VOLGT VOLGT. Topman Andries Olijslager van Friesland Coberco: MST-directeur voelt zich beperkt in zijn mogelijkheden

Transcriptie

1 M a g a z i n e v o o r o n d e r n e m e n d T w e n t e Speciaal 11 en 12 november Twentevisie Jaargang 15 Nummer 8 Oktober 2003 Topman Andries Olijslager van Friesland Coberco: VOLGT VOLGT MST-directeur voelt zich beperkt in zijn mogelijkheden Stork Worksphere in Enschede in zwaar weer In tien jaar is vleessector met banen in Overijssel verdwenen Special beurs Hardenberg: Hennie van der Most gaat mausoleum bouwen Twentevisie Jaargang 15 Nummer 8 Oktober 2003

2 2 Inhoud 4 Friesland Coberco heeft alleen nog boeren in Overijssel 7 Stichting Kans voor een Kind helpt Twentse kinderen in nood Henk Bijker Henk Bijker neemt na zeven jaar afscheid van MST. Is een ziekenhuis een normaal bedrijf? 14 Andries Olijslager Friesland Coberco verdient geld 4 met dubbelfris, niet met kaas... Overijsselse vleessector: wat ging er mis? Twentevisie vroeg het aan Auke Koops van t Jagt Bibob screent ondernemers 14 Henk Bijkers afscheid van MST 17 Beurs: wat doe je als Chinees? 19 Oosterse Turkse Yoghurt 20 Overijsselse vleessector ten onder 23 Ergernis over Duitse tolheffing 28 Stork Worksphere-directeur voor Schut 40 Beeldverslag Memphis 47 Special Ondernemers Relatiedagen Hardenberg: imperium Van der Most nu ook in Rijswijk Colofon Twentevisie is een onafhankelijk economisch magazine dat maandelijks (m.u.v. juli/augustus) verschijnt voor ondernemers in Twente. In dit blad zijn onder meer verhalen opgenomen van interviews die hebben plaatsgehad in het economische radioprogramma Memphis dat elke eerste zaterdag van de maand wordt uitgezonden via Radio Oost. De opnames vinden op dinsdag daaraan voorafgaand plaats in de TOS-ruimte van het Arke Stadion in Enschede. Daarnaast fungeert Twentevisie als officieel mededelingenorgaan voor deelnemers van de Industriële Kring Twente. Uitgever MediaSales Nederland bv., Anninksweg 50, Hengelo, Postbus 702, 7550 AS Hengelo, Telefoon , Fax , twentevisie@mediasales.nl, Website: Directie Martin Wermer Blad managers Anno Oude Engberink, Marion Kosterink Redactie Jan Medendorp (hoofdredacteur) Mario van Santen, Martin Steenbeeke, Eric Brinkhorst (fotografie), Jaap Baart (fotografie columns) Redactie IKT Niko Wind, Saskia Rikhof-Slot, Jaap Baart

3 Vergrijzing geen spookbeeld Ondanks alle paniekverhalen over onbetaalbare pensioenen, het afschaffen van de VUT-regeling en de verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd, ziet de Groningse hoogleraar Johan Groothoff de vergrijzing niet als spookbeeld. De lage arbeidsparticipatie van ouderen is wél een 64 probleem. Rubrieken 33 Financieel Accent 13 Online Strategie 34 Onroerend Goed 43 Juridisch Gezien 30 Nieuws en Feiten 27 Notarieel Advies 39 Personeel en Organisatie 55 IKTelgids 61 IKTvisie op Scope en IKT-nieuws 72 Twente Agenda 62 Verdienen aan inkoop 64 De vergrijzende samenleving 66 Bedrijfsopvolging jaar Loohuis Installatiegroep 70 Breedbandinfrastructuur (fotografie) Secretariaat IKT Hengelosestraat 585, Postbus 5501, 7500 GM Enschede, Telefoon , Fax Website: Advertentie-exploitatie MediaSales Nederland bv., Jeroen Achterberg, Willeke Assink, Aleid Kluivers, Telefoon , Fax , Advertentiemateriaal aan MediaSales Nederland bv., Postbus 702, 7550 AS Hengelo Privé-abonnementen Kosten: 35 per jaar (10 nummers). Opgave: alleen per fax of Basis lay-out & vormgeving TerZake. reclameadvies, Hengelo Lithografie Laserline, Hengelo Druk Roelofs, Enschede Coverfoto Eric Brinkhorst, Beckum Oplage De oplage bedraagt ongeveer exemplaren en wordt verspreid onder IKT-deelnemers, bedrijven met meer dan 5 werknemers, en zogenoemde decision makers. Artikelen uit deze uitgave mogen niet zonder toestemming van de uitgever worden overgenomen. Aan de inhoud van dit blad kunnen geen rechten worden ontleend. MediaSales Nederland bv Witwassen zwart geld België wordt het rijkste land van Europa, zo is de verwachting. Want op korte termijn zal België overstroomd worden door Nederlandse immigranten. Nee, geen politieke vluchtelingen, maar mensen met zwart geld die daar eenvoudig hun buitenlandse valuta legaal kunnen witwassen. Het is niet alleen België, maar ook Italië en naar verwachting ook Duitsland dat fiscaal een paradijs wordt. Dat is niet te danken aan die landen zelf, maar aan Nederland dat een financieel aantrekkelijke regeling op zogenaamd onrechtvaardige moraliteitsgronden aan zich voorbij laat gaan. De regelingen in het buitenland kosten Nederland naar schatting 3 miljard euro. En liefst 27 miljard euro dat aan vermogen ineens vrij te besteden is. Met ingang van 1 januari 2004 gaan sommige EU-landen informatie uitwisselen over spaartegoeden die in een ander EU-land worden aangehouden. De Nederlandse Belastingdienst zal door deze informatie uit het buitenland veel nieuwe bankrekeningen ontdekken. Je hoeft geen helderziende zijn om te begrijpen dat voor die datum de bankrekeningen in die betrokken landen worden verhuisd naar bijvoorbeeld de Kaaimaneilanden. In een aantal landen wordt een praktische regeling ingevoerd: mensen (ook voor Nederlanders) die zich melden, betalen een vast tarief en daarmee is de kous af. De ervaring leert dat zo n generaal pardon goed werkt. Het aangiftegedrag verbetert en de belastingdienst bespaart zich veel tijd voor controle en opsporing. Daarnaast komen voor de belastingdienst vermogens in zicht waarover anders nooit belasting kan worden geheven. De zwartspaarders kunnen met een schone lei beginnen. Minister Zalm weigert echter in Nederland een dergelijke regeling in te voeren om te voorkomen dat anderen die jaarlijks keurig belasting betalen over hun spaargeld zich bedonderd voelen. Nederlandse zwartspaarders hebben naar schatting 60 miljard euro aan verzwegen geld in het buitenland. Als slechts de helft van die mensen van de regeling gebruik zou maken, levert dit de Nederlandse schatkist (bij een tarief van 10%) 3 miljard euro op. Het geld dat daarna legaal is geworden (circa 27 miljard euro, wat jaarlijks nog eens 300 miljoen euro aan belasting oplevert) kan in Nederland besteed of belegd worden. Dat zou een geweldige opsteker zijn voor de kwakkelende economie. Je kunt ook te netjes willen zijn. 3 Commentaar

4 Andries Olijslager Ondemocratische Andries Olijslager leidt het zuivelbedrijf Friesland Coberco: Ik zit de hele dag te denken hoe wij meerwaarde aan melk kunnen geven. Meer dan 700 plaatselijke zuivelfabrieken telde Nederland 120 jaar geleden nog. Coöperaties van en voor de boer. Maar de coöperaties waren intern gericht, en vooral druk over de hoogte van de melkprijs. Maar terwijl de boeren meer en meer melk leverden, wilden de consumenten juist wat anders dan uitsluitend zoetemelk, karnemelk en yoghurt. Friesland Coberco heeft die tegenstelling opgevangen door de coöperatie los te koppelen van het bedrijf: Een vennootschap met een normale Raad van Commissarissen. De coöperatie (de boeren in een gebied van Arnhem tot Texel) is wel 100% aandeelhouder van het marktgerichte bedrijf. De voorzitter runt de coöperatie met de medezeggenschap en alles, een heel democratisch gebeuren. Ik leid het niet-democratisch deel, dat is de onderneming, vat Andries Olijslager samen. Ik zit de hele dag te denken hoe wij meerwaarde aan de melk kunnen geven. De lage marges op de bulkkaas worden gecompenseerd door Appelsientje en Dubbelfris. Onze leden waren gewend de schoorsteen van de fabriek te zien. Kleinschaligheid is leuk voor de mensen, maar we hebben uitgelegd dat zij, onze familieleden noem ik ze altijd, eigenaar zijn een multinational en dan werkt dat niet meer. De boeren zijn door die constructie niet listig buitenspel gezet, vindt Olijslager: Ja, de vergadering van een groot beursfonds is vaak een soort bejaardensoos. Maar naar onze aandeelhoudersvergadering komen honderd gekozen vertegenwoordigers van die familieleden. Die hebben dat jaarverslag heel goed gelezen, die stellen scherpe vragen en die zijn zeer goed bij de les. (door Jan Medendorp) Overijssel Overijssel was tot de fusie het fundament onder Coberco. Het aantal boeren is weliswaar geslonken, maar de werkgelegenheid is praktisch helemaal verdwenen. Er blijven nog bedrijven over in Zwolle en Deventer. Het lijkt erop (vijf jaar na dato) dat Coberco is uitgeleverd aan Friesland. We zaten veel in de centra van dorpen. Daar kun je niet groeien, je krijgt te maken met milieuvergunningen, bereikbaarheid. In Borculo en Lochem zitten we buiten het dorp, daar kunnen we wel verder ondernemen. We hebben gekozen voor een heel beperkt aantal zeer grootschalige bedrijven. We begonnen bijvoorbeeld met twintig kaasfabrieken en we hebben er nu nog acht. We zijn niet bewust bezig om in Overijssel de boel te sluiten en in Friesland niet. Ik ben geen Fries, ik ben een Zeeuw, dus ik ben onbevooroordeeld. En het is nog niet klaar. We hebben moeten groeien en snoeien. Dus groeien met sterke merken, en snoeien om de bulk steeds efficiënter, grootschaliger te verwerken. Ja, daarbij zullen in de toekomst nog meer bedrijven worden gesloten. Waarbij Olijslager direct opmerkt dat er een goudgerand sociaal plan ligt. Deels gemaakt voor de fusie tussen beide grootmachten, omdat ze duidelijkheid en rust wilden. Wat overigens ook gelukt is. De top moest wel een fatsoenlijk plan presteren omdat Olijslager toentertijd bij herhaling opmerkte dat de fusie niet uit armoede was ontstaan. Merkproducten Vijf miljard melk krijgt Friesland Coberco jaarlijks aangeboden om te verwerken, terwijl de markt daar niet om vraagt. Het lukt ons om ongeveer 60 tot 70% van die melk te stoppen in producten met hoge toegevoegde waarde, zoals Chocomel en Friese Vlag koffiemelk. Daarnaast maken wij nog poeder en boter. En heel veel bulkboter en bulkkaas met verwaarloosbare marges. En daarom zoekt Olijslager dagelijks naar producten en bedrijven om zijn melk in te kunnen verwerken en voor een redelijke prijs te verkopen. En

5 verkoopt Dubbelfris om geld te verdienen voor de boeren ketenregisseur daarom werd ook Numico gekocht, nadrukkelijk zonder fabrieken of melk. We kunnen onze melk gebruiken voor Chocomel en Fristi. Friesland Coberco heeft na de fusie vier overnames gedaan, drie kleinere plus Numico waarbij voor de financiering opvallend genoeg geen beroep is gedaan op de boeren. De banken wilden ons dat geld wel lenen op basis van de balans en de kasstroom. Zonder zekerheden, dat doen we nooit. En ook zonder dat de bank naast ons op een directiestoel komt te zitten. We zitten nu wel aan onze grens, als we een nieuwe grote stap zouden maken, zullen we wel aandelen gaan uitgeven. Geen eigen mensen Het succes van de overname is - hoe saillant - te danken aan Brussel die de acquisitie maar liefst acht maanden blokkeerde. We hebben in die tijd een compleet integratieplan gemaakt. En daar zaten veel meer beren op de weg dan bij de fusie. Wij kregen duizenden nieuwe collega s die bijvoorbeeld gewend waren aan hoge bonussen en lage vaste salarissen, die waren zeer gericht op korte termijn. En wij, als familiebedrijf zijn meer gericht op lange termijn. En je moet de tijd nemen. Snerend: Als je te veel fusies achter elkaar doet, struikel je. De kranten staan er bol van. Om te voorkomen dat zijn bedrijf ook bij die driekwart van mislukte overnames en fusies terugkomt, heeft Olijslager een afwijkende visie ontwikkeld: Van alle bedrijven die we overgenomen hebben, werkt het complete management op één mijnheer na nog gewoon bij ons. Dat het management blijft, wordt vaker geëist bij overnames. We namen een 100% familiebedrijf over dat gerund werd door één man. En dat doet hij nog steeds. Ik houd onze eigen mensen weg uit die bedrijven die we overgenomen hebben. En die vinden dat niet altijd leuk. Ik zeg dan jongens, we hebben een winstgevend bedrijf gekocht, dat loopt goed, dus waarom zou het morgen niet goed lopen. Later gaan we rustig met elkaar overleggen waar synergievoordelen zijn te halen. Regisseur In de afgelopen jaren is Nederland getroffen door zo n beetje alle afschrikwekkende dierziektes. Het zuivelbedrijf merkt het meteen in de afzet. Wij worden door de consument en door de supermarkten daarop afgerekend. Wij zijn ook de ketenregisseur. Wij zijn er op gespitst, dat die producten, als er iets mis is, niet in de winkel komen. Daar hebben we geen Ik houd onze eigen mensen weg uit die bedrijven die we overgenomen hebben voedselautoriteit voor nodig. Wij hebben verschillende controlesystemen naar de veehouderij toe. Dat is mooi, maar toch lukte het in de afgelopen jaren moeizaam om bijvoorbeeld in de veevoersector kwaliteitseisen ingevoerd te krijgen. We hebben daar met onze leden inmiddels goede afspraken over gemaakt. Ook met de tientallen veevoederbedrijfjes, daar drong het kwaliteitsbesef wat later door. U kunt toch van uw boeren eisen dat ze alleen zaken doen met gecertificeerde bedrijven. Moet je eens opletten hoe snel het afgelopen is. Afgemeten: Dat is nu ook het geval. Unilever Olijslager adviseert zijn leden met klem het bedrijf nooit naar de beurs te brengen of in de aanbieding te doen bij een mondiale levensmiddelengigant. Als Bush niest, gaat de beurs naar beneden. De boeren moeten hun winst en zeggenschap in eigen hand houden. En dat willen ze gelukkig ook. Ze weten nu dat de melk die ze produceren, afgezet wordt. Unilever of Nestlé kan zeggen sorry, ik heb uw melk niet nodig. Contracten? Die zijn er om opgezegd te worden. Als de EU wordt uitgebreid zal dat voor de boeren geen gevolgen hebben, denkt Olijslager: De West-Europese zuivelindustrie heeft de zuivelindustrie in die landen vrijwel helemaal overgenomen. Wij zitten daar ook en we maken daar producten met lokale melk voor de lokale markt. Daar is niet meer melk beschikbaar dan voor eigen gebruik. Polen heeft wel meer, maar die is van inferieure kwaliteit en niet geschikt voor de export. Ik denk dus niet dat er een enorme golf melk van het oosten naar het westen of omgekeerd zal spoelen. Overigens koopt Friesland Coberco jaarlijks ook zo n acht miljard kilo melk in Nieuw- Zeeland en Australië. Daar maken we poeder van voor de tropen. Andries Ary Olijslager is geboren op 1 januari 1944, hij heeft aan Nijenrode gestudeerd. Olijslager is van huis uit een Zeeuw. Een bureauplakker is hij niet. Hij is kordaat, weet wat hij wil en aan mensen die niet weten waarover ze het hebben (zowel interen als extern) heeft hij een broertje dood. Bij Van Gelder Papier maakte hij zowel een management buy-out mee (1981) als de verkoop aan Van Leer (1988). In 1990 werd hij naar Maatschappij voor Industriële Projecten gehaald voor een turnaround (de staat was nog voor 57% aandeelhouder); het bedrijf is nu opgegaan in Alpinvest. Per 1 mei 1991 is Olijslager bestuursvoorzitter van zuivelcoöperatie Friesland Dairy Foods waar hij (samen met Johan Plageman) de grote man achter de fusie met Coberco was en later verantwoordelijk voor de overname van 664 miljoen voor een deel van Numico. In 2002 was de netto-omzet ruim 4,7 miljard euro. Na de fusie met Coberco in 1997 is die gestaag gestegen, net als de winst die vorig jaar 84 miljoen euro bedroeg. Als gevolg van de overname van een deel van Numico (Nutricia) is de schuld in 2001 explosief gestegen tot ruim een miljard euro, maar in 2002 is daarvan al weer 140 miljoen afgelost. Friesland Coberco is verplicht jaarlijks van haar leden meer dan 5 miljard kilo melk af te nemen. Tot in de eeuwigheid. Bij het concern werken bijna mensen van wie het gros (11.200) in het buitenland. Tot in Azië, Midden-Oosten en Afrika bezit Friesland Coberco grote zuivelbedrijven. 5

6 trots? 2003 Sinds Inmiddels zijn we 125 jaar en 4 generaties verder. Wat in 1878 begon als een zaak in goud, zilver en horlogerieën in de binnenstad van Hengelo groeide uit tot een moderne juwelier anno En natuuurlijk zijn we daar best een beetje trots op. Juwelier Knoef Nieuwstraat CS Hengelo ov

7 Grote veiling in Condor City op 3 november (met schoenen van Van Basten) Kans voor een Kind van start Elk kind heeft recht op geluk. Ook dicht bij huis, hier in Twente, zijn er kinderen die veel leed ondervinden. Dat kan lichamelijk zijn, maar ook psychisch of sociaalmaatschappelijk. Door geldgebrek is er vaak geen uitzicht op een verbetering van hun situatie. Toch verdienen ook deze Twentse kinderen natuurlijk hun geluk. Stichting Kans voor een Kind wil aan dat geluk bijdragen, bijvoorbeeld door een hartenwens in vervulling te laten gaan. 7 (door Jan Medendorp) Daar is geld voor nodig. Op maandagavond 3 november organiseert de stichting een grote veiling in Condor City in Enschede van shirts van voetbalcoryfeeën, de wereldrecordschoenen van een atletiektopper, de fiets van een bekende wielrenner, het zadel van een Twentse topspringruiter, de keu van een wereldkampioen biljarten en verder bijvoorbeeld een kunstwerk van een Twentse kunstenaar. Twentse bevlogenheid Een van de initiatiefnemers is Willem Hoevers, medisch verzorger bij Heracles en iemand die leed van kinderen van dichtbij heeft meegemaakt. Een bevlogen mens, die in mei vorig jaar Ben Velthuis en andere bestuursleden van biljartclub Twentevisie vroeg om mee te werken aan de oprichting van een nieuwe stichting die zich inzet voor lijdende kinderen in Twente. Het duurde niet lang voordat er een bestuur van elf mensen was gevormd onder voorzitterschap van Rob Kerkhoven. En na anderhalf jaar hard werken komt nu het eerste evenement in Condor City van de grond, dat hopelijk vele tienduizenden euro s oplevert. Euro s overigens die, op wat onvermijdelijke kosten na, volledig ten goede komen aan het beoogde doel. Unieke gezamenlijke soosavond Het eerste veilingevenement van Stichting Kans voor een Kind wordt een speciale avond voor Twentse (sport)businessclubs. Voor het eerst vindt er een gezamenlijke soosavond plaats (een unieke gebeurtenis), die weliswaar in het teken staat van Kans voor een Kind, maar tegelijkertijd alle gelegenheid biedt om te netwerken en met andere businessclubs kennis te maken. De businessclubs die hun medewerking hebben toegezegd, zijn Business Club Pollux (Arke Pollux), Business Club Heracles, Stichting Gouden Aktie (FC Twente), de Twentse Ondernemers Sociëteit (FC Twente), Billiard Excellent Business Club (Twentevisie/BC Hengelo), Club van 83 (FBK), SIOCH, Commerciële Club Twente, Stichting Sport Promotion Achilles 12, T-4 en VSH (ondernemers binnenstad Hengelo.) Sporters, Tom en Trijntje Tal van topsporters die met het lot van deze kinderen begaan zijn, zullen acte de présence geven. Daarvoor zijn de selecties van Heracles, FC Twente, Arke Pollux en Twentevisie/BC Hengelo uitgenodigd en zoals het er nu uitziet zullen velen van hen aanwezig zijn om hun sympathie voor Kans voor een Kind te onderstrepen. Die sympathie komt ook van de kant van Tom Egbers, die belangeloos de presentatie verzorgt, samen met de eveneens enthousiaste Kim Kötter. Ook de Twentse band The Heat is On, die de avond muzikaal omlijst, verlangt voor zijn optreden geen tegenprestatie. Het evenement wordt afgesloten met een optreden van Trijntje Oosterhuis. Geveild worden onder meer gesigneerde Barcelona-shirts van Marc Overmars, Frank de Boer en Patrick Kluivert. Voetbalschoenen (ook gesigneerd) van Marco van Basten, de schoenen waarop Haile Gebrselassie zijn wereldrecord op de 10 kilometer in Hengelo liep. Verder het schaatspak van Erik Hulzebosch, shirts van FC Twente, Heracles, Patrick Pauwe (Feyenoord), Jan Vennegoor of Hesselink (PSV), Rik Platvoet (ADO) Arnold Bruggink (Mallorca), Bert Konterman en Ronald de Boer (Glasgow Rangers), Dudek (Liverpool), Lehmann (Arsenal), Douglas (Celtic) en wielrenster Leontien van Moorsel. rekeningnummer Onder de hamer gaan onder andere de schoenen van Van Basten en Haile Gebrselassie.

8 Screening van Waarom geen 10 Alsof alleen ondernemers de wet zouden ontduiken. De ramp in Enschede leert dat wel de betrokken ondernemers aangepakt worden, maar de ambtenaren gaan vrijuit terwijl die minstens zoveel fouten hebben gemaakt. Aanbestedende overheden kunnen sinds kort bedrijven in de bouw, de ICT en het milieu laten screenen op hun integriteit. De screening wordt uitgevoerd door bureau Bibob, onderdeel van het ministerie van justitie. Bibob staat voor Bevordering IntegriteitsBeoordelingen door het Openbaar Bestuur. Bureau Bibob screent bedrijven, hun eigenaren en managers, financiers en onderaannemers. Daarvoor heeft bureau Bibob toegang tot bronnen waar de aanbestedende overheden zelf geen toegang toe hebben zoals belastingdossiers, politie- en justitieregisters, kentekenregistraties en dossiers van bijvoorbeeld de arbeidsinspectie. Dit is in het belang van alle partijen, benadrukt Marc Kuipers van de directie bestuurszaken waarvan bureau Bibob een onderdeel is. Onder meer ministeries, provincies, gemeenten en rijkswaterstaat kunnen bij zijn bureau terecht. Dit is een gedeelde kans voor zowel de overheid als het bonafide bedrijfsleven om er schone branches van te maken, aldus Kuipers. Dat bureau Bibob alleen bedrijven screent in de bouw, het milieu en de ICT is in het parlement zo besloten, zegt Kuipers. Over drie jaar heeft evaluatie plaats waarbij wordt bekeken of het aantal sectoren moet worden uitgebreid. Het AVBB heeft destijds bij de totstandkoming van de wet Bibob geprotesteerd tegen de criminaliserende uitwerking daarvan voor de bouw, maar het was aan het parlement om die afweging te maken. Van Traa (door Willem Nijeboer) De oprichting van bureau Bibob is een uitvloeisel van de Parlementaire Enquêtecommissie Opsporingsmethoden, ook wel de commissie Van Traa genoemd. Een belangrijke conclusie van Van Traa was dat de overheid enerzijds heel veel geld, moeite en tijd besteedt aan het opsporen en vervolgen van criminelen, maar deze figuren aan de andere kant ook opdrachten, subsidies en vergunningen verstrekt. Om dat te voorkomen is de wet Bibob tot stand gekomen. Het kan niet zo zijn dat iemand die is veroordeeld voor omkoping meedingt in aanbestedingen, aldus Kuipers. Of het maken van onderlinge prijsafspraken, zoals naar voren kwam uit de Parlementaire Enquête Bouwnijverheid, per definitie tot criminele activiteiten wordt gerekend, kan Kuipers nog niet zeggen. Met de weging van dat soort zaken zijn we nog in de beginfase. Overheden zijn niet verplicht bureau Bibob te raadplegen. Als ze dat doen, moeten ze daarvoor eerst een officiële beleidslijn ontwikkelen om te voorkomen dat inschrijvers er plotseling achter Nu de overheid met de wet Bibob voor zichzelf mogelijkheden heeft geschapen slechts zaken te doen met bonafide bedrijven komt er voor opdrachtgevende bedrijven iets vergelijkbaars. Dat is de verklaring omtrent het gedrag van rechtspersonen. Natuurlijke personen kunnen sinds jaar en dag bij de gemeente zo n verklaring aanvragen, die in de volksmond verklaring van goed gedrag heet. De gemeente geeft deze verklaring na screening van de betrokkene af. Begin volgend jaar kunnen bedrijven voor zo n verklaring terecht bij het ministerie van justitie. Het Centraal Orgaan Verklaring Omtrent het Gedrag (COVOG) van de Directie Bestuurszaken voert die taak uit. Bedrijven kunnen geen inlichtingen inwinnen over het gedrag van andere bedrijven, maar ze kunnen hun zakenpartners - bijvoorbeeld hun onderaannemers - in de loop van volgend jaar wel om een dergelijke verklaring vragen. Contractueel kan dat zeer interessant zijn, aldus Oost.

9 ondernemers kan overheidsopdrachten blokkeren controle van de overheid? komen dat ze te maken kunnen krijgen met Bibob-screening. Aanbestedende overheden moeten in dat geval hun inschrijvers zelf een vragenformulier voorleggen en open bronnen raadplegen zoals de KvK, het Kadaster en het internet. Levert dat twijfels op, dan kunnen ze bureau Bibob vragen een onderzoek in te stellen en een gemotiveerd advies uit te brengen. De aanbesteder zelf blijft verantwoordelijk voor de aanbesteding. Wanneer het Bibob-advies negatief is en de aanbesteder van plan is het advies te volgen, krijgt de inschrijver dat ter inzage. Hij of zij krijgt de kans daarop te reageren en daarna valt de beslissing of de inschrijver mag meedingen of niet. Harde feiten Het is natuurlijk mogelijk dat de inhoud van de reactie de aanbesteder op een ander spoor zet, zegt Jan Oost, hoofd van Bureau Bibob. Voor de inschrijver die het niet eens is met het Bibob-advies staat altijd een gang naar de rechter open. De kans dat iemand behoefte heeft het advies aan de rechter voor te leggen, is volgens Kuipers niet groot. Als je kijkt naar de Europese uitsluitingsgronden, dan zie je dat de drempel niet laag ligt. Je moet behoorlijk wat aan je fiets hebben hangen wil je hierover struikelen. De feiten en omstandigheden moeten buitengewoon hard zijn. Er moet echt sprake zijn van een ernstig gevaar voordat wij negatief adviseren. Als er feiten en omstandigheden worden geschetst die je aantoonbaar kunt weerleggen, dan is de afweging van de publicitaire schade van naar de rechter stappen niet anders dan in andere gevallen. Er zullen ook geen zwarte lijsten worden aangelegd Bouw-, ICT- en milieubedrijven hoeven volgens Kuipers niet te vrezen voor reputatieschade nadat ze bij een inschrijving zijn afgevallen wegens een negatief advies van bureau Bibob. In de krant komt aan wie de opdracht is gegund en dat er acht andere bedrijven hebben ingeschreven. Daar komt niet bij te staan dat er zeven zijn afgevallen op economische gronden en één wegens een negatief Bibob-advies. Er zullen ook geen zwarte lijsten worden aangelegd. Geen drempelbedrag Het is volgens Kuipers en Oost niet zo dat wie eens steelt, altijd een dief blijft. Er zijn wettelijke termijnen voor hoe lang een delict bijvoorbeeld in politie- en justitieregisters geregistreerd blijft. Het is ook niet zo dat de aanbestedingsregels zijn verscherpt. Alleen de Europese aanbestedingsregels worden toegepast, aldus Kuipers. De Parlementaire Enquête Bouwnijverheid heeft niets veranderd aan de Europese uitsluitingscriteria en aan de wet Bibob. Op één punt wijkt het Nederlandse beleid wel af van de Europese regelgeving. Daarin staan voor aanbestedingen drempelbedragen waarboven screening moet plaatshebben. In Nederland gaat het in principe om alle aanbestedingen. De grootte van de vis die moet worden gevangen wordt niet bepaald door het bedrag van de aanbesteding, maar door het gedrag van de betrokkenen, aldus Kuipers. Bureau Bibob heeft voor aanbestedende overheden een website ( bibob) en een helpdesk geopend waar ambtenaren met hun vragen terecht kunnen. Informatie voor bedrijven staat er niet op. Ik zou mij kunnen voorstellen dat de koepelorganisaties uit de bouw, het milieu en de ICT zich diepgaand in dit onderwerp verdiepen en een helpdeskfunctie vervullen, zegt Oost. 11 Bouwers Herman Hazewinkel (VolkerWessels) en Herman Spenkelink (Dura Vermeer) zijn beiden van mening dat door Bureau Bibob de goeden onder de slechten moeten lijden. Of zoals Hazewinkel zegt: De bouw is een sector waarin tienduizenden bedrijven - groot en klein - opereren met een relatief lage toetredingsdrempel. De mensen die met de beste bedoelingen hun boterham in die sectoren verdienen, zullen vanzelfsprekend niet enthousiast zijn over Bibob. Spenkelink gaat een stap verder: Er kan een criminaliserend effect van de wet uitgaan. De adviezen van Bibob worden niet openbaar gemaakt, maar uitsluiting is natuurlijk snel bekend in de markt. Beiden zien toch ook de voordelen, Hazewinkel: Feit is dat door de extra aandacht voor een integriteitstoets ook een reinigend effect optreedt. Spenkelink: Als Bibob zijn werk goed doet, dan kan het niet anders dan dat het betrokken bedrijf op z n minst een twijfelachtig verleden of laakbare handelwijze kent. Maar als een uitgesloten bedrijf zijn leven wil beteren, krijgt het dan ook die kans? Of zal die ene uitsluiting de reputatie voor altijd bezoedelen, vraagt Spenkelink zich af. Hazewinkel vraagt wel om duidelijkheid: Als instanties als Bibob worden ingevoerd is het van belang dat partijen die onderwerp van onderzoek/screening zijn, worden beschermd door transparante en duidelijke procedures, inclusief het recht van inzage in de bevindingen en het recht van verweer. Mijn eerste indruk is dat dit in de regelgeving rondom Bibob goed is verankerd. Bij Spenkelink zit de ergernis dieper. Hij sneert: De bouwbranche roept al jarenlang om een betrouwbare en professionele overheid, waar het gaat om nakomen van afspraken omtrent de continuïteit van werken en (beloofde) opdrachtstromen. Bibob screent alleen de betrouwbaarheid van het bedrijfsleven, dat kan een scheefgroei in de verhoudingen tussen beide partijen tot gevolg hebben. Gerard Sanderink van Centric KSI is ronduit woedend. Alsof alleen ondernemers de wet zouden ontduiken. De ramp in Enschede leert dat wel de betrokken ondernemers aangepakt worden, maar de ambtenaren gaan vrijuit terwijl die minstens zoveel fouten hebben gemaakt. Ook signaleert Sanderink dat deze wetgeving kostenopdrijvend werkt. En dat kan vooral voor MKB-bedrijven net te veel worden.

10

11 Ook op Platform zakelijke dienstverlening. VOOR VRIJBLIJVEND PERSOONLIJK ADVIES. 40 uur internet kost 3 ton Bent u ook zo blij dat u aangesloten bent op een Internet Service Provider (ISP) die bovenop een IX zit of een hele brede redundante verbinding heeft met het Internet en een geklimatiseerde CO2 brandveilige serverruimte bezit? U heeft zich vast wel eens verbaasd over alle kwaliteitskreten die losgelaten worden door de internetwereld. De kreten hebben weliswaar direct met de kwaliteit van de provider te maken. Er zijn echter belangrijkere, maar minder vaak belichte kwaliteitsaspecten. En dat terwijl internet bedrijfskritisch is geworden. Het Internet Het is door zijn eenvoud niet eenvoudig om snel uitleg te geven over wat het Internet is. Er is geen centrale sturing, Internet is een samenspel van miljoenen computers over de gehele wereld. Al die computers zijn met elkaar verbonden. Als u een website raadpleegt van bijvoorbeeld een buitenlandse leverancier dan maakt u gebruik van tal van verbindingen om uiteindelijk bij die computer te komen waar de informatie is opgeslagen. Er staat geen centrale computer die dat regelt, nee: het zijn alleen maar afspraken tussen alle internetproviders. Deze afspraken worden gemaakt op een internetknooppunt, in het jargon Internet exchange ofwel IX genoemd. Alle grotere landen hebben één of meer van deze IX en. ISP s hier, direct of indirect, allemaal op aangesloten. In Nederland heet het belangrijkste knooppunt de AMS-IX, de Amsterdam Internet exchange. Er zijn er echter meer zoals onze lokale NDIX (Nederlands Duitse Internet exchange). Alle belangrijke IX en in de wereld zijn direct met elkaar verbonden, meestal via verschillende verbindingen. Om uit te leggen hoe het bekijken van een website gaat, gaan we even naar de tekening links onder. Stel u hebt een bedrijf en gebruikt een lokale ISP. U wilt een website bekijken van uw leverancier in Londen. De leverancier is aangesloten bij een lokale ISP in Londen. Als u de website van uw klant wilt bekijken gaat deze informatie via huurlijnen en 2 IX en van de Engelse ISP naar uw PC. Uiteraard heeft u de folders van uw lokale ISP goed doorgelezen en een goede kwaliteitskeuze voor bijvoorbeeld uw lokale aansluiting gemaakt. Hier zit het probleem niet. De verbinding tussen die 2 ISP s moet goed zijn, en daar gaat het belangrijkste deel van de kwaliteit van Internet over. Alle concurrenten zijn vrienden De lokale ISP zal in Amsterdam met de andere lokale ISP s zoveel mogelijk afspraken maken. Het is echter bijna onmogelijk dat de lokale ISP afspraken gaat maken met al die providers in het buitenland. Nederland heeft al zo n 200 ISP s, in de wereld zijn er zo n 700 IX en. Je maakt dus afspraken met partijen die op hun beurt weer afspraken met ISP s in andere landen hebben. De inhoud van een afspraak is simpel: het wederzijds koppelen van de netwerken zodat verkeer (de website) snel van de ene naar de andere provider wordt verstuurd. Dit doen nagenoeg alle providers, groot en klein, omdat dit de basis is van het internet. Hoe meer afspraken je over het algemeen hebt, hoe sneller het verkeer uitgewisseld wordt en hoe beter dat voor de klant is. Alle concurrenten hebben elkaar dus hard nodig, een betere basis voor samenwerking is niet denkbaar. Ging het maar zo soepel De fysiek lange weg van uw lokale ISP naar Amsterdam, verder naar Londen en dan naar de lokale ISP van uw leverancier is een gevaarlijke weg, er kan veel mis gaan. De lokale ISP is met een huurlijn verbonden met de AMS-IX, we praten over techniek en dat gaat een keer kapot. De verbinding loopt vaak door de grond en helaas gebeurt het wel eens dat een graafmachine de verbinding kapot trekt. Beide zaken gebeuren altijd als u net die mail met die grote order verwacht! Daarom wil je als ISP een redundante (= dubbel uitgevoerde) verbinding. Aangekomen in Amsterdam moet je zeker weten dat verkeer verder kan. Alle afspraken moeten ook redundant zijn zodat bij calamiteiten het verkeer om Amsterdam heen geleid kan worden. Een vervelend voorbeeld was een stroomstoring waardoor de AMS-IX meerdere uren onbruikbaar was. Schrik niet: twee van de vier locaties van de AMS-IX liggen aan dezelfde straat, ca. 500 meter van elkaar. In feite wil je zeker weten dat alle ISP s met wie je afspraken maakt ook hun afspraken weer dubbel hebben gemaakt. Iedereen kan zelf uitrekenen dat alles dubbel uitvoeren dus ook dubbel geld kost. Is er veel verschil? Als je alle afspraken enkelvoudig hebt gemaakt, wanneer je ervan uitgaat dat alle leveranciers (huurlijn maar ook elektra) minimale uitval hebben, dan kun je als ISP snel waarmaken dat je 99,5% van de tijd bereikbaar bent. Da s heel veel totdat je uitrekent dat 0,5% uitval in een jaar 44 uur onbereikbaarheid is. En dat voor een kritisch bedrijfsproces? Dat kan dus niet. Als je de lijnen redundant hebt, je bent op minimaal 2 IX en aangesloten, je hebt noodstroomaggregaten en je hebt alle afspraken op de IX en dubbel gemaakt, dan ga je als snel naar een garantie van 99,95%. Je hebt alleen alles dubbel aangeschaft en brengt je maximale uitval terug naar 4 uur, hetgeen nog heel veel is. Dit kost vele tonnen per jaar extra maar is niet direct zichtbaar voor u als klant. Echter, het is wel uw bedrijfsproces waar we het over hebben, zeker belangrijk om mee te nemen in uw beslissing. Arwin van Garderen De auteur is directeur bij IntroWeb en deelnemer aan het samenwerkingsverband Online Strategie ( 13 Column on-line strategie