AUTEURSRECHTELIJKE BESCHERMING VAN VORMGEVING

Transcriptie

1 AUTEURSRECHTELIJKE BESCHERMING VAN VORMGEVING Adonna Alkema Nationaal Auteursrecht Congres

2 Harmonisatie werkbegrip Stijl vs. vormgeving Uitsluiting techniek Totaalindrukken vs. beschermde trekken

3 Ontwikkeling werkbegrip Nederland Idea/expression dichotomie

4 Spanningsveld Enerzijds: wens om creatieve prestaties te beschermen De Beaufort, 1932

5 WIPO 1978, Guide to the Berne Convention

6 Spanningsveld Anderzijds: uitingsvrijheid Men behoeft geen rechten gestudeerd te hebben om in te zien, dat er tussen het auteursrecht en de informatievrijheid een zekere spanning bestaat. Hugenholtz, 1989

7 Oplossing 1: idea / expression it is the form of expression which is capable of protection and not the idea itself. WIPO 1978, Guide to the Berne Convention

8 De Beaufort, 1932

9 De artistieke gedachte alleen wordt niet beschermd; object van het auteursrecht is de door een zintuig waarneembare gedachte, de geschilderde schilderij, het geboetseerde beeld, enz. enz. MvA Auteurswet 1912

10 HR 1946 Van Gelder/Van Rijn

11 HR 1946 Van Gelder/Van Rijn dat alleen de vormgeving die de uiting is van datgene wat den maker tot zijn arbeid heeft bewogen de bescherming van het auteursrecht geniet.

12 HR 1946 Van Gelder/Van Rijn Vrij is het bezigen van hetzelfde materiaal, het bewerken daarvan volgens eenzelfde, een bepaald artistiek effect opleverende methode, het volgen van den stijl.

13 HR 1995 Decaux/Mediamax Aan het enkele ontwikkelen of inzetten van een nieuwe mode of stijl komt geen bescherming krachtens het auteursrecht toe.

14 it all depends on what you mean by ideas. Laddie c.s. 1979

15

16 HR 2013, Broeren/Duijssens De Auteurswet geeft geen exclusief recht aan degene die volgens een - hem kenmerkende - stijl werkt. ligt de gedachte ten grondslag dat de auteursrechtelijke bescherming van abstracties als stijlkenmerken een ontoelaatbare beperking van de vrijheid van creatie van de maker zou meebrengen, en aldus een rem op culturele ontwikkelingen zou vormen.

17 Ontwikkeling werkbegrip Nederland Voorwaarden voor bescherming

18 Oplossing 2: drempel Alleen de creatieve prestatie, datgene wat aan de schepping eigen, persoonlijk, oorspronkelijk is, is beschermd.

19

20 HR 1991, Van Dale/Romme Vereist is dat het werk een eigen, oorspronkelijk karakter heeft en het persoonlijk stempel van de maker draagt.

21 HR1985, Screenoprints Opvatting A: eigen oorspronkelijk karakter en persoonlijk stempel maker Opvatting B: bij werken van toegepaste kunst tevens een zekere kunstwaarde BenGH: Opvatting A

22 HR 2008, Endstra Eigen, oorspronkelijk karakter = vorm is niet ontleend aan die van een ander werk Persoonlijk stempel = vorm is resultaat van creatieve keuzes

23 HR 2008, Endstra Gaat om een kenmerk dat uit het voortbrengsel zelf is te kennen. Niet vereist dat de maker bewust een werk heeft willen scheppen, bewust creatieve keuzes heeft gemaakt of bewust voor de vorm heeft gekozen die het werk heeft gekregen.

24 Creatieve keuzes? Daarbuiten valt in elk geval een vorm die zo banaal of triviaal is, dat daarachter geen creatieve arbeid van welke aard ook valt te aan te wijzen.

25 HR 2006, Technip Hof: Selectie heeft niet plaatsgevonden op basis van een subjectieve beoordeling. HR: Sterke aanwijzingen dat bij de selectie de persoonlijke, onder meer op ervaring en analytisch vermogen berustende visie van de maker(s) ( ) een belangrijke rol speelt.

26 HR 2006, Technip Aan werktoets kan ook zijn voldaan wanneer: de selectie is gebaseerd op wetenschappelijke of technische kennis, inzicht en ervaring, betrekking heeft op objectieve wetenschappelijke gegevens, en gericht is op doeleinden van wetenschappelijke of technische aard.

27 Ontwikkeling werkbegrip Nederland Uitsluiting techniek

28 HR 2006, Lancome/Kecofa Auteursrecht vindt begrenzing waar het eigen, oorspronkelijk karakter enkel datgene betreft wat noodzakelijk is voor het verkrijgen van een technisch effect

29 HR 1995, Dreentegel Vorm van de Dreentegel te zeer het resultaat van een door technische uitgangspunten beperkte keuze

30

31 Samenvattend Geen bescherming voor idee of stijl; Ook niet voor oorspronkelijke elementen die enkel datgene betreffen wat noodzakelijk is voor technisch effect Wel voor vorm die resultaat is van bewuste of onbewuste creatieve keuzes

32 Maar let op: Combinatie van onbeschermde elementen kan wel beschermd zijn heeft het hof [terecht] geoordeeld dat de originaliteit en het persoonlijk stempel van de maker zijn gelegen in de combinatie van - op zichzelf bekende vormgevingselementen, waardoor de combinatie getuigt van een creatieve prestatie

33 Het Europese werkbegrip Voorwaarden voor bescherming

34 HvJ 2009, Infopaq Het auteursrecht kan alleen gelden met betrekking tot materiaal dat oorspronkelijk is in die zin dat het gaat om een eigen intellectuele schepping van de auteur ervan

35 HvJ 2011, Painer Eigen intellectuele schepping = schepping vormt uitdrukking persoonlijkheid auteur. wanneer de auteur zijn creatieve bekwaamheden tot uiting heeft kunnen brengen door het maken van vrije en creatieve keuzen

36 HvJ Eigen intellectuele schepping = schepping vormt uitdrukking persoonlijkheid auteur. wanneer de auteur zijn creatieve bekwaamheden tot uiting heeft kunnen brengen door het maken van vrije en creatieve keuzen HR Persoonlijk stempel = vorm die het resultaat is van scheppende menselijke arbeid en dus van creatieve keuzes, en die aldus voortbrengsel is van de menselijke geest

37

38 HvJ 2011, Dataco Maker moet zijn creatieve vaardigheden op een originele manier tot uiting hebben gebracht; persoonlijke noot dat het samenstellen van de databank deskundigheid van de maker vergt is niet relevant. HR 2008, Technip Creatieve keuze kan ook zijn: keuze gebaseerd op wetenschappelijke of technische kennis, inzicht en ervaring, terwijl de selectie gericht is op doeleinden van wetenschappelijke of technische aard.

39 Het Europese werkbegrip Uitsluiting techniek

40 HvJ 2010, BSA Onderdelen van een werk die louter worden gekenmerkt door hun technische functie, voldoen niet aan het criterium. Technische overwegingen, regels of beperkingen die geen ruimte laten voor creatieve vrijheid. HR 1987, Screenoprints HR 2006, Parfum Geen bescherming indien oorspronkelijk karakter enkel datgene betreft wat noodzakelijk is voor het verkrijgen van een technisch effect. Vgl. ook HR 1995, Dreentegel: te zeer resultaat van door technische uitgangspunten beperkte keuze.

41

42 Het Europese werkbegrip Uitsluiting idee, (persoonlijke) stijl

43 HvJ 2010, BSA aangezien de verschillende manieren om een idee uit te voeren dan zodanig beperkt zijn dat het idee samenvalt met de uitdrukking ervan. HR Van Gelder/Van Rijn alleen de vormgeving die de uiting is van datgene wat de maker tot zijn arbeid heeft bewogen..

44 Stokke-arresten

45 Scandinavische stijl Minimalistische vormgeving Idee?

46 STOKKE / CARLO, ALPHA, THOMAS EN JASMINE

47 Stokke-arresten Werkbegrip

48 HR 2013, Stokke Om voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking te komen, is vereist dat het desbetreffende werk een eigen, oorspronkelijk karakter heeft en het persoonlijk stempel van de maker draagt (vgl. HR 30 mei 2008, (Endstra)).

49 HR 2013, Stokke Het HvJEU heeft de maatstaf aldus geformuleerd dat het moet gaan om "een eigen intellectuele schepping van de auteur van het werk" (HvJEU 16 juli 2009, (Infopaq I)).

50 Eigen oorspronkelijk karakter en persoonlijk stempel = Eigen intellectuele schepping van de auteur Vorm resultaat van niet-ontleende ( eigen ) vrije en creatieve keuzen van de auteur

51 Stokke-arresten Techniek uitsluiting

52 HR 2013, Stokke werkbegrip vindt begrenzing waar het eigen, oorspronkelijk karakter enkel datgene betreft wat noodzakelijk is voor het verkrijgen van een technisch effect.

53 HR 2013, Stokke Elementen van het werk die louter een technisch effect dienen of te zeer het resultaat zijn van een door technische uitgangspunten beperkte keuze, zijn van bescherming uitgesloten.

54 HR 2013, Stokke uitsluiting van auteursrechtelijke bescherming strekt zich niet uit tot alle elementen die een technische functie bezitten: daarmee zou de industriële vormgeving ten onrechte buiten het bereik van het auteursrecht geplaatst worden.

55 HR 2013, Stokke Het feit dat het werk voldoet aan technische en functionele eisen laat onverlet dat de ontwerpmarges of keuzemogelijkheden zodanig kunnen zijn dat voldoende ruimte bestaat voor creatieve keuzes van de maker.

56 HR 2013, Stokke Maar: ook een combinatie van op zichzelf niet beschermde elementen, kan beschermd zijn, mits de combinatie het persoonlijk stempel van de maker draagt.

57 Hof Amsterdam Succes Tripp Trapp niet alleen gelegen in onderscheidende vormgeving, maar met name ook in de praktische bruikbaarheid.

58 Staanders met groeven tbv verstelbare plankjes Verbinding dmv rugleuning en stangen Door trap' effect kan kind zelf op stoel klimmen Door schuin naar achter hellende staanders is stoel ondanks de sobere/rudimentaire vormgeving stabiel

59 Hof Amsterdam Deze in overwegende mate technisch en functioneel bepaalde kenmerken, hoe vernieuwend deze destijds ook mogen zijn geweest, zijn onvoldoende terug te voeren op creatieve keuzes. Auteursrechtelijke bescherming kan daarop dus geen betrekking hebben.

60 Hof Amsterdam Het gaat hier in de eerste plaats om een gebruiksvoorwerp. Het auteursrecht biedt geen grondslag om derden af te houden van de toepassing van de (combinatie van) elementen waaraan de stoel zijn bruikbaarheid ontleent.

61 HR 2013, Stokke Oordeel hof niet onjuist of onbegrijpelijk: Hof heeft kennelijk geoordeeld dat de genoemde elementen (ook) in combinatie louter een technische functie dienen of te zeer een resultaat zijn van een door technische uitgangspunten beperkte keuze.

62 HR 2013, Stokke Kennelijk heeft het hof geoordeeld dat de ontwerpmarges zodanig waren dat voldoende ruimte bestond voor creatieve keuzes; meegroei-effect ook kan worden bereikt dmv andere uitvoeringsvormen die een geheel andere totaalindruk oproepen.

63

64 Stokke-arresten Stijl uitsluiting

65 HR 2013, Stokke Dat elementen van het werk binnen een bepaalde mode, stijl of trend passen, betekent niet dat ze onbeschermd zijn. Het gaat erom of de vormgeving van de (combinatie van de) elementen zodanig is dat op een voldoende eigen wijze uiting is gegeven aan de stijl, trend of mode.

66 Wat blijft over? Strakke karakter L-vorm Hoekige vorm Schuine staanders waarin alle elementen van de kinderstoel zijn verwerkt

67 INBREUKVRAAG

68 Geharmoniseerd? (Infopaq) Delen werk beschermd, indien zij bepaalde van de bestanddelen bevatten die uitdrukking vormen van intellectuele schepping. Ov 21 considerans richtlijn: brede omschrijving noodzakelijk van handelingen die onder reproductierecht vallen.

69 Geharmoniseerd? (Infopaq) Artikel 2 richtlijn: direct of indirect, tijdelijk of duurzaam en met welke middelen en in welke vorm ook. Bijgevolg komt aan de verleende bescherming een ruime omvang toe.

70 Geharmoniseerd? (Infopaq) Gedeeltelijke reproductie valt ook onder reproductierecht, indien dat gedeelte uitdrukking geeft aan de eigen intellectuele schepping van de auteur. Totaalindrukken?

71 HR 2013, Stokke Mate waarin totaalindrukken overeenstemmen Auteursrechtelijk beschermde trekken zijn bepalend

72 HR 2002, Accordo/Tros Of het beweerdelijk inbreukmakende werk in zodanige mate de auteursrechtelijk beschermde trekken van het eerdere werk vertoont dat de totaalindrukken die de beide werken maken te weinig verschillen voor het oordeel dat het eerstbedoelde werk als een zelfstandig werk kan worden aangemerkt.

73 HR 2013, Stokke Combinatie van niet beschermde elementen kan een beschermde trek zijn, als combinatie aan werktoets voldoet Bij vergelijking totaalindrukken moeten dus ook onbeschermde elementen in aanmerking worden genomen

74

75 EINDE