Tijd Rapport DUURZAAM ONDERNEMEN DE TIJD WOENSDAG 13 OKTOBER 2010

Transcriptie

1 Tijd Rapport 1 DUURZAAM ONDERNEMEN 2 COMMUNICATIE Ervaring in duurzaamheidsverslaggeving groeit 9 PERSONEELSBELEID Microsoft geeft jong talent een doel 10 KOFFIE Espressobrander Illy laat duurzame keten certificeren Over enkele jaren krijg je een kantoorgebouw dat niet groen is, nauwelijks nog verhuurd. BEDRIJFSGEBOUWEN p4 Met FSC-gelabeld papier alleen kan je je als drukkerij niet meer onderscheiden. CO 2 -UITSTOOT p2 Nog voor de inschrijvingsperiode staptaleen zeventigtal kandidaat-coöperatieleden mee in het ethisch investeringsfonds. FINANCIERING p9 Weontwikkelden ecovilt, dat werd gebruikt voor geluidsdempend asfalt, tot een mooi en kleurig product. RECYCLAGE p8 Zij leverden ons verf voor het schilderen van onzedanszalen, als wederdienst verzorgen wij een dansdemonstratie op hun opendeurmoment. RUILBEURS p11 We steunden geregeld een goed doel, maar we voelden dat we kennis misten om duurzame projectentekiezen. ONTWIKKELINGSSAMENWERKING p6 p7 Het spel is ontworpen vanuit de overtuiging dat je vooral via innovatie van je businessmodel tot duurzaamheid kan komen. BRAINSTORM Als je mensen instructies geeft, zegjeeigenlijk: Stop metdenken. PERSONEELSBELEID p9 ERIKARACQUET Duurzaam lijkt het nieuwe buzzwoord wel. Maar wat willen ze daar eigenlijk mee zeggen, met maatschappelijk verantwoord ondernemen of MVO? Waarom moeten we daar met zijn allen aan? Kunnen we niet gewoon voortboeren zoals we bezig waren? Erbestaat niet zoiets als een moment waarop je kan zeggen nu zijn we een maatschappelijk verantwoorde onderneming (MVO). MVO is geen staat van dienst, het iseen vrijwillig proces van continue verbetering, zegt Dirk Le Royvan het Duurzaam ondernemen als wissel op de toekomst advieskantoor Sustenuto. Verbetering voor je eigen bedrijf, en in relatie totdesamenleving rond het bedrijf. Het begint bij de vraag of je bedrijfeen deel van de oplossing dan wel een deel van het probleem is, zegt Peter Wollaert van Kauri, een MVO-overlegplatform voor bedrijven, overheidsorganisaties en ngo s. Wollaert ziet vijf pijlers. Hij begint bij ethiek: is er een ethische reflectie over hetbedrijf als organisatie, over de manier van werken, over hetproduct of dienstdie je aanbiedt? Voorts is er de vraag of het bedrijf werkt aan een transparant en pro-actief beleid betreffende maatschappelijkeproblemen: hoe pak je diversiteit aan, tewerkstelling van ouderen, energie- en grondstoffengebruik, mogelijk negatieveimpact op ontwikkelingslanden? Een derde pijler is goed bestuur: is er transparantie over bevoegdheden en bedrijfsbeslissingen? Tenvierde is er duurzaamheid, de vraag of hetproduct of de dienst over vijf, twintig of vijftig jaar nog gevraagdenwenselijk is. Totslotisergoed burgerschap: ondersteunt hetbedrijf maatschappelijke initiatieven, doet het aan mecenaat? DIFFERENTIATIE Ondernemerschap op zich heeft al een meerwaarde voor de maatschappij, erkent Wollaert. Ondernemingen betalen belastingen, creëren werkgelegenheid en welvaart. Waarom moet het nog meer zijn? Waarom kan een onderneming zich niet gewoon richten op genereren van winst? Voor wie een leider wil zijn, worden of blijven in zijn sector,isduurzaamheid een must, zegt Stephan Van Haverbeke van het advieskantoor Ubeon. Ze zetten in hun bedrijf een beweging in gang die hetklaarmaaktvoor de markten van morgen. Wie er nu niet mee begint, komt morgen te laat. Le Royzietdrie grote redenen om ernaar te streven een maatschappelijk verantwoorde onderneming te worden. Een kleine groep van bedrijven die ermee bezig is -zowat 10 procent -doethet louter om de intrinsiekemotivatie, LEES DOOR OP PAGINA 3

2 2 Tijd Rapport Duurzaam ondernemen Vier stappen in duurzame ontwikkeling l Federale overheid stelt basistekst over MVO op VINCENT GEORIS Ook op het federale beleidsniveau is maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) al lang geen exotische term meer.dein- terdepartementale Commissie Duurzame Ontwikkeling (ICDO) stelde een basistekst opdie een goede eerste kennismaking biedt metmvo.alle thema sdie onder deze term kunnen vallen, komen erin aan bod. Ondernemingen kunnen aan duurzame ontwikkeling doen in vier stadia, legt Hadelin de Beer, ex-voorzitter van de Programmatorische Federale Overheidsdienst Duurzame Ontwikkeling, uit. 1 De eerste stap is risicobeheer. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer de onderneming rekening houdt metdeburgerlijkeaansprakelijkheidsrisico sbij vervuiling. Duurzame ontwikkeling wordt dan opgevat als de noodzaak om aandacht te besteden aan de drie pijlers: economie, maatschappij en milieu, legt Hadelin de Beer uit. Een soort van checklistvan de bestuurder voor risicobeheersing en voor de kosten van de risico s voor de onderneming. 2 Het tweede stadium is dat waarin de onderneming communiceert over haar goede werkmethoden. De communicatie wordt soms opgevat als een marketingmiddel om een doelgroep te bereiken. Maar zelfs greenwashing kan achteraf soms op iets concreets uitlopen, zegt Hadelin de Beer. Ondernemingen die beweren dat ze duurzaam zijn, kunnen nietmeer terug, want zij zullen ooit moeten bewijzen dat ze dat ook echt zijn. 3 De derde stap is hetinzetten van beheerinstrumenten voor duurzame ontwikkeling. Het gaat bijvoorbeeld om hetorganiseren van selectieveophaling van afval of het isoleren van het gebouw. Een typisch voorbeeld is een gecertificeerd milieubeheersysteem zoals ISO of EMAS. De labels en de ISO of EMAS-certificaten -die op basis van strengecriteria worden toegekend -hebben steeds meer succes.omdat niveau te behalen, moetechter een strategie worden opgezet,meestal met hulp van buitenaf. En binnenkort is er de ISO norm, die het gecertificeerd systeem voor duurzame ontwikkeling zal worden, geeft Hadelin de Beer aan. Die ISO normering werd onlangs goedgekeurd, na vijf jaar debat. Het wordt dé norm voor maatschappelijk verantwoord ondernemen, gebaseerd op de meest volledige benadering van maatschappelijk verantwoord ondernemendie er momenteel gehanteerd wordt. 4 Het vierde stadium is dat van hetbeheer via doelstellingen, dat gericht is op de resultaten. Het beheersysteem is opgezet en men gaat over tot een volgende stap door precieze doelstellingen voorop te stellen. Duurzame ontwikkeling is dan opgenomen in de ondernemingsstrategie en men communiceert over de resultaten, verduidelijkt Hadelin de Beer. Er is een vijfde stap,absolute duurzaamheid, maar daar kan de onderneming niet altijd in slagen zonder tussenkomst van de staat, benadruktdebeer. Dat is bijvoorbeeld het geval voor wapen- of tabaksfabrieken die ISO gecertificeerd zijn. Het spreekt voor zich dat hun globale project strijdig is metduurzame ontwikkeling. Maar meer van hen eisen, zou voor hen neerkomen op harakiri plegen. De volgende stap moet dus samen met de staat worden bekeken, op een democratische manier, verduidelijkthij. Het Referentiekader Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in België is te vinden op de websitevan de ICDO,bij publicaties onder specifieke actieplannen. Informatie over de nieuwe ISO norm via De Nederlandse overheid speelde kort op de bal meteen naar verluid goede handleiding in vragen en antwoorden over de ISO norm. Praktijkgids-MVO-volgens-ISO htm. FCA Flanders Cleantech Association Duurzaamheidsverslagen in de lift l Eerst maatschappelijk verantwoord ondernemen integreren, dan erover communiceren ERIKARACQUET Steeds meer bedrijven en organisaties publiceren een apart duurzaamheidsverslag om te berichten over hun inspanningen om maatschappelijk verantwoord te ondernemen. Ze hebben het daarin niet enkel over hun economische, maar ook over hun maatschappelijkeenecologische prestaties.het is een logische stap: eerst duurzaamheid integreren in de organisatie, en vervolgens erovercommuniceren. In die volgorde. De redenen om voor een duurzaamheidsverslag te kiezen, zijn divers.indeeerste plaats willen de bedrijven hun stakeholders informeren over hun beleid inzake maatschappelijk verantwoord ondernemen. Onze stakeholders zijn onze medewerkers,onze klanten, onze leveranciers en organisaties uit het middenveld. We wisselen informatie en ervaringen uit, bespreken duurzame alternatieven enstippelen krijtlijnen uit voor de toekomst. In ons stakeholdersoverleg toetsen we de eerste versie van ons duurzaamheidsverslag aan de verwachtingen en de wensen van die belanghebbenden. Dat is een zeer boeiend en leerrijk proces, zegt Halina Bletek, zaakvoerder van De Duurzame Drukker. Voor medewerkers zijn de inspanningen rond duurzaamheid vaak een reden om trots te zijn op hun bedrijf. INSTRUMENT Maar een duurzaamheidsverslag is meer dan een louter informatief document. Een dergelijk rapport vormt een uitstekend uitgangspunt om het MVO-beleid verder te ontwikkelen en bij te schaven enisdaardoor een managementinstrument, zegt Anouk Van demeulebroecke van Beco, een adviesbureau voor winst in duurzaamheid, dat zelf een verslag maaktenklanten begeleidt bij de opmaak van hun duurzaamheidsrapport. Een verslag is geen eindpunt, hetverplicht een organisatie verder na te denken over de processen en hetgeeft een beter zicht op de domeinen waarin nog meer te realiseren valt. Veel bedrijven gebruiken hun duurzaamheidsverslag om doelstellingen te formuleren voor de volgende jaren. Wie al ervaring heeft met duurzaamheid en het rapporteren erover, merktindepraktijk dat hetverslag inhoudelijk sterker en helderder wordt. Eerder dit jaar nam Business &Society Belgium, een ledenvereniging die bedrijven en bedrijfs- Veel bedrijven formuleren in hun duurzaamheidsverslag doelstellingen voor de volgende jaren. federaties samenbrengt rond maatschappelijk verantwoordondernemen, 43 duurzaamheidsverslagen onder de loep.het ging na hoe ruim en goed de communicatie over duurzaamheid is.bijna 50 procent neemt het duurzaamheidsverslag op in het jaarverslag en maakt geen apart boekje. Soms blijkt het te gaan om enkele bladzijden, elders is de niet-financiële informatie in balans met definanciële. Hoewel hetgeen verplichting is,rapporteert 56 procent van de organisaties volgens de voorschriften van hetglobal Reporting Initiative, dat lijn probeert te krijgen indeverslagen wereldwijd. Een handvol bedrijven kiest voor de principes van Global Compact, een VN-initiatief. Twee op de drie bedrijven beschrijven wel duidelijk welk engagement ze aangaan tegenover alle belanghebbenden(stakeholders), en nietenkel de aandeelhouders (shareholders). Maar totnugeeft slechts een op de drie onderzochte bedrijven een duidelijk overzicht van de indicatoren waarop het wil afgerekend worden. Het meest (85% van de verslagen) wordt gecommuniceerd over hetwelzijn van de werknemers. Over milieuinspanningen brengt 70 procent verslag uit. De helft vermeldt hoe met degemeenschap rond het bedrijf is geïnterageerd. Minder dan de helft (40%) heeft hetook over zijn product: de ecologische impact ervan, labeling, veiligheidsaspecten. Ook dit jaar bestuderen hetinstituut voor Bedrijfsrevisoren, Business &Society en Kauri een stapel duurzaamheidsverslagen in de aanloop naar de uitreiking van de award voor het beste verslag. De uitreiking op 9 november wordt aangegrepen om ook workshops in te passen. Award: Kauri verzamelt op zijn website alle duurzaamheidsverslagen uit ons land: Bij Business &Society is een praktijkgids te vinden: Zwart op wit gedrukt, en toch groen Jekan tegenwoordig haast geen nieuw boek, jaarverslag of brochure meer openslaan of je vindt een logodat meldt dat je lectuur op proper papier gedrukt staat. FSC-gelabeld: hiervoor is geen maagdelijk woud gesneuveld. Dat doen wij ook al lang, maar daarmee kan je je als drukkerij niet meer onderscheiden, zegt Philippe Cardyn, de marketingmanager van drukkerij Artoos, een verticaal geïntegreerd drukbedrijf dat met130 medewerkers. Omdat Artoos een voorloper wil zijn in innovatie en duurzaamheid gaat de drukkerij dus veel verder in haar zoektocht naar milieuvriendelijker drukwerk. Als eerste konzeeerder dit jaar aankondigen echt klimaatneutraal drukwerk aan te bieden. Weberekenen om te beginnen de CO 2 -voetafdruk van een drukopdracht, op basis van de uitstoot van onze vestiging in Kampenhout en de karakteristieken van het order wat betreft papierkeuze, afmetingen en oplage, hoeveelheid inkt(op basis van plantaardige olie), hetenergieverbruik van de specifiekepers enzovoort, licht Cardyn toe. COMPENSATIE Vervolgens adviseert Artoos hoe die CO 2 -uitstootkan worden gereduceerd, bijvoorbeeld door de lay-out aan te passen en/of snijafval te beperken. De CO 2 -uitstoot die dan nog rest, kan worden gecompenseerd. De volgorde is belangrijk, benadrukt Cardyn. Eerstzoveel mogelijk reduceren, wattot bijna 50 procent kan oplopen, en dan pas compenseren. Compensatieplannen zijn al bekender in de luchtvaart: via een donatie worden bijvoorbeeld bomen aangeplant. Artoos koos voor Gold Standard. We hebben de marktgoed bekeken, en dat label biedtdebeste garanties op daadwerkelijkeco 2 -reductie. We maken altijd bestudeerde keuzes,ook al vergt dat veel huiswerk en geduld, om bijvoorbeeld cijfers van alle papierproducenten op te vragenofomberekeningsmethodes te vergelijken. De klanten volgen. Uiteindelijk maakt decompensatie de opdracht maar een paar procenten duurder.jemoethet nietomde prijs doen, maar om de echte reden. Eerstkrijg je natuurlijk bedrijven mee die zelf op zoek zijn om zo duurzaam mogelijk te werken. Zij doen het snelst destap, maar de interesse is grootenhet klimaatneutrale aanbod onderscheidt ons zeker van de andere. Het opent deuren. ER

3 Tijd Rapport Duurzaam ondernemen 3 VEOLG VANPAGINA 1 waardengedreven. Een groter aandeel doet het omwille van differentiatie. We leven in een sterk evoluerende wereld, waarin onder meer de druk op hetmilieu almaar toeneemt. Onze productiesystemen moeten daarbij aangepastworden voor de toekomst. Daarin een voorloper zijn, is een manier om je te onderscheiden. Totslotkan je het doen vanuit risico- en reputatiemanagement. Zo kwam heteind 20ste, begin 21ste eeuw op gang: enkele grote bedrijven zagen hun reputatie besmeurd en wilden het beter doen. Nu dringt het steeds verder door in de hele keten, en moeten bedrijven mee omdat klanten en leveranciers eisen stellen en verwachtingen hebben. Wollaert draait de vraag om: Ik krijg steeds de vraag Waarom?. Mijn antwoord luidt: Waarom niet? NAÏEVELINGEN We kunnen ons bijvoorbeeld voorstellen dat ondernemers zeggen dat ze het zich niet kunnen veroorloven. Of dat hetvoer voor naïevelingen en geitenwollensokkenis. Ja,hetkan in hetbegin investeringen vergen om aanpassingentedoen, zegt Le Roy. Omdie te kunnen verteren, is er nood aan een markt. Overheden nemen een deel van die marktcreatie op zich, door steeds meer criteria van maatschappelijk verantwoord ondernemen of duurzaamheid op te leggen voor hun bestedingen. Maar ook andere klanten letten er steeds meer op. Wat kan je je niet permitteren?, vraagt VanHaverbeke. Kan je je het niet permitteren respectvolmet mensen om te gaan? Kanje je hetnietveroorlovenjeaftevragen of je processen wel veilig zijn? Kanjejehet wel veroorlovenrisico s op vervuiling te nemen? Duurzamer hoeft ook nietaltijd duurder te betekenen. Je product herbekijken om minder grondstoffen of energie te verbruiken, bijvoorbeeld, of om het efficiënter te verpakken en vervoeren, levert be- HetEuropees distributiecentrum vannikeinlaakdal is een CO 2 -arm bedrijf waar werknemers worden aangemoedigdtecarpoolen. sparingen op. Als je het echt strategisch aanpakt, kan MVO een serieuze winsthefboom zijn, zegt VanHaverbeke. Mijn ervaring is, vervolgt hij, dat mensen als individu toch wel veel belang hechten aan zaken als een gezonde omgeving, ook voor hun kinderen en de generaties erna, of aan een respectvolle omgang metmensen. Wel, als je dat belangrijk vindt rondom jou, trek dat dan door.het is immers een gedeelde verantwoordelijkheid. Maar als je mensen dezelfde vraag stelt in de context van hun organisatie, is er plots schroom. Hebben ze schrik als een geitenwollensok over te komen. Het blijft een beetje taboe. Maar het lijkt meveeleer naïef te geloven dat je niet hoeft na te denken over de wereld rond je, dat je ervan af komt door gewoon voort te doen alsof je op een eilandje zit. ZINVOLLE UITDAGING De jongere generaties,de veertigers en zeker wie nog jonger is, willen steeds meer ondernemen vanuit een maatschappelijkebetrokkenheid, merktwollaert. Zij willen hun bedrijven daarin meetrekken. Er zijn allerhande initiatieven om ondernemerschap aan te wakkeren, maar we staan er nog te weinig bij stil welke soort ondernemers we willen. Wat iszinvol vandaag? Ikzie mensen de klik maken, afstappen van doordouwen zonder omzien en op zoek gaan naar een zinvolle manier om hun brood te verdienen, waarbij ze een maatschappelijke bijdrage leveren. In ons land is er te weinig de reflex om de maatschappelijke uitdagingen zoals armoede of vervuiling vanuit ondernemerschap op te lossen, we doen dat via vzw s. Bij de invulling van dit Rapport bleek nogmaals dat heel veel ondernemingen inmiddels overtuigd zijn en naar meer duurzaamheid DOMINIC VERHULST streven voor elk bedrijf dat in deze pagina saan bod komt, hadden we er tientallen andere kunnen vragen. Andere laten zich stilaan overtuigen. Maar wie zijn eerste ofzelfs tweede en derde stap doet, maakt zich kwetsbaar. Het lijktalsof hetvoor de buitenwacht soms beter is in stilte voort te vervuilen dan hardop ook al schreeuw je het niet van de daken tezeggen dat je een betere leerling wil worden. Het zou wel eens de aandacht kunnen wekken van critici die snel ontdekken dat je nog lang nietdehele weg hebtafgelegd. Kan en mag je klein beginnen, met spaarlampen en een boomplantactie? Dat hangt af van je activiteit en sector, zegt Le Roy. Het is Duurzaam ondernemen kaneen winsthefboom zijn. geen wetmatigheid, maar een dienstverlener kan doorgaans meer ad hoc verbeteren. Een productiebedrijf dat een grote impact heeft op zijn omgeving, of dat weinig kennis heeft van de gang van zaken bij zijn leveranciers,zal hetmeteen systematisch moeten aanpakken. Een goede stelregel is te beginnen metdedingen die (potentieel) de grootste negatieveimpact hebben, vindt Wollaert. QUICK WINS Gemakkelijkeingrepen, zoals sensoren op je verlichting, hebben een signaalfunctie: We zijn vertrokken. Quick wins werken motiverend, zegt Vanhaverbeke. Maar pas wanneer je echt een constructieve dialoog aangaat over wat belangrijk en waardevol is,ineerste instantie intern en later metandere stakeholders, kom je eerder vroeg dan laat op hetniveau van de productieprocessen en van de strategie terecht. Niemand is perfect, en de STEPHAN VANHAVERBEKE, advieskantoor Ubeon meeste maatschappelijkeorganisaties brengen er nu toch wel begrip voor op dat bedrijven in een complexesituatie zitten en nietalles tegelijk kunnen aanpakken en onder controle krijgen, vindt Wollaert. Het komt erop aan transparant en correct te zijn, uit te sprekenwaarin je goed bezig bent en waarin je achterop loopt. Als je maar een authentieke inspanning levert om continu te leren en te verbeteren. Jemoetdurven en leren te kijken naar je plaats in een heel systeem, zegt Van Haverbeke. Niet enkel kijken naar de componenten van je proces of product, maar naar de samenhang van de dingen, en geen systemen in gang houden waarvan je weet dat het uiteindelijk slecht afloopt. Je kan nog zo energiezuinig clusterbommen maken, hetmvo-label zal je daarmeeniethalen. Als je willens en wetens meedraait in een pervers systeem, zetten je inspanningennietecht zoden aan de dijk -de valkuil van greenwashing lonkt. Maardoorgaans mag je de zaken nietzozwart-wit bekijken. De MVO-of CSR-wereld (corporate social responsability) is inmiddels afgestapt van het beeld van perfectie, besluit Wollaert. We zijn geëvolueerd naar het idee van de beste van de klas, waarbij heterop aankomt leergierig te zijn, aan benchmarking te doen en steeds verder te gaan. Ruim aanbod aan startpunten, netwerken en instrumenten l Wegwijzers voor wie wil leren Ook de kamers van koophandel nemen de uitdaging aan om de informatie te verspreiden. Zij organiseren een leertraject van zeven workshops.deagenda is te vinden op waarop ook andere informatie gebundeld is (instappen in een leertraject zou nog mogelijk zijn als de eerste sessie voorbij is). In West-Vlaanderen is het oude milieucharter inmiddels omgevormd tot charter duurzaam ondernemen. Andere provincies zitten in verschillende stadia van onderzoek of implementatie om eveneens dit pad te kiezen. Duurzaamheid, maatschappelijk verantwoord ondernemen, corporate social responsability, welkevlag je ook kiest, ze dektvele ladingen. Energiegebruik, personeel, samenwerking, strategie, recyclage, waar begin je in vredesnaam? Enkele hints voor wie meer wil leren, ervaringen wil delen, denkprocessen wil starten of maatregelen wil nemen. Een goed startpunt is de overheidswebsite er een massa informatie en nog meer links. Naar verenigingen, workshops,gratis hulpmiddelen voor denkoefeningen enzovoort. Volgende week, op woensdag 20 oktober,organiseert het departement Werk en Sociale Economie overigens een MVO-contactdag in Gent. Informatie via De Vlaamse overheid neemt ook het initiatief tot het oprichten van zogenaamde transitiearena s. Vooral die over duurzaam wonen en bouwen kwam al op gang. De volgende is een platform rond duurzaam materialenbeheer.defranstalige tegenhanger van is Twee netwerken springen eruit. Business & Society Belgium heeft als leden enkel bedrijven waarvoor het een platform biedt voor ervaringsuitwisseling, maar hetgaat ook permanent de dialoog aan met andere spelers.het heeft ook een kenniscentrum en geeft bedrijven ondersteuning. Kauri is een actief MVO-platform dat als deelnemers niet enkel bedrijven telt, maar ook overheidsbedrijven en -instanties en ngo s. De vzw Poseco presenteert zich als een informatiecentrum voor positieveeconomie, eeneconomie die rechtstreeks en voelbaar bijdraagt tot het verbeteren van de menselijke omstandigheden en het welzijn. Een van de grote projecten is de Belgian PositiveEntrepreneurs,dat ondernemingen met elkaar in contact brengt die een maatschappelijk doel hebben opgenomen in hun kernactiviteit. en Er zijn allerlei tools om over duurzaamheid na te denken. Op de website van Kauri is een checklist tevinden om een stand van zaken op te maken en zo de gaten te herkennen en zich te kunnen vergelijken met andere bedrijven. Er zijn ook steeds meer private adviesbureaus die hun eigen instrumenten uitwerken. Zo heeft Ubeon een toolkit, de 3P+ Navigator,omeen constructieve dialoog op te zetten. Het Brusselse studiebureau Greenloop geeft advies en maakt daarnaastook koolstofbalansen op. Na een diagnostische fase om de koolstofvoetafdruk van de organisatie te bepalen, legt het bedrijf doelstellingen vast, en een actieplan op korte, middellange enlange termijn, legt mede-oprichter Gaetan Dartevelle uit. Dat leidt toteen reductie van de kosten van energieverbruik, vervoer, aankopen en afval. Het advieskantoor Sustenuto nam dan weer het initiatief tothet opzetten van een cradle-to-cradle-platform (doorgedreven hergebruik in rekening genomen van bij de productontwikkeling) inons land, dat onder meer workshops organiseert.

4 4 Tijd Rapport Duurzaam ondernemen Hollands Huysdecimeert energiefactuur l Ecologische en energiezuinige bouwtrend slaat over op bedrijfsgebouwen ERIKARACQUET Nu de interesse voor duurzaam ondernemen toeneemt, kon debelangstelling voor energiezuinige bedrijfsgebouwen nietuitblijven. Bij zijn Ecobouwers-opendeurdagendie al enkele jaren bestaan om particuliere woningen te gaan bekijken, voegt de Bond Beter Leefmilieu vanaf dit jaar ook de mogelijkheid toe om op 25 plaatsen naar eco -bedrijfsgebouwen te gaan kijken. Eén van de deelnemende gebouwen is het Hollandsch Huys in Hasselt, dat ongeveer twee jaar in gebruik is.het werd opgetrokken door het aannemingsbedrijf Houben Bouw en Interieur,dat behalve het uitvoeren van andermans plannen ook eigen ontwikkelingen doet. De groep van de familie Houben omvat ook hetbedrijf Airdeck, genoemd naar hetgepatenteerde vloersysteem metholle elementen, zogenaamde airboxen. Hollandsch Huys was ons eerste gebouw in België waarin gebruik wordt gemaakt van betonkernactivering, zegt Veronique Houben, de business development manager. Daarbij worden waterleidingen gelegdinderibben van de vloerplaten. Dat water houdt de ruimten op temperatuur. Ishet warm in het gebouw, dan neemt het beton die warmte gedeeltelijk op.ishet koud, dan geeft het beton zijn warmte af. Elk uur is er een automatische meting van de watertemperatuur aan de in- en de uitgang van hetsysteem. Is hetverschil groter dan 2graden, dan blijft hetwater circuleren in hetsysteem tothet verschil weer afgenomen is. WARMTEPOMP De sondes van hetsysteem gaan tot75meter diepte de grond in, en bevatten water van 10 graden. Met een warmtepomp onttrekken we daaraan warmte om hetwater in de betonplatenindewinter op te warmen, tot maximaal 27 graden. 33 procent vandegevel vanhet energiezuinigehollandsch HuysinHasselt bestaat uit driedubbel glas. Hetkantoorgebouw wordtverwarmd en gekoeld via een warmtepomp,wat veel zuiniger is dan een gewoon verwarmings- of aircosysteem. Dat vergt veel minder energie dan een traditioneel verwarmingssysteem, waarvoor water nodig is van 60 graden, gaat Houben verder. In de zomer wordt het water van 10 graden gebruikt omvia een warmtewisselaar hetwater in de betonplaten af te koelen tot minimum 18 graden. Daarvoor is enkel pompenergie nodig, wat het systeem zuiniger maakt dan airco. Bovendien is er ook in hetontwerp van het gebouw gedacht aan een laag energieverbruik. Enkel aan de noordkant zijn er bijvoorbeeld grote glaspartijen te vinden. 33 procent van de gevel bestaat uit driedubbel glas.houtskeletwanden, automatische zonwering en een luchtdichte bouwwijze, uiteraard metgecontroleerde ventilatie, dragen bij toteen erg goede isolatie. Albij ligt energiefactuur van het gebouw niet veel hoger dan 10 procent van de factuur in een gewoon kantoorgebouw, stelt Houben. WENNEN In het begin was het even wennen dat de ramen nietopen kunnen, zegt huurder Hans Wilmots, We bouwen niets anders meer. Anders rakenwe onzegebouwen over tien jaar nietmeer kwijt. VERONIQUE HOUBEN, Houben Bouw en Interieur de CEO van BDO,een kantoor van revisoren, accountants en belastingconsulenten dat voor zijn Hasseltse vestiging voor het HollandschHuys koos. Maar inmiddels is gebleken dat hier altijd een aangename temperatuur heerst, ook al is er geen klassiekeairco en verwarming. Zelfs op de heetste zomerdagen wordt het niet warmer dan 24 graden, en ook als het buiten 15 graden vriest, krijgen we de binnentemperatuur gemakkelijk naar 23 graden. Als we al iets merken aan het ziekteverzuim, dan is heteen daling. Onze energiekosten zijn zoals verwacht heel laag. Dat compenseert na enkele jaren zeker de iets hogere huurprijs,waarin ten dele de extra investeringen van de bouw verrekend zitten. Op langere termijn doen we hier een goede zaak aan. BDO ging een huurovereenkomst aan voor negen jaar. Wij kiezen zeer bewust voor dit gebouw, verklaart Wilmots. Dat past in ons algemene beleid om de ecologische voetafdruk mee in overweging te nemen in onze langetermijnbeslissingen. Dat doen we bijvoorbeeld ook in de voertuigen die we kiezen. Waarschijnlijk komt er een uitbreiding van hethollandsch Huys, zegt Houben, en we plannen nog zulke gebouwen. In Dilsen-Stokkemishet IQ Park al in ontwikkeling. We willen niets anders meer bouwen. We vrezen dat we anders over tien jaar metverouderde gebouwen zitten die we aan de straatstenen niet kwijtraken. - vanaf 18 oktober kan worden ingeschreven voor de rondleidingen in de deelnemende bedrijfsgebouwen. Op wie rekent u voor een proper milieu? Energiezuinig kantoor metaangename sfeer l Vergroening via doorgedreven renovatie ERIKARACQUET jaren krijg je een kantoorgebouw dat niet groen Overenkele is,nauwelijks nog verhuurd zonder zware kortingen toe te staan, verwacht Charles Lasserre van de kantoormakelaar CB Richard Ellis.Nualzijn steeds meer bedrijvenopzoek naar kantoorruimte die pastinhun streven naar duurzamer werken, metminder negatieveimpact op hun omgeving. Uit eigen overtuiging, én omdat hun aandeelhouders en/of klanten erop letten. Ze willen een energiezuinig kantoor metduurzame materialen, maar waar de omgeving aangenaam blijft om in te werken. Je kan gemakkelijk een bunker bouwen waarin je totaal geen probleem zal hebben met koeling, maar wie wil dat huren om zijn medewerkers te huisvesten? LVA HetEolis-gebouw houdt hetenergieverbruik een kwart lager dan anderekantoren. EOLIS CBRE verhuurt op de Brusselse kantorenmarkt al enkele groene gebouwen, en bracht zopas het Eolis-gebouw op de markt, aan het Saincteletteplein. Geen nieuwbouw,maar een doorgedreven renovatie, waarbij enkel de basisstructuur van het oude gebouw uit de jaren 60 werd bewaard. Er kwamen energiezuinigere verwarmings- en koelingsinstallaties,en rond de buitengevels een extra luchtdichte glazen façade in driedubbel isolatieglas. Het gebouw, een hoekpand, is grotendeels noordelijk georiënteerd, waardoor de architecten hier meer vrijheid hadden om met grote glaspartijen te werken, zegt Guillaume Turcas van de eigenaar CBRE Investors, een autonome poot van het bedrijf. Huurders zullen maar enkele graden kunnen afwijken van een maximumtemperatuur van 21 graden in de winter,eneen minimum van 26 graden in de zomer.via hetsoftwareprogramma Vizelia krijgen ze een nauwkeurig zicht op hun elektriciteitsen waterverbruik. Al bij al komt het Een100 procent passief kantoorgebouw is wellicht mogelijk. gebouw, gecertificeerd door de Franse organisatie HQE, uit bij een K-waarde van 36 en een E-waarde van 75. Het blijft daarmee binnen de nieuwe energieprestatienormen die in Brussel vanaf volgend jaar gelden voor bouwaanvragen. CBRE deed zelf de bouwaanvraag voor Eolis in 2007,dus hetliep ongeveer vier jaar voor op de normen. Het energieverbruik moet ruim een kwart lager liggen dan CHARLES LASSERRE, makelaar CB RichardEllis evenveel kantooroppervlakte in een klassiek gebouw.dat zijn geen spectaculaire cijfers. Je mag dit nietzomaar vergelijken meteen gebouw dat voor een specifieke, vooraf bekende gebruiker is geconcipieerd en gebouwd, stelt Lasserre. Weet je wie er komt, hoe het gebouw wordt ingedeeld, hoeveel volk er per vierkante meter moet werken, of het bedrijf akkoord gaat metautomatisch openende ventilatiesystemen enzovoort, dan kan je veel verder gaan. Een 100 procent passief kantoorgebouw is wellicht mogelijk - enkelen proberen hetaluit, totnu toe metsucces -maar dan gaat het om kantoren voor specifiekegebruikers.opdeverhuurmarktin Brussel zijn ze niettevinden.

5 "Duurzaamheid loont. Juist daarom waarderen wij het dat ook onze relatiebeheerder op lange termijn meedenkt." David Vanheede CEO Vanheede Jan Depreitere Relatiebeheerder Caroline Vanheede Commercieel Directeur V.U. :Elodie Dufrane, Fortis Bank n.v, Warandeberg 3, 1000 Brussel. Als gespecialiseerd milieubedrijf slaagt Vanheede Environment Group erin om afval te herwaarderen tot grondstof of energie om zo onze ecologische voetafdruk te verkleinen. Deze specifieke aanpak en het langetermijndenken hebben we gemeen. Zo komen we samen in volle openheid tot specifieke financieringsoplossingen. Bent u ook op zoek naar een partner die altijd aan morgen denkt enfinancieringen opmaat aanbiedt? Gaat het over eenvoudige of complexe kredietvormen of over leasing, BNP Paribas Fortis stelt u oplossingen voor die beantwoorden aan uw behoeften. We begeleiden uw projectenstapvoorstapinbelgië,eninhet buitenland. Neem contact met uw relatiebeheerder of surf naar

6 6 Tijd Rapport Duurzaam ondernemen Noors DNV helpt werknemers bij verkleinen ecologische voetafdruk l Bedrijf betaalt mee voor milieuvriendelijke ingrepen in huishoudens personeel DIDIER BÉCLARD Det Norske Veritas (DNV)heeft een intern project om haar werknemers aan te sporen om hun ecologische voetafdruk in hun privéleven te verkleinen. Met dat project -dat de naam Wedo draagt - voegt de stichting de daad bij het woord, want hetdoel van DNV is het beschermen van leven, eigendom en milieu. Daartoe biedt het verscheidene diensten aan, die allemaal gericht zijn op risicobeheer ; dat wil zeggen de certificering of classificatie van goederen of procedures volgens nationale of internationale normen, vooral op hetgebied van milieu en duurzame ontwikkeling. Het bedrijf telt 300 kantoren in 100 landen en stelt mensen tewerk, met85verschillende nationaliteiten. Die werknemers kunnen bij hun werkgever hun project voor de installatie van een gecertificeerde boiler,deaankoop van een fietsofdeinstallatie van zonnepanelen voorstellen. Nadat hetproject via een interne procedure is geëvalueerd en goedgekeurd en de factuur is voorgelegd, wordt het project gedeeltelijk betaald door DNV. BELGIË DNV heeft hetwedo-project sinds drie jaar overal in de wereld ingevoerd. Volgens de marketingverantwoordelijkeivesleirs hebben in België al zo n30van de 60 personeelsleden kunnen profiteren van hetproject. In Italië heeft nietminder dan 60 à70procent van het personeel al gebruikgemaaktvan hetproject dat, voor zoverivesleirs bekend is,uniek is in België. Anita Ory vanwienerberger ging op inleefreis naar Zuid-Afrika. Go-between voor goede bedoelingen l CFP brengt bedrijven samen met ngo s in ontwikkelingssamenwerking ERIKARACQUET Nogal watbedrijven die behalve aan profit ook aan people en planet willen denken, willen dat doortrekken insteun aan projecten in ontwikkelingslanden. Maar de wereld is groot, de noden zijn talrijk en de wirwar aan projecten en organisaties is onoverzichtelijk. Aan wie geef je dan je steun? Corporate Funding Programme (CFP), dat nu ruim tien jaar bestaat, wil bedrijven daarbij helpen. Het is een samenwerkingsplatform dat bedrijven en ngo s met elkaar in contact brengt. Om de goede wil en hetgeld van de bedrijven naar de projecten te kanaliseren, maar ook om de dialoog tussen beide werelden te versterken. CFP focustopontwikkeling via ondernemerschap,maar nam daar ook infrastructuur- enonderwijsprojecten bij, omdat dat ook cruciale schakels zijn in de economische ontwikkeling van een land of regio. Siemens is er van in hetbegin bij, zegt Vera Janssens,vicepresident Communications South West Europe van Siemens. Dat pastinons streven naar corporate citizenship, naar -vrij vertaald -een goede burger willen zijn. Een deeltje van onze winst gaat daarom rechtstreeks naar maatschappelijkeinitiatieven. Dicht bij huis, zoals projecten om de keuze voor techniek in hetonderwijs te stimuleren. Maar ook verder weg, en bij uitstek in landen waar we ook als commerciële speler aanwezig zijn. SELECTIE We krijgen echter wekelijks vragen om projecten te steunen, vervolgt Janssens. Wanneer zeg je ja en wanneer neen? Want alle steunen kunnen we niet. We wilden die selectie objectiveren, en CFP biedt ons daartoe de mogelijkheid. Nu steunen we hoofdzakelijk ngo s die ook aangesloten zijn bij CFP. Dat biedt ons de garantie dat we kwaliteitsvolle, duurzame projecten steunen, ook al kiezen we elk jaar andere bestemmingen voor onze steun. Er is aanbod genoeg opdat we iets kunnen kiezen dat aansluit bij onze business en bedrijfscultuur. Vaak gaat het om waterprojecten in hetzuiden, bijvoorbeeld voor irrigatie, wat aansluit bij onze activiteiten in de waterbranche. Ook de baksteenproducent Wienerberger kiesthet liefstprojecten die aansluiten bij zijn sector.zosteunt hetscholingsprojecten in een streek van Cambodja waar veel kinderen in slechte omstandigheden in steenbakkerijen werken. Jepersoonlijkebetrokkenheid vergroot vanzelf wanneer het over je eigen leefwereld gaat, CFP biedt ons de mogelijkheid objectief te kiezentussen projecten. VERA JANSSENS, Siemens stelt Anita Ory,de manager environment. Om de betrokkenheid te vergroten, organiseert CFP ook (door de deelnemers betaalde) inleefreizen waarbij in een land projecten worden bezocht. Dat werkt heel confronterend, maar op een menselijke manier, zegt Ory, die meereisde naar Zuid-Afrika. Voor mij persoonlijk versterkte het ook de bewustwording dat we moeten proberen het leven ginds te verbeteren. We bezochten bijvoorbeeld een project om de weerbaarheid en de mondigheid van vrouwen die werken in de wijnbouw te verhogen. Door die ondersteuning staan ze sterker om zelf goed voor hun kinderen te zorgen. EFFECTIEVER Dat zo n steun niet louter voer is voor grote bedrijven, bewijzen de kleinere leden-bedrijven. Edison/7Beaufort, bijvoorbeeld,een communicatiebureau uit Heverlee met ongeveer 20 medewerkers. Het moet hier niet altijd over verkopen gaan, zegt zaakvoerder Bart Ramakers.Zowerkt het bureau af en toe tegen verlaagd tarief of pro Deo voor ngo s en vzw s. Al langer namen we ook geregeld initiatief om een goed doel te steunen, maar we voelden dat we kennis misten om duurzame projecten te kiezen en dat wat wededen, nietaltijd even constructief was. Daarom sloten we ons aan bij CFP. Dat adviseert je op basis van je doelstellingen enprioriteiten. Nu wordt ons geld effectiever ingezet,omdat we werken in een groter plan. Edison/7Beaufort steunt Learn to live in Kaapstad, Zuid- Afrika, waar jongeren een vak leren waarmee ze betere kansen krijgen op de arbeidsmarkt. CFP verzekert ook dat we elk jaar feedback krijgen over watmet de middelen gebeurt. Zo merken we dat je met enkele tienduizenden euro sbestwel watkan bereiken, zoals de opleiding van tientallen kinderen verbeteren, als je het metdegoede knowhowdoet. CFP dringt erop aan dat de deelnemende bedrijven hun werknemers betrekken bij de steun. Meestal worden de interne communicatiekanalen ingezet om hen te informeren over de projecten. In veel bedrijven gaat ook de opbrengst van allerhande extraatjes -een wedstrijdje, een benefietconcert of kerstkaarten vervangen door mails -naar CFP. Voor mij is hetook belangrijk dat je wordt opgenomen in een dynamische groep, zegt Ramakers. CFP stimuleert ontmoetingen, netwerking en ervaringsuitwisseling metdeandere deelnemers.gewaardeerde input, als je over je doelstellingen wil reflecteren en ze breder wil zien dan louter geld verdienen.

7 Tijd Rapport Duurzaam ondernemen 7 Spelenderwijs duurzame businessmodellen bedenken l Spelbord Play it Forward helpt bedrijven na te denken over duurzaamheid Playit Forward gidst de deelnemersindrie rondesdoordeelementen van eenbusinessmodel, om gaandeweg tot een rendabeler,vernieuwenderenduurzamermodel te komen. BERTVOET Je businessmodel duurzaam maken, hoe doe je dat als ondernemer? Door een spelletje te spelen bijvoorbeeld. Een groepje ondernemers heeft daarvoor metsteun van Flanders in Shape -dat vanuit de Vlaamse overheid de creatieve en designsector ondersteunt -Play it Forward ontwikkeld: een spelbord dat bedrijven warm maaktomna te denken over nieuwe modellen voor duurzaam ondernemen. Het spel is gebaseerd op de ideeën van Alex Osterwalder, de paus van businessmodelinnovatie, zegt Stefaan Vandist. Voor hij zelfstandigewerd, washij strategisch planner bij hetreclamebureau Duval Guillaume. Andere initiatiefnemers zijn onder meer Michael van Lieshout van future explorer Pantopicon, Kristel Dewulf van Hogeschool West-Vlaanderen en Bart Janssen, ecodesigner en mede-oprichter van Smidesign. We vertrokken van de overtuiging dat je vooral via innovatie van je businessmodel tot duurzaamheid komt. In plaats van bijvoorbeeld je ecologische voetafdruk te verlagen in je huidige structuur is hetvaak interessanter je businessmodel te vernieuwen. Een businessmodel wordt opgedeeld in negen blokken op een spelbord. Eén daarvan is bijvoorbeeld verkoopkanalen, een ander marktsegmenten. Een klassieker van businessmodelinnovatie is behalve via winkels ook online te verkopen, legt Vandistuit. Maar je kan bijvoorbeeld ook een dienst ontwikkelen en je product verhuren in plaats van het te verkopen. Of conventioneel autobezit ter discussie stellen en kilometers verkopen in plaats van auto s, zoals Cambio doet. FAILLISSEMENT Je kan het spel met vier tot honderd mensen spelen, in groepjes van twee tottien à twaalf. Het vertrekpunt is telkens hetzelfde. Je zit op het randje van een faillissement, dat je op twee manieren kan voorkomen: investeerders aantrekken door weer een rendabel businessmodel te ontwikkelen, of iemand vinden die strategisch belang heeft bij een overname van jouw bedrijf. Elk groepje legt in drie rondes een parcours af langs de negen elementen van een businessmodel, en probeert gaandeweg toteen beter,rendabeler,vernieuwender en duurzamer businessmodel te komen. Wij als moderatoren kruipen in de rol van investeerder of overnemer.naelkeronde is er een tussentijdse evaluatie. Indien gewenst, lopen we metjetons rond, waarbij we meer centen geven Hetuitgangspunt is dat je vooral via innovatie vanje businessmodel totduurzaamheid komt STEFAAN VANDIST, moderator Play it Forward naarmate we een model beter vinden. Uiteindelijk kiezen de moderatoren een businessmodel, en een individuele winnaar. BRAINSTORM In essentie is heteen doorgedreven brainstorm verpakt in een competitievespelvorm. Het grote voordeel is dat hetdepartementaal denken wegvalt, zegt Vandist. We maken de groepjes zo divers mogelijk. Ingenieurs denken samen met marketeers na, en raken op dezelfde golflengte. Ook de hiërarchie valt weg: de CEO zit naast de aankoopverantwoordelijke. Dat geeft een dynamiek waarbij iedereen nadenkt over alle geledingen van het bedrijf. Het resultaat is een businessmodel, geen businessplan, relativeert Vandist. Het belangrijkste is dat iedereen aan het eind weet wat een businessmodel eigenlijk is: alle elementen die samen bepalen hoe een organisatie waarde creëert op een markt. Bovendien komen er rudimentaire denksporen voor zo nnieuw model op tafel en krijgendedeelnemers hetgevoel dat ze er zelf creatief mee aan de slag kunnen. Je kan een uitgebreide versie spelen die een hele dag duurt, maar ook een lightversie van een halve dag. We pasten het al toe op een trainingsdag over innovatie en creatief denken bij Sony, en bij Reynaers Aluminium hebben we hettwee keer gespeeld: een keer met70medewerkers,waarbij je de kiemen van een nieuwe aanpak zag ontstaan. Een tweede keer speelden we metdejongegeneratie van de familie Reynaers: zo n tot 25-jarigen. Met die laatsten hebben we uiteindelijk een fictief bedrijf bedacht dat sportschoenen produceert, exclusief voor atleten. Close the Gap geeft pc een tweede leven l Ngo focust op hergebruik hardware DIDIER BÉCLARD Een propere verwerking van afgeschreven maar nog bruikbaar computermateriaal hier, betaalbare werkmiddelen voor organisaties in hetzuiden. Dat is de dubbele doelstelling van Close the Gap. De vereniging, die sinds twee maanden door de Verenigde Naties erkend is als internationale ngo, verzamelt computers van bedrijven die hun informaticapark willen vernieuwen. Het doel van de vereniging is hetdichten van de digitale kloof (de gap in hetengels) tussen de westerse landen en de ontwikkelingslanden door lokale organisaties zoals scholen, universiteiten, ziekenhuizen (nooit privépersonen) de mogelijkheid te bieden tegen een interessante prijs volledig gereviseerd informaticamateriaal te kopen. WIN-WINOPERATIE Close the Gap richt zich voor het verzamelen van materiaal tot bedrijven of instellingen om een voldoende grootvolume te hebben (minstens 40 werkstations) om hetmechanisme doeltreffend te maken. Het is een win-winoperatie, legt de directeur Olivier Vanden Eynde uit. Het bedrijf schenkthet materiaal aan Close the Gap,dat de logistiekekant van de zaak voor zijn rekening neemt: hetmateriaal ophalen, gegevens wissen en rapporteren over die verrichtingen. Als er materiaal defect is,zietdevereniging toe op de ecologische verwerking ervan in de vorm van recyclagevia Recupel. Nadat ze herverpakt zijn, gaan de machines naar projecten in voornamelijk in Subsahara-Afrika. De organisaties, die met identiek materiaal kunnen werken - praktisch voor onderhouds-, reparatie- en compatibiliteitsredenen -moeten een responsabiliseringsbijdragevan enkele tientallen euro sbetalen. Mind the Gap neemt de logistiek voor zijn rekening en biedt softwarelicenties aan tegen verlaagde prijzen (ongeveer 4,5 euro) dankzij een bijzonder akkoord. SPIN-OFF Close the Gap is in 2001ontstaan in de vorm van een feitelijke vereniging en sinds 2003 operationeel als spin-off van de Handelshogeschool Solvay van de VUB.Sinds dit jaar heeft hetongeveer assets (centrale eenheden, laptops,schermen of printers) verzameld, waarvan een derde hergebruikt wordt. De rest wordt gerecycleerd. De strenge eisen op hetvlak van duurzaamheid voor een tweede leven in Afrika verklaren die verhouding. Momenteel komen de schenkers voor 50 procent uit Nederland, voor 30 procent uit België, de rest komt uit Duitsland, uit Frankrijk en van multinationals. Polsbandjes uit aardappelafval l Orakel compenseert vervuiling door transport van zijn producten VINCENT GEORIS Ukent ze wel van een bezoek aan een pretpark of omdat uw tienerkinderen er hetliefstzolang mogelijk mee blijven rondlopen nadat ze naar een muziekfestival zijn geweest: geen toegangscontrole zonder polsbandjes.veel kans dat die komen van bij Orakel in Retie, net als de jetons waarmee tijdens het evenement drankjes werden betaald. Wie weetzijn ze zelfs vervaardigd uit aardappelafval, bijvoorbeeld van bij frietfabrikanten. De Kempense kmo startte in 1996 meteen idee van zaakvoerders Poel VanDeEynde en Dirk Spooren: de verkoop van gepersonaliseerde, synthetische polsbandjes voor culturele of sportevenementen. Het project oversteeg de verwachtingen, want nu is de onderneming de Europese leider in dat domein. Orakels productengamma is intussen uitgebreid totjetons,tickets,rugnummers,uv-detectoren, ballonnen en andere onmisbare uitrusting bij grote evenementen zoals hetmuziekfestival Werchter of de Belgische en Europese voetbalkampioenschappen. Tot de meest prestigieuze klanten behoren, behalve voetbalclubs zoals Anderlecht en Standard, de Verenigde Naties en het Rode Kruis. MILIEU De grondstoffen die hetbedrijf gebruikt, waren oorspronkelijk afgeleid uit aardolie, zoals tyvek voor de polsbandjes.maar de onderneming wil bewust zijn van de impact van haar activiteiten op het milieu. Daarom begon ze in 2004 met een proces voor de integratie van duurzame ontwikkeling in haar werking. Sinds twee jaar gebruikt Orakel afval van zetmeelhoudende grondstoffen als grondstof voor de vervaardiging van polsbandjes en jetons.deprijs is een kwart hoger, maar het product verkoopt goed, bevestigt Dirk Spooren. Voor 2011 zou het product 20 tot 25 procent van de bedrijfsomzet moeten vertegenwoordigen. Orakel heeft ook zijn fabricageproces geoptimaliseerd om zijn koolstofvoetafdruk te verminderen, metname door warmte te recupereren. TRANSPORT Onlangs onderschreef Orakel ook het carbon neutral -programma van UPS,mondiale hetnummer één in de levering van pakjes en een grote consument van kerosine. In enkele jaren tijd waren alle facetten van onze productie aangepast aan duurzame ontwikkeling, verklaart Spooren. Behalve hettransport, en wij exporteren naar overal in Europa. Daarom hebben wij beslist een partnerschap aan te gaan met defirma UPS voor de vervoersprijs van onze producten. Concreetcompenseert Orakel de koolstofuitstoot tijdens het transport van zijn producten. Voor elke uitgestoten ton CO 2 wordt een equivalent bedrag aan CO 2 bespaard dankzij de steun aan een gecertificeerd project voor CO 2 - reductie, waar dan ook ter wereld, laat men weten bij UPS.Daardoor stijgt de kostprijs met 2à3procent, maar hetbetekent hetopnemen van verantwoordelijkheid, en het is positief voor het imago. Hoe stellen we de toekomst van onze kinderen veilig? De ene verbruikt minder energie. De andere verkiest over te schakelen op groene energie. En wat doet uw gemeente, instelling of bedrijf? Energy Line Welke projecten of ambities u ook hebt, als het aankomt op het besparen van energie heeft Dexia voor u diverse oplossingen in petto. We engageren ons immers volop in duurzame ontwikkeling en willen de opgebouwde expertise in dit domein delen met gemeenten, instellingen en bedrijven via het gamma Energy Line. Uw gesprekspartner inzake duurzame ontwikkeling staat voor u klaar. Contacteer hem voor meer info of raadpleeg ons dossier Duurzame ontwikkeling op samen naar de essentie Dexia Bank NV, Pachecolaan 44, 1000 Brussel IBAN BE BIC GKCC BE BB RPR Brussel BTW BE CBFA n A FOD Economie 4944.

8 8 Tijd Rapport Duurzaam ondernemen Ingenieurscollectief gaat energiemarktop Petflessen gaan lawaaihinder te lijf l Linea Trovata integreert duurzame technieken l Groene idealen nu ook rendabel gaat. Dat is precies de meerwaarde van hetingenieurscollectief, zegt Van Poucke. Het bedrijf heeft alle technologie in huis,gaande van zonneboilers, fotovoltaïsche panelen, warmtepompen, maar ook technologie om biomassa als mest om te zetten in energie en nutriënten. Voor die mestdroging werd LT Eco opgericht. Dat is volgens Van Pouckeeen schoolvoorbeeld van geïntegreerd milieudenken. Veel bestaande technologieën voor mestverwerking zijn te duur, zo blijktnuopdemarkt. Linea Trovata lanceert een techniek op basis van zonnewarmte en gebruikt zelfs de warmte van de dieren om het droogproces goedkoop te houden en bruikbare mestkorrels over te houden. Uniek is dat LineaTrovata Suntec nietfocustopéén duurzame technologie. GUY VANDEN BROEK Linea Trovata Suntec uit Lokeren werktzich in ijltempo naar de top van duurzame energiebedrijven in België, metambities voor Europa. Amper vijf jaar geleden was de groep nog een ingenieurscollectief dat duurzame oplossingen zocht voor energieproblemen. Sinds de oprichting in 2005 is de omzetvan het bedrijf exponentieel gestegen, tot110 miljoen euro dit jaar.die groei werd tot nutoe met eigen geld gefinancierd. Om Europees door te stoten, zoekt de groep volgend jaar 30 miljoen euro risicokapitaal bij investeringsfondsen. We geven onze groene idealen niet opnuwenaar de kapitaalmarktgaan, integendeel, zegt Piet Alles komt terug VanPoucke, medestichter en gedelegeerd bestuurder van de groep.het basisidee is en blijft met een collectief van ingenieurs alle mogelijkeenergieproblemen in de maatschappij duurzaam op te lossen. Dat collectievedenken wordt ook in de financiële structuur doorgetrokken. Van de35ingenieurs zitten er 25 mee in hetkapitaal van de groep.het directiecomité, waarin alle nieuwe projecten worden besproken, bestaat uit twaalf mensen, zodat alle invalshoeken aan bod komen. Bij overnames in hetbuitenland, zoals onlangs in Italië, worden de plaatselijkeingenieurs betrokken in het duurzame verhaal. Van de winst die de groep maakt, gaat een groot deel naar ecologische projecten, zoals de aankoop van natuurparken door de milieuorganisatie Natuurpunt. GROENE FILOSOFIE Wezijn nietbang om metonze geitenwollensokkenfilosofie de kapitaalmarktoptegaan, want enkelduurzame energieoplossingen zullen de toekomsttrotseren. De groene idealen worden nu ook economisch rendabel, zegt Van Poucke. Het bedrijf spreekt nu met zakenbanken en financiële partners om hen bij te staan in die kapitaaloperatie en om investeringsfondsen te overtuigen te investeren. Sectorgenoten als Enfinity en Electrawinds hebben weinig moeite gehad om de nodige fondsen te vinden. Linea Trovata is wel uniek in zijn sector omdat hetduurzame technologieën combineert en nietvoor één oplossing JONGENSDROOM Het verhaal van Linea Trovata begon als een jongensdroom. Eind de jaren 90 kwamen ingenieurs uit hetwaasland op vrijwilligebasis in hun vrije tijd samen om milieuen energieproblemen van hetbedrijf waarvoor ze werkten samen duurzaam op te lossen. In een klassiek bedrijf is daar zelden de ruimte voor.in 2005 werd een eigen bvba opgericht om professioneel metduurzame energieoplossingen de markt optegaan. Het succes waszogrootdat de ingenieurs hun job moesten opzeggen. De meesten werkten in de chemiebedrijven in en rond Antwerpen. De stichters zijn Piet Van Poucke en John Herfs.Al snel voegden Andries Busschaert, Joor De Bruijn en Kurt Steendam zich bij de twee oprichters.het huidig directiecomité bestaat uit 12 mensen. De sfeer van een open collectief rond duurzame energie is nog levendig aanwezig, ondanks de internationalisering die deze herfst werd ingezet en vanaf 2011 op kruissnelheid komt. Twee vliegen in één klap: petflessen recycleren en het lawaai in werk- ofleefruimten binnen de perken houden. Dat iswat Buzzispacedoet. Met Ecofelt ( ecovilt ) dat voor 100 procent uit oude petflessen wordtgemaakt, maakt die kmo onder meer kamerschermen, poefs, behang en lampen die het omgevingsgeluid absorberen of diffuseren. En die nog mooi zijn ook. Buzzispaceontstond als dochter van Tecnospace, een fabrikant van glazen scheidingswanden voor kantoren. Bij onzeklanten voelden we de nood aan een akoestisch en ecologisch verantwoorde oplossing, zegtde zaakvoerder Steve Symons. Omdat we geen oplossing vonden, schoven wedevraag door naar ontwerpster Sas Adriaenssens. Zij kwam aanzetten met het idee vanecovilt. Datwerdalgebruikt voor de isolatie van treinwagons of voor geluidsdemping onder een asfaltlaag. Op plekken waar het niet te zien was, dus maakte het niet uit dat het eruitzag als een ruw soldatendeken. MOOIER We ontwikkelden het verder om een mooiereversie te maken, in leuke kleuren, en we kwamen tot een materiaal dat we konden patenteren, legtsymons uit. Buzzispace maakt Ecofelt nu zelf en gebruikt het in zijn eigen productgamma, maar verkoopt het ook aan anderen. DeScandinavische luchtvaartmaatschappij SAS maakt er bijvoorbeeld toilettasjes mee. Overenkele weken pakt BMW uit met een designstoel in Ecofelt voor zijn showrooms. Valt zo n kamerscherm duurder uit? We vormen een eigen niche. Veel alternatieven absorberen veel minder het geluid -inhet jargon: ze hebben een lagere alfasabine-waarde. Materialen die erg goed absorberen, zijn dan weer erg duur en hebben weinig aandacht voor esthetiek. Wij combineren een relatief hoge geluidsabsorptie met haalbare prijzen. Het Ecofelt slaat aan. Buzzispace exporteert inmiddels naar een 35-tal landen -vooral afgewerkte producten. Voor de behangversie BuzziSkin liepen er bij het ter perse gaan vergevorderde onderhandelingen over een verdeelakkoord met een grote Belgische muurbekledingsspecialist. Buzzispace groeit zijn moederbedrijf Tecnospace boven het hoofd. Samen groeiden ze in enkele jaren van 12naar 35 werknemers. Als kers op taart werd Buzzispacezopas laureaat bij de verkiezing vanexcellenteondernemingen van Voka. ER Uvraagt, wij antwoorden Wieeen bedrijf runt, botst geregeld op vragen. Wathoudt een win-winlening in? Wat met een handelsagent die weigert het geld van klanten door te storten? En wat als een ex-werknemer een concurrerend bedrijf opricht? Waar kan ik terecht voor een marktonderzoek in Oekraïne? Hoe dring ik het ziekteverzuim terug? Wat verdien ik met zonnepanelen op het dak? Krijg ik sowieso een schadevergoeding bij wegenwerken? Meer weten over ecodesign en eco-efficiëntie? Ongetwijfeld worstelt uals ondernemer ook met een vraag. Stuur ze ons door! De frequentste en interessantste leggen we voor aan experts. Hun antwoorden leest uinnovember, elke woensdag, in De Tijd. Uw vragen zijn welkom op kmovragen@tijd.be.

9 Tijd Rapport Duurzaam ondernemen 9 Duurzaamheid sijpelt door totinpersoneelsbeleid l Organisaties bereiden zich voor op arbeidsmarkt van de toekomst WILLEM DE BOCK Elthys zoekten helptethische investeerders l Coöperatief fonds voor financiering van duurzame bedrijfsprojecten Stilaan krijgt de term duurzaamheid ook een link met het humanresourcesbeleid van organisaties. Het Kenniscentrum van SD Worx is daarmee volop bezig. Maar duurzaamheid kan geen doel zijn, enkel een middel voor organisaties om zich klaar te stomen voor de toekomstige arbeidsmarkt. Wij noemen dat future readiness. Chris Wuytens,het hoofd van de competence- en consultancydivisie van SD Worx, geeft een voorbeeld van wat die future readiness kan inhouden. Jeweetdat het inpassen van de jongste generatie werkzoekers geen sinecure is, maar je kan het hr-beleid zo hertekenen dat je zowel die jongeren, als de vele ouderen in je organisatie op langetermijn engageert en je talentreserve veiligstelt. STRATEGISCH Klaarstaan voor de toekomst vergt een strategische rol voor het hr-beleid. Een bedrijf met een duurzaam hr-beleid investeert in zijn omgeving. In combinatie met de focus op resultaten garandeert deze externe focus continuïteit. Je kan bijvoorbeeld zeer gericht en gestructureerd bezig zijn met je relaties met het onderwijs en je daarin engageren om daar al de gewenste competenties te helpen ontwikkelen. Zo verklein je de kloof tussen school en bedrijf. Je creëert een continuüm voor het levenslang leren, vanaf de schoolbanken, gaat Wuytens verder. Organisaties kunnen de interne en de externe inzetbaarheid van medewerkers in de hand werken door de beschikbare competenties te verdiepen en te verbreden. Daarmee verhogen bedrijven ook de arbeidsmobiliteit van hun medewerkers. Toon Bossuyt, CEOvan Boss Paints: Als iedereen wacht totdeander verandert, gebeurt er nooit wat. Meer dan een likje verf op de gevel Meteen duurzaam hr-beleid kanje anticiperen op te verwachten kraptesopde arbeidsmarkt. KOEN CUYCKENS, onderzoeker SD Worx Toon Bossuyt, de CEO van BossPaints, is zeer duidelijk over zijn betrachting: Wij willen onze mensen kansen geven om gelukkiger te zijn, via de best mogelijke werkcondities. Datbehelst genoeg vrijheid en ruimte, maar ook betrokkenheid en verantwoordelijkheid. Uiteraard heeft dat gevolgen voor het hr-beleid. De bedrijfsleider wil niet directief zijn, maar mensen aanspreken op hunzelfsturend vermogen. Als je instructies geeft, zeg jeeigenlijk: Stop met denken. Ik heb het in uw plaats gedaan en dat is beter. Human resources investeert hier veel in zelfsturing. Maar het voornaamste doel is beter te leren samenwerken en samen te groeien. Het liefst laten medewerkerseen stuk vandeeigen missie overlappen met die van het bedrijf. Als een bedrijf iets waardevols vooropstelt, kunnen mensen zich daarin inschrijven. Er bestaat een sterke bandtussenwatjegraagdoet en wat je goed doet. Boss Paints is als kmo met 230 medewerkerseen bijzonder veelzijdigeverfspecialist: fabrikant en groothandelaar,met een logistiek centrum en eigen verkoopnet. Toon Bossuyt liet iedereen, van arbeider tot directielid, een driedaags traject volgen om beter te TALENTSCHAARSTE Koen Cuyckens,onderzoeker van hethr-kenniscentrum van SD Worx, verwijst naar de acute talentschaarste in bepaalde sectoren. Met een duurzaam hr-beleid kan je anticiperen op te verwachten kraptes op de arbeidsmarkt. Zo niet komt de continuïteit in het gedrang. Kijk maar naar de zorgsector,een van de eerste sectoren die met acuut personeelstekort geconfronteerd werden. Door de demografische ontwikkeling krijgt vroeg of laat elkesector daarmee te maken. Het kenniscentrum van SD Worx werkte een model uit op basis van zijn future readiness-principes. Letwel, hetisgeen wonderrecept. Wij geven ingrediënten aan, de componenten die deel kunnen uitmaken van een duurzame hr-aanpak. Die ingrediënten zijn afhankelijk van de specifiekebedrijfssituatie, maar staan steeds in functie van de lange termijn en een extern engagement, aldus nog Koen Cuyckens.Zowat alle hr-aspecten kunnen ingrediënten zijn: de werk-levenbalans, nieuwe vormen van werken of flexibiliteit. Jegaat die zaken anders benaderen. Je graaft dieper. Zo komen er nieuwe ideeën los.het is een verhaal dat aanspreekt. Ook die zogenaamd moeilijkegeneratie jongeren heeft wel oren naar zo nverhaal. Er is dus in de samenleving een draagvlak voor een doorbraak van deze thema s, die vroeger als soft werden afgedaan, meent Chris Wuytens. Welk resultaat levert dit concreetop? Jekan twee sterk gelijkaardigebedrijven hebben met dezelfde moeilijkewervingssituatie, maar het ene blijft vlot aanwerven en hetandere slaagt daar SOFIE VAN HOOF leren feedback te geven en te ontvangen en hun roltekennen in een samenwerkend systeem. Als iedereen wacht tot de ander verandert, gebeurt er nooit wat. Je moet wetenhoe je feedback geeft, zodat de ander zin krijgtiets te veranderen. Datklinkttof,maar het houdt ook verantwoordelijkheid in. Je moet oplossingen vinden, je daagt mensen uit en je creëert dus stress. niet in. Wie de toekomst goed voorbereidt, maakt het verschil op de arbeidsmarkt. De oplossingen van vroeger zullen nietmeer volstaan. Dit is een kwestie van overleven, stelt Koen Cuyckens. Je moetnietalleen beter worden in watjedoet, je moetandere dingen gaan doen om strategische concurrentievoordelen uit te bouwen. Je legt een nieuw doel vast, en ook de manier van het te bereiken zal nieuw zijn, want je analyseert ook je maatschappelijkeomgeving en hoe je kan bijdragen. DIDIER BÉCLARD Eltys, een coöperatieve vennootschap voor ethische investeringen die in februari gelanceerd werd, wil risicokapitaal verschaffen aan ondernemers die zich ertoe verbinden precieze maatschappelijke en milieucriteria na te leven. Sinds 2003 staan Daniel Verplaetse en Nicolas Konstantatos aan hethoofd van dvl.lighting, een kmo in Charleroi die gespecialiseerd is in verandaverlichting. Zij hebben een innoverend product bedacht - een warmteafleider waarvoor onlangs een octrooi is goedgekeurd -dat de levensduur van ledgloeilampen verdubbelt en het rendement ervan met 5procent vergroot. Het probleem is dat het beste product ter wereld zoals Daniel Verplaetse (foto) het noemt, hun veel geld heeft gekost en dat ze niet over de middelen beschikken om het te vervaardigen. In hun zoektocht naar financiering wendden ze zich totdebanken, die netdecrisis waren ingegaan en zich dan ook meer dan terughoudend opstelden. Teneinde raad richtten ze zich tot de financieringsinstellingen van het Waals Gewest, maar die komen enkel tussen als de banken dat ook doen. Zij zouden ook een beroep kunnen doen op lambda -investeerders, maar die worden gemotiveerd door een rendabiliteit die geen genoegen neemt metdeethische beschouwingen van onze twee protagonisten. In 2009 beslisten ze dan ook hun eigen fonds te creëren. Tegelijk kwamen ze tot hetbesef dat andere ondernemingen met hetzelfde probleem te kampen hebben. Het project veranderde daarom in de creatie van een globaal ethisch investeringsfonds. De dossiers en de ondernemingen die gesteund worden door Eltys,moeten voldoen aan strikte criteria: in België gevestigdzijn, minstens 10 procent van hun winst aan een maatschappelijk of Elthysheeft al euro binnen. Voor een vennootschap die nog nietisopgericht is dat niet slecht. DANIËL VERPLAETSE, Medeoprichter Eltys milieudoel besteden en 5 procent aan het personeel, en niet exporteren buiten de Europese Unie. Dat laatste criterium moet de lokale tewerkstelling bevorderen. CHARTER De ondernemingen verbinden zich er ook toe een ethisch en maatschappelijk charter na te levendat metname respect voorschrijft voor de mens (personeel, onderaannemers,klanten), netals het gebruik van ethische financiële instrumenten. Voorts mag geen enkele werknemer of leidinggevende een loon ontvangen dat meer dan zes keer hoger is dan het laagste loon dat in de onderneming wordt betaald. Eltys zit nu nog in de lanceringsfase, want van 14 oktober tot 19 november loopteen oproep tot coöperatieleden om 2miljoen euro te verzamelen. De aandelen van de coöperatieve vennootschap worden uitgegeven tegen 275 euro per stuk. Elk aandeel verleent een stem tijdens de algemene vergaderingen van Eltys, maar een coöperatielid mag nietmeer dan 10 procent van de stemrechten hebben. Op dezelfde manier mag een coöperatielid niet meer dan 49 procent van het kapitaal in handen hebben. Bovendien beschikt Eltys over een garantiecomité van coöperatieleden dat over adviesrecht beschikt tijdens de raden van bestuur en over stemrecht bij wijziging van de statuten. Het ergste dat kan gebeuren, is dat men onze statuten zou veranderen, legt Daniel Verplaetse uit. Het gaat dus om een garantie tegen demacht van mensen met verkeerde bedoelingen. Nog vóór de opening van de inschrijvingsperiode hadden zo n70 kandidaat-coöperatieleden zich er al toe verbonden aan het Eltysavontuur deel te nemen voor een totaalbedrag van euro. Voor een vennootschap die nog nietopgericht is,isdat nietslecht, prijstdaniel Verplaetse zich gelukkig. Thuiswerk als duurzame troef l Microsoft probeert jongeren te bekoren met nieuwe werkstijl WILLEM DE BOCK Philip Vandervoort vertelt graag het verhaal van de omwenteling diehet zakendoen in de afgelopen kwarteeuw heeft doorgemaakt. Hij zou de CEO van Microsoft België niet zijn als hij de nieuwe technologie en communicatiemogelijkheden daarvoor hetkredietnietgaf. Intussen dient zich nu de eerste generatie werkkrachten aan die helemaal in het digitale tijdperk is opgegroeid. Zij daagt bedrijven uit meteen nieuw beleid naar hen toe te stappen. Philip Vandervoort, CEOvan MicrosoftBelgië. MODERNER Is hetnietbijzonder belachelijk in onze economie dat we die kids meteen zeer productief potentieel bijvoorbeeld verplichten in piekverkeer anderhalf uur onderweg te zijn naar een plek waar ze veel minder contacten hebben dan thuis via hun draagbare pc sen gsm s, en waar ze minder goed kunnen werken dan thuis? Daarvoor moeten ze allerlei toestanden regelen. Er zijn modernere manieren om te werken, meent hij. In de vier verdiepingen van een nieuw kantoorgebouw in Zaventem die Microsoft België sinds kort bezet, heeft niemand een kantoor metzijn naambordje op de deur,ook de CEO niet. Vandervoort promoot zeer sterk hetthuiswerk, maar hetgaat hem om veel meer dan dat. We stappen over naar een netwerkorganisatie, waarin management by purpose het ordewoord is, DIDIER MOSSIAT stelt hij.het klinkt niet zozeer als een doel, maar veeleer als een zingeving. Waarom werkt iemand voor een bedrijf, geeft hij er zijn toegevoegde waarde aan? Als je een van de schaarse jongeren van vandaag kan aantrekken, neem je heel zijn sociaal en digitaal netwerk mee. Zo word je vandaag efficiënt. Die jongere gebruiktzijn contacten om te helpen problemen op te lossen en ideeën te vinden, schetst Philip Vandervoort. DOEL Bij werken met purpose heeft hij blijkbaar een soort totaaldoel voor ogen. Het heeft veel componenten. Het doel is zowel maatschappelijk als businessgericht, er zit een educatievekant aan, enzovoort. Je maakt erhet bedrijf aantrekkelijk mee voor de werkzoekenden. Daarin speelt de maatschappelijke verantwoordelijkheid een grote rol. Maar ook die werkstijl, met een zevendaags weekend, waarin er geen vaste werkuren zijn, maar wel een balans tussen werk en privéleven. Je moet dan wel veel synchroniseren en zeer open communiceren, zodat de neuzen in dezelfde richting blijven wijzen. Individuen groeien door zo samen te werken. De slotsom is een preferred company.zijn voorkeursbedrijf kan hetbeste worden om voor te werken, maar ook om van te kopen, om aan te leveren enzovoort. Uiteindelijk geeft een bedrijf meer aan de samenleving dan het neemt. Door mensen zo in te zetten red je hetindetalentoorlog én ben je duurzaam bezig. BETER RAPPORTEREN OVER UW DUURZAAM ONDERNEMEN 26 OKTOBER 2010 SAP LOUNGE, VILVOORDE Meer details op Schrijf je ook in voor de SAP duurzaamheidswebinars!

10 10 Tijd Rapport Duurzaam ondernemen KIM EVENEPOEL Andrea Illy ontvangt ons, gehuld in een glanzend pak, in een penthouse van het Brusselse hotel Le Méridien. Noblesse oblige, zeg maar.hij is de derde generatie aan hethoofd van het koffiebedrijf Illy, dat zich specialiseert in luxeespresso. Hij is duidelijk over de strategie die hij wil volgen. Ik kan me niet vinden in het concept fair trade, zegt hij. Echte duurzaamheid gaat verder dan de koffieteler meer betalen fair trade betaalt de klant hier een kleine Bij premie op de prijs van de koffie, en die premie gaat dan naar de koffietelers in een zuiders land. De klant heeft een goed gevoel, en finito. Echte duurzaamheid gaat verder dan de teler meer betalen. Je moet hem leren om zelf die meerwaarde te bereiken, zegt Andrea Illy.Daarmee wil hij echter niet gezegd hebben dat Illy het conceptfair trade gaat heruitvinden. Hij lijkt eerder te kiezen voor een parallel traject. Wij hebben certificaten voor de afzonderlijkeschakels van onze productieketen, maar er bestaat geen internationale standaard om de duurzaamheid van hetgeheel van de toeleveringsketen te beoordelen, zegt Illy.Het koffiebedrijf beslootdan maar zelf die leemte te vullen. Het keuringsbedrijf Det NorskeVeritas kreeg hetverzoek een certificatie uit te dokteren die rekening hield met alle schakels van de productieketen. De manier van werken bij Illy heeft daarvoor model gestaan, maar hetgaat wel om een onafhankelijk uitgewerkt certificaat, benadruktilly.dekoffiebrander heeft een aanvraag ingediend, en zit nu in de testfase voor de toekenning ervan. Ik verwacht dit jaar hetcertificaat te ontvangen, zegt Illy. Let wel, dat certificaat is op zich nietbelangrijk voor ons.we moeten hetwel hebben, zodat we het kunnen voorleggen als klanten ons ernaar vragen, maar wij zijn vooral bezig metdekwaliteit van ons product, nuanceert Illy. UNIVERSITY OF COFFEE Andrea Illy kan nietgenoeg benadrukken dat die kwaliteit begint bij de teler. Toen wij zo n20jaar geleden naar onze telers trokken, werkten wij metawards.deteler die de beste oogst afleverde, werd beloond. Illy zag zich echter snel verplicht te sleutelen aan dat systeem. Het miste consistentie, legt Illy uit. Een teler die hetene jaar die award ontving, kon het jaar nadien zijn oogstvolledig de mistin zien gaan door een gebrek aan kennis over de juiste productiemethodes. Illy begon toen met de uitbouw van kenniscentra die zich bezighielden met dediverse aspecten van koffieproductie. Dat gaat van de teelt van de koffiebonen over hettransporteren en branden ervan totdebereiding van perfecte espresso.die kenniscentra kregen de ronkende naam University of coffee mee. Daarbij wordt voortdurend gezocht naar nieuwe methoden om de productie zo efficiënt, maar ook zo duurzaam mogelijk te maken. l Producent luxe-espresso Illy wil met nieuw certificaat duurzaamheid hele productieketen laten erkennen Andrea Illyhamertophet belang van de wetenschapomde kwaliteitvan koffie te verbeteren. DIDIER MOSSIAT Dat gebeurt nu al onder meer met machines meteen zo klein mogelijk waterverbruik, waarbij hetverbruikte water dan nog eens wordt gerecycleerd. Elketeler wordt aangemoedigdmee te stappen in dat systeem. Om dat te kunnen handhaven, betalen wij onze telers een premie op de marktprijs.dat is een verschil metfair trade, dat enkel een minimumprijs garandeert, wat wij overigens ook doen. Die prijspremie is op zich al een aanmoediging voor de telers. Dat alles betekent nog nietdat hetkoffiebedrijf daarmee elk risico op mislukte oogsten heeft geëlimineerd. Maar llly is er toch gerust op. Wij lopen weinig risico op misoogsten, alleen al omdat Illy-koffie eenblend is.erzitten negen ingrediënten, alle arabica-bonen, in die blend en die komen uit 15 landen. Als hetinhet ene land misloopt, kunnen we dat opvangen metde oogst uit een ander land, klinkt het. UITSTOOT Ook verderop in de productieketen wordt gewerktaan milieuvriendelijke technieken. Illy kondigde onlangs niet zonder enige trots aan dat een nieuwe installatie voor hetbranden van koffie in de vestiging van Trieste in Italië zeer weinig uitstoot. Op piekmomenten blijft de uitstoot hangen op een twintigste van de maximaal toegestane limiet. Helemaal aan heteinde van de keten wordt de koffie in recycleerbare blikken aan de consument verkocht. PUBLIREPORTAGE DE HEL VAN DEONAR Deonar is een vandedrie grootste vuilnisbelten vlak bij het centrum van Mumbai. Al sinds 1927 wordt er afval gestort. De rotzooi bestrijkt ondertussen 130 hectare en reikt soms 23 meter hoog.het afvalwordt ook niet behandeld.in mensonterende omstandigheden recycleren paria s wat nog bruikbaar is.het subtropischeklimaat doet de rest,met enorme milieuen gezondheidsrisico s tot gevolg. Bovendien vormenopstijgende rook en methaangas een ernstig gevaar voor het luchtverkeer van en naar de luchthaven, maar enkele kilometers verderop. Het Asia Pacific Carbon Fund -een klimaatfonds vandeaziatische Ontwikkelingsbank -wil daar iets aan doen. Samen met een aantal internationale partners verstrekt PMV koolstoffinanciering aan het project. Daarmee wordt het afvalvan Deonar samengebracht en ingekapseld op 51 hectare. Het gecapteerde methaangas dient om gasmotoren aan te drijven die tot vier megawatt elektriciteit kunnen opwekken. Eencomposteringsfaciliteit vormt organisch afval om naar pellets die als brandstof dienen voor de industrie.daar vinden ook de voddenrapers menswaardig werk. De medewerkers van de Aziatische Ontwikkelingsbank kijken streng toe op de gevolgen voor milieu en gezondheid.ook de sociale impact en de financiële deugdelijkheid houden ze goed in de gaten. Ondanks de moeilijke onderhandelingen over de opvolging van het Kyotoprotocol is het PMV-aandeel in de strijd tegen broeikasgassen geen dode letter gebleven. De hel vandeonar is één vandemeer dan vijftig projecten die PMV steunt via koolstoffinanciering. Dat gebeurt onder andere met zogenaamde Clean Development Mechanisms (CDM) van internationale klimaatfondsen. Daarmee voorziet PMV in de nodige emissierechten voor het Vlaamse Gewest om de Kyotodoelstellingen te kunnen halen. Door hun positieve impact op het milieu,de maatschappij en de economie hebben dergelijke projecten rond biovergisting en afvalverwerking -zoals dat in Deonar bovendien een belangrijke pilootfunctie voor ontwikkelingslanden. InAzië en Zuid-Amerika zouden talloze megasteden er wel bij varen door ze te kopiëren. Door deel te nemen aan het Future Carbon Fund vandeaziatische Ontwikkelingsbank geeft PMV een duidelijk signaal dat zij gelooft in de toekomst en de meerwaarde vandezemechanismen, op voorwaarde dat zij worden ingezet binnen de juistecontext en met de juistepartners. Maar wordtvlaanderen daar ook beter van? Onzeregio is sterkin afvalverwerking en waterzuivering. Schone technologie is één van de speerpuntdomeinen van PMV.Maar,omdesteeds hoger oplopende investeringen in onderzoek en ontwikkeling te kunnen blijven rechtvaardigen, zullen Vlaamse bedrijven nieuwe afzetmarkten moeten vinden voor dit soort technologieën en diensten. Alleen op die manier kanvlaanderen in het koppeloton blijven. Internationalisering is daarom een must.de grote vraag naar milieutechnologie in het buitenland en de Vlaamse knowhow om die succesvol te implementeren, vormen een ideale toegangspoort voor Vlaamse ondernemers. PMV steunthen daarin via haar internationaal netwerken met financieringsoplossingen op maat. Een verhoogde interactie met de buitenwereld zal leiden tot betere producten en diensten op de thuismarkt.schone energie en schone technologie zijn bovendien groeisectoren van groot strategisch belang,zowel hier als in de wereld. Devraag naarvlaamse expertise is er. PMV wil samen met onze bedrijven een krachtig antwoord formuleren. info@pmv.eu ParticipatieMaatschappij Vlaanderen Deze reportage valt onder de verantwoordlijkheid van PMV

11 Tijd Rapport Duurzaam ondernemen 11 Een zaal volwinnaars Om dat systeem in stand te houden en toch concurrentieel te blijven, kooptilly rechtstreeks in bij zijn telers, zonder tussenkomst van groothandelaren. Onze concurrenten gaan uit van een just-in-timeprincipe. Maar in zo n systeem ben je verplicht te kopen watopdat moment op de marktvoorhanden is.wij hebben te allen tijde een voorraad koffiebonen die volstaat voor een jaar productie, zegt Illy. Aan hetluxeprofiel hangt wel een prijskaartje. Illy is duurder dan de concurrentie, en dat is niet zonder gevolgen gebleven tijdens de financiële en economische crisis. We hebben de crisis vooral gevoeld in de out of home-markt, zeg maar de koffie die je op café drinkt. In de supermarkten kregen we af te rekenen met een prijsopbod van de concurrenten, en een opgang van private label. Illy wilde echter hetpremiumimago van zijn bedrijf niettegrabbel gooien, en koos voor productinnovatie als wapen in de strijd. Zo werd onder meer een nieuw type espressopads ontwikkeld. Ook drinkklare koffie in blik waseen belangrijkeinnovatie. Wij hebben dat product twee jaar geleden in samenwerking metcoca-cola gelanceerd. Daarmee hebben wij belangrijkenieuwe markten aangeboord in onder meer de VS,Japan en Duitsland. Er is geen internationale standaardomde duurzaamheid vandehele toeleveringsketen te beoordelen. WETENSCHAP Andrea Illy is van opleiding een chemicus,endat blijktherhaaldelijk tijdens ons gesprek. Hij hamert voortdurend op het belang van wetenschappelijk onderzoek om toteen beter product te komen. De wetenschap ligt aan de basis van de technologie om espresso te maken, en hij bepaalt de kwaliteit van hetproduct. Een beter beheer van plantages en de bestrijding van parasieten zijn aspecten van onze business waarbij wetenschap om de hoek komt kijken. Het dna van de plant, de manier van opslaan en de marktwerking zijn allemaal zaken die we moeten bestuderen. Omdat onderzoek vooruit te helpen, zette Illy zijn schouders onder de oprichting van een academische master in de koffiemarkt en-productie in samenwerking metonder meer de universiteit van Trieste, de thuisstad van Illy. Toen de wetenschap zich is gaan bemoeien metwijn, is dat product er met rasse schreden op vooruitgegaan. Als je dan beseft dat koffie een veel complexer product is... Ondanks alles staat Illy nog altijd aan hethoofd van een relatief klein, familiaal geleid bedrijf. Hij zietdat echter nietals een handicap. Wij zijn er trots op vrij klein te zijn, al moet je dat meteen korrel zout nemen, stelt Andrea Illy.Deglobale koffiemarkt is al aanzienlijk geconsolideerd, met wereldwijd tot koffiebranderijen. In die lijststaan wij 13de of 14de, wattoch ook niet minuscuul is. Dat wil nietzeggen dat Illy het bedrijf per se door een familielid wil laten leiden. Jemoetbegrijpen hoe wij werken, zegt hij. Illy wordt gerund als een publiek bedrijf, waarbij de familie de strategie uitstippelt. Dat betekent niet dat altijd een Illy aan het hoofd moetstaan. Cruciaal voor Illy is dat de topman een professional is. De familie zal altijd een rol spelen in het kiezen van die persoon, maar hoeft nietper se de teugels zelf in handen te houden. KARIN EECKHOUT Fiscaal advies in ruil voor een dansinitiatie, kinderanimatie op een personeelsfeestinruil voor een nieuw logo... Zulke ruilovereenkomsten, waaraan geen geld te pas komt, zijn hetdoel van de Win-Winbeurzen. In steeds meer steden worden dergelijke beurzen georganiseerd, evenementen waarop lokale bedrijven en verenigingenelkaar gedurende een paar uur ontmoeten, met de bedoeling producten of diensten uit te wisselen. De praktijk leert dat beide er beter van worden. Het concept komt uit Nederland, waar onder de benaming Beursvloer tientallen beurzen per jaar worden gehouden, verspreid over het hele land. Daarbij zijn al tienduizenden ruiltransacties of matches tot stand gekomen. De waarde ervan wordt in de miljoenen geschat. Het concept isonder de naam Gute Geschäfte met succes overgenomen in Duitsland en verovert nu stilaan ook ons land. In 2008 werden in Antwerpen en Luik beurzen georganiseerd bij wijze van proefproject, vorig jaar sprongen ook Gent en Athopde kar.ondertussen staan ook beurzen in Brussel, Aalst, Flémalle en La Louvière op de agenda. Op 30 november wordt in Gent de tweede editie van de Win-Winbeurs gehouden, op initiatief van de stad Gent. Ondernemingen en verenigingen leven nog te veel in l Bedrijven en organisaties doen aan ruilhandel l Diensten aan non-profit goed voor imago aparte werelden, terwijl ze elkaar nochtans veel te bieden hebben, vindt Mathias De Clercq (Open VLD), Schepen van Economie, JeugdenMiddenstand. Bedrijfsleiders beseffen steeds beter dat ze een maatschappelijke verantwoordelijkheid dragen. Verenigingen bijstaan is een waardevolle manier om die maatschappelijke betrokkenheid in de praktijk te brengen, en dat willen wij als stad graag stimuleren. Op de Win-Winbeurs leggen bedrijven en verenigingen hun vraag en aanbod aan elkaar voor, metdebedoeling toteen match te komen waarvan ze allebei beter worden. De Gentse editie, bijvoorbeeld, telde vorig jaar 149 deelnemers en leverde 88 matches op.afgaand op de binnenlopende inschrijvingen denkt schepen De Clercq dat deze editie nog meer deelnemers zal tellen. Wemikken dit jaar op minstens 100 matches. Zowel bedrijven als verenigingen komen uit zeer verschillende hoeken, wat Terwijl we gratis diensten leveren, komen we in contact metpotentiele klanten. soms verrassende combinaties oplevert. Zo bood Eco-City advies in verband met isolatie en verwarming aan Theater Krakeel, dat als tegenprestatie het logo van Eco-city op zijn website plaatste. Hudson hielp vzw Amarant bij de aanwerving van een nieuwe medewerker in ruil voor een lezing. Het adviesbureauincasu helptdegentse Fietsersbond bij de ontwikkeling van een communicatiestrategie en een folder,inruil krijgt In Casu een begeleide fietstocht voor hetpersoneel. Netlash ontwikkelt een website voor De Muis van Gent, dat in JEROEN DE WIT, internetbedrijf Rgbscape Op de Win-Winbeurs wisselen bedrijven en verenigingen dienstenuit. ruil een kunstwerk in bruikleen geeft. Voor de verenigingen is de win duidelijk: zij krijgen toegang tot professionele diensten of producten die ze zich in normale omstandigheden nietkunnen veroorlovenofwaarvoor ze de mensen of de expertise nietinhuis hebben. Danshuis De Ingang deed vorig jaar mee aan de Gentse beurs. Wij waren toen volop op zoek naar een nieuw pand en hadden concrete vragen die met denakende verhuis te maken hadden, vertelt Elza Bogaerts. We hadden bijvoorbeeld nood aan verhuiswagens en materiaal om onze nieuwe stek in te richten. Als vereniging zijn onze middelen nu eenmaal beperkt. We vonden een match in L Paints.Zij leverden ons verf voor hetschilderen van onze danszalen, als wederdienst zullen wij een dansinitiatie of -demonstratie verzorgen op hun opendeurmoment. Dat is tegelijk ook nog eens reclame voor onze dansschool. Maar zelfs los van de concrete matches, vindt Bogaerts het initiatief leuk en verrijkend. Je krijgt de kans om heel veel mensen te spreken in korte tijd en bouwt zo een netwerk op dat ook op andere momenten nuttig kan zijn. DeIngang denkt eraan dit jaar opnieuw mee te doen, zij het dan metandere vragen, nu de verhuis achter de rug is. We denken nu eerder aan managementondersteuning en opleidingen. MATCHES Dat bedrijven evenveel voordeel halen uit de Win-Winbeurs, blijktuit hetverhaal van Jeroen De Wit, een van de zaakvoerders van het internetbedrijfje Rgbscape. Wij vinden hetals bedrijf onze taak om de non-profitsector te steunen. Zo hebben wij gratis de website gemaakt voor Make-a- Wish, de organisatie die de wensen van zieke kinderen probeert te vervullen. Op de Win-Winbeurs kwam Rgbscape tottwee matches. Met jeugdhuis Minus One kwamen we overeen om technische ondersteuning te bieden voor hun website en nieuwsbrief. In ruil mogen wij hun zaal gebruiken voor ons bedrijfsfeest. We sloten ook een deal met het Centrum voor Ondernemen van de Hogeschool Gent: in ruil voor de technische ondersteuning die wij bieden aan een aantal van hun studenten, mogen wij in hun gebouwen kantoorruimte gebruiken. Mooie deals voor een jong bedrijfje, geeft De Wit toe. En onrechtstreeks ook commercieel interessant. Terwijl wij gratis diensten leveren, komen we vaak in contact metpotentiële klanten. Een ander voordeel is dat we bij zulke projecten de kans krijgen om te experimenteren. En dat helptons dan weer om aan potentiële klanten te bewijzen watwe kunnen. Een slim bedrijf pakt met die steun aan de non-profit ook uit in zijn communicatie. Opons jaarlijks seminarie nodigen wij ook de organisaties uit die we ondersteunen. Zo zien onze klanten methun eigen ogen dat we nietalleen betalende projecten doen, maar dat we ook ons steentje bijdragen aan de maatschappij.ook via onze website en via de sociale media communiceren wij daarover. Dat is positief voor ons imago. Met een beetje slechte wil, kan je je natuurlijk afvragen of dergelijkeruilhandel andere bedrijven geen kansen op betaalde opdrachten afsnoept. Is dit geen oneerlijke concurrentie? De Wit vindt van niet. De realiteit is dat veel van die projecten nietzouden worden uitgevoerd als ze nietineen ruilovereenkomst werden aangeboden. Die organisaties hebben die budgetten gewoon niet. Belgacom engageert zich als verantwoordelijk bedrijf Communicatie toegankelijker maken Aanbiedingen op maat voor ouderen en/of mensen met functiebeperkingen Onze gemeenschappen ondersteunen Sensibilisatie van kinderen en ouders aangaande een verantwoord gebruik van onze technologieën Elk jaar meer dan uren opleiding in informatietechnologie UNICEF Belgique Elk jaar wordt 1,5 miljoen euro geïnvesteerd ter ondersteuning van meer dan 100 sociale projecten in onze gemeenschappen Een positieve werkcultuur promoten Een koolstofarme maatschappij stimuleren Communiceren over elektromagnetische velden en gezondheid Een erkend beleid van diversiteit en gelijke kansen Een verantwoordelijke bevoorradingsketen ontwikkelen Evaluatie van de milieu-en sociale prestaties van onze leveranciers en opleiding voor onze aankopers betreffende duurzame aankopen oplossingen aan onze klanten aanbieden. onze CO 2 -uitstoot met 70% tussen 2007 en % CO 2 Wij delen aan onze klanten het blootstellingniveau aan elektromagnetische velden van al onze draadloze producten mee U vindt meer informatie over onze strategie aangaande maatschappelijk verantwoord ondernemen op

12 Als het gaat over duurzame ontwikkeling, hebben we bij Ethias geen gebrek aan goede ideeën. ETHIAS, ECOLOGISCH EN MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORDE VERZEKERAAR Ideeën die rekening houden met duurzame ontwikkeling, zijn goede ideeën. Innovatieve oplossingen die u helpen deze ideeën te realiseren, zijn nog beter. Als onderneming die zich bewust inzet voor maatschappelijke verantwoordelijkheid, is Ethias de partner bij uitstek voor al uw projecten met een duurzaam en maatschappelijk karakter. Doet dit bij u een lampje branden? Surf dan snel naar Ethias NV, rue des Croisiers 24, 4000 Luik. RPR Luik BTW BE