Meetonzekerheid. Deze code van goede meetpraktijk beschrijft de toegepaste. werkwijze bij de vaststelling van meetonzekerheden binnen
|
|
- Frans van den Berg
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Code van goede meetpraktijk van de VKL (Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen) Wat doet de VKL? De Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen (VKL) heeft ten doel, binnen de kaders van de Europese en Nationale wet- en regelgeving, een concrete bijdrage te leveren aan het waarborgen, ontwikkelen, toepassen en in stand houden van de kwaliteit van luchtmetingen in Nederland. De vereniging behartigt tevens de gemeenschappelijke belangen van haar leden. De vereniging zal zich daarbij in het bijzonder richten op het bevorderen van: Een correcte en integrale toepassing van Europese richtlijnen en Nationale regelgeving op het gebied van luchtmetingen; Maatregelen gericht op het tegengaan van oneerlijke concurrentie als gevolg van het niet toepassen hiervan. Voor verdere informatie kunt u terecht op de VKL-website Meetonzekerheid Deze code van goede meetpraktijk beschrijft de toegepaste werkwijze bij de vaststelling van meetonzekerheden binnen de VKL. Deze werkwijze is na afstemming binnen de technische commissie van de VKL tot stand gekomen CvGM-VKL 010 Versie 3.0 Juni 011
2 Uitgangspunten De meetonzekerheid geeft de onzekerheid van een gemeten waarde van een bepaalde grootheid aan. Elke uitgevoerde meting heeft een bepaalde mate van onzekerheid. De voorliggende code van goede meetpraktijk onderscheid een aantal stappen in het bepalen van de meetonzekerheid van een eindresultaat. Ten eerste is het van belang van alle meetapparatuur de onzekerheid te kennen of vast te stellen. Vervolgens worden in veel gevallen de resultaten van verschillende metingen gecombineerd tot een eindresultaat. Bij een debietmeting bijvoorbeeld, worden onder andere de gemeten snelheid en de gemeten temperatuur gecombineerd tot een debiet. Ten slotte dient de gevonden onzekerheid te worden vermeerderd met de onzekerheid veroorzaakt door het meetvlak. Meetonzekerheid van meetapparatuur Van alle gebruikte meetapparatuur dient de meetonzekerheid gekend te zijn. De belangrijkste gegevens die bij vaststelling van de meetonzekerheid gebruikt kunnen worden zijn: - Methodevalidatiegegevens (uit de norm) - Gegevens uit interne kwaliteitscontroles (kalibraties en 1 e lijnscontroles) - Resultaten uit ringonderzoeken In de tabel in bijlage 1 zijn de maximale meetonzekerheden voor de volledigheid nogmaals weergegeven. In veel gevallen zullen, indien aantoonbaar, kleinere meetonzekerheden kunnen worden gehanteerd. In een aantal gevallen is de meetonzekerheid van een meetapparaat zelf de sommatie van een aantal foutbronnen. In deze gevallen dienen de verschillende foutbronnen te worden gesommerd tot een totaal. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de formule voor fout propagatie: U = n u i i= 1 Dit geldt bijvoorbeeld voor een O - meting. In de desbetreffende norm wordt de foutpropagatie uitgebreid beschreven. In de normen voor het meten van de verschillende componenten, is aangegeven welke bronnen van fouten in de sommatie moeten worden meegenomen. In de tabel in bijlage 1 zijn deze fout bronnen samengevat. Alle van toepassing zijnde foutbronnen, zoals genoemd in tabel 1, dienen in de berekening te worden opgenomen. 11
3 Code van goede meetpraktijk van de VKL (Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen) Herleiden van meetonzekerheid naar een eindresultaat In veel gevallen wordt meetresultaat middels berekeningen herleid tot een eindresultaat. Ook de meetonzekerheid dient in dat geval te worden herleid tot het eindresultaat. Uitgangspunt is hierbij gebruik te maken van de partiële afgeleide -methode zoals beschreven in de GUM. Onderstaand is de geeft de partiele afgeleide - methode weer. u c f xi ( y) = u ( x ) In de praktijk kan gebruik worden gemaakt van methode zoals bijvoorbeeld de Kragten -methodiek, die invulling geeft aan de GUM. In bijlagen, 3 en 4 zijn drie voorbeelden uitgewerkt van de berekening van de meetonzekerheidsvoortplanting. In de GUM wordt gesproken over twee bepalingsmethoden voor de meetonzekerheid. De Type A en de i Type B evaluatie. De Type A evaluatie kan worden toegepast bij voldoende onafhankelijke waarnemeningen. De Type B evaluatie kan worden toegepast wanneer geen statistische gegevens van de onafhankelijkheden bekend zijn. Hierbij wordt uitgegaan van ervaring en/of leveranciergegevens van de meetinstrumenten. Een beschrijving van beide methoden kan gevonden worden in het document RvA-TK-.8. Opgemerkt wordt dat in het Bees expliciet wordt aangegeven dat de meetonzekerheid van de ruwe meetwaarde ook moet worden gepresenteerd als de meetonzekerheid van het eindresultaat. In veel gevallen dient het meetresultaat te worden gecorrigeerd naar een standaard zuurstofgehalte. Met name bij hogere zuurstofgehaltes leid dit tot grote onnauwkeurigheden. In deze CvGM wordt voorgeschreven bij een zuurstofcorrectie de fouten van het NO x - en het O -resultaat kwadratisch te sommeren CvGM-VKL 010 Versie 3.0 Juni 011
4 Bepalen van meetonzekerheid op basis van NEN 7779 Naast de hierboven beschreven methode waarbij de meetonzekerheid wordt vastgesteld door berekening, kan de onzekerheid ook worden bepaald op basis van de resultaten van interne of ringtesten (inter- of intralabonderzoek). In de NEN 7779 is een dergelijke methode beschreven. Bij interne testen dienen minimaal 8 representatieve testen uitgevoerd te worden zonder uitbijters. Bij ringtesten dienen minimaal 8 meetinstanties (exclusief uitbijters) deel te nemen met een gelijkwaardige meetopstellingen. Tijdens de ringtesten dient de betreffende meetinstantie zelf ook niet als uitbijter aangemerkt te worden. Daarnaast geldt het resultaat alleen voor het meetsysteem dat heeft deelgenomen aan de ringtest. Wanneer een meetinstantie over meerdere meetsystemen beschikt voor dezelfde component dient op basis van een gelijkwaardigheidonderzoek aangetoond te worden dat deze meetsystemen voldoen aan het meetsysteem dat heeft deelgenomen aan het ringonderzoek. Meetonzekerheid Meetvlak De onnauwkeurigheid veroorzaakt door het meetvlak wordt berekend op basis van een gemeten meetvlakprofiel. Hiervoor wordt de volgende formule toegepast: u = std. Grid * tn 1 *100% n * gem. GRID De gevonden meetvlakonnauwkeurigheid dient als laatste te worden vermeerderd met de meetfout die wordt veroorzaakt door de meetapparatuur. De meetonnauwkeurigheden worden gesommeerd door een kwadratische optelling tot de totale meetonzekerheid. Gasvormige metingen In het geval van gasvormige metingen is het zinnig de onnauwkeurigheid door het meetvlak te bepalen op basis van de variatie van de concentratie in plaats van de variatie van de afgassnelheid. Hierbij wordt de meetfout voor zover mogelijk toegepast op de component die getoetst moet worden. Bijvoorbeeld voor NO x metingen kan dit zijn het gemeten NO x -profiel in de eenheid g/gj of mg/m n3. Men dient hierbij de methode te hanteren zoals die ook door de Nea wordt aangereikt. Zie hiervoor het spreadsheet Bepaling meetonzekerheid meetvlak NEN EN 1559 en het spreadsheet Rekensheet EN14181 op de website van de Nea. monitoring/hulpmiddelen/nen-en14181 Volgens deze methode wordt de fout t.g.v. inhomogeniteit als volgt gedefinieerd: u = std. GRID std. TIJD aantal * gem. GRID *100% 4 11
5 Code van goede meetpraktijk van de VKL (Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen) Rapportage De totale meetonzekerheid wordt in de rapportage opgenomen en vergeleken met de maximaal toegestane fout uit de NeR, Bems etc. Hierbij wordt de meetonzekerheid gepresenteerd voor het gemiddelde eindresultaat en niet voor elk individueel resultaat. De meetonzekerheid wordt gepresenteerd als het 95% betrouwbaarheids interval. Meetonzekerheden en meetfouten die normatief zijn opgenomen dienen altijd opgevolgd te worden. Voor het toetsen van de meetonzekerheid in de eindrapportage wordt de maximale toegestane fout uit de NeR, Bems etc. gebruikt. Tot slot In de bijlagen zijn een aantal uitwerkingen weergegeven van de bepaling van de meetonnauwkeurigheid. Deze uitwerkingen zijn ook elektronisch beschikbaar op de website: CvGM-VKL 010 Versie 3.0 Juni 011
6 Bijlage 1 Tabel met meetonzekerheden Grootheid Onzekerheid Bron Verdeling 1u [%] 1u (abs) Debiet Drukverschil 5% VKL-criterium Rechthoekig 5/ 3 k-factor 0,05 VKL-criterium Rechthoekig - 0,05/ 3 Diameter % VKL-criterium / 3 Temperatuur,73 K ISO Rechthoekig -,73/ 3 Statische druk 5% VKL-criterium Rechthoekig 5/ 3 Vocht 0% NEN-EN % betr.int. 0/ - Stof Drukverschil 5% VKL-criterium Rechthoekig 5/ 3 k-factor 0,05 VKL-criterium Rechthoekig - 0,05/ 3 Temperatuur,73 K ISO Rechthoekig -,73/ 3 Statische druk 5% VKL-criterium Rechthoekig 5/ 3 Vocht 9) 0% NEN-EN % betr.int. 0/ - Lek % Eis uit normen Rechthoekig / 3 - Gasmeter 5% VKL criterium Rechthoekig - 5/ 3 Temperatuur,7 K Gebaseerd op Rechthoekig -,7/ 3 gasmeter norm Natchemisch Absorptie in sonde % VDI 419 Rechthoekig / 3 - en leidingen Lek % Eis uit normen Rechthoekig / 3 - Gasmeter 5% VKL criterium Rechthoekig - 5/ 3 volumebepaling 1 gram of 1 ml Eis uit normen Rechthoekig - 1/ 3 Temperatuur,7 K Gebaseerd op Rechthoekig -,7/ 3 gasmeter norm Analyse Lab Opgave lab Laboratorium 95% betr. int. Analyse/ Anorganisch Zuurstof 6% NEN-EN Kooldioxide 10% ISO 1039 Lek % Eis uit normen Rechthoekig / 3 - Drukmeter gasmeter n.v.t Barometer 10 mbar Eis uit normen Rechthoekig - 10/ 3 Kalibratiegas % conc. Uit norm 95% betr. int. / Lineariteit max. % van de range Uit norm Rechthoekig - / 3*span Interferenten max. 4% van de range Uit norm Rechthoekig 4/ 3*span Herhaalbaarheid span max. % van de range Uit norm Rechthoekig / 3*span Variatie spanning max. % v.d. range/10v Uit norm Rechthoekig / 3*span Bemonsteringsflow - Uit norm Rechthoekig / 3*span Converter efficiency 95% Uit norm Rechthoekig / 3*span Omgevingstemp. 3% van de range/10v Uit norm Rechthoekig 3/ 3*span Gebruik koeler 0,81% Uit norm Rechthoekig 0,81/
7 Bijlage Uitwerking meetonzekerheid volgens Kragten-methodiek In deze bijlage wordt een voorbeeld gegeven van de berekening van de meetonzekerheid. Het betreft een uitwerking van de onzekerheid van een debietmeting. In dit voorbeeld wordt gebruik gemaakt van de zogenaamde Kragten methodiek. De uitwerking bestaat uit een toelichting en een weergave van het spreadsheet met de daadwerkelijke uitwerking. Toelichting De methodiek van Kragten is gebaseerd op het numeriek differentiëren bij de berekening van de standaardafwijking (S) in een samengestelde grootheid (R ). Bij de berekening van het rookgasdebiet spelen de volgende onafhankelijke grootheden een rol: Vocht (g/m 3 ); Temperatuur van het rookgas ( C); Statische druk (Pa); Atmosferische druk (Pa); Diameter van de rookgasleiding (m); Dynamische druk (Pa); Pitotfactor. In dit voorbeeld is het spreadsheet opgesplitst in een 5-tal deelberekeningen: Berekening van de dichtheid; Berekening van het oppervlak rookgaskanaal; Berekening van de gassnelheid; Berekening van het natte rookgasdebiet onder bedrijfsomstandigheden; Berekening van het droge rookgasdebiet onder genormaliseerde omstandigheden. Deze opsplitsing mag, maar is niet noodzakelijk. Voor de gebruiker geeft het meer overzicht. In de invoertabel kunnen volgende onderdelen worden ingevoerd: Meetgrootheid Relatieve meetonzekerheid Absolute meetonzekerheid Indien er een relatieve meetonzekerheid wordt ingevoerd, wordt de absolute meetonzekerheid berekend, de absolute meetonzekerheid mag nu niet meer worden ingevoerd. Indien er een absolute meetonzekerheid wordt ingevoerd wordt de relatieve meetonzekerheid berekend, de relatieve meetonzekerheid mag nu niet meer worden ingevoerd. Beiden handmatig invoeren mag niet. De dichtheid is opgesplitst in de volgende onafhankelijke parameters: Vocht T rookgas P e,a P am De onafhankelijke parameters worden in de cellen A8 t/m A31 tekstueel weergegeven. Tevens worden deze parameters in de cellen C6, D6, E6 en F6 weergegeven. Direct onder deze parameters zijn de bijbehorende absolute standaardafwijkingen weergegeven (deze komen direct uit de invoer tabel). De desbetreffende ingevoerde meetwaarden worden in de cellen B8 t/m B31 weergegeven. De dichtheid wordt uit deze parameters berekend (pa) en de uitkomst wordt cel B3 weergegeven. In cel B33 wordt direct verwezen naar de waarde uit cel B3 en is absoluut gemaakt ($B$3). In cel C8 worden de cellen B8 en C7 opgeteld. In cel D9 worden de cellen B9 en D7 opgeteld. In cel E30 worden de cellen B9 en E7 opgeteld. In cel F31 worden de cellen B9 en F7 opgeteld. De cellen D8, E8 en F8 verwijzen direct naar cel B8. De cellen C9, E9 en F9 verwijzen direct naar cel B9. De cellen C30, D30 en F30 verwijzen direct naar cel B30. De cellen C31, D31 en E3 verwijzen direct naar cel B31. De formule is cel B3 wordt naar de cellen C3 t/m F3 gekopieerd. Hierbij wordt de bijdrage van standaardafwijking van de betreffende parameter opgeteld bij de berekende uitkomst van de dichtheid. De absolute inhoud van de cel B33 wordt gekopieerd naar de cellen C33 t/m F33. In de cellen B34 t/m F34 wordt het verschil tussen de rekenuitkomsten met foutbijdrage en zonder foutbijdrage weergegeven. In de cellen B35 t/m F35 worden deze standaardafwijkingen gekwadrateerd. In de cellen C37 t/m F37 worden de relatieve bijdrage per onafhankelijke parameter weergegeven. De wortel uit de som van de relatieve standaardafwijkingen is de absolute standaardafwijking van de berekende dichtheid (cel B37). Hieruit wordt in cel B38 de relatieve standaardafwijking berekend. De berekende standaardafwijking wordt als invoerparameter gebruikt bij de berekening van de gassnelheid (C56). Met deze methodiek kan direct de dominantie van de betreffende onafhankelijke parameters worden vastgesteld. In dit voorbeeld is de atmosferische druk (87%) veruit de meest dominante parameter. Via deze link wordt een uitvoerige uitleg gegeven over de spreadsheet methodiek van Kragten:
8 8 11
9 9 11
10 Bijlage 3 Uitwerking van de meetonzekerheid IIn deze bijlage wordt een voorbeeld gegeven van de berekening van de meetonzekerheid. Het betreft een uitwerking van de onzekerheid van een groot aantal verschillende metingen. De uitwerking bestaat uit een toelichting en een weergave van het spreadsheet met de daadwerkelijke uitwerking. Toelichting Bij de berekeningen wordt uitgegaan van voortplanting van meetonzekerheden, herleid tot 1u. Er zijn verschillende verdelingen mogelijk waarin de onzekerheden voorkomen. De van toepassing zijnde vormen zijn: 95% betrouwbaarheidsinterval De normale verdeling of Gauss-verdeling is een continue kansverdeling met een asymptotisch gedrag. De bijbehorende kansdichtheid is hoog in het midden, en wordt naar lage en hoge waarden steeds kleiner zonder ooit echt nul te worden. (opgegeven onzekerheid gebaseerd op standaarddeviatie uit een set gegevens) Rechthoekige verdeling Deze verdeling wordt gebruikt indien er geen gegevens over de distributie beschikbaar zijn, maar dat er wel voldaan dient te worden aan bepaalde specificaties of toleranties. De rekensheet Voor de berekeningen is een rekenblad in excel opgesteld welke gehanteerd kan worden. In deze rekensheet worden alle partiële foutenbronnen berekend als 1u absoluut. Vervolgens wordt per een meting de wortel genomen van de kwadratensom van de van toepassing zijnde partiële foutenbronnen. Voor berekening van de totale meetonzekerheid bij een 95%-ige betrouwbaarheidsinterval wordt er vermenigvuldigd met een dekkingsfactor. De relatieve meetonzekerheid wordt berekend door het quotiënt van de absolute meetonzekerheid en de gemeten waarde. Voor de continue metingen is de systematiek uit de geldende referentie normen opgenomen. De rekensheet is opgebouwd uit de onderstaande tabbladen. Basisgegevens Naast een aantal gegevens met betrekking tot het project dient ingevoerd te worden of er een gravimetrische vochtbepaling is uitgevoerd. Indien er een gravimetrische vochtbepaling is uitgevoerd wordt de meetonzekerheid van de vochtmeting berekend. Indien er geen gravimetrische vochtbepaling is uitgevoerd dient de meetonzekerheid ingevoerd te worden of wordt de maximale meetonzekerheid uit de norm genomen (0%). Stamgegevens In dit tabblad staan de toegepaste meetonzekerheden voor de verschillende grootheden (absoluut of relatief) weergegeven. Deze grootheden met toegepaste onzekerheden zijn in tabel van onderhavig document opgenomen. Indien een meetinstantie zelf een andere meetonzekerheid heeft vastgesteld (bijvoorbeeld middels validatie) kan er met deze waarde worden gerekend door deze in te vullen. De gegevens voor de continue metingen zijn voor het grootste deel over genomen uit de meetnormen. Is er geen vermelding in een meetnorm dan hebben we een default waarde opgenomen. Voor een aantal componenten zijn de waarden afhankelijk van de emissiegrenswaarde (EGW), deze dient opgenomen te worden in het tabblad met de meetgegevens. Meetgegevens Hier dienen de resultaten van de uitgevoerde metingen ingevoerd te worden, let hierbij op de eenheden. Je kunt hier een gemiddelde waarde van meerdere deelmetingen of een maximale waarde invoeren. Door invullen van het aantal deelmetingen wordt naast de standaard meetonzekerheid tevens de meetonzekerheid conform de NeR berekend, rekening houdend met het aantal deelmetingen. Voor een aantal componenten is het noodzakelijk dat er een EGW wordt ingevoerd. In de rekensheet wordt standaard uitgegaan van een representatieve meting. Indien er sprake is van een niet representatief meting (bijvoorbeeld: de meting wijkt af van de norm) dient de invloed van deze niet representativiteit ingeschat te worden (%). Deze fout wordt dan meegenomen in de berekening. Metingen op het niveau van de detectiegrens In de rekensheet wordt onder de noemer bemonsteringsfactoren rekening gehouden met het concentratieniveau van de meting. Onder bemonsteringsfactoren worden die fouten verstaan die veroorzaakt worden door spoelen, contaminatie, menselijke invloeden etc.). Indien het analyseresultaat 5 maal (of meer) boven de detectiegrens ligt wordt er gerekend met een onzekerheid van 10%. De fout neemt toe naarmate het analyseresultaat dichter bij de detectiegrens ligt tot een maximale fout van 50%. Waarbij er in de rekensheet vanuit wordt gegaan dat de fout lineair van 10% naar 50% oploopt met een afnemende gemeten concentratie bij de analyse. Resultaten In dit tabblad worden de berekende meetonzekerheden op twee manieren weergegeven. Bij de eerste methodiek berekenen we de meetonzekerheid op basis van één meting (bijvoorbeeld: de maximale meetwaarde). Bij de meetonzekerheden conform de Nederlandse emissie Richtlijnen dient het gemiddelde te worden getoetst waarbij er rekening wordt gehouden met het aantal deelmetingen
11 Bijlage 4 Berekening meetonzekerheid met behulp van macro De derde methode die het VKL presenteert voor het bepalen van de meetonzekerheid is gebaseerd op een benadering van de analytische berekenings methode of van de numerieke methode volgens de fouten voorplantingsformule van Gauss zoals gegeven in de GUM. De berekeningen zijn gebaseerd op het Type A evaluatie van de meetonzekerheid. Deze methode kan worden toegepast als meerdere waarnemeingen zijn uitgevoerd voor het bepalen van één grootheid zoals bijvoorbeeld bij een debietmeting. De betekenis van de onderdelen worden verklaard aan de hand van het onderstaande voorbeeldscherm. Voordelen macro Voor alle berekeningen toepasbaar; Geen fouten mogelijk met opzetten onzekerheidberekening; Geen kennis noodzakelijk van berekeningmethode; Invloed op de totale onzekerheid per component duidelijk te zien; Van tussen liggende waarden kan ook simpel de onzekerheid bepaald worden. Nadelen macro De macro moet op de computer staan; Na wijzigen invoerwaarden moet de macro opnieuw uitgevoerd worden om de onzekerheid opnieuw te berekenen; Voor iedere uitkomst waarvan de onzekerheid bepaald moet worden, moet de macro uitgevoerd worden. Hoe is de macro opgebouwd? Na installatie staat onder Tools Tolerantieberekening. Dit selecteren geeft het onderstaande invulscherm. Invoerwaarden: De invoerwaarden dienen aaneengesloten geselecteerd te worden. Toleranties: De toleranties moeten op gelijke hoogte staan van de invoerwaarden en dienen eveneens aaneengesloten te zijn. Tol. Berekenen van: Hierin wordt de cel geselecteerd waarvan de de onzekerheid bepaald moet worden. Tol. Plaatsen op: Hierin wordt de cel geselecteerd waarin het resultaat van de onzekerheidberekening geplaatst moet worden. Verder zijn er nog drie selectievlakken: Gevoeligheden, Methode en Grafiek. Gevoeligheden Indien gewenst kan bekeken worden welke invoerwaarde de grootste invloed heeft op het resultaat. Plaats: Hierin wordt aangegeven waar de de invloedfactoren geplaatst moeten worden. Een keuze kan gemaakt worden of deze als absolute - of als werkelijke waarde gepresenteerd wordt. Methode Bij methode kan gekozen worden tussen de (benaderde) analytische methode en de numerieke methode. Opmerking: Als beide methoden na elkaar uitgevoerd worden en er zitten verschillen tussen de resultaten dan heeft één van de meet-waarden een sterk niet lineair verband met het resultaat van de berekening. Grafiek Hiermee kan een grafiek gemaakt worden van de invloedfactoren. Hiermee wordt grafisch weergegeven welke waarden de meeste invloed hebben. Namen invoerwaarden: Hierin wordt het bereik van de namen van de invoerwaarden geselecteerd
Rapportage van emissiemetingen
Wat doet de VKL? De Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen (VKL) heeft ten doel, binnen de kaders van de Europese en Nationale wet- en regelgeving, een concrete bijdrage te leveren aan het waarborgen, ontwikkelen,
Nadere informatieGassnelheid en volume metingen. Deze code van goede meetpraktijk beschrijft de toegepaste. werkwijze bij de meting voor gassnelheid en volume
Code van goede meetpraktijk van de VKL (Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen) Wat doet de VKL? De Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen (VKL) heeft ten doel, binnen de kaders van de Europese en Nationale wet-
Nadere informatieMeetvlakbeoordeling. Deze code van goede meetpraktijk beschrijft de toegepaste. werkwijze bij beoordeling van het meetvlak voor uitvoering
Code van goede meetpraktijk van de VKL (Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen) Wat doet de VKL? De Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen (VKL) heeft ten doel, binnen de kaders van de Europese en Nationale wet-
Nadere informatieZuurstof O 2. Deze code van goede meetpraktijk beschrijft de toegepaste. werkwijze bij de monsterneming en meting van zuurstof
Wat doet de VKL? De Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen (VKL) heeft ten doel, binnen de kaders van de Europese en Nationale wet- en regelgeving, een concrete bijdrage te leveren aan het waarborgen, ontwikkelen,
Nadere informatieStikstofoxiden NO x. Periodieke metingen. Deze code van goede meetpraktijk beschrijft de toegepaste
Code van goede meetpraktijk van de VKL (Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen) Wat doet de VKL? De Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen (VKL) heeft ten doel, binnen de kaders van de Europese en Nationale wet-
Nadere informatieKooldioxide CO 2. Deze code van goede meetpraktijk beschrijft de toegepaste. werkwijze bij de vaststelling van kooldioxide in de emissies
Wat doet de VKL? De Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen (VKL) heeft ten doel, binnen de kaders van de Europese en Nationale wet- en regelgeving, een concrete bijdrage te leveren aan het waarborgen, ontwikkelen,
Nadere informatieKoolmonoxide CO. Deze code van goede meetpraktijk beschrijft de toegepaste. werkwijze bij de vaststelling van koolmonoxide in de emissies
Wat doet de VKL? De Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen (VKL) heeft ten doel, binnen de kaders van de Europese en Nationale wet- en regelgeving, een concrete bijdrage te leveren aan het waarborgen, ontwikkelen,
Nadere informatieZware metalen en Hg. Deze code van goede meetpraktijk beschrijft de toegepaste. werkwijze bij de monsterneming van de totale emissie van
Code van goede meetpraktijk van de VKL Wat doet de VKL? De Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen (VKL) heeft ten doel, binnen de kaders van de Europese en Nationale wet- en regelgeving, een concrete bijdrage
Nadere informatieGasvormige componenten, Absorptie-emissiemetingen naar HCl, HF, NH 3. en SO 2. Periodieke metingen
Code van goede meetpraktijk van de VKL (Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen) Wat doet de VKL? De Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen (VKL) heeft ten doel, binnen de kaders van de Europese en Nationale wet-
Nadere informatieBlanco- en doorslagbepalingen. Deze code van goede meetpraktijk geeft een richtlijn. voor het gebruik van blanco- en doorslagbepalingen van
Code van goede meetpraktijk van de VKL Wat doet de VKL? De Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen (VKL) heeft ten doel, binnen de kaders van de Europese en Nationale wet- en regelgeving, een concrete bijdrage
Nadere informatieOrganische koolstoffen C x. (continue FID) H y. Periodieke metingen. Deze code van goede meetpraktijk beschrijft de toegepaste
Code van goede meetpraktijk van de VKL (Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen) Wat doet de VKL? De Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen (VKL) heeft ten doel, binnen de kaders van de Europese en Nationale wet-
Nadere informatieVocht. Deze code van goede meetpraktijk beschrijft de toegepaste. werkwijze bij de meting van vocht binnen de VKL.
Wat doet de VKL? De Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen (VKL) heeft ten doel, binnen de kaders van de Europese en Nationale wet- en regelgeving, een concrete bijdrage te leveren aan het waarborgen, ontwikkelen,
Nadere informatie11/10/2010. Meetonzekerheidsberekening op de gasgeneratie bij ringtesten W. Swaans Werkgroep Lucht 1/10/2010
11/10/010 Meetonzekerheidsberekening op de W. Swaans Werkgroep Lucht 1/10/010 Meetonzekerheidsberekening algemeen Volgens de ISO-GUM, Guide to the expression of Uncertainty in Measurement - NBN ENV 13005:003
Nadere informatieFacultatieve Technologies BV Emissieonderzoek 2006 Crematorium Rhijnhof, Leiden
Facultatieve Technologies BV Emissieonderzoek 2006 Crematorium Rhijnhof, Leiden 30 maart 2006 Facultatieve Technologies BV Emissieonderzoek 2006 Crematorium Rhijnhof, Leiden Kenmerk R001-4444100RSA-sbk-V01-NL
Nadere informatieDioxines Periodieke metingen
Code van goede meetpraktijk van de VKL (Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen) Wat doet de VKL? De Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen (VKL) heeft ten doel, binnen de kaders van de Europese en Nationale wet-
Nadere informatieMeetonzekerheid algemeen
1 Meetonzekerheid algemeen GUM-methode (ISO GUM, 1995 Eurachem/Citac guide (QUAM:000 BIAS (% + CV tot (% (met CV (CV + (CV tot R sup,i opgesteld voor analysemethoden (cfr. ontwerp compendiummethode CMA/5/B-augustus
Nadere informatieMemo Meetonzekerheid bij continue metingen - Bepaling meetonzekerheid en correctie van gemiddelden
Memo Meetonzekerheid bij continue metingen - Bepaling meetonzekerheid en correctie van gemiddelden Vastgesteld door het Platform Kwaliteit Luchtmetingen Rijkswaterstaat Water, Lange Kleiweg 34 2288 GK
Nadere informatieBEPALING VAN DE MEETONZEKERHEID VOOR KWANTITATIEVE CHEMISCHE ANALYSES
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Bestuur Laboratoria Procedure BEPALING VAN DE MEETONZEKERHEID VOOR KWANTITATIEVE CHEMISCHE ANALYSES Datum van toepassing : zie datum goedkeuring
Nadere informatieProefopstelling Tekening van je opstelling en beschrijving van de uitvoering van de proef.
Practicum 1: Meetonzekerheid in slingertijd Practicum uitgevoerd door: R.H.M. Willems Hoe nauwkeurig is een meting? Onderzoeksvragen Hoe groot is de slingertijd van een 70 cm lange slinger? Waardoor wordt
Nadere informatieALLEEN VOOR INTERN GEBRUIK
VERTROUWELIJK ALLEEN VOOR INTERN GEBRUIK GEUREMISSIE ONDERZOEK IN HET KADER VAN HERZIENING BEDRIJFSTAKSTUDIE VOOR DE NEVEDI Overall meetrapport van de invloed van ruw eiwitgehalte en meeltemperatuur op
Nadere informatieStofemissiemetingen Periodieke metingen
Code van goede meetpraktijk van de VKL (Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen) Wat doet de VKL? De Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen (VKL) heeft ten doel, binnen de kaders van de Europese en Nationale wet-
Nadere informatieFoutenberekeningen Allround-laboranten
Allround-laboranten Inhoudsopgave INHOUDSOPGAVE... 2 LEERDOELEN :... 3 1. INLEIDING.... 4 2. DE ABSOLUTE FOUT... 5 3. DE KOW-METHODE... 6 4. DE RELATIEVE FOUT... 6 5. GROOTHEDEN VERMENIGVULDIGEN EN DELEN....
Nadere informatieOp weg naar een Europese norm voor debietmeting
Op weg naar een Europese norm voor debietmeting Tonnie Boom InfoMil VITO LABS-Contactdag 1 oktober 2010 Inhoud Belang debietmeting Referentiemethode Procedure opstellen EN-norm Stand van zaken opstellen
Nadere informatieSignificante cijfers en meetonzekerheid
Inhoud Significante cijfers en meetonzekerheid... 2 Significante cijfers... 2 Wetenschappelijke notatie... 3 Meetonzekerheid... 3 Significante cijfers en meetonzekerheid... 4 Opgaven... 5 Opgave 1... 5
Nadere informatieONGERUBRICEERD -2- Memorandum ASAQ
-2- -3- Samenvatting Dit document bevat een toelichting op de onzekerheid berekening van een Datron 4910 solid state zenerreferentie 10 V four wire bufferd output. De Datron 4910 is aantoonbaar herleidbaar
Nadere informatieNOx-emissiemeting conform SCIOS protocol
NOx emissiemeting Meting conform SCIOS protocol Toestel geplaatst bij: Naam bedrijf AAR Aircraft Component Services Adres Kruisweg 75 Postcode 2132 ND Plaats Hoofddorp Nadere aanduiding Referentie nummer
Nadere informatieKenniscentrum InfoMil Begrippenlijst
Rijkswaterstaat Ministerie van Infrastructuur en Milieu Kenniscentrum InfoMil Begrippenlijst 13 januari 2017 Inhoudsopgave Begrippenlijst 3 Alleen AST 3 AST Functionele testen 3 AST Herleiding 3 AST Parallelmetingen
Nadere informatieMeetmethoden en meetfrequenties per luchtwasser
Pagina 1 van 2, EV-01417 Rapport nummer :EV-01417 Datum : 18-04-2014 Betreft : Rendementsmetingen van ammoniak bij een biologische luchtwasser (85%) Opdrachtgever : Ormira BV, De heer van Balkom Opdrachtomschrijving
Nadere informatieGericht op de toekomst. Stikstofoxiden. Praktische toepassing van meten van NO x
Stikstofoxiden Praktische toepassing van meten van NO x Maarten van Dam Mvdam@testo.nl 06-53782193 Michel de Ruiter Michel.deruiter@multi-instruments.nl 06-20360160 Dia 2 van 132 Waarom meten? Wetgeving:
Nadere informatieFoutenberekeningen. Inhoudsopgave
Inhoudsopgave Leerdoelen :... 3 1. Inleiding.... 4 2. De absolute fout... 5 3. De KOW-methode... 7 4. Grootheden optellen of aftrekken.... 8 5. De relatieve fout...10 6. grootheden vermenigvuldigen en
Nadere informatieSignificante cijfers en meetonzekerheid
Inhoud Significante cijfers en meetonzekerheid... 2 Significante cijfers... 2 Wetenschappelijke notatie... 4 Meetonzekerheid... 4 Significante cijfers en meetonzekerheid... 5 Opgaven... 6 Opgave 1... 6
Nadere informatieEvaluatie volumebepalingssysteem
Evaluatie volumebepalingssysteem 2014 Evaluatie Volumebepalingsysteem 2014 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, openbaar gemaakt, opgeslagen in een gegevensopzoeksysteem
Nadere informatieImplementatie NEN-EN 14181 Emissie stationaire bronnen - Kwaliteitsborging van automatische meetsystemen. Achtergronddocument
Implementatie NEN-EN 14181 Emissie stationaire bronnen - Kwaliteitsborging van automatische meetsystemen Pagina 2 van 25 Implementatie NEN-EN 14181 Beschikbaar gesteld door het ministerie van VROM, november
Nadere informatieToezicht lucht in het Activiteitenbesluit. Rommy Ytsma (InfoMil) 11 februari 2016
Toezicht lucht in het Activiteitenbesluit Rommy Ytsma (InfoMil) 11 februari 2016 Inhoud presentatie Voorbereiden bedrijfsbezoek Wat te doen bij onbekende installatie of activiteit Toezicht luchtvoorschriften:
Nadere informatieEvaluatie volumebepalingssysteem
Evaluatie volumebepalingssysteem 2012 Evaluatie Volumebepalingsysteem 2012 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, openbaar gemaakt, opgeslagen in een gegevensopzoeksysteem
Nadere informatieAFDELING VOORWAARDEN MET BETREKKING TOT GASTURBINES EN STOOM- EN GASTURBINE- INSTALLATIES
p.1/5 AFDELING 5.43.3. VOORWAARDEN MET BETREKKING TOT GASTURBINES EN STOOM- EN GASTURBINE- INSTALLATIES Art. 5.43.3.1. 1. In afwijking van de algemene emissiegrenswaarden, bepaald in hoofdstuk 4.4, moeten
Nadere informatieOnderzoek naar de luchtkwaliteit ter hoogte van de parkeerplaats Julianastraat te Moerdijk.
Provincie Noord-Brabant Onderzoek naar de luchtkwaliteit ter hoogte van de parkeerplaats Julianastraat te Moerdijk. Rapport 2011-0003-L-O, 15 februari 2012 Resultaten van het luchtkwaliteitsonderzoek aan
Nadere informatieUitwerkingen van de opgaven uit: CHEMISCHE ANALYSE ISBN , 1 e druk, Uitgeverij Syntax Media Hoofdstuk 1 Chemische analyse bladzijde 1
Hoofdstuk 1 Chemische analyse bladzijde 1 Opgave 1 Hieronder staat een aantal oorzaken voor het ontstaan van fouten. Geef voor elke oorzaak aan tot welke soort onnauwkeurigheid hij leidt: grove persoonlijke
Nadere informatieEXACT PERIODE Q-test (herhaling) F-test t-test (hethaling) gepaarde t-test t-test voor gemiddelden. foutenberekening
EXACT PERIODE 10.1 Q-test (herhaling) F-test t-test (hethaling) gepaarde t-test t-test voor gemiddelden foutenberekening Q-test Eenzelfde bepaling is meerdere malen gedaan. Zit er een uitschieter (ook
Nadere informatieJe kunt al: -de centrummaten en spreidingsmaten gebruiken -een spreidingsdiagram gebruiken als grafische weergave van twee variabelen
Lesbrief: Correlatie en Regressie Leerlingmateriaal Je leert nu: -een correlatiecoëfficient gebruiken als maat voor het statistische verband tussen beide variabelen -een regressielijn te tekenen die een
Nadere informatieSamenvatting Validatie meetmethodieken biogas
Samenvatting Validatie meetmethodieken biogas Onderzoek uitgevoerd door DNV Kema De SDE+ -regeling staat open voor biogasinstallaties die onderdeel uitmaken van een groengashub. Kenmerkend voor zo n hub
Nadere informatieAlbemarle Catalysts Company B.V. emissiemetingen HPC en FCC 1 e kwartaal 2014
Albemarle Catalysts Company B.V. emissiemetingen HPC en FCC 1 e kwartaal 2014 27 mei 2014 Kenmerk R001-1222556RTY-srb-V03-NL Verantwoording Titel Albemarle Catalysts Company B.V. emissiemetingen HPC en
Nadere informatieExact Periode 6.1. Juist & Precies Testen
Juist & Precies Testen Exact periode 6.1 Juist en Precies Gemiddelde Standaarddeviatie (=Standaard Afwijking) Betrouwbaarheidsinterval Dixon s Q-test Student s t-test F-test 2 Juist: gemiddeld klopt de
Nadere informatieAANVULLEND AANVRAAGFORMULIER TESTEN. RvA-F004-1-NL
AANVULLEND AANVRAAGFORMULIER TESTEN RvA-F004-1-NL Naam aanvragende organisatie : Registratienummer (indien aanwezig) : Gevestigd te : Datum aanvraag : Naam aanvrager : Algemeen Dit formulier wordt gebruikt
Nadere informatieBasisvaardigheden Microsoft Excel
Basisvaardigheden Microsoft Excel Met behulp van deze handleiding kun je de basisvaardigheden leren die nodig zijn om meetresultaten van een practicum te verwerken. Je kunt dan het verband tussen twee
Nadere informatieEvaluatie Volumebepalingsysteem
Evaluatie Volumebepalingsysteem 21 Evaluatie Volumebepalingsysteem 21 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, openbaar gemaakt, opgeslagen in een gegevensopzoeksysteem
Nadere informatieISO 9612-2009. Een nieuwe norm voor het meten van geluid op de arbeidsplaats NVVA 2009
ISO 9612-2009 Een nieuwe norm voor het meten van geluid op de arbeidsplaats Overzicht Vervanging NEN 3418 Inhoud van 9612: Overeenkomsten en verschillen met 3418 3 methoden: selectie en inhoud Meetonzekerheid
Nadere informatieKalibratiecertificaat
Accuracy Calibration Certificate Mettler Toledo B.V. Franklinstraat 5 4004JK Tiel 0344-638222 Kalibratiecertificaat Klant: Bedrijfsnaam: Adres: laats: ostcode: Tieleman Bulk Handling Hoek en Bos 1a KLOOSTERZANDE
Nadere informatieBijlage I: Voorschriften voor meting, bemonstering, analyse en berekening Definitiebepalingen
Bijlage I: Voorschriften voor meting, bemonstering, analyse en berekening Definitiebepalingen In deze bijlage wordt verstaan onder: a etmaal: de aaneengesloten periode van 24 uur waarover een etmaalverzamelmonster
Nadere informatieEN Handleiding Instructie voor EN rekensheet
Afschrift Paraaf Prinses Beatrixlaan 2 Postbus 91503 2509 EC Den Haag IPC 652 R. de Ridder T 070 3393219 F 070 3391394 roderik.deridder@minvrom.nl EN 14181 Handleiding Instructie voor EN 14181 rekensheet
Nadere informatieBIJLAGE III: TESTPROCEDURE. Aanhangsel 3
bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB L59 van 27/02/98 BIJLAGE III: TESTPROCEDURE Aanhangsel 3 1. GEGEVENSEVALUATIE EN BEREKENINGEN 1. 1. Gegevensevaluatie bij gasvormige emissies Voor
Nadere informatieVoorbeeld kalibratie procedure voor drukmeters
Technische Commissie Drukmeting Voorbeeld kalibratie procedure voor drukmeters INHOUD 1 Inleiding 2 2 Uitwerking kalibratieprocedure 3 3 Wijzigingen ten opzichte van de vorige versie 4 4 Modelcertificaat
Nadere informatieIn het internationale eenhedenstelsel, ook wel SI, staan er negen basisgrootheden met bijbehorende grondeenheden. Dit is BINAS tabel 3A.
Grootheden en eenheden Kwalitatieve en kwantitatieve waarnemingen Een kwalitatieve waarneming is wanneer je meet zonder bijvoorbeeld een meetlat. Je ziet dat een paard hoger is dan een muis. Een kwantitatieve
Nadere informatieDe Grids van het Actueel Hoogtebestand Nederland
Ministerie van Verkeer en Waterstaat Meetkundige Dienst De Grids van het Actueel Hoogtebestand Nederland Versie 1.0 19 juli 2002 Ministerie van Verkeer en Waterstaat Meetkundige Dienst De Grids van het
Nadere informatieVAARDIGHEDEN EXCEL. MEETWAARDEN INVULLEN In de figuur hieronder zie je twee keer de ingevoerde meetwaarden, eerst ruw en daarna netjes opgemaakt.
VAARDIGHEDEN EXCEL Excel is een programma met veel mogelijkheden om meetresultaten te verwerken, maar het was oorspronkelijk een programma voor boekhouders. Dat betekent dat we ons soms in bochten moeten
Nadere informatieTECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN. Eindtoets Experimentele Fysica 1 (3A1X1) - Deel januari 2014 van 14:50 17:00 uur
TECHISCHE UIVERSITEIT EIDHOVE Eindtoets Experimentele Fysica 1 (3A1X1) - Deel januari 014 van 14:50 17:00 uur Gebruik van dictaat, aantekeningen en laptop computer is niet toegestaan Gebruik van (grafische)
Nadere informatie5. Herleiding van meetgegevens
5. Herleiding van meetgegevens Rijkswaterstaat Ministerie van Infrastructuur en Milieu Emissie-eisen in wet- en regelgeving zijn gedefinieerd onder standaardcondities, waardoor zij generiek zijn en onafhankelijk
Nadere informatieSamenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 1
Samenvatting Natuurkunde Hoofdstuk 1 Samenvatting door een scholier 1494 woorden 8 april 2014 7,8 97 keer beoordeeld Vak Methode Natuurkunde Systematische natuurkunde Grootheden en eenheden Kwalitatieve
Nadere informatiePEMS KWALITEIT EISEN. Predictive Emission Monitoring Systems
PEMS Predictive Emission Monitoring Systems KWALITEIT EISEN Wat is een PEMS Toepasbaarheid van een PEMS PEMS versus AMS Kwaliteitseisen voor een PEMS PEMS in relatie tot EN-14181 en EN-15267 PEMS in relatie
Nadere informatieAardgaskwaliteit en het meten van NOx-emissies
Aan PKL-leden Rijkswaterstaat Water, Verkeer en Leefomgeving NL Milieu en Leefomgeving Prinses Beatrixlaan 2 2595 AL Den Haag Postbus 93144 2509 AC Den Haag www.rijkswaterstaat.nl Contactpersoon Wim Burgers
Nadere informatieTolerantiegebied. H. Haitjema. Het schatten van onzekerheden bij (geometrische) metingen
H. Haitjema Het schatten van onzekerheden bij (geometrische) metingen Inleiding Het berekenen van onzekerheden werd lange tijd beschouwd als een hobby van enkele specialisten van nationale standaardenlaboratoria.
Nadere informatieSamenvatting. A. van Leeuwenhoeklaan MA Bilthoven Postbus BA Bilthoven KvK Utrecht T
A. van Leeuwenhoeklaan 9 3721 MA Bilthoven Postbus 1 3720 BA Bilthoven www.rivm.nl KvK Utrecht 30276683 T 030 274 91 11 info@rivm.nl Uw kenmerk Gevoeligheid van de gesommeerde depositiebijdrage onder 0,05
Nadere informatieSpreadsheets (Excel 2003)
Spreadsheets (Excel 2003) 14 Toevoegen paragraaf 14.5 14.5 Subtotalen, draaitabellen en ALS In deze paragraaf bespreken we een aantal aanvullende functies in Excel. We beginnen met de subtotalen. Een subtotaal
Nadere informatiePresentatie en gebruik van productgegevens. Suskasten en het bouwbesluit
Presentatie en gebruik van productgegevens Suskasten en het bouwbesluit In Nederland wordt tot nu toe de akoestische prestatie van geluidgedempte ventilatievoorzieningen (suskasten) gegeven door de geluidisolatie
Nadere informatieBepaling van het stofgehalte in een gaskanaal
Compendium voor de monsterneming, meting en analyse van lucht Bepaling van het stofgehalte in een gaskanaal Versie oktober 2018 LUC/I/001 INHOUD Inhoud 1 Toepassingsgebied 3 2 Aanvullingen en aandachtspunten
Nadere informatieNEN-EN Deze code van goede meetpraktijk beschrijft de toegepaste. werkwijze bij het toepassen van de NEN-EN 15259:
Code van goede meetpraktijk van de VKL (Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen) Wat doet de VKL? De Vereniging Kwaliteit Luchtmetingen (VKL) heeft ten doel, binnen de kaders van de Europese en Nationale wet-
Nadere informatieHoe nauwkeurig zijn uw meetwaarden? Certifiëring ISO / DKD. Kalibratie. Betouwbaarheid. Zekerheid. Ervaring
Hoe nauwkeurig zijn uw meetwaarden? Certifiëring ISO / DKD Kalibratie Zekerheid Betouwbaarheid Ervaring Waarom kalibreren? Kalibreren, kwalificeren en valideren levert een grote bijdrage tot de verhoging
Nadere informatieHet blijkt dat dit eigenlijk alleen lukt met de exponentiële methode.
Verificatie Shen en Carpenter RDEC methodiek voor de karakterisering van asfaltvermoeiing; vergelijking van verschillende methoden voor het berekenen van de parameters. Jan Telman, Q-Consult Bedrijfskundig
Nadere informatieDe nieuwe NEN 7777. Breder, juister en doeltreffender. Jo Klaessens StatAlike Paltzerweg 201 3734 CL Den Dolder jwaklaessens@ziggo.
De nieuwe NEN 7777 Bilthoven, 10-11-10 Breder, juister en doeltreffender Eurachem symposium 2010 Jo Klaessens StatAlike Paltzerweg 201 3734 CL Den Dolder jwaklaessens@ziggo.nl 1 Validatie vormt samen met
Nadere informatieExact Periode Juist & Precies Testen
Exact Periode 10.1 Juist & Precies Testen Juist: gemiddeld klopt de uitkomst met wat het moet zijn. Precies: Als we de meting herhalen komt er (bijna) hetzelfde uit. Vijf schietschijven A B C D E A B C
Nadere informatieBasisvaardigheden Microsoft Excel
Basisvaardigheden Microsoft Excel Met behulp van deze handleiding kun je de basisvaardigheden leren die nodig zijn om meetresultaten van een practicum te verwerken. Je kunt dan het verband tussen twee
Nadere informatieGelijkwaardigheid van niet-geaccrediteerde laboratoria (conform NEN-EN ISO/IEC 17025)
Gelijkwaardigheid van niet-geaccrediteerde laboratoria (conform NEN-EN ISO/IEC 17025) NEa, 20-07-2012, versie 1.0 INTRODUCTIE In artikel 34 van de Monitoring en Rapportage Verordening (MRV) is beschreven
Nadere informatieRaad voor Accreditatie (RvA) Accreditatie van monsterneming
Raad voor Accreditatie (RvA) Accreditatie van monsterneming Documentcode: RvA-T021-NL Versie 3, 27-2-2015 Een RvA-Toelichting beschrijft het beleid en/of de werkwijze van de RvA met betrekking tot een
Nadere informatieRaad voor Accreditatie (RvA) De sterkte van het zwaarteveld in Nederland
Raad voor Accreditatie (RvA) De sterkte van het zwaarteveld in Nederland Document code: RvA-Tk-2.27 Datum vaststelling: 14 september 2004 Een RvA-Toelichting beschrijft het beleid en/of de werkwijze van
Nadere informatieLABS contactdag 24 november 2015. Debietnorm EN-ISO 16911-1:2013 Handmatige referentiemethode
LABS contactdag 24 november 2015 Debietnorm EN-ISO 16911-1:2013 Handmatige referentiemethode Inhoud presentatie NEN commissie Emissiemetingen en Algemene aspecten Overzicht opmerkingen op de norm Huidige
Nadere informatieMeetonzekerheid: de waarde van het meetresultaat!
Meetonzekerheid: de waarde van het meetresultaat! www.nen.nl Als opdrachtgever gebruikt u de meetresultaten voor besluitvorming of beoordeling. Bijvoorbeeld over wel of niet saneren, of er sprake is van
Nadere informatieREKENVOORBEELDEN. http://www.emis.vito.be Ministerieel besluit van 14 mei 2007 --- Belgisch Staatsblad van 06 juli 2007 1 PRESTATIEKENMERKEN
1 PRESTATIEKENMERKEN 1.1 Bepaling van PCB s in olie met GC-MS REKENVOORBEELDEN Bepalingsmethode: verdunning van olie in hexaan, zuivering op gecombineerde zure silica/basische silica, DMSO/hexaan partitie,
Nadere informatieTECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN. Tentamen OGO Fysisch Experimenteren voor minor AP (3MN10) Tentamen Inleiding Experimentele Fysica (3AA10)
TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Tentamen OGO Fysisch Experimenteren voor minor AP (3MN10) Tentamen Inleiding Experimentele Fysica (3AA10) d.d. 30 oktober 2009 van 9:00 12:00 uur Vul de presentiekaart
Nadere informatieControlesysteem. voor kunststofverpakkingsafval en drankenkartons. afkomstig van huishoudens. Beoordelingssystematiek
Controlesysteem voor kunststofverpakkingsafval en drankenkartons afkomstig van huishoudens Beoordelingssystematiek voor de verwerking van resultaten van metingen van de fysieke samenstelling 2 v1.1-20180717
Nadere informatieMeet- en rekenprotocol Droge remvertraging (middels remproef)
Meet- en rekenprotocol Droge remvertraging (middels remproef) Uitgegeven door Rijkswaterstaat Grote Projecten en Onderhoud Informatie Paul Kuijper Datum 27 november 2014 Status definitief Versie 1.0 Inhoud
Nadere informatieRAPPORTAGE BETREFFENDE EMISSIEMETINGEN AAN DE SCHOORSTEEN SESSIE OMRIN
RAPPORTAGE BETREFFENDE EMISSIEMETINGEN AAN DE SCHOORSTEEN SESSIE 1 2017 OMRIN Pro Monitoring BV Mercuriusweg 37 3771 NC Barneveld tel: 0342-400606 fax: 0342-401220 promonitoring@eurofins.com Specialisten
Nadere informatieHoofdstuk 21: Gegevens samenvatten
Hoofdstuk 21: Gegevens samenvatten 21.0 Inleiding In Excel kunnen grote (en zelfs ook niet zo grote) tabellen met getallen en tekst er nogal intimiderend uitzien. Echter, Excel komt helemaal tot haar recht
Nadere informatieOm een zo duidelijk mogelijk verslag te maken, hebben we de vragen onderverdeeld in 4 categorieën.
Beste leerling, Dit document bevat het examenverslag voor leerlingen van het vak wiskunde A vwo, tweede tijdvak (2019). In dit examenverslag proberen we een zo goed mogelijk antwoord te geven op de volgende
Nadere informatiePublicatieblad van de Europese Unie L 317/17
30.11.2011 Publicatieblad van de Europese Unie L 317/17 VERORDENING (EU) Nr. 1235/2011 VAN DE COMMISSIE van 29 november 2011 tot wijziging van Verordening (EG) nr. 1222/2009 van het Europees Parlement
Nadere informatieHandleiding meetinstrument vervoerskeuze
Handleiding meetinstrument vervoerskeuze Inhoud Algemeen: Inleiding... 1 Algemene schoolgegevens invullen... 1 Algemene meetgegevens invullen... 2 Deel 1: Gegevens invullen per klas... 3 Stap 1: Algemene
Nadere informatieSterrenkunde Praktikum 1 Fouten en fitten
Sterrenkunde Praktikum 1 Fouten en fitten Paul van der Werf 12 februari 2008 1 Inleiding In de sterrenkunde werken we vaak met zwakke signalen, of met grote hoeveelheden metingen van verschillende nauwkeurigheid.
Nadere informatieDeze bijlage is geldig van: tot Vervangt bijlage d.d.:
Locatie(s) waar activiteiten onder accreditatie worden uitgevoerd Hoofdkantoor Utrechtseweg 310 6812 AR Arnhem Nederland Locatie Afkorting Hoofd locatie: Energieweg 17 9743 AN Groningen Nederland Meetgebied
Nadere informatieThielco Staalindustrie BV - Emissieonderzoek NO 2, stof en zink. Metingen in het kader van de verandervergunning
Thielco Staalindustrie BV - Emissieonderzoek NO 2, stof en zink Metingen in het kader van de verandervergunning 8 februari 2017 Kenmerk R001-1239283BGJ-hjr-V04-NL Verantwoording Titel Thielco Staalindustrie
Nadere informatiePROJECTNUMMER C ONZE REFERENTIE A
ONDERWERP Luchtkwaliteitsonderzoek REC Harlingen storing 12 november 2018 DATUM 20 november 2018 PROJECTNUMMER C05055.000169 ONZE REFERENTIE 083725337 A VAN ing. A. (Abdu) Boukich AAN Omrin Inleiding Op
Nadere informatieEvaluatie Volumebepalingsysteem
Evaluatie Volumebepalingsysteem 211 Evaluatie Volumebepalingsysteem 211 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, openbaar gemaakt, opgeslagen in een gegevensopzoeksysteem
Nadere informatieRAPPORTAGE BETREFFENDE AST ONDERZOEK OMRIN TE HARLINGEN. september 2016
RAPPORTAGE BETREFFENDE AST ONDERZOEK OMRIN TE HARLINGEN september 2016 Pro Monitoring BV Mercuriusweg 37 3771 NC Barneveld tel: 0342-400606 fax: 0342-401220 promonitoring@eurofins.com Specialisten in luchtonderzoek
Nadere informatieToepasbaarheid meetgegevens Geluidsnet voor validatieprocedure
Toepasbaarheid meetgegevens Geluidsnet voor validatieprocedure Samenvatting Na bestudering van het rapport van de contra-expertise meetsysteem Geluidsnet in Zuid-Limburg en op basis van analyses van beschikbare
Nadere informatie6-SIGMA METRICS. Teaching old dogmas and learning new tricks. Douwe van Loon
6-SIGMA METRICS Teaching old dogmas and learning new tricks Douwe van Loon Na deze presentatie zou u kunnen weten: dat IQ controle meer is dan alleen de bewaking van de interne kwaliteit van onze analyses
Nadere informatieMEETONZEKERHEID. Ministerieel besluit van 27 februari Belgisch Staatsblad van 07 april DOEL
1 DOEL MEETONZEKERHEID Paragraaf 5.4.6.2 van de ISO 17025 norm verplicht de laboratoria om de meetonzekerheid te kwantificeren. De verwoording is als volgt (EN ISO/IEC 17025:2000): Beproevingslaboratoria
Nadere informatie4900 snelheid = = 50 m/s Grootheden en eenheden. Havo 4 Hoofdstuk 1 Uitwerkingen
1.1 Grootheden en eenheden Opgave 1 a Kwantitatieve metingen zijn metingen waarbij je de waarneming uitdrukt in een getal, meestal met een eenheid. De volgende metingen zijn kwantitatief: het aantal kinderen
Nadere informatieTECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN. Tentamen OGO Fysisch Experimenteren voor minor AP (3MN10) en Tentamen Inleiding Experimentele Fysica (3NA10)
TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN Tentamen OGO Fysisch Experimenteren voor minor AP (3MN10) en Tentamen Inleiding Experimentele Fysica (3NA10) d.d. 23 januari 2012 van 9:00 12:00 uur Vul de presentiekaart
Nadere informatieDoor R. Mellema H. Top A. v.d. Vegt. Voor akkoord: A. Kiel. GASUNIE RESEARCH, beschikbaar gesteld door SenterNovem en VROM
Pagina -15 Voorbeeldimplementatie van EN 14181 voor PEM systemen: Deel 1: Rapportage van de uitvoering van de QAL 1 procedure SenterNovem projectnummer: 3303-04-01-01-004 Door R. Mellema H. Top A. v.d.
Nadere informatieBijlage 2 behorende bij Raamovereenkomst Hydrografie met zaaknummer
Bijlage 2 behorende bij Raamovereenkomst Hydrografie met zaaknummer 31081923 Dienstenbeschrijving Hydrografie Uitgegeven door Rijkswaterstaat Centrale Informatievoorziening Datum 5 juli 2013 Status definitief
Nadere informatie