Kunstenaar Seminar Justus Sluijter

Transcriptie

1 Kunstenaar Seminar Justus Sluijter Museum bezoek Stedelijk 1. Wat beleef je aan het werk van Tinguely? Het werk van Tinguely vind ik extreem inspirerend. De wijze hoe hij breekbare objecten (want zo ziet het eruit) laat bewegen, en geluid laat maken voelt aan als een oer machine. Het geeft een compleet nieuwe dimensie aan het beleven van kunst, en dat komt door de statisch aanvoelde objecten die in bewegen worden gezet. Daarnaast is het nooit duidelijk wat het object gaat doen. Je kan op een knop drukken en dan gaan er van allerlei delen van een machine bewegen ( zie afbeelding hieronder). Aangezien je meestal moet wachten totdat je op de knop gaat drukken ben je al in je hoofd aan het bedenken wat dit object gaat doen. Het is altijd een verrassing. De hele kamer bestaat uit machines die gingen bewegen als je op een knop drukt. Soms moest je wachten op een timer die afliep. 1

2 2. Favoriet en niet goed werk. Aan het bezoek aan het stedelijk had vooral het werk van Tinguely een ontzettend grote impact op mezelf. Ik heb natuurlijk favorieten maar als het kon zou ik al het werk van Tinguely willen selecteren als favoriet. Toch heb ik een aantal kunstwerken die eruit springen. Dat zijn METAMATIC NO. 10, 1959, Le Ballet des Pauvres en Mengele Totentanz. Favoriet Mengele Totentanz kies ik omdat deze esthetisch goed aanvoelt en omdat het een ontzettend goede afsluiter was van de expositie. Je voelt de dood rondzwerven in de zaal en iedereen wordt er stil van. Als er op de knop gedrukt gaan alle objecten bewegen en komen de machines tot leven, maar het gaat moeizaam, en alle objecten geven het gevoel van een afgetakeld leven. Le Ballet des Pauvres staat iets hoger op mijn lijstje, maar deze wil ik graag kiezen voor opdracht 4. Slecht werk Zoals ik al zei spreek al het werk van Tinguely mij erg aan. Daarom heb ik ervoor gekozen om een ander werk uit de collectie te kiezen voor het slecht werk. Daarom heb ik gekozen voor het werk: Pyat Minut (1929), van Nicolai Petrovich Prusakov. Ik vind de uitvoering niet zozeer slecht, alleen roept het kunstwerk geen hevige emoties bij me op. Het geeft niet het gevoel van opwinding dat het werk van Tinguely doet, of het gevoel van rust dat ik krijg bij Cathedra (1951) van Barnett Newman. 3. Keywords Beweging, Kabaal, Geluid, Machine en Verrassing. 2

3 4. Werk dat Inspireert Le Ballet des Pauvres (1961) Jean Tinguely Het werk word gepresenteerd in een kleine kamer waar je doorheen kan lopen (het heeft een relatief kleine ingang). Alleen als je in de kamer staat kan je het kunstwerk zien, maar je kan het kunstwerk gemakkelijk horen in de kamers ernaast. Hier wordt ander werk gepresenteerd. Het kunstwerk bestaat uit metalen objecten zoals een pan en dienblad en kleding, stoffendoeken, een dood dier en een pop. Het is erg belangrijk dat de objecten veel geluid maken als ze tegen elkaar botsen. Het kunstwerk dat een grote impact op mij had was Le Ballet des Pauvres. Dit kunstwerk ging na een bepaalde tijd bewegen, en vooral heel veel kabaal maken. Wat ik ontzettend interessant vind, waren de reactie van de mensen in het museum. Want iedereen in de omgeving kwam naar de kamer toe om te kijken wat er gebeurden. Dit kwam denk ik voornamelijk omdat het leek dat er dingen kapot vielen. Je kreeg het gevoel dat iemand ergens tegenaan was gevallen. (Het filmpje is niet afkomstig van het stedelijk museum). 3

4 5. Verschrikkelijk (doordringend) werk Mengele Totentanz (1986) Jean Tinguely Dit werk betstaat uit allemaal machines die kunnen bewegen. Het wordt gepresenteerd in de laatste kamer van de expositie. Het is een donkere kamer die verlicht wordt door spotlichten. Het materialen bestaan uit oude werktuigen van een verbranden boerderij en botten en skeletten van de dieren. Het is een grote kamer waarbij je rustig op een bankje kan kijken naar het landschap van machines. 4

5 Je hoort soms iemand fluisteren, maar voor de rest is er geen geluid te bekennen in de ruimte. Tot dat iemand op de grote rode knop drukt, midden in de kamer. Dan ontstaat er een kabaal van geluid. Bewegende scharnieren en tandwielen veroorzaken het mechanische geluid in de ruimte. Ik vond het ontzettend indrukwekkend om deze kamer binnen te komen. Na alle grappig bewegende, kleurenrijken installaties en mooie schetsen, wordt je hier in een keer geconfronteerd met de dood. Iedereen wordt stil van de ruimte, maar die stilte wordt heel slim doorbroken door op de rode knop te drukken. Het geeft leven aan de doden machines door toch in het thema te blijven. De geluiden dragen alleen maar bij aan het kippenvel gevoel als je voor het eerst in de kamer komt. Het is alsof je de ervaring opnieuw beleeft. Als de machines stoppen met bewegen is het doodstil in de ruimte. Den oorsprong van de materialen (boerderij van zijn geboorte stad) die Tinguely heeft gebruikt gaf ook nog extra diepgang aan het kunstwerk en onderwerp. 5

6 Verschil tussen design en autonome kunst Design moet iets bruikbaars zijn en een functie hebben, waardoor design niet vaak te vinden in musea, maar is het iets voor thuis of wordt het gebruikt voor openbare ruimtes. Autonome kunst mag shockeren, de grenzen opzoeken en hangen vaak in musea om deze redenen. Bij autonome kunst mag de kunstenaar zingevend en betekenis maken, de ideeën van de wereld beïnvloeden. Het verschil tussen autonome kunst en design ligt dus vooral tussen functionaliteit. Introductie Concept 1 t/m 2 Verrassing / slopen van de kunstwerken. Het kunstwerk dat mij erg geïnspireerd heeft, was het werk Le Ballet des Pauvres van Jean Tinguely (zie opdracht 4 voor complete beschrijving). Wat mij vooral aansprak was de aandacht en de geschrokken reactie van het publiek. Wat sterk is aan het werk van Tinguely is dat je het van andere plekken kan horen en daarom niet weet wat er aan de hand is. Het soort geluid speelt hierbij een belangrijke rol, want als je voor het werk staat weet je meteen dat het geluid onderdeel is van het kunstwerk. Een comedian die ik zelf erg kan waarderen heeft het zelfde effect behaald maar dan op een andere manier (zie afbeelding hieronder). Hij heeft in een volle zaal met kunst alle verongeluk kapot gemaakt. Even later sloopt hij de rest wat in de kamer zit. De reacties van de bezoekers en (waarschijnlijk) het gevoel dat ze daarbij krijgen wil ik ook bereiken met dit concept. Mensen extreem laten schrikken. Bron: 6

7 Waarom mij dit aanspreekt om in het museum te doen en bijvoorbeeld niet op straat heeft met een aantal aannames te maken die bij een museum horen. Een museum is een plek waar het meestal vrij stil is en waarbij je meestal rustig naar de kunst kijkt. Ook al maakt een kunstwerk geluid of beweegt het, je kan altijd rustig naar het object kijken. En misschien wel het allerbelangrijkste, kunst is (meestal) fragiel en heel kostbaar. In het programma Try Before You Die sloopt Valerio heel kostbaar servies. Het is hier echter heel duidelijk dat hij met opzet alles kapot maakt. Maar dit heeft daarnaast weer een directe connectie met het Stedelijk museum. In 1975 heeft iemand het beroemde schilderij Cathedra (afbeelding hieronder) open gesneden. Ik wil hiermee spelen, door mensen het idee te geven dat iets kostbaars kapot gaat. En de spanning te breken tussen al het kostbare werk dat in het museum staat en hangt. Wat erg belangrijk is voor mijn concept, is het soort geluid dat de installatie creëert. Het moet net klinken alsof er dingen (kapot) vallen. Hier kan ik bijvoorbeeld plastic potjes met scherven voor gebruiken, maar ook potten en pannen zoals Tinguely doet in zijn werk. Het is erg belangrijk dat het werk heftig gaat bewegen zodat de verschillende objecten tegen elkaar botsen. 7

8 Concept 1 Mensen activeren de reactie In mijn eerste concept wil ik de bezoeker gebruiken als mijn activeerde factor. In de expositie van Tinguely heb je de mogelijkheid om op een knop te drukken, en dan gaat er een van de machines bewegen. Ik wil iets maken dat erop lijkt, alleen gaat de machine kapot. Als je voor de machine staat gebeurd er nog niks, zet als in de rest van de tentoonstelling staan er machines met rode knoppen en deze installatie heeft dat ook. Boven de knop staat een aflopende timer die aangeeft wanneer je weer op de knop kan drukken. Als je op de knop druk gaat de machine bewegen, maar naar een aantal seconden springt een van de bewegende buizen los, waardoor het glas achter de installatie breekt. Daarnaast komt er rook van de machine af waardoor een van de (neppe) brandalarm af gaat. Dit hoort bij de installatie dus er zal geen watersproeier geactiveerd worden. Eerste schets van het concept. 8

9 Concept 2 Mijn tweede concept ligt heel dicht bij het kunstwerk Le Ballet des Pauvres van Tinguely. Met die concept wil ik de bezoeker het idee geven dat er iets valt in de ruimte naast hun. De installatie is heel goed te vergelijken met speelgoed dat in elkaar zakt als je op een knop druk aan de onderkant (zie afbeeldingen hieronder). Ik wil dit in elkaar zakken, echter automatisch laten verlopen. Daarnaast zal het object rond de 10 keer aan-ontspannen, om de gewenste hoeveelheid geluid te creëren. De installatie zal bestaan uit 3 houten stokken met elk 4 segmenten die kunnen aan en ontspannen. Aan deze stokken zijn objecten bevestigd zoals plastic potjes met scherven, stalen objecten en plastic objecten. Het is belangrijk dat de installatie alleen te zien is vanuit de kamer waar het staat. De verrassing ontstaat namelijk als de bezoeker zich niet in de kamer bevindt. De installatie zal om min bewegen zodat het geluid niet te vaak ontstaat. Eerste schets van het concept. 9

10 Concept 3 (GEKOZEN) Het derde concept is ontstaan vanuit verschillende kunstwerken. Mijn grootste inspiratie bronnen zijn Mengele Totentanz en Méta-Matic No. 17 (zie afbeelding hiernaast) van Jean Tinguely. Maar daarnaast had het kunstwerk "Negative space: a scenario generator for clandestine building in Africa" van James Beckett (zie afbeelding hieronder) ook een grote invloed op dit concept. Met deze installatie wil ik de korte duur van het leven uitdrukken. Het mechanisch automatische van het kunstwerk van James Beckett wil ik combineren met klunzige van Tinguely. 10

11 Een groot lang vel papier (vergelijkbaar met Méta-Matic No. 17 ) over een tafel. In het begin worden verschillende lichaamsdelen van de mensen op het vel papier gedrukt doormiddel van stempels (zie afbeelding hieronder), en aan het einde wordt dit vel papier versnipperd door een versnipperraar die bestaat uit tandwielen. De installatie moet aanvoelen als een lopende band, en zal veel bewegende tandwielen bevatte om toch dat klunzige en ouderwetse er bij te betrekken. Eerste schets van het concept. 11

12 Vorm & Materiaal Voor het concept waarmee ik verder wilde (concept 3) had ik al een heleboel referentie qua vorm, kleur en materiaal keuzes. De meesten inspiratie heb ik gehaald uit het werk van Tinguely, met de klunzig bewegende wielen en het heftige geluid dat deze onderdelen maken. Om te kunnen achterhalen wat andere mensen dachten van mijn concept qua vorm heb ik ze simpel weg gevraagd wat ze dachten dat het zou zijn (zie foto hieronder). Iedereen was het er wel over eens dat het een machine is en dat het iets produceert, en dat product aan het einde kapot wordt gemaakt of bewerkt wordt. De mensen konden echter nog niet zien wat de machine deed. Wat ik zelf op dat moment nog geen probleem vond, wat voor mij is het belangrijkste dat het duidelijk een machine is. De vorm was voor mij al redelijk duidelijk, maar met mijn materiaal wilde ik ook een bepaald gevoel creëren. Ik heb lang nagedacht wat mijn machine moet uitstralen. In deze machine wordt de korte levens duur van de mens gesymboliseerd en de aftakeling van tijd die zo snel lijkt te gaan. Daarnaast wilde ik de mens neer zetten als een product, dat ook heel snel weer weggegooid kan worden. De mens is een product en niet een levens wezen met gevoelens. Vanuit die twee kern onderwerpen heb ik uiteindelijk gekozen voor roestend metaal. Het metaal moet het koude, industrieel en de onpersoonlijke machine versterken die mensen produceert. En de roest laat de aftakeling van de tijd zien. Het geeft het idee van een robuuste machine die maar een taak heeft. Daarnaast wil ik het hele thema versterken door de objecten (draaiende wielen en pijpen) van schroot te maken. 12

13 Onderzoek Thema De dood is waarschijnlijk een van de meest gebruikte thema van de kunst. Bij iedere kunstenaar ligt wel een (kleine) fascinatie voor de dood en uiteindelijk worden ze er allemaal mee geconfronteerd. Damien Hirt is een goed voorbeeld van iemand die geobsedeerd is met de dood. Bijna al zijn werk bevat het thema dood en dat thema is heel duidelijk aanwezig. Met zijn kunst maakt hij de dood bijna mooi met het kristallen schedel, maar daarnaast ook angstaanjagend met de haai in de tank. Ik wil de bezoeker ook confronteren met de dood, maar op een hele harde manier. Er wordt iets gemaakt (de mens) en vrij snel wordt hij helemaal kapot gemaakt. Dit moet heel vluchtig aanvoelen, een beetje zoals de tekenmachine van Tinguely Méta-Matic No. 17. Zie ook concept 3 voor uitgebreide inspiratie. 13

14 Eindconcept Het uiteindelijk concept is een machine die lichaamsdelen op een vel papier drukt en het vervolgens weer vernietigd op brute wijze. De manier moet robuust en koud aanvoelen, maar tegelijkertijd ook klunzig aanvoelen, veel geluid maken en het gevoel van tijd mee dragen (de roest). Hieronder is een voorbeeld te zien op schaal. De machine staat tegen de muur dus je kan er niet omheen lopen. Naast de vorm heb ik ook goed nagedacht hoe de machine zou moeten werken. Hieronder is een blauwdruk te zien van de machine waar bijna elk onderdeel wordt uitgelegd. Er wordt extra nadruk gelegd op de stempel drukkers (bovenin de afbeelding) en de papierversnipperaar (onderin de afbeelding). 14

15 Uitgewerkt element Ik heb er uiteindelijk voor gekozen om één onderdeel uit te werken en dat zijn de stempels. Hier draait de hele machine om en daarnaast leek mij dit ook het interessante om mee te werken. Mijn moeder heeft een aantal oude schoolstempels liggen over het mensenlijklichaam, en deze wil ik gebruiken als referentie (zie afbeelding hieronder). Tijdens de feedback les van dinsdag 8 november heb ik flink wat feedback gekregen hoe ik stempel moet maken. Een guts en gum zijn de beste materialen om een stempel van te maken. Daarnaast bevestigen de Youtube filmpjes deze technieken. In het uiteindelijk concept is het de bedoeling dat verschillende lagen van het lichaam worden gedrukt op het papier. Hierbij moet je denken aan het skelet, daarna zenuwstelsel, bloedvaten, spieren en als laatste de huid. Daarvoor zijn natuurlijk wel meer stempels nodig dan er nu in het concept zitten. Hieronder is het uiteindelijk resultaat te zien dat ik ook heb gepresenteerd. Ik heb de spieren en het skelet gemaakt en daarbij heb ik de keuze gemaakt om alleen de borstkas, pelvis en armen te maken. 15

16 Conclusie Ik heb geleerd hoe ik een bepaald idee/gevoel kan omzetten naar een (werkend) kunstwerk en welke stappen ik hier voor moet zetten. In het Stedelijk Museum heb ik goed kunnen kijken naar andere kunstenaars (voornamelijk Tinguely) en daarbij heb ik elementen die mijzelf erg aanspreken mee kunnen nemen in mijn eigen werk. Heel praktisch gezien heb ik geleerd hoe ik een (goede) stempel moet maken en hier wil ik later zeker nog meer mee experimenten. Daarnaast waren de ideeën van mijn klasgenoten ontzettend inspirerend en motiveren. Het was erg leuk om te zien wat andere mensen hebben gemaakt en wat hun idee achter hun concept was. 16

17 17