Opnieuw: de Staatsregeling van Sint Maarten

Transcriptie

1 TVCR JULI 2011 ARTIKELEN 305 Opnieuw: de Staatsregeling van Sint Maarten H.G. HOOGERS* In het derde nummer van de eerste jaargang van het Tijdschrift voor constitutioneel recht stond het eerste deel van een beschouwing van mijn hand over de herstructurering van het Koninkrijk der Nederlanden. 1 Daarin had ik ook een korte analyse van de (toen nog ontwerp)-staatsregelingen van Curaçao en St. Maarten opgenomen. Ten aanzien van de St. Maartense Staatsregeling geldt echter dat daarin nadat ik de tekst van mijn bijdrage had afgesloten nog een aantal belangrijke wijzigingen zijn aangebracht. Voor een deel nemen die wijzigingen punten van kritiek weg die ik ten aanzien van de eerdere mij ter beschikking staande concept-versie ontwikkelde en ook in mijn beschouwing heb weergegeven; voor een deel zijn het ook volstrekt nieuwe elementen, die ertoe bijdragen dat de Staatsregeling van Sint Maarten een nog interessantere constitutie in het Koninkrijk is geworden dan zij al was. Het betreft dan met name de nieuw ingevoegde preambule en de uiteindelijk gekozen regeling met betrekking tot de toetsing van algemeen verbindende voorschriften aan de Staatsregeling. In deze korte hernieuwde analyse van de Staatsregeling van Sint Maarten (Str.St.M.) zal ik op beide onderdelen ingaan. In de eerste paragraaf zal ik aangeven op welke punten de Staatsregeling zoals zij uiteindelijk in werking getreden is nog gewijzigd is ten opzichte van de ontwerp-fase voor wat betreft reeds eerder opgenomen bepalingen. Ik zal daarbij ook aangeven in hoeverre daarin tegemoet gekomen wordt aan de eerder door mij geformuleerde punten van kritiek. In de tweede paragraaf zal ik de beide wezenlijk nieuwe elementen in de uiteindelijk ingevoerde Staatsregeling bespreken. Met name de uiteindelijke regeling met betrekking tot de constitutionele toetsing zal ik ook in een kort rechtsvergelijkend perspectief plaatsen, teneinde deze nogal unieke regeling van enig reliëf te voorzien. artikelen * Mr. H.G. Hoogers is als universitair hoofddocent verbonden aan de vakgroep staatsrecht en internationaal recht van de Rijksuniversiteit Groningen. 1 H.G. Hoogers, De herstructurering van het Koninkrijk als lakmoesproef. Kanttekeningen vanuit constitutioneel perspectief bij de opheffing van de Nederlandse Antillen, TvCR 2010, p

2 306 ARTIKELEN JULI 2011 TVCR 2 Zou men er in Sint Maarten voor willen kiezen om de Staten meer dan 21 leden te geven, dan is daarvoor wijziging van de Staatsregeling vereist volgens de procedure van art. 129 Str.St.M. 3 Rijkswet van 7 juli 2010, houdende regeling van taken en bevoegdheden van het Gemeenschappelijk Hof van Justitie van Aruba, Curaçao en Sint Maarten en van Bonaire, Sint Eustatius en Saba, Stb. 2010, Veranderingen van al bestaande bepalingen in de Staatsregeling Een eerste in het oog springende verandering in de St. Maartense Staatsregeling is te vinden in hoofdstuk 4, De Staten. De ontwerp-staatsregeling stelde in art. 44 het aantal leden van de Staten op 15. De definitieve Staatsregeling bevat echter in art. 45 een andere regeling. Het artikel bepaalt in zijn eerste lid dat de Staten 15 leden hebben zolang Sint Maarten minder dan legale inwoners heeft. Groeit het aantal (legale) inwoners, dan groeit ook het aantal Statenleden: zijn er minder dan inwoners, dan tellen de Staten 17 leden, zijn er minder dan inwoners dan tellen de Staten 19 leden en heeft Sint Maarten meer dan inwoners, dan wordt het aantal Statenleden uitgebreid tot en gefixeerd op 21 leden, evenveel als de Staten van Aruba en Curaçao tellen. De Sint Maartense grondwetgever kiest dus voor een vergelijkbaar systeem als gehanteerd wordt voor de Raden der gemeenten: een groter inwoneraantal betekent een grotere Raad, met een gefixeerde bovengrens. 2 Het is (voor een nationaal parlement, tenminste) opvallend te noemen dat een grondwetgever zo nadrukkelijk rekening houdt met een verdere groei van de bevolking van het Land (wat overigens verre van onrealistisch is) en daarenboven kennelijk van mening is dat in dat geval ook de omvang van de Staten dient te groeien tot een vooraf gefixeerd maximum. In hoofdstuk zeven van de Staatsregeling wordt de rechterlijke organisatie geregeld. De Staatsregeling geeft zich rekenschap van het feit dat Sint Maarten geen eigen rechterlijke organisatie in het leven heeft geroepen, maar dat deze in samenwerking met de drie andere Landen voor het gehele Caribische Koninkrijk eenvormig geregeld wordt. Wel verleent de Staatsregeling de expliciete toestemming om zulks te doen. Dat ligt ook voor de hand, nu de regeling van de rechterlijke organisatie uit kracht van art. 41 van het Statuut behoort tot de eigen aangelegenheden van de Landen. Het Statuut geeft in art. 38 de Landen de keuze om gezamenlijke regelingen door middel van een regeling sui generis (eerste lid) of door middel van een (consensus-)rijkswet (tweede lid) tot stand te brengen. Waar in de periode de gemeenschappelijke rechterlijke organisatie van de Nederlandse Antillen en Aruba door middel van een bijzondere regeling ex art. 38, eerste lid was geregeld, de Samenwerkingsregeling Nederlandse Antillen en Aruba, daar is in het kader van de herstructurering van het Koninkrijk door de Landen gekozen voor een consensus- Rijkswet: de Rijkswet Gemeenschappelijk Hof van Justitie. 3 De Staatsregeling van Sint Maarten schrijft in art. 113 dwingend voor dat deze vorm, die van de Rijkswet ex art. 38, tweede lid Statuut, gekozen wordt als Sint Maarten ervoor kiest om de rechterlijke organisatie in

3 TVCR JULI 2011 ARTIKELEN 307 samenwerking met andere Landen in het Koninkrijk vorm te geven. Ook dit is zonder meer in overeenstemming met het geldende koninkrijksrecht: Sint Maarten is als autonoom Land bevoegd om ten aanzien van zijn Landsaangelegenheden vast te leggen op welke wijze de eventuele samenwerking met andere Landen in het Koninkrijk gestalte zal dienen te krijgen. Art. 113 is in deze opzichten identiek aan het aanvankelijke art. 110 van de Staatsregeling. Dit artikel bevatte echter ook een tweede lid, waarin was vastgelegd dat een dergelijke Rijkswet uit kracht van art. 38, tweede lid Statuut niet af mocht wijken van de Staatsregeling van Sint Maarten. In mijn hierboven reeds aangehaalde bijdrage heb ik deze bepaling bekritiseerd. Ik gaf daar aan dat een dergelijke bepaling onverbindend geacht moet worden, nu een Rijkswet uit kracht van art. 38, tweede lid van het Statuut als regeling van het Koninkrijk hiërarchisch hoger is dan de Staatsregeling van Sint Maarten en de lagere regeling geen voorwaarden kan stellen aan de inhoud van de hogere regeling. De Memorie van Toelichting bij de Staatsregeling erkende (zij het indirect) deze onderlinge hiërarchie ook door erop te wijzen dat de oude Samenwerkingsregeling van hogere rang was dan de Staatsregeling van Aruba. Deze constatering door de grondwetgever van Sint Maarten is op zichzelf juist. Als een regeling op grond van art. 38, eerste lid Statuut hoger is dan de Staatsregelingen van de Landen, valt echter niet in te zien waarom een regeling ex art. 38, tweede lid, nota bene een regeling van het Koninkrijk, dan niet evenzeer hoger dan de Staatsregelingen van de Landen zou zijn. In de op 21 juli 2010 door de Eilandsraad van Sint Maarten aanvaarde definitieve versie van de Staatsregeling is deze constitutionele weeffout hersteld. Art. 113, eerste lid, laatste volzin luidt thans: De regering neemt hierbij (nl. bij het verlenen van medewerking aan de totstandkoming van een Rijkswet tot regeling van een gemeenschappelijke rechterlijke organisatie HGH) de bepalingen van de Staatsregeling in acht. Dit is uiteraard wél een volkomen achtenswaardige regeling. De Rijkswetgever kan niet aan een Landsconstitutie onderworpen worden, ook niet als hij een consensusregeling uitvaardigt, maar uiteraard kan de Staatsregeling van Sint Maarten de Sint Maartense regering (die zelf natuurlijk wel aan de Staatsregeling onderworpen is) aan de inhoud van de Staatsregeling binden en haar verbieden instemming te betuigen met een regeling die in strijd is met de Staatsregeling. Door deze tekstuele wijziging is de Staatsregeling van Sint Maarten op dit punt geheel in overeenstemming met het Statuut en met de binnen het Koninkrijk geldende normenhiërarchie gekomen, terwijl het beoogde doel (te voorkomen dat Sint Maarten gebonden wordt aan een regeling met betrekking tot een autonome aangelegenheid die in strijd is met de eigen Staatsregeling) nog steeds bereikt wordt.

4 308 ARTIKELEN JULI 2011 TVCR Een tweede punt van kritiek gold het bepaalde in art. 125 Str.St.M. Daarin was de procedure voor herziening van de Staatsregeling vastgelegd. Art. 125 schreef voor dat de Staatsregeling gewijzigd kon worden door middel van een Landsverordening die in de Staten alleen goedgekeurd kon worden door een meerderheid van twee derden van het aantal uitgebrachte stemmen. In zowel Aruba als Curaçao schrijft de Staatsregeling voor dat zij gewijzigd kan worden door een Landsverordening die wordt aanvaard door een meerderheid van twee derden van het aantal zitting hebbende leden. In beide Landen dienen derhalve tenminste veertien Statenleden hun fiat te geven aan een dergelijke Landsverordening. In Sint Maarten zou het op grond van het voorgestelde art. 125 mogelijk zijn geweest om de Staatsregeling te herzien door de instemming van slechts zes leden, aangezien de Staten in aanwezigheid van acht leden kunnen vergaderen en besluiten. In mijn beschouwing sprak ik mijn verbazing uit over het feit dat uitgerekend het Land met het kleinste parlement van het Koninkrijk voor deze regeling koos. In de definitieve Staatsregeling schrijft art. 129, tweede lid echter voor dat de Staten een Landsverordening tot herziening van de Staatsregeling slechts kunnen aanvaarden door de stemmen van tenminste twee derden van het aantal zitting hebbende leden. Voor een wijziging van de Staatsregeling is derhalve de instemming van tenminste tien Statenleden vereist. Ook op dit punt is de definitieve Staatsregeling dus een duidelijke verbetering ten opzichte van het aanvankelijke ontwerp. Ook ten aanzien van de additionele artikelen heeft de grondwetgever van Sint Maarten ten opzichte van het eerdere ontwerp nog een aantal wijzigingen aangebracht in de Staatsregeling Add. art. I regelt, net als in het aanvankelijke ontwerp, de verdere gelding van het bestaande Sint Maartense Eilandsrecht als Landsrecht. Add. art. II is nieuw: het regelt de inwerkingtreding als Sint Maartense Landsverordening van bestaande Antilliaanse Landsverordeningen en koppelt deze inwerkingtreding aan de inwerkingtreding van de Rijkswet herziening Statuut. Add. art. III is gelijk aan het aanvankelijke add. art. II en betreft de overgang van Sint Maartense Eilandsraad naar Statencollege. Add. art. IV is ook nieuw: het regelt de bevoegdheid van de Staten van Sint Maarten om ontwerp-landsverordeningen die bij de Staten van de Nederlandse Antillen in behandeling waren verder in behandeling te nemen in het stadium waarin zij zich bevonden op het tijdstip van opheffing van de Nederlandse Antillen. Deze bepaling vervalt overigens op 10 oktober Het eveneens nieuwe add. art. V verleent de regering van Sint Maarten de bevoegdheid om zonder medewerking van de Staten de Staatsregeling te wijzigen. Het betreft hier echter een sterk geclausuleerde bevoegdheid: de regering mag zelfstandig in de art. 36 en 50 van de Staatsregeling de verwijzing naar bepalingen in

5 TVCR JULI 2011 ARTIKELEN 309 het (ontwerp) Wetboek van Strafrecht van de Nederlandse Antillen herzien. Deze bevoegdheid wordt ingegeven door het feit dat, in tegenstelling tot de lang gekoesterde verwachting, de Nederlands-Antilliaanse wetgever er niet meer in geslaagd is het nieuwe Wetboek van Strafrecht kracht van Landsverordening te geven. De Curaçao se en Sint Maartense wetgevers dienen derhalve beide dit Wetboek in het eigen Land kracht van Landsverordening te verlenen, waarbij de Staten van Sint Maarten gebruik kunnen maken van de bevoegdheid van add. art. IV. Dat kan er echter toe leiden dat in de nummering van de artikelen uit het ontwerp- Wetboek van Strafrecht nog wijzigingen worden aangebracht. In dat geval verwijzen de art. 36 en 50 Str.St.M. niet langer naar de juiste artikelen uit het Wetboek van Strafrecht. Teneinde te voorkomen dat voor een in dat geval noodzakelijk geworden aanpassing van deze artikelen de procedure van herziening van de Staatsregeling doorlopen moet worden, is add. art. V opgenomen. De bepaling verplicht de regering er overigens wel toe om de tekst van de eventueel gewijzigde artt. 36 en 50 Str.St.M. aan de Staten voor te leggen. Het oude add. art. III is geschrapt: de inwerkingtreding van art. 5, tweede en derde lid van de Staatsregeling, die door deze bepaling met vijf jaar werd uitgesteld, is nu gelijk aan de rest van de Staatsregeling geworden en de beide leden zijn dan ook op 10 oktober jl. in werking getreden. Ook de nieuwe additionele artikelen II, IV en V maken een goed doordachte indruk en zijn nuttige overgangsbepalingen; het schrappen van het oorspronkelijke add. art. III leidt ertoe dat de Sint Maartense wetgever nu reeds verplicht is tot de vaststelling van regels met betrekking tot de vastlegging van persoonsgegevens en ook dat zou men als winst kunnen zien. 2. De preambule van de Staatsregeling Een eerste opvallend nieuw element in de definitieve Staatsregeling is de invoeging van een preambule. Die vangt aan met de zinsnede Wij het volk van Sint Maarten, bevestigen dat wij de leidende beginselen van de Almachtige God erkennen als de kern van onze waarden ( ). Vervolgens wijst de preambule erop dat Sint Maarten een zelfstandig Land in het Koninkrijk is geworden op basis van ons universeel recht op zelfbeschikking ; dat de Sint Maartenaren willen samenwerken met elkaar, de andere Landen in het Koninkrijk, de Franse kant van het eiland en de rest van de wereld; dat de Sint Maartenaren een volk vormen dat gelooft in de democratie, de heerschappij van het recht, de machtenscheiding, de waardigheid van het individu en de aanspraak van alle mensen op fundamentele rechten; dat het vastbesloten is zorg te dragen voor het behoud van natuur

6 310 ARTIKELEN JULI 2011 TVCR en milieu; en ten slotte dat de overheid open en aanspreekbaar dient te zijn. De preambule eindigt niet, zoals men wellicht zou verwachten, met de vaststelling dat om die redenen en te dien einde door het volk de Staatsregeling is vastgesteld. Zij eindigt met de in de context van de hele preambule wat krom ogende zinsnede En daarom, opdat deze doelen en overtuigingen worden vastgelegd, hebben de navolgende bepalingen rechtskracht als de Staatsregeling van Sint Maarten. De preambule lijkt kortom in beginsel te aanvaarden dat zij haar oorsprong vindt in de wil van het volk van Sint Maarten, hetgeen een erkenning van de volkssoevereiniteit zou zijn, maar schrikt er uiteindelijk voor terug om dan ook rechtstreeks te verklaren dat zulks het geval is en dat het volk van Sint Maarten de Staatsregeling tot stand gebracht heeft al dan niet door middel van zijn vertegenwoordigers in de Eilandsraad. Veeleer beperkt de preambule er zich toe, vast te leggen dat het volk van Sint Maarten op grond van de in de preambule opgesomde redenen constateert dat de Staatsregeling kracht van wet heeft zonder duidelijk te maken wat de grondslag voor die rechtskracht is. Van een grondwetgevende macht of van soevereiniteit van het volk over de rechtsorde, zoals de preambules van de Duitse en Franse grondwetten deze omschrijven, is dan ook uiteindelijk geen sprake. Ook de opzet van de Staatsregeling zelf, die vrij nauwkeurig de structuur van de Grondwet volgt, biedt eigenlijk geen aanknopingspunten voor een erkenning van de volkssoevereiniteit; de Staten zijn niet hoger dan de regering, deze wordt eerder dan de Staten geconstitueerd (in hoofdstuk 3 namelijk al), de wetgeving is in handen van de regering en de Staten gezamenlijk (art. 82 Str. St.M.) in plaats van in handen van de Staten alleen en er is geen investituur (art. 33 lid 1), al is de vertrouwensregel wel gecodificeerd (art. 33 lid 2). Curieus is evenzeer de uitdrukkelijke verwijzing naar God als oorsprong en kern van de waarden van het Sint Maartense volk. Hierin lijkt vrij nadrukkelijk aan de Staatsregeling en aan de rechtsorde van Sint Maarten een religieuze grondslag verleend te worden. Opmerkelijk genoeg wordt in de Memorie van Toelichting bij de Staatsregeling nergens gerept over de preambule; of zij zelf verbindend is en in hoeverre zij in de rechtspraak van de gewone rechterlijke macht of het Constitutionele Hof een rol gaat spelen, al dan niet als interpretatie-richtsnoer, zal dan ook afgewacht moeten worden. 3. Toetsingsrecht Een opmerkelijke wijziging is ook te vinden ten aanzien van het toetsingsrecht aan de Staatsregeling. De ontwerp-staatsregeling bevatte in hoofdstuk zeven reeds een regeling ten aanzien van de toetsing van

7 TVCR JULI 2011 ARTIKELEN 311 algemeen verbindende voorschriften aan de Staatsregeling die verder gaat dan elders in het Koninkrijk. Uit kracht van art. 119, eerste lid Str. St.M. is de rechter (elke rechter die in de rechtsorde van Sint Maarten recht spreekt, zo blijkt uit de MvT) bevoegd om de verenigbaarheid van in werking getreden wettelijke regelingen in de zin van art. 81 onder g, h, i en j Str.St.M., met uitzondering van Eenvormige Landsverordeningen, met de Staatsregeling te toetsen. De daar bedoelde wettelijke regelingen zijn de Landsverordeningen, de Landsbesluiten houdende algemene maatregelen, de ministeriële regelingen en de (eventuele) verordeningen van openbare lichamen. Deze regelingen mogen aan de gehele Staatsregeling worden getoetst, zij het dat de Staatsregeling het aan de rechter overlaat of een bepaling van de Staatsregeling zich ook leent voor toetsing. De bepaling ontzegt de rechter de bevoegdheid om de totstandkoming van algemeen verbindende voorschriften te toetsen aan de Staatsregeling; het Van den Bergh-criterium geldt derhalve. Constateert een rechter (en dat kan dus ook de Hoge Raad zijn) dat een Landsverordening in strijd komt met de Staatsregeling, dan blijft de toepassing ervan achterwege, hoewel de rechter ervoor kan kiezen om de rechtsgevolgen ervan geheel of gedeeltelijk in stand te laten. Deze regeling was in de ontwerp-staatsregeling reeds tamelijk vergaand, omdat in geen enkel ander Land van het Koninkrijk in beginsel aan de gehele constitutie getoetst mag worden. In de uiteindelijke Staatsregeling is de grondwetgever van Sint Maarten nog een stap verder gegaan. In hoofdstuk 8 van de Staatsregeling wordt een Constitutioneel Hof in het leven geroepen (art. 127 lid 1 Str.St.M.). Dit Constitutionele Hof is bij uitsluiting bevoegd om de verenigbaarheid van bekrachtigde, maar nog niet in werking getreden wettelijke maatregelen als bedoeld in art. 81 g, h, i en j Str.St.M. met uitzondering van Eenvormige Landsverordeningen te beoordelen. Het gaat hier dus om dezelfde algemeen verbindende voorschriften als die uit kracht van art. 119, eerste lid door de rechter op hun verenigbaarheid met de Staatsregeling beoordeeld mogen worden. Het Constitutioneel Hof beoordeelt echter uit kracht van art. 127, tweede lid Str.St.M. niet de reeds in werking getreden algemeen verbindende voorschriften, maar nog niet in werking getreden maar al wel bekrachtigde regelingen. Het Constitutioneel hof is derhalve bevoegd tot een abstracte controle van nog niet in werking getreden wettelijke voorschriften; de rechter is bevoegd tot een concrete beoordeling van in werking getreden wettelijke voorschriften. Het Constitutioneel Hof is overigens juist wél bevoegd om (mede) de totstandkoming van algemeen verbindende voorschriften te beoordelen. Teneinde het Constitutioneel Hof in de gelegenheid te stellen om een oordeel over de constitutionaliteit van algemeen verbindende voorschriften te vellen, schrijft art. 127, vierde lid Str.St.M.

8 312 ARTIKELEN JULI 2011 TVCR voor dat dezen pas zes weken na bekrachtiging in werking kunnen treden, behoudens spoedeisend belang. Wat een dergelijk spoedeisend belang is dient bij of krachtens Landsverordening vastgelegd te worden; deze Landsverordening kan alleen worden aanvaard door een meerderheid van ten minste twee derden van het aantal zitting hebbende leden van de Staten (art. 127, derde lid). Constateert het Constitutioneel Hof onverenigbaarheid van een in art. 127, tweede lid Str.St.M. bedoeld algemeen verbindend voorschrift met de Staatsregeling, dan vernietigt het de betreffende regeling. Het rechtsgevolg daarvan is dat zij niet in werking treedt. (art. 127, vijfde lid). Bijzonder is ook het orgaan dat als enige bevoegd is gemaakt om een oordeel van het Constitutioneel Hof uit te lokken: dat is de Ombudsman. Noch de regering, noch de Staten of een aantal leden ervan, noch ook de Gouverneur of één of meer burgers zijn hiertoe bevoegd. De Ombudsman dient een toetsingsverzoek schriftelijk in gedurende de periode van zes weken waarin een wettelijk voorschrift al wel is bekrachtigd, maar nog niet in werking is getreden. De MvT bij de Staatsregeling omschrijft de Ombudsman als het boven de partijen staande geweten van de Constitutie (p. 4) en zelfs ronduit als de Hoeder van de Constitutie (p. 79) en verleent hem op die gronden deze bijzondere bevoegdheid. Het Constitutioneel Hof bestaat uit drie leden en drie plaatsvervangende leden. De leden en hun plaatsvervangers worden bij Landsbesluit voor een termijn van tien jaar benoemd en kunnen eenmaal worden herbenoemd (art. 128, eerste en tweede lid Str.St.M.) Eén lid en één plaatsvervangend lid worden benoemd op voordracht en uit het midden van de Raad van State van het Koninkrijk; één lid en één plaatsvervangend lid worden benoemd op voordracht en uit het midden van het Gemeenschappelijk Hof van Justitie; het derde lid en de plaatsvervanger daarvan worden benoemd, gehoord het Constitutioneel Hof zelf (art. 128, tweede lid). De president en de vice-president van het Hof worden evenzeer bij Landsbesluit benoemd, op voordracht van het Hof en uit zijn midden (art. 128, vijfde lid). Schorsing of ontslag als lid van de Raad van State van het Koninkrijk, dan wel het Gemeenschappelijk Hof van Justitie brengt van rechtswege schorsing of ontslag als lid van het Hof mee (art. 128, zesde lid). Tussentijds ontslag van de leden van het Hof vindt plaats door het Gemeenschappelijk Hof van Justitie, in raadkamer, op vordering van de Procureur-Generaal en uitsluitend op bij Landsverordening aan te wijzen gronden (art. 128, zevende lid). De Landsverordeningen ter verdere uitwerking van deze bepaling kunnen door de Staten alleen worden aanvaard met een meerderheid van ten minste twee derden van het aantal zitting hebbende leden. Concrete, gespreide toetsing in een gewoon rechtsgeding, met als rechtsgevolg het buiten toepassing laten van een bestreden wettelijk voorschrift:

9 TVCR JULI 2011 ARTIKELEN 313 het lijkt niet alleen sterk op hetgeen onder de werking van art. 94 van de Grondwet sinds 1956 in het gehele Koninkrijk al mogelijk is en vertoont ook grote overeenstemming met hetgeen in Nederland ingevoerd zou worden, mocht het beoogde art. 120, tweede lid GW inderdaad het Staatsblad bereiken, maar het lijkt ook veel op de constitutionele toetsing in bijvoorbeeld Denemarken en Zweden. Abstracte toetsing van nog niet in werking getreden algemeen verbindende voorschriften door een apart Constitutioneel Hof op voordracht van een ander staatsorgaan en met als rechtsgevolg de vernietiging van de bestreden regeling lijkt sterk op de bevoegdheden van het Franse Conseil Constitutionnel (zie met name art. 61 C.), zij het dat de grondwettelijke bevoegdheden van het Hof kleiner zijn dan die van zijn Franse pendant en het Constitutioneel Hof door zijn benoemingswijze en samenstelling op grotere afstand van de politiek staat dan het Conseil. Een combinatie van abstracte en concrete normencontrole komt in de praktijk ook voor: als bekend is het Duitse Bundesverfassungsgericht een orgaan dat bevoegd is beide vormen van toetsing te verrichten (art. 93 en art. 100 GG). De combinatie van een uitsluitend abstracte toetsing van ontwerpen van algemeen verbindende voorschriften door een Constitutioneel Hof en een uitsluitend concrete toetsing door alle gewone rechters van in werking getreden algemeen verbindende voorschriften met ook duidelijk te onderscheiden rechtsgevolgen mag echter gerust uniek genoemd worden. In ieder geval binnen de Europese Unie is er geen voorbeeld van een rechtsorde waarin een dergelijke combinatie van organen en bevoegdheden in het leven is geroepen. 4 Uniek is ook de bijzondere positie van de Ombudsman, nu deze als enige bevoegd is om de abstracte preventieve toetsing van het hof te verzoeken. Al met al zal moeten worden afgewacht hoe deze zeer bijzondere vorm van constitutionele toetsing zich in de praktijk zal houden. Gewezen kan worden op het feit dat in Aruba, 25 jaar na de inwerkingtreding van de Staatsregeling, de toetsing van Landsverordeningen aan de bepalingen van hoofdstuk I van de Staatsregeling nog steeds niet van de grond is gekomen. Gewezen kan ook worden op het in de oude Samenwerkingsregeling in het leven geroepen Constitutionele Hof, dat nimmer daadwerkelijk geconstitueerd werd. Wellicht zal ook in Sint Maarten blijken dat er een regeling tot stand gebracht is waaraan in de praktijk geen behoefte bestaat of die niet goed functioneert. Maar wellicht zal ook blijken dat Sint Maarten met zijn Staatsregeling in meer dan één opzicht de weg wijst in het Koninkrijk der Nederlanden en zullen in het nieuwe Land waardevolle ervaringen opgedaan kunnen worden op het gebied van constitutionele toetsing, waarvan ook Nederland nog iets zou kunnen leren. In ieder geval bevestigt de nieuwe Staatsregeling van Sint Maarten dat de tijd voorbij is dat in het Koninkrijk overzee min of meer klakkeloos werd 4 Weliswaar kent ook de Portugese Republiek een systeem waarin het Constitutionele Hof abstract en preventief aan de grondwet kan toetsen en waarin de gewone rechterlijke macht dat concreet en repressief doet, maar dat zijn geen elkaar uitsluitende bevoegdheden: het Constitutionele Hof heeft namelijk eveneens de bevoegdheid om repressief te toetsen, zowel in abstracto als in concreto.

10 314 ARTIKELEN JULI 2011 TVCR overgenomen wat in Nederland bedacht was: en dat alleen al is voor de onderlinge gelijkwaardigheid van de Rijkspartners een groot goed.