Ontwikkeling en beheer van natuurgraslanden in Utrecht: veel gestelde vragen
|
|
- Mathilda van den Brink
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Provincie Utrecht, afdeling FLO, team NEL, 5 februari 2015 Inhoud 1 Definities Bemesten Uitmijnen Beweiden Maaifrequentie en maaitijdstip Inzaaien Pitrus Jacobskruiskruid Tegennatuurlijk waterpeil Definities Inrichten: eenmalige ingrepen die gedaan worden om van landbouwgrond 1 een natuurterrein te maken. De meest voorkomende ingreep is het afgraven van de voedselrijke bovengrond. Andere inrichtingsmaatregelen zijn het plaatsen van dammen en stuwen en het aanplanten van landschapselementen. Ontwikkelingsbeheer: beheer dat nodig is om vanuit de uitgangssituatie, doorgaans landbouwgrond, de beoogde natuurkwaliteit te bereiken. Meestal is dit extra vaak maaien 2 en bovendien relatief vroeg maaien zonder bemesten. Het betreft situaties waarin afgraven niet nodig of mogelijk is. Ontwikkelingsbeheer naar (matig) voedselarme beheertypen duurt vaak enkele decennia, maar op zijn minst 12 jaar. Instandhoudingsbeheer: het beheer dat nodig is als het beoogde beheertype inmiddels aanwezig is. Verschralen: het onttrekken van voedingsstoffen aan de bodem door maaisel af te voeren en niet te bemesten of beweiden). 1 In bestaande natuur kan ook worden (her)ingericht, daar gaat dit document niet over 2 Maaien is altijd inclusief het afvoeren van het maaisel 1
2 Uitmijnen: het gericht onttrekken van fosfaat aan de bodem, door middel van maaibeheer met toevoeging van stikstof (kan ook gerealiseerd worden door inzaaien van klaver) en kalium. Door deze toevoeging blijft de grasgroei optimaal, waardoor het gras fosfaat blijft opnemen dat wordt afgevoerd via het maaien. 2 Mag ik bemesten? Op percelen met een landbouwkundige voorgeschiedenis is de bodem veel te voedselrijk voor welk natuurdoel dan ook. Hoe voedselarmer de bodem, hoe meer plantensoorten er kunnen groeien en insecten er kunnen leven. In eerste instantie moet daarom worden ingericht door middel van afgraven of worden verschraald: maaien zonder bemesten (Alleen in weidevogelgraslanden is een lichte bemesting met ruige stalmest van circa 5 10 ton per hectare per jaar gewenst om voldoende regenwormen in de bodem te behouden). Maar ook in die gebieden zijn naast regenwormrijke percelen insectenrijke percelen nodig voor de jonge weidevogels, dus kruidenrijke graslanden zonder bemesting. In uitzonderlijke gevallen (zandgronden) kan een vegetatie op den duur doorslaan in de verschraling. Dit heeft niet zozeer betrekking op de voedselrijkdom, maar meer op de zuurgraad. In die gevallen kan een kalkgift worden overwogen. Daarvoor is eerst bodemonderzoek nodig. Het beheertype Kruiden- en faunarijk grasland heeft een kruidenrijkdom van tenminste 20% van de oppervlakte. Door voortgaand verschralingsbeheer kan Kruiden- en faunarijk grasland veel bloemrijker worden en op termijn soms overgaan in een voedselarmer beheertype, zoals Vochtig hooiland (mits ook de hydrologische omstandigheden goed zijn), Glanshaverhooiland of Droog schraalland. Voor de natuur is dat een goede ontwikkeling. In situaties waarin is afgesproken dat Kruiden- en faunarijk grasland het natuurdoel is, kan deze ontwikkeling worden voorkomen door een lichte bemesting, bij voorkeur pas op het moment dat de omslag naar een hoger type zich aandient. Dit is geen maatregel voor natuurbeheer, maar een maatregel om de landbouwkundige gebruiksmogelijkheden op peil te houden. 3 Is uitmijnen een optie? Uitmijnen kan de onttrekking van fosfaat aan de bodem bespoedigen. Er zijn echter enkele nadelen aan verbonden. Zo vergt de dosering van stikstof en kalium een goede bodemanalyse en deskundige begeleiding. Er kunnen discussies ontstaan over het moment van stoppen met uitmijnen (en overgaan op normaal ontwikkelingsbeheer). Daarnaast is het moeilijk controleerbaar. Aan de korrels is niet te zien wat de samenstelling is. Verder is gedurende het uitmijnproces sprake van een hoogproductieve, soortenarme vegetatie (Engels raaigras met klavers voor de stikstof); de geleidelijke toename van kruiden vindt niet plaats, er is niet te zien dat er sprake is van een 2
3 natuurterrein. Het proces van uitmijnen verloopt weliswaar sneller dan normaal verschralen, maar kan toch tientallen jaren duren (voor de gewenste fosfaattoestand is bereikt). Al met al is terughoudendheid geboden bij de inzet van deze methode: alleen in goed controleerbare en deskundig begeleide situaties. 4 Mag ik beweiden? Niet alle natuurgraslanden lenen zich voor beweiding en niet alle soorten vee zijn geschikt. Graslanden die nog verder verschraald moeten worden kunnen beter niet beweid worden omdat beweiding bijna geen voedingsstoffen aan de bodem onttrekt (er wordt geen maaisel afgevoerd en de ontlasting van het vee wordt op het perceel gedeponeerd). Als de bodem nog te voedselrijk is, is het beter om twee of drie keer te maaien. Zo lang de jaarproductie nog 6 ton droge stof per ha of hoger is, zal het beweiden van voorheen bemeste percelen niet leiden tot bloemrijk grasland, laat staan tot vochtig hooiland of schraal grasland. Dit geldt in mindere mate ook voor nabeweiden. Nat schraalland wordt nooit en vochtig hooiland hooguit zeer beperkt nabeweid; in het algemeen zijn vochtige gronden minder geschikt voor beweiding. Op droge zandgronden die voldoende voedsel- en humusarm zijn is beweiding een goede natuurbeheermaatregel omdat het meer (structuur)variatie in de vegetatie creëert. De beweiding moet dan wel extensief zijn. Sommige graslanden zijn dermate hobbelig dat ze niet gemaaid kunnen worden en dus moeten worden beweid. Rundvee is het meest geschikte soort vee om natuurgraslanden mee te beweiden. Jaarrondbeweiding met schapen is ongunstig voor de flora en fauna. Schapen eten graag vlinderbloemigen en andere kruiden, waardoor deze niet in bloei kunnen komen, ook niet bij een lage veedichtheid. Ze creëren daarnaast een goed aangetrapte, dichte zode, waardoor de kieming van nieuwe soorten moeilijk wordt. De vegetatie blijft daardoor gedomineerd door grassen. Schapen kunnen wel een functie vervullen bij voor- of nabeweiding. Voorbeweiding betekent weiden tot uiterlijk eind april. De schapen eten dan de eerste grasgroei weg, want grassen groeien in het voorjaar harder dan de kruiden. Gaan de schapen er dan uit dan hebben kruiden meer ruimte om zich te ontwikkelen. Afhankelijk van de grasproductie en het tijdstip dat de schapen zijn weggehaald moet het grasland gemaaid worden in juli of augustus (en zo nodig twee maanden later nogmaals). Aan het eind van het groeiseizoen, na de laatste maaibeurt, kunnen de schapen er eventueel weer in om de hergroei weg te vreten en een korte vegetatie te creëren (zodat gunstige kiemingsomstandigheden ontstaan), tot uiterlijk volgend jaar eind april. Dit kan een oplossing zijn in situaties waarin het laat in het seizoen te nat is om nog een maaibeurt uit te voeren en groter vee teveel bodembeschadiging geeft. Bijkomend probleem met paarden is dat ze te dik worden als ze te veel eiwitrijk gras te eten hebben. In dergelijke terreinen moet voor de paarden de beweidingsdichtheid zo hoog zijn dat de vegetatie te kort, te weinig structuurrijk en bloemloos blijft. In vochtige terreinen zorgen paarden bovendien voor 3
4 veel ridderzuring en bodembeschadiging. Daarom is beweiding met paarden alleen geschikt als instandhoudingsbeheer in voedselarme en droge terreinen, mits extensief. Voor alle soorten vee is de beweidingsintensiteit afhankelijk van de gewasproductie. Voor insecten en muizen en daarmee voor vogels, maar ook voor de zaadzetting van kruiden, moet er gedurende het groeiseizoen voldoende structuur in de vegetatie in stand blijven (afwisseling van hoge en lage vegetatie). Pas in de loop van de winter mag de vegetatie vlakdekkend kort worden. In het natuurbeheer wordt dit begrazing genoemd en het is heel iets anders dan de beweiding die in de landbouw wordt toegepast. In het algemeen moeten er niet meer dan 1,5 GVE (grootvee-eenheden) per hectare lopen op enig moment, in voedselarme omstandigheden zeker minder. Als dit in een bepaalde situatie te weinig is dan moet er (extra) gemaaid worden. Samenvattend voor beweiden: Ontwikkelingsbeheer: zo weinig mogelijk beweiden, zo veel mogelijk maaien Instandhoudingsbeheer: alleen bij Droog schraalland en Kruiden- en faunarijk grasland door rundvee, zonodig in combinatie met een of meer maaibeurten. Niet meer dan 1,5 GVE per hectare, vaak minder. Schapen: alleen als voor- en/of nabeweiding bij instandhoudingsbeheer Paarden: alleen in voedselarme en droge terreinen als instandhoudingsbeheer, mits extensief Zie over beweiden en maaien het boekje "ontwikkeling van botanisch waardevol grasland" van Wim Schippers en op de website 5 Hoe vaak maaien en wanneer? Voor een goede, kruidenrijke botanische ontwikkeling van graslanden die nog erg voedselrijk zijn, is het nodig om zeker drie keer per jaar te maaien. Zo verschraalt de grond het snelst. Bovendien is het goed om voedselrijke graslanden vroeg te maaien (vanaf half mei). Ook dat verhoogt de af te voeren hoeveelheid voedingsstoffen. Bovendien verandert door vroeg maaien de concurrentieverhouding tussen de grassen enerzijds en de bloemplanten en kruiden anderzijds ten gunste van de laatste. Het effect is vaak een bloemrijke zomervegetatie. Vroeg maaien betekent ook een zinvolle tweede en derde maaibeurt, waardoor meer verschraald wordt. Tenslotte kan met een vroege maaibeurt het zogenaamde dominantstadium worden doorbroken. In dit stadium overheerst een bepaald soort gras, witbol of vossenstaart, langdurig de vegetatie. Maaien voor de bloei van deze grassen voorkomt dat ze zichzelf telkens weer massaal uitzaaien. Vroeg maaien kan nadelig zijn voor fauna die in het grasland nestelt of schuilt (weidevogels, reekalven, hazen). Voor insecten zijn dergelijke voedselrijke graslanden nog weinig interessant. Met voorzorgsmaatregelen kan de schade beperkt worden. Als de productie van het grasland terug gaat lopen kan geleidelijk later worden gemaaid en ook het aantal maaibeurten teruggebracht worden. 4
5 6 Gaan we inzaaien? Uitzaaien van wilde flora (uit zaad) is ongewenst. Bij natuurontwikkeling wordt de natuurpotentie die iedere locatie van nature in zich heeft door inrichtings- en/of beheermaatregelen geholpen om tot ontwikkeling te komen. Zo zorgt het stoppen van bemesting (zonder afgraven) ervoor dat verschillende soorten grassen en vooral kruiden zich kunnen ontwikkelen. Er ontstaat ruimte voor kieming van zaden die via dieren of de wind verspreid worden vanuit natuurgebieden in de omgeving. Bij afgraven van de bovengrond kunnen, behalve zaden die van elders komen, ook zaden kiemen die nog in de bodem aanwezig zijn. Dit heet de zaadbank. Om op die wijze de flora van de plek zelf te regenereren is van belang voor de biodiversiteit. Want in de loop der eeuwen zijn genetisch verschillende populaties van soorten ontstaan op lokaal en regionaal niveau. Dat is een diversiteit die niet zomaar te maken is en is van belang voor de overleving van de betreffende soort en mogelijk ook van andere soorten die al lang een relatie daarmee hebben. Daarnaast komen tijdens de spontane ontwikkeling verschillende fasen voor, waarin verschillende (zeldzame) soorten leven. Daarom is inzaaien van soorten niet gewenst. Bovendien blijkt keer op keer dat zaadmengsels met inheemse soorten van zaadhandels ook ander zaad te bevatten. Inzaaien met gras is ongewenst omdat het de kansen van kruiden verkleind. Het gras groeit veel sneller dan de aangesproken zaadbank, die daarmee in feite verloren gaat. Een uitzondering is het inzaaien van voormalige maisakkers met Italiaans raaigras: dit gras groeit snel en kan vaak gemaaid worden waardoor fosfaat aan de bodem kan worden onttrokken. Na enkele jaren verdwijnt het geleidelijk. Veel natuurterreinen liggen erg geïsoleerd en de zaadbank is vaak niet meer of maar gedeeltelijk aanwezig. Daarom is het uitleggen van maaisel op (een deel van het) afgeplagd terrein te overwegen. Dit is alleen zinvol als de juiste abiotische omstandigheden al aanwezig zijn. Het maaisel dat gebruikt wordt, komt doorgaans uit de directe nabijheid van een natuurterrein met een soortgelijke vegetatie als beoogd wordt in het nieuwe natuurterrein. 7 Wat doen we aan Pitrus? Pitrus is een plant die groeit in dichte donkergroene pollen met rechtopstaande sprieten. In goede landbouwpercelen zie je het niet, maar na het staken van de bemesting kan het op vochtige percelen snel toenemen. Pitrus gedijt op voedselrijke, natte, en verzurende plaatsen met een wisselende waterstand. Het zaad leeft lang. Na afgraven kan het massaal ontkiemen. Dan is er te ondiep afgegraven: het betekent dat er nog teveel fosfaat in de bodem is achtergebleven. Een zekere bedekking van pitrus is echter normaal na afgraven. Bij het staken van agrarische bemesting en 5
6 bekalking (zonder afgraven) verzuurt de bodem enigszins en ook daar profiteert pitrus van, mits de bodem vochtig en voedselrijk is. Vaak begint het in de greppels en breidt de plant zich van daaruit uit naar de drogere delen van de percelen. Beweiding bevordert de pitrusgroei, omdat het vee er omheen graast. Bovendien blijft de bodem voedselrijk door beweiding. Pitrus neemt af door maaien, liefst meerdere keren per jaar. Naast zomermaaien is wintermaaien bij vorst een optie op natte terreinen. Op klei- en zandgrond kan lichte bekalking helpen, niet op veengrond wegens de veenafbraak die dit veroorzaakt. Pitrus kan zo geleidelijk teruggedrongen worden tot een niveau waarop het geen probleem vormt voor de ontwikkeling van een gevarieerde, soortenrijke vegetatie. 8 Wat doen we aan Jacobskruiskruid? Nog in te vullen. 9 Welk waterpeil is nodig? In de meeste agrarische gebieden is het slootpeil in de winter laag. Het regenwater wordt snel afgevoerd om de landerijen zo droog mogelijk te houden. Zo kunnen de boeren vroeg het land op met hun machines en komt de grasgroei snel op gang. Maar het gevolg is dat er vaak al begin april een tekort aan water is. Daarom moet er water worden aangevoerd. Dat gebeidsvreemde water is doorgaans van slechte kwaliteit. Bovendien wordt het peil in de zomer extra hoog opgezet om het land niet te laten verdrogen (hoewel dit maar zeer beperkt effectief is). Het resultaat is een peilverloop dat tegengesteld is aan de natuurlijke situatie. Oeverplanten kiemen op het droge. Hierdoor kunnen deze planten niet kiemen in het voorjaar en de zomer doordat de oever dan onder water staat. Slechts enkele planten weten deze kunstmatige situatie uit te buiten, zoals liesgras. Gevolg is een eenzijdige, soortenarme oever- én watervegetatie (het laatste door de slechte waterkwaliteit van het aangevoerde water). Een ander nadeel van afvoeren van het water in de winter is dat de grondwaterstand laag blijft. Bij natuurontwikkeling is een hoge grondwaterstand vaak van doorslaggevend belang. Vooral natte schraalgraslanden zijn afhankelijk van een hoge grondwaterstand (geen regenwater, dat is veel zuurder). Het is daarom in het algemeen beter om natuurgebieden hydrologisch te isoleren van het omringende agrarische gebied. Het natuurterrein staat dan in de winter vol met grond- en regenwater en in de zomer zakt het water. Kleine, ondiepe sloten zullen wellicht droogvallen in de zomer. Hierdoor onstaat er een andere, maar vaak zeldzamere, flora en fauna in die sloten. Groot voordeel van dit isoleren is dat er alleen nog schoon water in de sloten komt en dat het waterpeil op natuurlijke wijze fluctueert. De sloten en hun oevers zullen ecologisch sterk verbeteren. Daarnaast zal het grondwater in de percelen hoger kunnen komen, met name in de winter en het voorjaar. Hoe groter het gebied waar het water 6
7 wordt vastgehouden, hoe meer de grondwaterstand kan toenemen en hoe langer dat in het voorjaar merkbaar is. Dit kan nog bevorderd worden door greppels niet meer dan ca 20 cm lager te maken dan de bolle top van het perceel. Anders wordt het perceel te veel gedraineerd. Het dieper uitfrezen van greppels met een greppelfrees kan dus beter achterwege blijven. Eventueel nog aanwezige buisdrainage moet verwijderd of dichtgemaakt worden. Wel is het gewenst het oppervlakkige (zure) regenwater af te voeren, zodat het basenrijke grondwater bij de wortels van de vegetatie kan komen. Dit kan door oppervlakkige greppels in de percelen te maken (max 20 cm diep), waardoorheen het regenwater naar de sloot wegstroomt. In kwelgebieden kan de kwel naar het maaiveld worden gedrukt door dempen of verondiepen van sloten en verlagen van het maaiveld. De buffering met basen kan ook op peil gehouden worden door bevloeiing in het najaar met schoon gebufferd oppervlaktewater. Voor de vereiste grondwaterstanden van vegetatietypen zie het programma Waternood: od versie_3_ 7
Ontwikkeling en beheer van natuurgraslanden in Utrecht: Kruiden- en faunarijk grasland
Provincie Utrecht, afdeling FLO, team NEL, 5 februari 2015 is het basis-natuurgrasland. Het kan overal voorkomen op alle grondsoorten en bij alle grondwaterstanden, maar ziet er dan wel steeds anders uit.
Nadere informatieOntwikkeling en beheer van natuurgraslanden in Utrecht: Nat schraalland
Provincie Utrecht, afdeling FLO, team NEL, 5 februari 2015 Nat is zeer laagproductief hooiland op natte, onbemeste, basenrijke veen- en zandgrond dat gewoonlijk een keer per jaar worden gemaaid in de nazomer.
Nadere informatieDrasland. Groot Wilnis-Vinkeveen
Groot Wilnis-Vinkeveen Drasland in de Zouweboezem, provincie Zuid-Holland Bron: provincie Utrecht Drasland Drasland is niet bemest kruidenrijk hooiland dat maximaal 30 cm boven het oppervlaktewaterpeil
Nadere informatieParticulier Natuurbeheer bloemrijk grasland in Groot Mijdrecht Noord-Oost
Particulier Natuurbeheer bloemrijk grasland in Groot Mijdrecht Noord-Oost De laatste jaren heeft de provincie in Groot Mijdrecht Noord-Oost gronden aangekocht voor de ontwikkeling van natuur. Natuurmonumenten
Nadere informatieBermenplan Assen. Definitief
Definitief Opdrachtgever: Opdrachtgever: Gemeente Assen Gemeente Mevrouw Assen ing. M. van Lommel Mevrouw M. Postbus van Lommel 30018 Noordersingel 940033 RA Assen 9401 JW T Assen 0592-366911 F 0592-366595
Nadere informatiefoto inzet: Staf de Roover
foto inzet: Staf de Roover 1 2 3 4 Het woord grasland doet veronderstellen dat grassen het grootste aandeel van de vegetatie moeten vormen. Veelal is dit zo, maar er zijn graslanden waarin andere dan grassen
Nadere informatieUitmijnen van voormalige landbouwgrond in het Drents- Friese Wold
Figuur 1. Overzicht van het Drent-Friese Wold. De landbouwenclave Oude Willem (rood omrand) ligt als een wig midden in het gebied. Uitmijnen van voormalige landbouwgrond in het Drents- Friese Wold Omvorming
Nadere informatieBeheer van een gangbaar graslandperceel
Graslandperceel Een graslandperceel heeft een vegetatie met vooral grassen, maar ook met meerjarige, overblijvende kruiden. Gangbaar beheerde percelen bestaan voor bijna 100% uit hoogproductieve grassen.
Nadere informatieOpzet. Streefbeelden Graslanden. Fasen van ontwikkeling. Hooilanden. Tussenfase 0: Raaigras-weide KNNV afdeling Delfland. Tussenfase 1: Grassen-mix
Opzet Streefbeelden Graslanden Wat is de doelstelling; Wat willen we er mee? Hooilanden Fasen van ontwikkeling Botanisch waardevolle graslanden De dominantfase als bottleneck Doelstelling bloemrijk: verschralen
Nadere informatieWeidevogelbeheer 2016
Beheerpakketten Agrarisch Natuur- & Landschapsbeheer 2016 Versie 1.5, 1 Oktober 2015 (Wijzigingen voorbehouden) 1 Grasland met rustperiode - De beheereenheid is ten minste 0,5 hectare groot. - Cumulatie
Nadere informatieNatuurontwikkeling door particulieren in de provincie Utrecht
Natuurontwikkeling door particulieren in de provincie Utrecht Natuurontwikkeling door particulieren in de provincie Utrecht in het kader van de realisatie van de Ecologische Hoofdstructuur Omvang en ecologische
Nadere informatieI september Geachte heer/mevrouw, ln deze brief informeren wij u over een aantal zaken binnen het project Groot Mijdrecht Noord-Oost.
Aan de bewoners, grondeigenaren en pachters in Groot Mijdrecht Noord-Oost DATUM NUMMER UW BRIEF VAN UW NUMMER BIJLAGE I september 2015 81 61 9609 Flyer Particulier Natuurbeheer TEAM REFERENTIE DOORKIESNUMMER
Nadere informatieNatte Natuurparel Nemerlaer 1 20-10-2011
Overzicht situatie en maatregelen per perceel NNP Project: NNP = Perceel is op orde voor realisatie AmbitieNatuurbeheertype = AmbitieNatuurbeheertype is haalbaar door uitvoering maatregelen = AmbitieNatuurbeheertype
Nadere informatie1 N12.02 KRUIDEN- EN FAUNARIJK GRASLAND
1 N12.02 KRUIDEN- EN FAUNARIJK GRASLAND 1.1 BEHEERADVIES Dit beheeradvies beschrijft wat in het algemeen aan beheermaatregelen nodig is om het beheertype Kruiden en faunarijk grasland in stand te houden.
Nadere informatieCreëren kruidenrijkgrasland
Creëren kruidenrijkgrasland Nick van Eekeren Jan de Wit Projecten: Winst en Weidevogels, Koeien & Kruiden Partners: Van Hall Larenstein, VIC, PPP-Agro Kruidenrijk grasland op boerenland Vroeger extensieve
Nadere informatieBeheerpakketten Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer. Water
Beheerpakketten Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer Water 2019 13 Botanisch waardevol grasland Categorie Water Tot in de vijftiger jaren waren veel graslanden rijk aan (bloeiende) kruiden en grassen.
Nadere informatie2.2 Grasland met klaver
2.2 Grasland met klaver Tot grasland met klaver wordt gerekend grasland met gemiddeld op jaarbasis meer dan 10 15 procent klaver. 2.2-1 2.2.1 Grasland met klaver: Kalk In deze paragraaf wordt alleen de
Nadere informatieDe Vogelvriendelijke weken van Ekoplaza en Vogelbescherming
De Vogelvriendelijke weken van Ekoplaza en Vogelbescherming Concept criteria voor akkerbouw om de mate van Vogelvriendelijk boeren te bepalen De grondstoffenleverancier van het product is een agrarisch
Nadere informatieWeidevogelbeheer 2016
Beheerpakketten Agrarisch Natuur- & Landschapsbeheer 2016 16 februari 2015 (Wijzigingen voorbehouden) 1 Grasland met rustperiode - De beheereenheid is ten minste 0,5 hectare groot. - Cumulatie met alle
Nadere informatieEcologisch bermbeheer
Ecologisch bermbeheer Bermbeheer -Onderhoud bomen en struiken snoeien, scheren, afzetten -Onderhoud grassen en kruidachtig gewas maaien, grazen -Onderhoud bodem plaggen, herstel na werkzaamheden ondergronds
Nadere informatieWaarde van kruidenrijk gras en inpassing in de bedrijfsvoering
Waarde van kruidenrijk gras en inpassing in de bedrijfsvoering Hein Korevaar Slotbijeenkomst Praktijknetwerk Natuurlijk kruidenrijk gras voor de veehouderij; Wageningen 12 maart 2014 Inhoud van presentatie
Nadere informatieDe inrichting en het beheer van de kwelders sluit aan bij het Kwelderherstelprogramma Groningen.
Beschrijving kwelderherstelmaatregelen 1 1.1 Inleiding Aan de noordkust van Groningen heeft Groningen Seaports, mede ten behoeve van RWE, circa 24 ha. kwelders aangekocht. Door aankoop van de kwelders
Nadere informatieGrasland en Heide. Hoofdstuk 2.2 en 2.4
Grasland en Heide Hoofdstuk 2.2 en 2.4 Planning Grasland Voedselweb opdracht Heide Voedselweb opdracht Grasland Grasland is een gebied van enige omvang met een vegetatie die gedomineerd wordt door grassen
Nadere informatiePaarden in bloemenweiden. Filippien Koornneef
Paarden in bloemenweiden Filippien Koornneef Subsidie voor natuurbeheer Twee verschillende regelingen Agrarisch natuurbeheer Particulier natuurbeheer Waarvoor subsidie ANLb? Pakketten: Kruidenrijk grasland
Nadere informatieNieuwsbrief kruidenrijk grasland
Nieuwsbrief kruidenrijk grasland Juli 2019 Introductie Dit is de eerste nieuwsbrief over kruidenrijk grasland van drie agrarische collectieven uit Noord-Holland: Waterland en Dijken, Noord- Holland-Zuid
Nadere informatieVan landbouw naar natuur. Natuurontwikkeling door particulieren met subsidie van de provincie Utrecht
Van landbouw naar natuur Natuurontwikkeling door particulieren met subsidie van de provincie Utrecht In de provincie Utrecht wordt circa 11.000 hectare landbouwgrond omgevormd tot natuur. Zo worden bestaande
Nadere informatieDE BANEN NAAR EEN HOGER PEIL
DE BANEN NAAR EEN HOGER PEIL Bekijk op https://www.youtube.com/watch?v=pgyczqy-krm voor het herinirichtingplan Sarsven en De Banen. Begin vorige eeuw kwamen plantenliefhebbers uit het hele land al naar
Nadere informatieNut en noodzaak fosfaatonderzoek natuurinrichting WaalenBurg
Nut en noodzaak fosfaatonderzoek natuurinrichting WaalenBurg HASKONINGDHV NEDERLAND B.V. RIVERS, DELTAS & COASTS Aan : Provincie Noord-Holland Van : Joost Rink en Tom van den Broek Datum : 9 januari 2015
Nadere informatieCOPYRIGHT. l Habitat verbeterende maatregelen voor aquatische. 02 juli Regiohoofd Veenweiden, Zuid-Hollands Landschap
Veldwerkplaats: l Habitat verbeterende maatregelen voor aquatische fauna in poldergebieden 02 juli 2009 Rudi Terlouw, Regiohoofd Veenweiden, Zuid-Hollands Landschap KRIMPENERWAARD Veenweidepolder van
Nadere informatieBijvriendelijke graslanden/dijken en bermen. Beheer en inrichting en kosten
Bijvriendelijke graslanden/dijken en bermen Beheer en inrichting en kosten Tiel, 29 juni 2018 Joop Spijker Joop Spijker Wageningen Environmental Research (Alterra) Senior-onderzoeker beheer bos, natuur
Nadere informatieVerslag. Praktijkbijeenkomst Beheeradviezen Index N&L. Sessie 1: Landgoed Heerlijkheid De Eese Eesveen
Verslag Praktijkbijeenkomst Beheeradviezen Index N&L Sessie 1: Landgoed Heerlijkheid De Eese Eesveen 18-06-2015 ir. Paul de Dooij Adviesbureau De Natuurmakelaar Projectpartners: Uitvoerenden: Achtergrond
Nadere informatieEcologische bij-structuur: het beheer
Ecologische bij-structuur: het beheer Bijvriendelijk beheer = ecologisch beheer Verschralingsbeheer Aanleg Beheer gras en kruidachtige vegetatie Beheer ruigtekruiden Beheer houtachtige vegetatie Beheer
Nadere informatieFosfaat en natuurontwikkeling
Fosfaat en natuurontwikkeling Verslag veldwerkplaats Laagveen- en zeekleilandschap Arcen, 28 augustus 2008 Inleiders: Fons Smolders, B-Ware Nijmegen en Michael van Roosmalen van Stichting Het Limburgs
Nadere informatieBeheerpakketten Leefgebied Open Grasland
Pakket 1 Grasland met rustperiode Het in acht nemen van een rustperiode op grasland is vooral voor weidevogels van belang. Ze biedt rust aan broedende vogels door de kans op verstoring van de legsels te
Nadere informatieNotitie Verlagen maaifrequentie bermen 2013
Notitie Verlagen maaifrequentie bermen 2013 Inleiding. Met de vaststelling van de Perspectiefnota 2013-2016 (PPN) heeft de gemeenteraad ingestemd met het voorstel (TBB 3.6.8 Voorstel 7) om voor het deel
Nadere informatieKruidenrijk gras voor de veehouderij
Kruidenrijk gras voor de veehouderij Slotsymposium praktijknetwerk Natuurlijk kruidenrijk gras voor de veehouderij Aanleg en beheer van kruidenrijk grasland Rob Geerts Wageningen 12 maart 2014 Inhoud van
Nadere informatieOpzet veldexperimenten en effecten op bodemchemie
Effectief herstel kruiden- en faunarijk grasland in het droge zandlandschap OBN-2016-82-DZ Opzet veldexperimenten en effecten op bodemchemie Tom van den Broek Effectief herstel kruiden- en faunarijk grasland
Nadere informatieOnderdeel B. Bijlage 3: Agrarisch natuurbeheer. Onderdeel A: Agrarisch natuurtype en bijbehorend agrarische beheertypen:
Bijlage 3: Agrarisch natuurbeheer Onderdeel A: Agrarisch natuurtype en bijbehorend agrarische beheertypen: Agrarisch natuurtype Agrarisch beheertype A01 Agrarische Faunagebieden A01.03 Ganzenfourageergebied
Nadere informatieEcologische vegetatiebeheer van bermen, taluds van watergangen en greppels. in Drenthe buiten de natuurgebieden
Ecologische vegetatiebeheer van bermen, taluds van watergangen en greppels in Drenthe buiten de natuurgebieden Voor meer informatie over ecologisch groenbeheer www.bijenhelpdesk.nl www.bijenbeheer.nl Arie
Nadere informatieBeheerpakketten Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer. Open grasland
Beheerpakketten Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer Open grasland 2019 1 Grasland met rustperiode Er wordt een rustperiode in acht genomen van datum x tot datum y (zie beschreven onder pakketten) [1]
Nadere informatiePakketten Waterbeheer
Pakketten Waterbeheer 2016-2021 Duurzaam slootbeheer, iets voor u? Als agrariër heeft u belang bij een goed onderhouden sloot. Nu is de waterkwaliteit de afgelopen jaren al flink verbeterd, maar het kan
Nadere informatieLandschapsecologische visie op natuurontwikkeling bij vernatting van de Polder Zegveld
Touch Table Workshop Waarheen met het Veen? 11 december 2007 Landschapsecologische visie op natuurontwikkeling bij vernatting van de Polder Zegveld B.P. van de Riet A. Barendregt J.T.A. Verhoeven Middels
Nadere informatieInventarisatie van ecologische waarden van het agrarisch natuurbeheer in Zeeland juni 2014
Inventarisatie van ecologische waarden van het agrarisch natuurbeheer in Zeeland juni 2014 Stichting Landschapsbeheer Zeeland Lucien Calle Sandra Dobbelaar Alex Wieland 15 juli 2014 1 Inhoud Inleiding...
Nadere informatieBestuurlijke samenvatting. Laatste onderzoeksresultaten De Groote Meer op de Brabantse Wal
Bestuurlijke samenvatting Laatste onderzoeksresultaten De Groote Meer op de Brabantse Wal De Groote Meer, deels gevuld met water De Brabantse Wal: een afwisselend natuurgebied met een grote variatie aan
Nadere informatieVegetatieontwikkeling van schraalland op fosfaatrijke grond
Vegetatieontwikkeling van schraalland op fosfaatrijke grond Verslag veldwerkplaats ----algemeen Meppen, 20 april 2010 Inleiders: Rolf Kemmers (Alterra, WUR), Bernard de Jong (Staatsbosbeheer), Felix van
Nadere informatieInheems zaaizaad. Gehakkelde aurelia op Knoopkruid
Inheems zaaizaad Inleiding Gebruik van zaaizaad om een bloemrijke flora te verkrijgen en om insecten als vlinders en bijen te bevoordelen is populair en wint steeds meer terrein. Daarbij wordt de ingeschatte
Nadere informatieOevers 2x maaien Oever 2
Oevers 2x maaien Oever 2 De vegetatie is rijk aan diverse soorten kruiden, zoals kattenstaart, grote waterweegbree en zwanebloem en behoort tot het Watertorkruidverbond (Oenanthion aquaticae). De vegetatie
Nadere informatieNatuurstreefbeelden inleiding
Natuurstreefbeelden inleiding Wat zijn natuurstreefbeelden? Een natuurstreefbeeld is een nagestreefd biotoop, mozaïek van biotopen of een leefgebied van een soort dat je wil behouden of verkrijgen via
Nadere informatieKavelpaspoort. Cluster 5: Son en Breugel - De Peel- Hooijdonk. Pilot Natuurlijk Ondernemen. 2,952 ha
Kavelpaspoort Cluster 5: Son en Breugel - De Peel- Hooijdonk Pilot Natuurlijk Ondernemen 2,952 ha Geografie en ligging Het gebied van Son en Breugel ligt in het stroomgebied van De Dommel. Tussen de
Nadere informatieKruidenrijk Grasland in de melkveehouderij
Kruidenrijk Grasland in de melkveehouderij Dr. Ir. Wiepk Voskamp-Harkema Lector Duurzame melkveehouderij Leeuwarden, 11 juni 2018 Met dank aan Goaitske Iepema Hoe denk je over kruidenrijk grasland? Hoe
Nadere informatieWelkom bij de inloopavond van Ruygeborg II
Welkom bij de inloopavond van Ruygeborg II Vanavond krijgt u informatie over het project Ruygeborg II. Als u vragen heeft kunt u die aan ons stellen. Daarnaast zijn wij benieuwd naar uw ideeën over Ruygeborg.
Nadere informatieKRUIDEN- EN FAUNARIJK GRASLAND (N12.02)
TER INLEIDING De komende jaren wordt in de Oostelijke Vechtplassen het Natuurnetwerk Nederland (NNN) gerealiseerd. Daartoe worden de gronden die veelal nog in agrarisch gebruik zijn, omgezet naar gronden
Nadere informatienatuurbeheer Jens Verwaerde Natuurpunt CVN
natuurbeheer Jens Verwaerde Natuurpunt CVN indeling inleiding: voorstelling a geschiedenis van het natuurbeheer b - biotopen en soorten en hun beheer pauze c - beheer richt zich op de omgeving d - natuurbeheer
Nadere informatieDossiernummer: 23-10-2013 Projectnummer:
Bijlagen bij verordening subsidies natuurvriendelijke oevers en vispaaiplaatsen 2014: 1. Inrichtingseisen natuurvriendelijke oevers en vispaaiplaatsen; 2. Richtlijnen voor natuurvriendelijk onderhoud.
Nadere informatieToekomst agrarisch natuur- en landschapsbeheer rond Winterswijk. Jan Stronks
Toekomst agrarisch natuur- en landschapsbeheer rond Winterswijk Jan Stronks Stand van zaken huidig landschap Bos en natuur in de plus! Agrarisch cultuurlandschap sterk in de min: Natuurwaarde holt achteruit
Nadere informatieNieuwe natuur en nieuw land, kolonisatie en rol van uitzaai voorbeelden uit Overijssel en Flevoland
Nieuwe natuur en nieuw land, kolonisatie en rol van uitzaai voorbeelden uit Overijssel en Flevoland Piet Bremer (prov. Overijssel) Leemringveld, 2007 Index 140 120 100 80 60 Overijssel 1900-2000 ontginning
Nadere informatieBeheer van kruidenrijk grasland. Eerste ervaringen uit Koeien en Kruiden. Goaitske Iepema
Beheer van kruidenrijk grasland Eerste ervaringen uit Koeien en Kruiden Goaitske Iepema Opbouw presentatie / leerdoelen Kruidenrijk grasland, wat verstaan we er onder? Afhankelijk van je doel en grondsoort
Nadere informatiePlan van aanpak Natuurbeheer Perceel Oranjepolder Oosterhout. 22 mei StadgoedLandgoed Partners in groen dividend
Plan van aanpak Natuurbeheer Perceel Oranjepolder Oosterhout 22 mei 2017 StadgoedLandgoed Partners in groen dividend Colofon StadgoedLandgoed 2017. Oosterhoutseweg 43, 4816KC Breda Telefoon +31 6 204 32
Nadere informatieEcologische tuin campus Wageningen UR. Ontwikkeld door Alterra en Praktijkonderzoek Plant & Omgeving
Ecologische tuin campus Wageningen UR Ontwikkeld door Alterra en Praktijkonderzoek Plant & Omgeving Campus Wageningen UR De natuurtuin >kijkrichting foto > Ontstaansgeschiedenis natuurtuin Nieuwbouw Instituut
Nadere informatieBLk format Bedrijfsnatuurplan BLk melkkoe 1 ster
BLk format Bedrijfsnatuurplan BLk melkkoe 1 ster Adviseur: Bedrijfsnaam: UBN: Datum: BLk Format Bedrijfsnatuurplan versie 1.0, dd. 10.04.2019 Pagina 1 van 7 1. Meting ALGEMENE INFORMATIE Bedrijf gelegen
Nadere informatiePaardengras versus koeiengras
Paardengras versus koeiengras Stichting De Paardenkamp Soest 6 december 2016 Mark Jan Vink Waarom dit onderwerp? Omdat in de dagelijkse praktijk blijkt dat veel paarden worden gehouden op koeiengras Dat
Nadere informatieBeheerpakketten Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer. Natte dooradering
Beheerpakketten Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer Natte dooradering 9 Poel en klein historisch water Poelen zijn natuurlijke of gegraven laagtes, gemaakt om over water voor vee te kunnen beschikken.
Nadere informatiegrazers helpen de natuur.
grazers helpen de natuur. Begrazing vroeger en nu Lang geleden kwamen in Vlaanderen allerlei soorten grazers voor: mammoeten, wisenten, oerrunderen, elanden... Die grazers zorgden ervoor dat Vlaanderen
Nadere informatieProjectplan GOB. Datum: Oktober /16
Projectplan GOB Object: De Riggen Datum: Oktober 2015 1/16 Inleiding Aanvrager: Projectnaam: Voorgeschiedenis Stichting het Noordbrabants Landschap Perceel de Riggen - Pannenhoef Perceel was een oude boomkwekerij
Nadere informatieBetaalbaar Natuurlijk Groenbeheer in Eindhoven. Frank Verhagen Beheerder natuurlijke gebieden
Betaalbaar Natuurlijk Groenbeheer in Eindhoven Frank Verhagen Beheerder natuurlijke gebieden Natuurlijk Groenbeheer in Eindhoven: Maaibeheer stedelijk gebied en wegbermen Maaibeheer natuurterreinen Bosbeheer/
Nadere informatieBijlage D. Clusterbeschrijvingen
Bijlage D. Clusterbeschrijvingen 1 Thema I: op landbouwgronden en Door aangepast management op landbouwbedrijven kan de biodiversiteit van landbouwgronden worden vergroot. Het gaat daarbij om de volgende
Nadere informatieZuidrand Quick Scan 2011
Zuidrand Quick Scan 2011 KNNV afdeling Delfland Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging KNNV afdeling Delfland Postbus 133 2600 AC DELFT email: afdelingdelfland@knnv.nl www.knnv.nl/afdelingdelfland
Nadere informatieWetland. Groot Wilnis-Vinkeveen
Groot Wilnis-Vinkeveen Moeras met Lisdodde in de Krimpenerwaard Wetland Wetland is een mozaïek van open water, drijvende waterplanten, planten die met hun voeten in het water staan, riet dat in het water
Nadere informatieDotterbloemhooilanden
Dotterbloemhooilanden Verslag veldwerkplaats ---Laagveen en zeeklei Woerdense Verlaat, 26 augustus 2010 Inleiders: Bas van de Riet (Landschap Noord-Hollands) Martijn van Schie (Natuurmonumenten) Bij en
Nadere informatieBeheerpakketten Agrarisch Natuur- & Landschapsbeheer Open Grasland, beheerjaar 2018 (2)
COLLECTIEF SÚ DWESTKÚST Beheerpakketten Agrarisch Natuur- & Landschapsbeheer Open Grasland, beheerjaar 2018 (2) Cumulatie en Terrein Cumulatie is het stapelen van pakketten. In de meeste gevallen is dit
Nadere informatieVeldbezoeken Het gebied is op 16 juli 2014 bezocht door Menno Reemer (EIS) samen met Hendrik Baas (gemeente Zoetermeer).
Bijenvraagbaak casus 1: Zoetermeer Westerpark Menno Reemer (EIS Kenniscentrum Insecten) & Robbert Snep (Alterra) 6 oktober 2014 Vraagsteller: Hendrik Baas (Gemeente Zoetermeer) Gebied: Zoetermeer, Westerpark,
Nadere informatieDETAILKAARTEN ECOLOGIE, KABELTRACÉS NETUITBREIDING KOP VAN NOORD-HOLLAND
DETAILKAARTEN ECOLOGIE, KABELTRACÉS NETUITBREIDING KOP VAN NOORD-HOLLAND TENNET 13 februari 2015 078251664:B - Definitief C05058.000083.0100 Inhoud 1 Inleiding... 2 1.1 Inleiding... 2 1.2 Begrippen...
Nadere informatieLandschappelijke inpassing Kruisweg 44, Herkenbosch
Landschappelijke inpassing Kruisweg 44, Herkenbosch Aanleiding en ligging plangebied Dhr. van de Venne heeft aan de Hammerstraat enkele boogkassen liggen. Deze liggen er al 10 jaar en dienen te worden
Nadere informatieBeleid Natuurvriendelijk maaien gestart in 2015.
Beleid Natuurvriendelijk maaien gestart in 2015. Natuurvriendelijk maaien is in 2015 opgestart en heeft zich steeds verder ontwikkeld. Het heeft geresulteerd in het onderstaande maaiplan dat in het voorjaar
Nadere informatiePlaggen ten behoeve van natuurontwikkeling. Fosfaatverzadiging als uitgangspunt
Plaggen ten behoeve van natuurontwikkeling Fosfaatverzadiging als uitgangspunt fosfaatverzadigingsindex (PSI) Plaggen en fosfaatverzadiging van de grond Plaggen is een veelgebruikte methode om de voedingstoestand
Nadere informatieNatuurcompensatie Fietspad Epen - Mechelen
Natuurcompensatie Fietspad Epen - Mechelen Bureau Meervelt, Ecologisch onderzoek en advies Notitie flora en fauna Natuurcompensatie Fietspad Epen - Mechelen Status: definitief, 14 oktober 2013 (aangepast
Nadere informatieBeheerpakketten Agrarisch Natuur- & Landschapsbeheer Open Grasland, beheerjaar 2019
COLLECTIEF SÚ DWESTKÚST Beheerpakketten Agrarisch Natuur- & Landschapsbeheer Open Grasland, beheerjaar 2019 Cumulatie en Terrein Cumulatie is het stapelen van pakketten. In de meeste gevallen is dit niet
Nadere informatieHet beste tijdstip om grasland te vernieuwen
Het beste tijdstip om grasland te vernieuwen Auteur Alex De Vliegher 16/04/2014 www.lcvvzw.be 2 / 7 INHOUDSOPGAVE Inhoudsopgave... 3 Wanneer grasland vernieuwen in het najaar? Wanneer in het voorjaar?...
Nadere informatieConvenant gedragsregels Jacobskruiskruid Groningen
Convenant gedragsregels Jacobskruiskruid Groningen Partijen Stichting Het Groninger Landschap Staatsbosbeheer Vereniging natuurmonumenten Rijkswaterstaat, dienstkring Groningen Land- en Tuinbouworganisatie
Nadere informatieSubsidie voor het Texelse weidevogelgebied.
Subsidie voor het Texelse weidevogelgebied. Algemene informatie Vanuit de SNL regeling is weidevogelbeheer op gemengde agrarische gebied mogelijk mits het voldoet aan de leefgebieden criteria voor weidevogels
Nadere informatieCompensatieplan NNN Camping Wedderbergen Landbouwgrond Weddermarke Wedde inrichten
Compensatieplan NNN Camping Wedderbergen Landbouwgrond Weddermarke Wedde inrichten J.H. van der Heide Compensatieplan NNN Camping Wedderbergen Landbouwgrond Weddermarke Wedde inrichten JH van der Heide
Nadere informatieEven (nou even..) bijpraten
Even (nou even..) bijpraten Reageren? info@collectiefnhz.nl Meer informatie, ook persoonlijke documenten: www.collectiefnhz.nl Beste leden van Collectief Noord-Holland Zuid, De drukke tijd is voor iedereen
Nadere informatieVeldwerkplaats. Natuurontwikkeling op voormalige landbouwgronden: fosfaat als adder onder het gras
Veldwerkplaats Natuurontwikkeling op voormalige landbouwgronden: fosfaat als adder onder het gras Leon Lamers, Fons Smolders, Esther Lucassen en Jan Roelofs Eutrofiëring ring Bodem- en waterprocessen droog
Nadere informatieVerslag Solabio Dijkendag Assenede (B) 24 juni 2011
Verslag Solabio Dijkendag Assenede (B) 24 juni 2011 Deze dijkendag werd georganiseerd door de Provinciale Landbouwkamer Oost Vlaanderen en Stichting Landschapsbeheer Zeeland in het kader van het project
Nadere informatieBiochemisch onderzoek SKNL-project Visser t Hooft
Biochemisch onderzoek SKNL-project Visser t Hooft Bas van Delft en Popko Bolhuis Alterra Wageningen UR April 2011 In opdracht van Dienst Landelijk Gebied, Regio Oost Biochemisch onderzoek SKNL-project
Nadere informatieBloemrijke bermen in Leiderdorp. behoort bij Speerpuntproject 1 Ecologische verbindingszones uit het Groenstructuurplan
Bloemrijke bermen in Leiderdorp behoort bij Speerpuntproject 1 Ecologische verbindingszones uit het Groenstructuurplan Opgesteld door: I. van der Wiel Afdeling: Beleid Datum: 25 augustus 2011 Inleiding
Nadere informatieAanleg & beheer van bloemenweides. Warme Winteravonden in 't Dijleland
Aanleg & beheer van bloemenweides Warme Winteravonden in 't Dijleland Wat en waarom een bloemenweide? Soorten bloemenweides Aanleg en beheer van een bloemenweide WWW.ECOFLORA.BE Wat is een bloemenweide?
Nadere informatieALGEMENE AANWIJZINGEN VOOR DE AANLEG VAN EEN BLOEMENWEIDE
Het beste kan met de hand gezaaid worden. ALGEMENE AANWIJZINGEN VOOR DE AANLEG VAN EEN BLOEMENWEIDE Een goede voorbereiding is belangrijk voor een succesvolle bloemenweide. In onze catalogus & handleiding
Nadere informatieEisen inrichting en beheer Landgoed De Pirk
Eisen inrichting en beheer Landgoed De Pirk Inrichtingsplan Visie Bij de ontwikkeling van Landgoed De Pirk wordt gestreefd naar een landhuis landgoed. Bij de inrichting van het landgoed zijn de beken en
Nadere informatieBeheer en herstel van kievitsbloemlanden
Beheer en herstel van kievitsbloemlanden Verslag veldwerkplaats ----Rivierenlandschap Rouveen, 19 april 2010 Inleiders: Albert Corporaal (WUR), Loekie van Tweel (Landschap Overijssel), Ruben Kluit (Natuurmonumenten)
Nadere informatieBiochemisch onderzoek SKNL-project Familie Roossink
Biochemisch onderzoek SKNL-project Familie Roossink Bas van Delft en Fokke Brouwer Alterra Wageningen UR April 2012 In opdracht van Dienst Landelijk Gebied, Regio Oost 1 2012 Alterra (instituut binnen
Nadere informatieInrichtingsplan natuurontwikkeling
Inrichtingsplan natuurontwikkeling Aanvraag Subsidieregeling Kwaliteitsimpuls Natuur en Landschap Dwarsweg Winterswijk-Ratum Zelhem, december 2013 Projectnummer 2176 Rapportnummer 1341 opdrachtgever B.H.
Nadere informatieNatte en Vochtige bossen. Hydrologisch herstel van natte en vochtige bossen: welke kansen liggen er?
Natte en Vochtige bossen Hydrologisch herstel van natte en vochtige bossen: welke kansen liggen er? Indeling Landschappelijke positie natte en vochtige bossen Verdroging Waar liggen de kansen? Hoe te herkennen
Nadere informatieUitvoerings- en beheerplan
Uitvoerings- en beheerplan Natuurcompensatie Zwaaikom, Oosterhout In het kader van de bestemmingsplanherziening Zwaaikom In opdracht van: Gemeente Oosterhout Colofon Tekst, foto's en samenstelling R. Cillekens
Nadere informatienamens de Provincie Noord-Holland Twee percelen land aan de Kolhornerkade te Kolhorn
Westerterpweg 18 1774 NK Slootdorp Mobiel: 06-53275718 horstbv@planet.nl TE KOOP namens de Provincie Noord-Holland Twee percelen land aan de Kolhornerkade te Kolhorn Brochure Kolhornerkade te Kolhorn pagina
Nadere informatieNota van beantwoording Natuurbeheerplan 2017 herziene versie natuurbeheer
Nota van beantwoording Natuurbeheerplan 2017 herziene versie natuurbeheer Ten behoeve van de zienswijzen ingediend op het Ontwerp Natuurbeheerplan 2017 herzien versie natuurbeheer provincie Utrecht Pagina
Nadere informatieEindrapportage Slootkwaliteitsplan in de Braakpolder bij Kolhorn
Eindrapportage Slootkwaliteitsplan in de Braakpolder bij Kolhorn Juni 2013 Foto s: Frode Numan, Paulien de Gaaij, Pieke Molenaar, Oda Bögels 1 INHOUD Pilot Slootkwaliteitsplan in de Braakpolder... - 3
Nadere informatieInrichtingsplan natuurontwikkeling
Inrichtingsplan natuurontwikkeling Aanvraag Subsidieregeling Kwaliteitsimpuls Natuur en Landschap Landgoed Sieverdink, Winterswijk-Brinkheurne Zelhem, december 2013 Projectnummer 2167 Rapportnummer 1339
Nadere informatie