel Zeist

Infrastructuur 2017 en verder! 30 januari 2018 Harry van den Heuvel Zeist Verwijder deze afbeelding en voeg een nieuwe in. Verwijder deze afbeelding en voeg een nieuwe in. Infrastructuur 2017 en verder! 30 januari 2018 Harry van den Heuvel Zeist Inhoudsopgave Ontwikkelingen

Nadere informatie

Eindexamen economie 1-2 havo 2007-I

Eindexamen economie 1-2 havo 2007-I 4 Beoordelingsmodel Algemene regel 3.6 is ook van toepassing als gevraagd wordt een gegeven antwoord toe te lichten, te beschrijven en dergelijke. Opgave 1 1 maximumscore 2 twee van de volgende voorbeelden

Nadere informatie

4 juli geel. Toelatingsexamen arts en tandarts. Informatie verwerven en verwerken (IVV) STILLEESTEKST 2

4 juli geel. Toelatingsexamen arts en tandarts. Informatie verwerven en verwerken (IVV) STILLEESTEKST 2 Kleef hier onmiddellijk een identificatiesticker geel Toelatingsexamen arts en tandarts 4 juli 2017 Informatie verwerven en verwerken (IVV) STILLEESTEKST 2 Aantal mensen (in miljarden) Stilleestekst deel

Nadere informatie

"De financiële sector is het probleem,

De financiële sector is het probleem, 1 van 5 22-2-2019 07:44 sg.uu.nl "De financiële sector is het probleem, niet de oplossing" 6-8 minuten Investeren in een duurzamere wereld? Als het aan de aandeelhouders ligt, liever niet. Onderzoeker

Nadere informatie

De impact van concurrentie op de productmix van exporteurs

De impact van concurrentie op de productmix van exporteurs VIVES BRIEFING 2016/09 De impact van concurrentie op de productmix van exporteurs Koen Breemersch KU Leuven, Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen, VIVES 1 DE IMPACT VAN CONCURRENTIE OP DE PRODUCTMIX

Nadere informatie

Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering 8-10-2012. Klimaatverandering

Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering 8-10-2012. Klimaatverandering Zonne-energie 2012: prijs 21 ct per kwh; 2020 prijs 12 ct kwh Groen rijden; energiehuizen, biologisch voedsel Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen Stichting Stimular www.stimular.nl 010 238

Nadere informatie

Statistisch Magazine Internationale economische ontwikkelingen in de periode 2010 tot en met 2012

Statistisch Magazine Internationale economische ontwikkelingen in de periode 2010 tot en met 2012 Internationale economische ontwikkelingen in de periode 2010 tot en met 2012 Inleiding Lorette Ford De economische ontwikkeling van een land kan door middel van drie belangrijke economische indicatoren

Nadere informatie

Een nieuwe stap in duurzaam beleggen

Een nieuwe stap in duurzaam beleggen BLACKROCK IMPACT SCREENS ESG IMPACT Een nieuwe stap in duurzaam beleggen BlackRock Impact combineert het beste van BlackRock om beleggers te helpen een maatschappelijk én financieel verantwoord rendement

Nadere informatie

Alleen een koploper in Alternatief Beheer kan u zo n keuze voorstellen. samen naar de essentie

Alleen een koploper in Alternatief Beheer kan u zo n keuze voorstellen. samen naar de essentie Alleen een koploper in Alternatief Beheer kan u zo n keuze voorstellen samen naar de essentie Dexia Asset Management, een Europese topper in Alternatief Beheer n Actief in Alternatief Beheer sinds 1996

Nadere informatie

Economie en melkproductie

Economie en melkproductie Economie en melkproductie Productschap Zuivel onderwijsdag Pierre Berntsen Directeur Agrarische Bedrijven ABN AMRO 19 november 2013 Agenda Stand van de economie Beschikbaarheid van grondstoffen en zuivel

Nadere informatie

Samen werken aan een betere wereld

Samen werken aan een betere wereld Samen werken aan een betere wereld 1 Inhoud Samen werken aan een betere wereld 5 Klimaatverandering en vervuiling 8 Schoon water 10 Genoeg te eten 12 Goede gezondheidszorg 15 Opkomen voor mensenrechten

Nadere informatie

DE INDUSTRIE: MOTOR VAN VERNIEUWING. Drie acties voor een nieuw Kabinet. Manifest 2017

DE INDUSTRIE: MOTOR VAN VERNIEUWING. Drie acties voor een nieuw Kabinet. Manifest 2017 DE INDUSTRIE: Drie acties voor een nieuw Kabinet MOTOR VAN Manifest 2017 VERNIEUWING Nederlandse industriële bedrijven behoren tot de top van de wereld. We zijn wereldmarktleider in chipmachines en medische

Nadere informatie

The digital transformation executive study

The digital transformation executive study The digital transformation executive study De noodzaak van transformatie voor kleine en middelgrote producerende bedrijven Technologie verandert de manier waarop kleine en middelgrote bedrijven zakendoen.

Nadere informatie

Boodschap uit Gent voor Biodiversiteit na 2010

Boodschap uit Gent voor Biodiversiteit na 2010 Boodschap uit Gent voor Biodiversiteit na 2010 Belgisch voorzitterschap van de Europese Unie: Conferentie over Biodiversiteit in een veranderende wereld 8-9 september 2010 Internationaal Conventiecentrum

Nadere informatie

Crelan Fund EconoStocks: investeer in de opportuniteiten van de aandelenmarkten.

Crelan Fund EconoStocks: investeer in de opportuniteiten van de aandelenmarkten. Compartiment van de Belgische bevek Crelan Fund N.V. Crelan Fund EconoStocks: investeer in de opportuniteiten van de aandelenmarkten. Bankieren met gezond verstand Crelan Fund EconoStocks: uw aandeel in

Nadere informatie

27 april 2010 Emerging Markets Monthly Report

27 april 2010 Emerging Markets Monthly Report 27 april 2010 Emerging Markets Monthly Report Door Wim-Hein Pals, Head Robeco Emerging Markets Equities Vanwege hogere economische groei en sterkere financiële balansen, zijn de opkomende markten aantrekkelijker

Nadere informatie

Commissie publiceert Groenboek over aanvullende pensioenen in de interne markt

Commissie publiceert Groenboek over aanvullende pensioenen in de interne markt IP/97/507 Brussel, 10 juni 1997 Commissie publiceert Groenboek over aanvullende pensioenen in de interne markt De Europese Commissie heeft haar goedkeuring gehecht aan een Groenboek over aanvullende pensioenen

Nadere informatie

Welke oude en nieuwe beperkingen houden de melkproductie op het spoor?

Welke oude en nieuwe beperkingen houden de melkproductie op het spoor? Welke oude en nieuwe beperkingen houden de melkproductie op het spoor? Erwin Wauters Senior Onderzoeker Melle, 27 maart 2015 WAT IS DE VRAAG EIGENLIJK Wat na de quota Wit goud of zwarte sneeuw?* De meningen

Nadere informatie

Latijns-Amerika aarzelt over hernieuwbare energie zaterdag, 15 augustus 2015 12:30

Latijns-Amerika aarzelt over hernieuwbare energie zaterdag, 15 augustus 2015 12:30 Waterkrachtcentrale's vormen een belangrijke energiebron in Zuid-Amerka, zoals hier bij de Itaipudam, een Braziliaans-Paraguyaanse stuwdam in de rivier de Paraná op de grens van de Braziliaanse staat Paraná

Nadere informatie

1. GEEN ARMOEDE 2. GEEN HONGER. Armoede uitroeien, in al zijn vormen en overal. Honger beëindigen, betere voeding en duurzame landbouw promoten

1. GEEN ARMOEDE 2. GEEN HONGER. Armoede uitroeien, in al zijn vormen en overal. Honger beëindigen, betere voeding en duurzame landbouw promoten 1. GEEN ARMOEDE Armoede uitroeien, in al zijn vormen en overal Ondanks de halvering van de extreme armoede in de wereld tijdens de afgelopen decennia, leeft nog steeds 1,3 miljard mensen in extreme armoede.

Nadere informatie

Hernieuwbaar energie-aandeel in Vlaamse nieuwbouwprojecten Ontdek de zonnestroomoplossingen van SMA

Hernieuwbaar energie-aandeel in Vlaamse nieuwbouwprojecten Ontdek de zonnestroomoplossingen van SMA Hernieuwbaar energie-aandeel in Vlaamse nieuwbouwprojecten Ontdek de zonnestroomoplossingen van SMA Verplicht aandeel hernieuwbare energie in nieuwbouw Vanaf 1 januari 2014 moet elke nieuwe woning, kantoor

Nadere informatie

Visie op Windenergie en solar Update 2014

Visie op Windenergie en solar Update 2014 Visie op Windenergie en solar Update 2014 De vooruitzichten voor hernieuwbare energie zijn gunstig Succes hangt sterk af van de beschikbaarheid van subsidies Naast kansen in Nederland kan de sector profiteren

Nadere informatie

Cleantech Markt Nederland 2008

Cleantech Markt Nederland 2008 Cleantech Markt Nederland 2008 Baken Adviesgroep November 2008 Laurens van Graafeiland 06 285 65 175 1 Definitie en drivers van cleantech 1.1. Inleiding Cleantech is een nieuwe markt. Sinds 2000 heeft

Nadere informatie

Beleid. Verantwoord beleggen in de financiële sector

Beleid. Verantwoord beleggen in de financiële sector Beleid Verantwoord beleggen in de financiële sector September 2017 Inhoud 1 Introductie 3 2 ESG-beleid voor de Financiële Sector 4 INHOUD 2 1 Introductie ACTIAM is dé verantwoorde fonds- en vermogensbeheerder

Nadere informatie

3.2 De omvang van de werkgelegenheid

3.2 De omvang van de werkgelegenheid 3.2 De omvang van de werkgelegenheid Particuliere bedrijven en overheidsbedrijven nemen mensen in dienst. Collectieve sector = Semicollectieve sector = De overheden op landelijk, provinciaal en lokaal

Nadere informatie

Brussels Observatorium voor de Werkgelegenheid

Brussels Observatorium voor de Werkgelegenheid Brussels Observatorium voor de Werkgelegenheid Juli 2013 De evolutie van de werkende beroepsbevolking te Brussel van demografische invloeden tot structurele veranderingen van de tewerkstelling Het afgelopen

Nadere informatie

AquaPath Module 4 DUURZAME LEVENSSTIJLEN EN WATER

AquaPath Module 4 DUURZAME LEVENSSTIJLEN EN WATER AquaPath Module 4 DUURZAME LEVENSSTIJLEN EN WATER SAMENVATTING Weet je dat de meeste van onze dagelijkse activiteiten, inclusief voedsel, kleding en reizen, een hoog waterverbruik betekenen en daarmee

Nadere informatie

Internationale varkensvleesmarkt 2012-2013

Internationale varkensvleesmarkt 2012-2013 Internationale varkensvleesmarkt 212-213 In december 212 vond de jaarlijkse conferentie van de GIRA Meat Club plaats. GIRA is een marktonderzoeksbureau, dat aan het einde van elk jaar een inschatting maakt

Nadere informatie

Het nieuwe Europese klimaatplan voor 2030: behoudt de EU haar voortrekkersrol?

Het nieuwe Europese klimaatplan voor 2030: behoudt de EU haar voortrekkersrol? Het nieuwe Europese klimaatplan voor 2030: behoudt de EU haar voortrekkersrol? Dr. Jos Delbeke, DG Klimaat Actie, Europese Commissie, Universiteit Hasselt, 25/2/2014 Overzicht 1. Klimaat en energie: waar

Nadere informatie

Visie ING Investment Office Oktober 2017

Visie ING Investment Office Oktober 2017 Visie ING Investment Office Oktober 2017 Bob Homan 21 september 2017 Kernfactoren die financiële markten bepalen 3 pijlers + sentiment Economie Sentiment Waardering Liquiditeit Hoe staat de economie ervoor?

Nadere informatie

ABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving

ABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving ABiodiversiteit en natuur & landschap in de samenleving Voorzichtig herstel bedreigde soorten Verdere achteruitgang functioneren van ecosystemen en biodiversiteit Meer aandacht voor natuur als basisvoorwaarde

Nadere informatie

Opwarming aarde niet de schuld van het vee

Opwarming aarde niet de schuld van het vee focus juni 219 Opwarming aarde niet de schuld van het vee Europese landbouwhuisdieren hebben vrijwel geen aandeel in de opwarming van de aarde. Dat blijkt uit data van het Amerikaanse Carbon Dioxide Information

Nadere informatie

Topsectoren. Hoe & Waarom

Topsectoren. Hoe & Waarom Topsectoren Hoe & Waarom 1 Index Waarom de topsectorenaanpak? 3 Wat is het internationale belang? 4 Hoe werken de topsectoren samen? 5 Wat is de rol voor het MKB in de topsectoren? 6 Wat is de rol van

Nadere informatie