Spelregels vangnetregeling Bundeling van Uitkeringen en inkomstenvoorzieningen aan Gemeenten (BUIG) 2015 Ten Boer

Transcriptie

1 AAN DE RAAD VAN DE GEMEENTE TEN BOER Raadsvergadering: 28 oktober 2015 Registratienummer: TB Agendapunt: 8 Onderwerp: Voorstel: Toelichting: Spelregels vangnetregeling Bundeling van Uitkeringen en inkomstenvoorzieningen aan Gemeenten (BUIG) 2015 Ten Boer 1. Kennisnemen van de nieuwe spelregels voor de vangnetuitkering over 2015 en de genomen en nog te nemen maatregelen gericht op tekortreductie. 2. Kennisnemen van de achtergrond van het tekort en de genomen en voorgenomen maatregelen die gericht zijn op tekortreductie. 3. Wel/geen opvattingen kenbaar te maken. Samenvatting Met dit raadsvoorstel willen wij uw raad informeren over de vangnetregeling van de wet BUIG (Bundeling van Uitkeringen en Inkomstenvoorzieningen aan Gemeenten). Deze regeling is door het rijk versoepeld (kamerbrief 19 juni 2015) voor 2015 en 2016, mits aan een aantal voorwaarden wordt voldaan. Onze gemeente verstrekt ook in 2015 meer aan bijstandsuitkeringen dan er aan middelen beschikbaar zijn gesteld. Het tekort is zodanig hoog dat de vangnetregeling na aftrek van het eigen risico in werking treedt. Op het geprognosticeerde tekort van ,- zal Ten Boer ,- voor eigen rekening moeten nemen. Het restant past het Rijk op aanvraag en onder voorwaarden bij. De uiteindelijke aanvraag dient voor 1 augustus 2016 te worden gedaan. Een van de voorwaarden is dat de raad in het lopende jaar (2015) wordt geïnformeerd over het tekort en over de maatregelen die inmiddels zijn en worden genomen om tot reductie van het tekort te komen. De raad dient in de gelegenheid te worden gesteld om daarop een zienswijze kenbaar te maken. Dit raadsvoorstel voorziet in deze voorwaarde. Toelichting BUIG/vangnetregeling Gemeenten ontvangen van het Ministerie van SZW jaarlijks een budget om daaruit de kosten van uitkeringen te kunnen betalen, dit is het BUIG budget. In principe moeten gemeenten zich redden met dit toegekend budget, overschotten mag de gemeente houden en tekorten moeten uit eigen middelen worden aangezuiverd. Tot 1 januari 2015, het moment waarop de Participatiewet in werking is getreden, bedroeg het eigen risicopercentage 10% voor de gemeente. Tekorten daarboven konden worden gecompenseerd door het Rijk (de IAU-aanvraag). Per 1 januari 2015 is voor gemeenten met meer dan inwoners een nieuw verdeelmodel ingevoerd, het zogeheten multiniveau-model. Voor gemeenten kleiner dan inwoners, waartoe Ten Boer behoort, blijft het budget toegekend worden op basis van de historische uitgaven in. De vangnetregeling, die beoogt gemeenten met een tekort groter dan het eigen risico te compenseren, is echter voor alle gemeenten, ongeacht het inwoneraantal, gelijkgetrokken. De incidenteel aanvullende uitkering (IAU-uitkering) volgens de oude regeling, waarop Ten Boer de afgelopen jaren steeds een beroep heeft moeten doen,

2 kan in 2016 (voor het tekort van 2015) niet meer worden aangevraagd. Voor 2015 en 2016 geldt een eenvoudig vangnet. In eerste instantie behelsde dat vangnet in de eerste trede een eigen risico van 7,5% met daarboven tot 12,5% een compensatiemogelijkheid van de helft van de overschrijding. Bedragen boven de 12,5% zou het Rijk volledig compenseren. In de kamerbrief van 19 juni 2015 is die regeling, na afstemming met VNG, verder versoepeld. Het eigen risico is verlaagd naar 5%, met een vergoeding van de helft tot 10% en daarboven volledig. Hiermee wordt het eigen risico voor gemeenten verder teruggedrongen. Dat geldt ook voor Spelregels vangnetuitkering Ook de spelregels met betrekking tot de aanvraag voor de vangnetuitkering zijn gewijzigd. Belangrijk daarbij is dat indien een gemeente constateert dat er mogelijk een tekort gaat ontstaan groter dan 10%, deze op dat moment hiervoor een analyse maakt en deze kenbaar maakt aan de gemeenteraad, inclusief voorgestelde maatregelen om het tekort zo maximaal mogelijk te dempen. De gemeente moet namelijk kunnen aantonen dat zij in 2015 een proces in gang heeft gezet dat gericht is op tekortreductie. De opvatting van de raad dient hierover gevraagd te worden en vastgelegd. Daartoe dient dit raadsvoorstel. Cijfermatig Voor het jaar 2015 verwacht de gemeente een tekort van ,- op de gebundelde uitkering (BUIG). Toepassing van de vangnetregel (eerste trede 5%: 100% eigen risico, tweede trede 5-10%: 50% compensatiemogelijkheid, en daarboven volledige compensatie) leidt tot het volgende: Het voorlopig toegekend budget van SZW (bijgesteld per mei 2015) bedraagt 1,075 miljoen euro, de drempel van 5% bedraagt dan ,-. Dit bedrag komt volledig voor rekening van de gemeente Ten Boer. Stap 1: ,- komt volledig voor rekening van de gemeente Ten Boer. Resteert een tekort van , ,- = ,-. Stap 2: tekort tussen de 5% en 10%. De drempel van 10 % bedraagt betekent een bedrag van ,-. Op het meerdere boven de ,- geldt een eigen risico-aandeel van 50% = ,-. Totaal eigen risico is derhalve ,-. Stap 3: Voor dat resterende tekort van ,- (284k-81k) kan volledig een beroep worden gedaan op de vangnetuitkering. Wanneer aanspraak mogelijk? Om aanspraak te kunnen maken op deze vangnetuitkering over 2015, die voor 1 augustus 2016 moet worden aangevraagd, is het van belang dat de volgende documenten bij het verzoek worden gevoegd: 1. Een globale analyse van de mogelijke oorzaak en omvang van het tekort, mede in het kader van de inwerkingtreding van de Participatiewet en de eerdere financiële resultaten van de uitvoering van de WWB, en van de verwachte ontwikkelingen van dat tekort in de komende jaren. 2. Een brief, of vergelijkbaar document, waarmee het college de raad heeft geïnformeerd over zijn analyse en de maatregelen die worden genomen, dan wel worden overwogen om tot tekortreductie te komen. 3. Een document waaruit de opvattingen van de gemeenteraad hieromtrent blijken. 4. Een overzicht van wat de gemeente in 2015 feitelijk heeft gedaan om het tekort het hoofd te bieden en hoe zij het effect daarvan kwalificeert. Dit raadvoorstel ziet alvast op de punten 2 en 3.

3 Achtergrond tekort/maatregelen Als gevolg van de economische ontwikkelingen is het aantal ww- en bijstandsaanvragen de afgelopen jaren fors gestegen in Ten Boer. Op dit moment telt het bestand 88 bijstandsuitkeringen en 8 uitkeringsrechten IOAW/IOAZ. Onderstaande tabel laat treffend de ontwikkeling zien van de afgelopen jaren. Aantal uitkeringen * Bijstand IOAW/IOAZ * okt 2015 Na 2012 is er sprake van een zeer sterke stijging. Hogere werkloosheidscijfers met navenant extra instroom in de bijstand is ook een landelijke trend. De regionale en landelijke ontwikkelingen op de arbeidsmarkt, bedrijfsinkrimpingen (o.a. faillissementen), bezuinigingen op arbeidsplaatsen ook bij overheidsinstellingen, zijn overigens factoren die voor de gemeente moeilijk zijn te beïnvloeden. Aan de poort doen we reeds het maximale om zicht te krijgen op het klantprofiel. We screenen en diagnosticeren klanten. We brengen vaardigheden en competenties in kaart. We spreken mensen erop aan om vooral actief te blijven en naar werk te blijven zoeken. De consulent re-integratie voert gesprekken om te komen tot een maatgericht (re-integratie)traject. Steeds meer klantkennis Recentelijk hebben wij het bijstandsbestand nader onder de loep genomen en heeft er een administratieve screening plaatsgevonden. We hebben nu nog beter zicht verkregen op de mensen die een bijstandsuitkering hebben, op welke trede van de participatieladder men zich bevindt en of er arbeidsperspectief is. Ook weten we voor welke bijstandsgerechtigden maatschappelijke participatie eerst het maximaal haalbare is. Het inzoomen op het klantenbestand levert de nodige ervarings-informatie op. Het gaat erom dat we verder de belemmeringen in kaart brengen en deze in samenspraak met de bijstandsgerechtigde wegnemen, waarbij we mensen aanspreken op eigen kracht en initiatief. Dat we ook oog hebben voor eerder verworven (verborgen) competenties waarover de mensen mogelijk beschikken. Daarbij zullen we mensen attenderen op arbeidsmarktrelevante trainingen en scholing/opleidingstrajecten. Investeringen in kennis en kunde, ook al is er nog geen baan in het vooruitzicht, kunnen zich ooit uitbetalen. Het merendeel van de klanten die geen re-integratietraject hebben, zijn bekend bij de dorpscoaches van De Deel. Aldaar beschikt men over informatie over de rechthebbenden. De klanten die vallen onder de noemer van maatschappelijke participatie en die vrijwilligerswerk willen en kunnen doen, hebben de aandacht van alle dorpscoaches. Op korte termijn starten we een actie op de klanten die geen re-integratietraject hebben, maar van wie we wel verwachten dat ze terecht kunnen komen op niveau 4/5/6 van Participatieladder. Initiatieven om het klantenbestand nog meer integraal op te pakken, waarbij we een verbinding willen leggen met andere leefgebieden, gaan we verder uitbouwen en borgen. Ook nemen we in onze afwegingen nog mee of een rechtmatigheidstoetsing op het bijstandsbestand nog zinvol kan zijn, gelet op de screening die reeds heeft plaatsgevonden. Een idee tot slot kan zijn om in een bepaalde kalendermaand of periode bijvoorbeeld in te zoomen op speciale groepen. Dat we mensen op basis van

4 een of meer groepskenmerken uitnodigen om deel te nemen aan een themaochtend of -middag. Onder professionele begeleiding met ondersteuning kan zo tussen deelnemers het gesprek (of intervisie) op gang worden gebracht over wat hen bezig houdt en wat men zoal in het dagelijks leven tegenkomt aan hindernissen, maar vooral ook over mogelijkheden op de diverse leefgebieden. Uitwisseling van ervaringen door de ene persoon, tips geven etc. kan voor de ander weer een begin van oplossing opleveren. Gedacht kan worden aan groepen van alleenstaande ouders, jongeren tot 30 jaar, laagopgeleiden of juist speciale aandacht voor personen van boven 50. Iets in de trant van 'de maand van de alleenstaande ouders in de bijstand' (extra aandacht, extra gesprekken, ook op andere leefgebieden). Dit alles tegen de achtergrond om mensen in beweging te krijgen en te houden, zodat de kansen op een mogelijke arbeidsinschakeling (op termijn) toenemen. Als de economie verder aantrekt en er op de regionale arbeidsmarkt t.z.t. weer meer arbeidsplaatsen beschikbaar komen dan kunnen bijstandsgerechtigden sneller uitstromen. We ondersteunen mensen dat ze breder en anders gaan kijken naar hun (eventuele) mogelijkheden en stimuleren hen ook open te staan voor alternatieven en andere arbeidsrichtingen. Voor alle bovenstaande vernieuwingen en verbeteringen wordt personele capaciteit gericht ingezet of is deze uitgebreid (zoals met de nieuwe projectleider maatschappelijke participatie en vrijwilligerswerk). Beeld 2016 Op 1 oktober jl. is het voorlopig budget 2016 gepubliceerd. Voor 2016 is het budget ruim 130 duizend euro hoger dan voor Desondanks sluit, indien het klantenbestand bijstandsgerechtigden in 2016 gelijk blijft, ondanks de extra maatregelen die we inzetten, ook volgend kalenderjaar af met een tekort groter dan 10%. Het beroep op de vangnetregeling voor 2016 wordt op grond van het hogere budget naar verwachting wel aanmerkelijk lager (minder dan 50 duizend euro) dan dat voor 2015 (huidige prognose 203 duizend euro). Met dit raadsvoorstel informeren wij uw raad over de nieuwe spelregels voor de vangnetuitkering over 2015 en de naar aanleiding daarvan genomen maatregelen om te komen tot tekortreductie. Tevens verzoeken wij u uw eventuele opvattingen kenbaar te maken. Ten Boer, 15 oktober 2015 Burgemeester en wethouders van de gemeente Ten Boer, N.A. van de Nadort, burgemeester J.A.C. Hoedjes, secretaris Bijlagen: 1. Bijgevoegd: Conceptbesluit 2. Ter inzage: -

5 Nr. De raad van de gemeente Ten Boer; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d. 13 oktober 2015, gelet op de desbetreffende wettelijke bepalingen; b e s l u i t : 1. Kennis te nemen van de nieuwe spelregels voor de vangnetuitkering over 2015 en de genomen en nog te nemen maatregelen gericht op tekortreductie. 2. Kennis te nemen van de achtergrond van het tekort en de genomen en voorgenomen maatregelen die gericht zijn op tekortreductie. 3. Wel/geen opvattingen kenbaar te maken. Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad van de gemeente Ten Boer, gehouden op 28 oktober De raad voornoemd, N.A. van de Nadort, voorzitter R.Sj. Bosma, griffier