HRM trends en ontwikkelingen 2012 Goed bekend met het nieuwe jaar

Transcriptie

1 HRM trends en ontwikkelingen 2012 Goed bekend met het nieuwe jaar Datum: 1 januari 2012

2 Helmond, 1 januari uur Er is wellicht in de media niet één jaar al zoveel besproken als Dat had overigens niets met HR trends en ontwikkelingen te maken, maar meer met de jaarkalender van een uitgestorven volk uit Zuid-Amerika. De Maya s voorspelden dat 2012 het jaar van de grote verandering zou zijn. Nu staan we bij Driessen met beide benen gezond op de grond en hechten niet zoveel waarde aan dergelijke oude voorspellingen, maar dat er in 2012 veel zal veranderen lijkt een feit wordt het jaar waarin de gevolgen van de bezuinigingen en de economisch kwakkelende situatie van de wereldeconomie echt voelbaar en merkbaar worden op individueel niveau. In dit artikel worden de belangrijkste trends en ontwikkelingen op HRM-gebied voor 2012 behandeld. We richten ons daarbij specifiek op de publieke sector. Een korte opsomming van thema s die we in 2012 vaak voorbij zullen zien komen: Weg met de regels, tijd voor experimenten! Aan de slag met de arbeidsmarkt Nieuwe regels en wetten hebben grote gevolgen Tijd voor talent Weg met de regels, tijd voor experimenten! Het moet anders, dat is een conclusie die de meeste mensen in de publieke sector getrokken hebben de afgelopen jaren. Deels gemotiveerd door de behoefte om zaken sneller, efficiënter en professioneler te regelen voor de maatschappij en deels aangespoord door de prestatie- en bezuinigingsdruk die het huidige kabinet op de publieke sector heeft laten neerdalen. Deze behoefte aan verandering heeft in de tweede helft van 2011 geresulteerd in de opstart van een aantal experimenten binnen de publieke sector waar we in 2012 nog veel over zullen horen. Twee bijzondere experimenten hebben we er uitgelicht. Prestatiebeloning in het onderwijs Eind november heeft het ministerie van onderwijs een start gemaakt met de eerste experimenten binnen het onderwijs op het gebied van prestatiebeloning. Drie onderwijsinstellingen gaan aan de slag met experimenten voor een individuele beloning of een teambeloning. Scholen in het po, so, vo en mbo kunnen vanaf nu tot 1 april 2012 een aanvraag voor een eerste experiment prestatiebeloning doen. De vakbonden zijn fel tegenstander van prestatiebeloning binnen het onderwijs, maar de ontwikkeling lijkt niet te stoppen. De vraag voor HRM-ers en HR/P&O verantwoordelijken in het onderwijs wordt daarom hoe in plaats van of de eigen onderwijsinstelling ermee aan de slag gaat. Minder regels in zorg Eind december 2011 werd bekend dat diverse instellingen in de ouderen- en gehandicaptenzorg in 2012 gaan uitproberen of ze met minder regels kunnen werken. Twee instellingen gaan zelfs volledig regelvrij werken. Het idee is dat door minder papierwerk meer tijd aan de zorg kan worden besteed en het mogelijk wordt om beter te luisteren naar de wensen van de ouderen en gehandicapten zelf. Staatssecretaris Marlies Veldhuijzen van Zanten maakte bekend dat 28 zorgaanbieders in 2012 met experimenten gaan uitzoeken welke regels echt nodig zijn. Aan de slag met de arbeidsmarkt Volgens de prognoses van het Centraal Planbureau zitten in mensen die tot de beroepsbevolking behoren zonder werk. Dat komt neer op een werkloosheidspercentage van 5,4%, bijna een procent meer dan in 2011 (4,5%). De arbeidsmarkt binnen de publieke sector bevindt zich helemaal in ruwe wateren. Onderwijsinstellingen moeten afscheid nemen van boventallige leraren, in de wetenschap dat ze die over enkele jaren weer nodig hebben door het dreigende lerarentekort. Gemeenten moeten jonge medewerkers ontslaan vanwege reductie van het personeelsbudget, terwijl ook daar over een paar jaar een tekort aan personeel 1

3 verwacht wordt. In de zorg is er nu al sprake van een personeelstekort. Zuid- en Noord-Holland en Utrecht krijgen in 2012 zelfs te maken met een tekort van gemiddeld 10% aan zorgpersoneel. (zie afbeelding hieronder) Flex- en vervangingspools Door de sterke wisseling in vraag en aanbod naar personeel binnen de publieke sector zal in 2012 de vraag naar flexibiliteit alleen maar verder toenemen. Daarmee bedoelen we niet alleen uitzend- of payroll oplossingen, maar ook de vraag naar slimme constructies, zoals flex- en vervangingspools die aangesloten organisaties snel aan vervangend personeel kunnen helpen. Vooral in het onderwijs slaat deze methode erg goed aan omdat bij de toepassing van een vervangingspool scholen niet meer allemaal afzonderlijk op zoek moeten naar een vervanger bij ziekte of afwezigheid. Eén telefoontje naar de beheerder van de vervangingspool is genoeg om de vervanging in werking te zetten en alle administratieve processen te regelen. Driessen is in 2011 al begonnen met dit concept en de resultaten zijn uitstekend. Marktplaats concept Het marktplaats concept wordt in 2012 ook steeds meer toegepast. Daarbij kunnen organisaties hun (tijdelijke) opdrachten of klussen online plaatsen in een eigen systeem en krijgen vervolgens aanbiedingen voor de personele invulling daarvan. Driessen heeft in 2011 onder andere bij de gemeente Deventer en de gemeente Woerden dit concept succesvol geïntroduceerd en geïmplementeerd. Inzet ZZP-ers Volgens een onderzoek van het Economisch Instituut Midden- en kleinbedrijf (EIM) blijft na een lichte groei in 2011 het aantal ZZP-ers in 2012 stabiel. De zelfstandige zonder personeel heeft de afgelopen jaren sterk aan populariteit gewonnen omdat bedrijven met een zzp-er vaak een ervaren, gemotiveerde en flexibele collega in huis halen. Toch kent de inzet van ZZP-ers ook financiële risico s, bijvoorbeeld als de fiscus vindt dat er toch sprake is van een dienstbetrekking. Dit risico kan zich voordoen als een ZZP-er geen juiste VAR verklaring heeft of de administratieve processen rondom de inzet van de ZZP-er niet goed geregeld zijn. Financiële risico s zijn zeker niet gewenst in een periode waarin de budgetten al onder druk staan. Daarom kiezen in 2012 steeds meer organisaties voor de inzet van zelfstandigen via ZZP-contractmanagement. Een opdrachtgever selecteert een ZZP-er en besteedt de controle en administratieve processen rondom de inzet daarna uit aan derden zoals Driessen. Hierdoor loopt de opdrachtgever zelf geen financieel risico. In het bijzonder wint binnen de lokale overheid ZZPcontractmanagement sterk aan populariteit. 2

4 Nieuwe regels en wetten hebben grote gevolgen De afgelopen jaren is er al veel gesproken over nieuwe wet- en regelgeving die de administratieve lasten omlaag moet brengen (efficiëntie) en in moet spelen op de vergrijzende beroepsbevolking (duurzame inzetbaarheid). In 2012 zijn de gevolgen van de nieuwe wet- en regelgeving duidelijk merkbaar. Levensloop- en spaarloonregeling vervangen door vitaliteitspakket Het vitaliteitspakket in vervangt de levensloopregeling en de spaarloonregeling. De spaarloonregeling komt per 1 januari 2012 geheel ten einde en de levensloopregeling wordt vanaf 2012 alleen opengehouden voor deelnemers die op 31 december 2011 minimaal (inclusief rendement) op hun levensloopregeling hebben staan. Het doel van het nieuwe vitaliteitspakket, dat officieel op 1 januari 2013 ingaat, is de arbeidsparticipatie van oudere werknemers en de duurzame inzetbaarheid van werkenden te vergroten. Het vitaliteitspakket omvat onder andere een doorwerkbonus voor 61-plussers, een mobiliteitsbonus voor mensen boven de 50 en diverse loopbaan gerelateerde financiële voordelen zoals vitaliteitssparen en een lagere drempel voor scholingsaftrek. Het vitaliteitspakket is één van de meest concrete voorbeelden van het huidige kabinet in de aanpak van de vergrijzing van de arbeidsmarkt. Nieuwe vakantiewetgeving Per 1 januari 2012 hebben ook werknemers die langdurig ziek zijn voortaan het recht op tenminste 20 vakantiedagen. Onder de huidige wetgeving in Nederland is de opbouw van vakantiedagen bij langdurig zieke werknemers beperkt tot het laatste half jaar. Het wetsvoorstel regelt daarnaast dat werknemers vanaf 1 januari 2012 hun wettelijke vakantiedagen binnen zes maanden na het opbouwjaar moeten opnemen. Daarna komen deze dagen te vervallen. Het kabinet wil daarmee stimuleren dat werknemers regelmatig vakantie opnemen en niet jarenlang dagen opsparen. Ondanks dat de nieuwe wet per 1 januari 2012 ingaat, geldt deze nog niet voor werknemers die onder de CAR-UWO vallen. Deze CAO moet nog aangepast worden naar aanleiding van deze wetswijziging. De onderhandelingen voor de nieuwe CAO zitten op dit moment echter nog muurvast. Werkkostenregeling Uit cijfers van de belastingdienst blijkt dat in 2011 ongeveer 10 procent van de werkgevers overgestapt is op de werkkostenregeling. Een klein percentage, maar voor 2012 liggen de verwachtingen een stuk hoger en wordt er zelfs gesproken over 50%. Bij Driessen is de verwachting dat de meerderheid van de publieke sector aan de slag gaat om de organisatie gereed te maken voor de overgang naar de werkkostenregeling. Dat houdt in dat secundaire arbeidsvoorwaarden en financiële systemen aangepast worden op basis van de WKR. Deze verwachting baseren we op het grote aantal verdiepingsbijeenkomsten werkkostenregeling die we sinds de 2 e helft van 2011 organiseren. Daarin werden zeer veel vragen behandeld van publieke organisaties die zich al in een vergevorderd stadium van invoering van de WKR bevonden. Tijd voor talent Talentmanagement is een thema dat sterk aan populariteit wint. Door de vergrijzende arbeidsmarkt zijn organisaties zich ervan bewust dat het aantrekken en behouden van getalenteerde medewerkers steeds belangrijker wordt. Maar hiermee stopt talentmanagement nog vaak. Alsof talent iets is wat maar voor een select (en vaak jong) gezelschap is weggelegd. Ieder mens heeft talent. In 2012 zullen organisaties in de publieke sector nog meer dan voorgaande jaren op zoek gaan naar alle talenten die binnen de organisatie al aanwezig zijn. De belangrijkste overwegingen daarbij zijn; hoe halen we meer uit onze bestaande bezetting en hoe houden we mensen betrokken en gemotiveerd in verband met het te verwachten personeelstekort in de nabije toekomst. Driessen heeft hier tijdens het HRM jaarcongres Battle for talent op 24 november 2011 nog uitgebreid aandacht aan besteed. 3

5 Overige ontwikkelingen We zouden nog veel meer trends en ontwikkelingen voor 2012 kunnen behandelen, maar dat zou de leesbaarheid van dit artikel niet ten goede komen. We hebben ons nu op de belangrijkste nieuwe trends en ontwikkelingen gericht. Om toch nog wat laatste zaken te noemen hebben we nog een aantal aanvullende zaken hieronder kort onder elkaar gezet. Overheid Focus op kerntaken Doe als organisatie waar je goed in bent en zoek samenwerking met anderen op het gebied van administratie, organisatie en advies. Dit kan in de vorm van participatie in een shared service centre of door zaken te outsourcen naar leveranciers die dankzij schaalgrootte efficiënter en goedkoper werken. Digitalisering en E-HRM Om de efficiency verder te vergroten worden digitale systemen steeds slimmer wordt het jaar waarin de klassieke data opslagsystemen veel terrein moeten prijsgeven aan praktische E-HRM oplossingen en kennissystemen. CAO Gemeenten In december 2011 heeft de VNG een brief gestuurd naar de bonden om de vastgelopen CAOonderhandelingen weer vlot te trekken. De CAO onderhandelingen worden begin 2012 waarschijnlijk weer geopend. Onderwijs Afschaffing vervangingsfonds In maart 2012 zal minister van Bijsterveldt haar advies uitbrengen over hoe de verplichte aansluiting bij het vervangingsfonds in het primair onderwijs beëindigd zou kunnen worden. Van speciaal naar passend onderwijs Vanaf 2012 verandert het speciaal onderwijs. De overheid verplicht de gewone scholen (reguliere scholen) om een passend onderwijsaanbod aan te bieden voor kinderen met een beperking, leer- of ontwikkelingsproblemen, een stoornis of een ziekte. Passend onderwijs is een grote onderwijsvernieuwing. Zorg Samenwerken met gemeenten Een deel van de langdurige zorg, bijvoorbeeld de begeleiding, gaat van de AWBZ naar de gemeenten. De Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO) wordt hiervoor aangepast. Zorginstellingen zullen dus meer gaan samenwerken met gemeenten. Bezuinigingen op fysiotherapie Doordat de overheid bezuinigt op fysiotherapie, komen werkgevers voor financiële verrassingen te staan. De basisverzekering vergoedt alleen nog maar een heel beperkt aantal chronische indicaties, waardoor werknemers die de fysiotherapeut niet kunnen betalen bij de werkgever aan zullen kloppen voor financiële ondersteuning. Cultuur Aanpassing subsidiesysteem De wet op specifiek cultuurbeleid wordt naar verwachting in het najaar van 2012 aangepast. Het doel is om het huidige subsidiesysteem eenvoudiger te maken. 4

6 Meer informatie Aan de totstandkoming van dit artikel hebben diverse collega s bij Driessen meegewerkt. Wilt u meer informatie of heeft u vragen over een specifiek onderwerp? Neem dan contact op met onderstaande collega s: Thema Flexibilisering, flex- en vervangingspools, marktplaats concept, payroll michel.vanhoeij@driessen.nl / ad.vanzutphen@driessen.nl Werkkostenregeling Digitalisering, nieuwe wet- en regelgeving (HRM-helpdesk) Focus op kerntaken, E-HRM, uitbesteden personeels- en salarisadministratie Talentmanagement, opleidingen en trainingen tessa.cornelissen@driessen.nl paul.vantiggelen@driessen.nl koen.derooij@driessen.nl dian.vanbaal@driessen.nl U kunt uiteraard ook telefonisch contact opnemen met bovenstaande collega s via Algemene vragen en of opmerkingen kunt u richten aan communicatie@driessen.nl. Bronvermelding Naast de ervaring uit de praktijk van de professionals van Driessen, is voor de totstandkoming van dit artikel gebruik gemaakt van openbare informatie van het Centraal Planbureau, Centraal Bureau voor de Statistiek, Nationale Atlas Volksgezondheid en het Economisch Instituut Midden- en kleinbedrijf. Over Driessen Driessen is specialist in HRM- en payroll-diensten voor overheid, onderwijs, cultuur en zorg & welzijn. We zijn als geen ander op de hoogte van alle administratieve, arbeidsvoorwaardelijke, financiële en juridische zaken die van belang zijn voor úw HRM-praktijk. We delen actuele kennis en bieden praktische maatwerkoplossingen. We nemen uitvoerende zaken uit handen, zodat u zich kunt concentreren op de menselijke aspecten van het vak. HRM is mensenwerk. En dat moet zo blijven. U het mensenwerk, wij het regelwerk. 5