Natiestaat onder druk hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 20 December 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs Maken is een onderdeel van Wikiwijsleermiddelenplein, hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Natiestaat onder druk Vooraf Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Begrippenlijst Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Natiestaat onder druk Vooraf Door globalisering en internationale samenwerking binnen bv. de Europese Unie stelt de natiestaat, de staat met een eigen identiteit en nationaal besef, steeds minder voor. Door globalisering vervagen landsgrenzen, worden landen steeds afhankelijker van elkaar en raken ze steeds meer van hun soevereiniteit kwijt. Worden we steeds meer Europeaan en minder Nederlander? Komt er een einde aan de natiestaat of zal het zo n vaart niet lopen? Daarover gaat deze opdracht. Aan het eind van deze opdracht kun je: uitleggen hoe, door globalisering, landen steeds afhankelijker van elkaar worden. uitleggen hoe landen door globalisering steeds meer van hun soevereiniteit verliezen. uitleggen dat globalisering ten koste kan gaan van nationale identiteit. Eindproduct Als eindproduct van deze opdracht houd je met de hele klas een touwdiscussie. Hoe dat in zijn werk gaat, zul je gaandeweg merken. Jullie sluiten af met een klassengesprek over de uitkomst van de discussie. De touwdiscussie en het klassengesprek gaan over de stelling: De dagen van de natiestaat zijn geteld. De bedoeling is dat je goed nadenkt over de vraag of je het eens of oneens bent met de stelling. Je schrijft op wat je van die stelling vindt, met argumenten, en geeft het door aan een klasgenoot. Met de touwdiscussie en het klassengesprek laat je zien dat je de leerdoelen hebt behaald. Beoordeling De docent beoordeelt de kwaliteit van de touwdiscussie, het klassengesprek en de manier waarop jullie je stellingname met argumenten hebt onderbouwd. Bij de beoordeling let jullie docent op: de inhoud: laten de touwdiscussie en het klassengesprek zien wat je vindt van de stelling dat de natiestaat zal verdwijnen en heb je je mening over die stelling onderbouwd met heldere argumenten? de vorm: zijn de touwdiscussie en het klassengesprek helder en met overtuiging gevoerd? Pagina 2

4 Heeft iedereen de kans gehad om zijn mening over de stelling te geven en toe te lichten? Activiteiten Stap Groepsgrootte Activiteit Stap 1 Alleen Informatie lezen en vragen over globalisering beantwoorden. Stap 2 Stap 3 Alleen Alleen Video bekijken en vragen beantwoorden met behulp van het internet. Video bekijken en vragen over het onder druk staan van de nationale identiteit beantwoorden. Stap 4 Samen Een touwdiscussie voeren met de klas. Benodigdheden Geen bijzonderheden. Tijd Voor deze opdracht heb je 2 uur nodig. Stap 1 Naar een wereld van onderling afhankelijke landen Globalisering is het proces waarbinnen het verkeer van personen, goederen, geld en informatie steeds minder hinder ondervindt van landsgrenzen en afstanden. Dat proces verloopt niet overal ter wereld even snel. Bestudeer uit de Kennisbank het volgende onderdeel over globalisering: KB: Globalisering Vraag Kijk naar kaart E3 op pagina 247 van de Bosatlas (54ste editie). 1. In welk deel van de wereld is de globalisering het verst gevorderd? Die globalisering heeft voor ons zo zijn prettige kanten. Een paar voorbeelden: In een supermarkt heb je een ruime keus uit producten uit vele landen. Via internet, radio en TV en andere media heb je Pagina 3

5 informatie uit de hele wereld razendsnel tot je beschikking. Globalisering houdt in dat meer en meer landen handel met elkaar drijven. Het vergroot de onderlinge afhankelijkheid. Zo is Nederland sterk afhankelijk van Duitsland omdat Duitsland onze belangrijkste handelspartner is. Afhankelijkheid heeft nadelen: Als het slecht gaat met de economie van je belangrijkste handelspartner(s), dan heeft dat gevolgen voor de eigen economie. Veel gehoord is de uitdrukking: als Duitsland niest, dan is Nederland verkouden. West-Europese landen leunen voor hun energievoorziening in belangrijke mate op Rusland en het Midden-Oosten. Als Rusland, om welke reden dan ook, de gaskraan dichtdraait, dan heeft West-Europa een ernstig probleem. Toen in 1973 verschillende Arabische olieproducenten geen olie meer wilden leveren aan onder meer Nederland, had dat grote economische gevolgen. Een paar maanden mochten er zelfs geen auto s rijden op zondag. Gevolgen zijn er niet alleen voor de ontvangers. Ook de leveranciers zelf ondervinden grote problemen. Rusland kan zijn gaskraan niet zomaar dichtdraaien want het land verliest een groot deel van zijn inkomsten en ook de Arabische olieproducenten hielden de boycot niet lang vol. Het kostte ze eenvoudig teveel geld. Toen Rusland en Oekraïne een meningsverschil hadden over betaling van gasrekeningen, heeft Rusland de gaskraan naar Oekraïne een tijd dichtgedraaid. De gaspijp naar Oekraïne vervoert ook het gas naar West-Europa en ook hier ontving men door het Russisch- Oekraïense conflict enkele dagen geen gas. De toegenomen onderlinge afhankelijkheid heeft ook voordelen. De kans dat landen elkaar in de haren vliegen en conflicten met wapens uitvechten, neemt af naarmate globalisering toeneemt. Belangrijkste gaspijpleidingen vanuit Rusland naar West-Europa Bron: Vragen 2. Hoe kun je aan het aanbod van Tv-zenders zien dat er vrij verkeer van informatie is tussen Pagina 4

6 Nederland en de rest van de wereld? 3. Waarom zou ook Rusland zelf hinder ondervinden als de gaspijpleiding door de Oekraïne lange tijd dicht zou gaan? 4. Zou Nederland hard geraakt worden als de gaspijpleiding door de Oekraïne lange tijd dicht zou gaan? Waarom? Stap 2 Steeds minder nationale soevereiniteit Naast de toegenomen onderlinge afhankelijkheid verliezen landen meer van hun soevereiniteit. De staatsmacht raakt meer en meer afhankelijk van ander gezag. Gezag dat buiten de eigen staat ligt. Het is niet zo dat landen zich vrijwillig onderwerpen aan andere landen, maar ze kiezen wel voor aansluiting bij samenwerkingsverbanden. Denk aan de Verenigde Naties, waarvan bijna alle landen ter wereld lid zijn. Of neem de Europese Unie waar nu al 28 landen lid van zijn. Deze supranationale organen, organisaties die boven de nationale staten staan, hebben wel hun eigen huisregels en de leden moeten die regels in acht nemen. De leden van de Verenigde Naties hebben allemaal het Handvest ondertekend en daarnaast ook nog allerlei verdragen. Als een handtekening is gezet en het verdrag door de nationale parlementen is goedgekeurd, dan zit een land vast aan de bepalingen van dat verdrag. Bovendien hebben de leden van de Verenigde Naties enkele bevoegdheden overgedragen aan de Veiligheidsraad. De Veiligheidsraad kan beslissingen nemen om de internationale veiligheid en vrede te bevorderen, ook als daarvoor legers moeten worden ingezet.?ook de Europese Unie heeft een uitgebreid stelsel van regels en verdragen, waaraan de leden zich onderwerpen. De nationale wetgeving is op allerlei punten aangepast aan de regels die in EUverband zijn afgesproken. Steeds meer wetten in Nederland en andere lidstaten van de EU zijn eigenlijk regels die voor de EU zijn gemaakt of zijn aan regels van de EU aangepast. Veel van die regels hebben ons bestaan er gemakkelijker op gemaakt, of goedkoper. Denk aan de open grenzen. Denk aan de gemeenschappelijke munt, waarmee je in grote delen van Europa kunt betalen. Zo kun je goedkoop mobiel bellen overal in de EU, gratis pinnen of geld overmaken naar een bankrekening in het buitenland. Ook mag je overal in de EU wonen en werken. Het gezamenlijk optreden van afzonderlijke natiestaten in EU-verband maakt het ook mogelijk grensoverschrijdende problemen aan te pakken zoals internationale criminaliteit of milieuvervuiling. Pagina 5

7 Gemeenschappelijke afspraken komen niet altijd goed uit. Eurolanden hebben afgesproken dat hun begrotingstekort niet meer dan 3% mag bedragen. Regeringen worden daardoor soms tot flinke bezuinigingen gedwongen, en daar is dan weer niet iedereen blij mee. Daarom zijn er mensen die vinden dat een te groot deel van de staatssoevereiniteit is opgegeven en dat een deel van die macht terug moet naar de eigen regering. Anderen willen nog een stap verder gaan. Kijk naar dit fragment uit de film Nog een keer Geert Wilders die vertelt dat we uit de EU moeten Vragen 1. Zoek twee verdragen van de Verenigde Naties op die Nederland heeft ondertekend (kijk bijvoorbeeld op ). 2. Waarom moet Nederland volgens Wilders uit de EU stappen en de euro afschaffen? 3. Kijk nog eens naar kaart E3 op pagina 247 van de Bosatlas 54ste editie. Wat vind je van dit idee van Wilders? Stap 3 Nationale identiteit onder druk Sommige mensen denken dat globalisering ten koste gaat van nationale identiteit en dat daarmee ook de natiestaat wordt bedreigd in zijn bestaan. Wat bedoelen ze hiermee en hebben ze gelijk? Nationale identiteit is natuurlijk moeilijk af te bakenen. Allerlei zaken, eigenschappen en kenmerken maken de Nederlander tot Nederlander, maar eigenschappen en kenmerken gelden niet voor alle Nederlanders. We zijn niet allemaal hetzelfde. Toch is er wel een dominante cultuur waarmee de meeste Nederlanders zich verwant voelen. De taal, de kleur oranje bij een wereldkampioenschap voetbal, de bitterbal, edammer kaas, koningsdag, dat soort dingen. Wat voor mensen in Nederland geldt, kun je ook zeggen van mensen uit Duitsland, Frankrijk of andere landen. Ook die hebben hun nationale identiteit, dat wil zeggen hun eigen nationale of dominante cultuur. Door die cultuur kunnen zich identificeren met hun land, hun natiestaat. Voor Duitsers is dat Duitsland, voor Fransen Frankrijk, enzovoort. Vraag 1. Noem zoveel mogelijk typisch Nederlandse gewoonten. Pagina 6

8 Door globalisering komen mensen steeds meer in aanraking met talen, gerechten, godsdiensten, normen, waarden en omgangsvormen uit andere landen, bijvoorbeeld omdat er steeds meer arbeidsmigranten immigreren. Voor de één is dat een verrijking, voor de ander een bedreiging van de nationale identiteit. Wat precies tot nationale identiteit behoort wordt ook duidelijk als er kritiek komt uit het buitenland. In oktober 2013 was er een hoop te doen over ons Sinterklaasfeest. In het buitenland wordt het verschijnsel Zwarte Piet als racistisch gezien. Veel Nederlanders kregen het gevoel dat ze aan onze tradities komen. Er werd zelfs een Facebookpagina met een Pietitie opgezet om zoveel mogelijk likes te verzamelen voor behoud van dit culturele erfgoed. Kijk naar dit fragment uit de film VN wil einde aan Sinterklaasfeest. Vraag 2. Waarom wil Verene Shepherd van de Verenigde Naties dat we het Sinterklaasfeest afschaffen? Stap 4 Touwdiscussie Je hebt gezien dat de natiestaat door globalisering en verlies aan soevereiniteit steeds meer onder druk komt te staan. Zal dat leiden tot het einde van de natiestaat? Of komt daaraan tot in lengte van dagen geen einde? Het is aan jullie om daarop een antwoord te bedenken. Dat doen met behulp van een touwdiscussie. Dat gaat zo: De leerkracht geeft je een vel papier met daarop de stelling: De dagen van de natiestaat zijn geteld. Jij schrijft erbij of je het eens of oneens bent met die stelling. Of misschien zit je mening er ergens tussenin. Onderbouw je standpunt met argumenten. Daarna vraagt de leerkracht twee leerlingen naar voren, één die het helemaal eens is met de stelling en één die het totaal mee oneens is. Beide leerlingen krijgen het uiteinde van een touw in handen met de opdracht het strak te houden. Eens staat aan de linkerkant, oneens aan de rechterkant. De andere leerlingen maken één voor één hun vel papier met een paperclip vast aan het touw. Hoe meer een leerling het eens is met de stelling, hoe verder naar links hij het papier Pagina 7

9 aan het touw vastmaakt. Hoe meer de leerling het oneens is met de stelling, hoe verder naar rechts hij het papier aan het touw vastmaakt. Klaar? Dan houd je samen met je klasgenoten een klassengesprek om na te gaan of de natiestaat nog de toekomst heeft en wat je daarvan vindt. Begrippenlijst Global shift Het verplaatsen van het economisch zwaartepunt (vooral productie) van de wereld van het gebied rondom de Atlantische Oceaan (de westerse wereld) naar het gebied rondom de Grote Oceaan (Azië). Globalisering/Mondialisering Op economisch, cultureel en politiek gebied is de wereld door de ontwikkelingen, op onder andere het gebied van vervoer, de afgelopen jaren steeds kleiner geworden. Pagina 8

10 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 20 December 2016 om 09:53 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau HAVO 3; VWO 3; Leerinhoud en doelen Global shift; Globalisering; Aardrijkskunde; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 2 uur en 0 minuten Trefwoorden rearrangeerbare Pagina 9