Een bal om op te zitten Een zitproject op 3 basisscholen. Het project

Transcriptie

1 Een bal om op te zitten Een zitproject op 3 basisscholen Een project waarbij de sit n gym bal gebruikt wordt binnen 3 basisscholen in de gemeente Velsen. De deelnemende scholen Het Kompas Stephensonstraat 70a 1972 RR IJmuiden De Moerbergschool Koningsplein DR IJmuiden De Zandloper Keetberglaan XA IJmuiden Eenhoornstraat XV IJmuiden De organisatie en begeleiding is in handen van: ELMAKES, Corantijnstraat 31, 2071 VD Santpoort. Tel./Fax contactpersonen zijn: E. Maas-van Kessel en P. de Vlugt Doel van het project: Een bal om op te zitten! : Enthousiast geworden door recente publicaties o.a. in het "schoolblad 21, 2 december 1995" en de informatie folder geschreven door EIMAKES augustus 1995 hopen wij door dit project een bijdrage te leveren aan een verdere onderbouwing van de voordelen van een actieve zit door middel van de sit n gymbal bij scholieren op de basisschool. Zwitserland De sit n gym gymbal als zitinstrument komt uit Zwitserland. Er bleek uit onderzoek dat een groot aantal kinderen met rugklachten kampten. Vooral een toenemend passief zit gedrag en lange perioden van monotone zithoudingen bleken hierbij een rol te spelen. Kinderen hebben, meer nog dan volwassenen, een natuurlijke bewegingsdrang. Op school wordt die drang niet gestimuleerd, maar juist afgeleerd. In de klas moet het kind grotendeels geestelijk actief zijn. Een lichaam dat continu eenzijdig wordt belast, gaat na verloop van tijd protesteren door pijnsignalen te zenden naar rug, nek en schouders. Het project Gedurende twee perioden van drie maanden zaten 26 kinderen verdeeld over de groepen 3 tot en met 7, tijdens schooltijd op een sit n gymbal. Uit dezelfde groepen zijn ook de 18 controle kinderen. Tijdens de looptijd van het project zijn er 4 testmomenten geweest om de effecten in kaart te kunnen brengen. De testmomenten hebben plaats gevonden op 12 april, 27 juni, 26 sept. en 26 nov. 19..? De sit n gymballen werden gratis ter beschikking gesteld door de firma ELMAKES in samenwerking met de importeur Epsan Sports en Therapy. De volgende testen verder bij de deelnemers afgenomen: 1) Armen op het ritme van een metronoom (50/min), vanuit positie gewicht op ventrale zijde van de schouder, alternerend uitstrekken langs het oor richting plafond. Gewicht: 2 kg. Score: iedere volledig uitgevoerde beweging is 1 punt. Linker en rechter arm scoren afzonderlijk. Bron: Back Pain Monitor test. 2) Gewicht in hand nemen, nu beide armen heffen tot 90 graden abductie en 0 graden anteflexie in de schoudergordel. Nu trachten zo lang als mogelijk de armen in deze positie te houden. Gewicht: 0,5 kg Score: tijd in seconden. Bron: Back Pain Monitor test. 3) In stand op handen en knieën, kruiselings 1 arm en 1 been optillen. Score: aantal seconde opnemen van beide zijde en daar het gemiddelde van nemen. 4) In buikligging op een wigvormig bord, waarbij de bekkenrand precies op de rand van het bord wordt geplaatst. De onderbenen worden gesteund door een rolletje. De tester fixeert de onderbenen op het rolletje, en vraagt het kind de handen naast zich neer te leggen, met de handpalmen naar boven gericht. Nu moet de romp geheven worden in één lijn met de bovenbenen en de neus wijst naar de grond. Score: aantal seconden dat deze houding gehandhaafd kan worden. Bron: Rack Pain Monitor test.

2 5) Schredestand met de armen gekruist voor de borst, waarbij het midden van de voet en de knie met het onderbeen op een lijn geplaatst zijn. Score: aantal seconde opnemen van beide zijde en daar het gemiddelde van nemen. Bron: Southern California Sensory Integration Tests. 6) Stand met schoenen aan, armen gebogen voor de romp met fixatie op de schouders. Nu vragen om op 1 been te gaan staan. Score: aantal seconden opnemen voor zowel links als rechts en daar het gemiddelde van nemen. Bron: Southern California Sensory Integration Tests. 7) Stand met schoenen aan, armen gebogen voor de romp met fixatie op de schouders. Nu vragen om op 1 been te gaan staan met de ogen dicht. Score: aantal seconde opnemen voor zowel links als rechts en daar het gemiddelde van nemen. Bron: Southern Californian Sensory Integration test. 8) Vanuit stand, een bal vanuit de nek tegen een mat op de muur gooien. Bij het uitvoeren van de test staan de voeten in een gestandaardiseerde positie en mogen ook na het loslaten van de bal niet van hun plaats komen. Gewicht van de bal: 0,5 kg. Score: de snelheid waarmee de bal gegooid wordt, wordt in milliseconden gemeten. De test kent twee pogingen, en de beste wordt gemeten. Bron: Manual tor the Powertimer. Balzitters Stoelzitters Test 1 3,59 2,45 Test 2 1,17 4,83 Test 3 1,16 1,69 Test 4 2, Test 5 2,94 2,62 Test 6 4,59 0,43 Test 7 0,10-0,04 Test 8-54,5-24,5 Tabel 1: hellingscoëfficiënten Resultaat Bij 6 van de acht testen scoren de balzitters beter dan de stoelzitters (zie tabei). Met name de oefeningen waarbij de rugmusculatuur getest is, test 4 en 8, laten een duidelijke toename van spierkracht zien ten opzichte van de stoelzitters. Bij test 8 is de hellings-coëfficiënt negatief. Dit komt doordat de bal steeds sneller tegen het bord werd gegooid en de tijd dus steeds korter werd. Ook de balans en evenwicht test met ogen open (test 6) geeft een duidelijke verbetering te zien t.o.v. de stoelzitters. Dezelfde test met gesloten ogen (test 7) geeft een minder groot verschil te zien. Conclusie Het zitten op een bal heeft duidelijke voordelen ten opzichte van de klassieke stoelen in de klas. De kinderen zijn in een korte tijd duidelijk meer verbeterd op 6 van de 8 testen die zijn uitgevoerd. Vervolgonderzoek Vervolg onderzoek zou zich kunnen richten op een homogene groep kinderen waarvan bij dit project geen sprake was. Mogelijk zijn de resultaten dan nog beter. Verder zouden ook de move 'n sit kussentjes bij een vervolg onderzoek gebruikt kunnen worden. Dit omdat de sit n gymballen in de praktijk toch wat nadelen hebben. Zo zijn ze toch wat moeilijk schoon te houden en nemen ze veel ruimte in, in de klas. Alles in beweging & Stichting M.R.T. in beweging Harrelaers KW Heiloo 1

3 Alles in beweging & Stichting M.R.T. in beweging Harrelaers KW Heiloo 2

9 Enkele tips voor het gebruik van zitballen op school en thuis Zitten op een bal is iets heel anders als zitten op een gewone stoel. Als je hem juist gebruikt, zal je er heel veel plezier van hebben (en zal je lichaam er je dankbaar voor zijn). Hoewel de meeste mensen spontaan goed gaan zitten op een bal, blijven er toch nog vragen over de juiste zithouding en het gebruik van de "zitbal". Voor de zekerheid heb ik de meest voorkomende vragen op een rijtje gezet en er nog enkele tips bijgegeven. 1. Hoe groot moet de bal zijn? Er bestaan verschillende diameters van ballen. (van 35 cm tot 75 cm) Je kiest een bal met een diameter die je toelaat om met afhangende boven benen te zitten. De grootte van de bal kun je meten: kniehoogte van het kind + 10 cm. Door met een "open hoek" (groter dan 110 ) te zitten tussen je bovenbeen en je romp, komt je bekken namelijk anders te staan, waardoor de rug ontlast wordt. Je moet je voeten plat op de grond. 2. Zorg dat de bal steeds de goede spanning heeft. (hoek van 110 ) Controleer zeker één keer per week of de bal nog groot en hard genoeg is. Leerlingen van de bovenbouw kunnen dit al heel snel zelfstandig. Met een speciaal ventiel dat bij de "zitbal" meegeleverd wordt en een fietspomp is de bal eenvoudig op spanning te brengen. Door tape over het ventiel te plakken wordt het leeglopen sterk vertraagd. Een veel gehoorde opmerking is: De bal is te klein. Veelal is de bal dan niet voldoende hard opgepompt. Bij het oppompen vormt het snel weghalen van het ventiel en het snel plaatsen van de stop de grootste moeilijkheid. 3. Laat de kinderen in het begin niet te lang op de bal zitten. Zeker niet de kinderen die een lage spierspanning (slap / hypotoon) hebben. Vraag regelmatig of het niet te vermoeiend is en of hij/zij geen "pijn" in de rug heeft. In het begin max. 60 min. per dag. Beter is 2 x 30 min. per dag dan in 1 x 60 min. Als leerlingen onderuit hangen moet hij/zij daar op gewezen worden. Aanwijzing voor die kinderen kan zijn: "Probeer je lang te maken", of "Hoofd naar het plafond en een rechte rug". Als dit niet meer lukt betekent het dat hij/zij moe is en er even gestopt moet worden. 4. Let op hitte! Laat de zitbal niet tegen de verwarming liggen. Grote temperatuur wisselingen is slecht voor het materiaal. Ook kan de hete zon (achter glas) voor grote temperatuur wisselingen zorgen. Punaises, scharen, katten en honden kunnen erg schadelijk zijn voor de zitbal! 5. Als de bal (Gymnic) steeds weg rolt. Een bruin plantenschaaltje (in elk tuincentrum in diverse maten te koop) kan uitkomst bieden. Natuurlijk kan een steuntje in de hoek van de kamer ook dat probleem oplossen. 6.. Thuis voor de TV. Afspraak: als er TV gekeken wordt, zit je op de bal! Eventueel: van de bal af = TV uit. 7. Ook aan tafel zitten op de bal. Als kinderen gewend zijn aan de bal en daar goed op zitten kunnen ze ook op de bal zittend aan een tafeltje werken. De tafel moet 10 cm hoger zijn dan de tafel waaraan het kind zat met een stoeltje. Om een optimale werkhouding te krijgen moet het werkblad schuin zijn. Bij een recht werkblad moet te veel voorover gebogen worden (geldt ook voor zitten op stoel). Schuine werkbladen kunnen gerealiseerd worden middels speciale tafels (duur!) of door een ópbouwtje in elkaar te zetten, dat op de tafel gezet kan worden. Vergeet hierbij niet een onderrand om schriften, boeken en pennen op te laten rusten. 8. Op school op de bal. Vóór de zomervakantie kan de bal meegeven worden naar de volgende groep. Het beste kunt u de balleeg laten lopen. Dit is makkelijker voor de schoonmakers en beter voor de bal. In november van het volgend schooljaar wordt het wel of niet verlengen van het gebruik van de bal besproken. 9. Schrijflessen op de bal. Kinderen die moeite hebben met de kleine motoriek (schrijven) moeten bij de schrijflessen niet op de bal zitten. Dit kan het "netjes" schrijven moeilijker maken. Uitzondering: kinderen die stabiel op de bal zitten en/of netjes (blijven) schrijven. 10. Zitbal lek? Zitballen zijn te plakken (indien het gat klein is) met Bisonil (van Bisonkit). Alles in beweging & Stichting M.R.T. in beweging Harrelaers KW Heiloo 8