Leerlijn Schrijven v3. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd 07 December 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs Maken is een onderdeel van Wikiwijsleermiddelenplein, hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Schrijven - Onderwerp Vooraf Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Antwoorden Schrijven - Opbouw Vooraf Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Schrijven - Brief Vooraf Stap 1 Stap 2 Schrijven - Betoog Vooraf Stap 1 Stap 2 Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 In de Stercollecties Nederlands v3 wordt de stof aangeboden in thema's. Ieder thema bestaat uit vier opdrachten. Dat kunnen bijvoorbeeld grammatica-opdrachten, spellingsopdrachten of schrijfopdrachten zijn. In de Stercollecties voor leerjaar 3 zitten ook 4 schrijf-opdrachten. In dit arrangement zijn die vier opdrachten bij elkaar gezet en zo is er een leerlijn Schrijven ontstaan. Je leert je mondeling en schriftelijk begrijpelijk uit te drukken. (Kerndoel 1) De titels van de opdrachten staan in het menu hiernaast. Pagina 2

4 Schrijven - Onderwerp Vooraf Leerdoelen In deze opdracht leer je wat het onderwerp en de hoofdgedachte van een tekst zijn en worden de schrijfdoelen die een schrijver kan hebben, behandeld. Ook leer je een bouwplan maken voor het schrijven van een artikel. Eindproduct Als eindproduct maak je samen met een klasgenoot een artikel voor een populair wetenschappelijk jongerentijdschrift. Het eindproduct wordt beoordeeld door de docent. Beoordeling De docent beoordeelt jullie artikel op de volgende onderdelen: een overzichtelijke en afwisselende lay-out; interessante inhoud; leesbaarheid; goede indeling met kop, inleiding, alinea s en slot; goed en passend illustratiemateriaal; taalgebruik (controleer je tekst op spelfouten). Werkwijze Groepsgrootte Deze opdracht doe je samen met een klasgenoot. Benodigdheden Geen bijzonderheden. Tijd Voor deze opdracht heb je 2 à 3 lesuren de tijd. Mogelijk moet je een deel van het werk thuis doen. Stap 1 Pagina 3

5 Kennisbank Bestudeer uit de Kennisbank Nederlands het volgende onderwerp. KB: Onderwerp - Hoofdgedachte - Schrijfdoelen Kijk of je samen met een klasgenoot antwoord kunt geven op de volgende vragen. 1. Wat wordt bedoeld met het onderwerp van een tekst? 2. Leg met een voorbeeld uit dat twee teksten die over hetzelfde onderwerp gaan, toch een heel verschillende inhoud kunnen hebben. 3. Wat is het verschil tussen het onderwerp en de hoofdgedachte van een tekst. 4. Welke vier tekstdoelen kun je onderscheiden? 5. Hieronder zie je een aantal voorbeelden van teksten. Geef per tekst aan welk tekstdoel het best bij de tekst past. cartoon advertentie affiche ingezonden brief columns recept roman kort verhaal uitnodiging geboortekaartje studieboek gebruiksaanwijzing Stap 2 Pagina 4

6 Intouchables Lees de onderstaande tekst. Op feiten gebaseerd komisch drama over een Senegalese jongeman die de persoonlijke verzorger wordt van een fysiek gehandicapte Franse miljonair. Philippe is aan een rolstoel gekluisterd. De verlamde miljonair woont in hartje Parijs in een kast van een huis. Driss woont daar ver vandaan, in één van de grimmige voorsteden en leeft van een uitkering. Maar wie bijstand wil, moet solliciteren. Plotseling zit Driss met een echte baan opgescheept, als persoonlijke verzorger van Philippe. Met zijn tomeloze energie zet hij Philippe s stijve huishouden binnen de kortste keren op z'n kop. Maar ook zijn eigen leven zal nooit meer hetzelfde zijn. Intouchables is gebaseerd op het waargebeurde levensverhaal van een rijke Franse aristocraat met een dwarslaesie. Abdel Sellou (Driss in de film) schreef een boek over zijn tijd met de schatrijke erfgenaam. In de Nederlandse bioscopen trok Intouchables meer dan een miljoen bezoekers en werd daarmee de best bezochte Franse film aller tijden. Hoofdrolspeler Omar Sy won een César Award, een Franse Oscar, voor zijn rol als Driss. Bekijk nu een stukje van de trailer. Beantwoord de volgende vier vragen. 1. Wat is het onderwerp van deze tekst? 2. Wat is de hoofdgedachte van de tekst? 3. Wat is het doel van de schrijver? Kies uit: informeren, overtuigen, amuseren, activeren. 4. Wat voor soort tekst is het? Kies uit: krantenbericht, kort verhaal, recensie, ingezonden brief. Stap 3 Pagina 5

7 Bouwplan Als je een tekst gaat schrijven, denk je goed na over de inhoud en het schrijfdoel van je tekst. De tekst moet ook logisch opgebouwd zijn. Bestudeer uit de Kennisbank van de onderbouw het onderdeel tekstopbouw. KB: Tekstopbouw Om je te helpen je tekst logisch op te bouwen, kun je een bouwplan maken. Bestudeer uit de Kennisbank Nederlands het onderdeel bouwplan. KB: Bouwplan Waar of niet waar? Bespreek je keuzes met een klasgenoot. 1. De inleiding van een tekst eindigt vaak met een vraag, met een mening of met een vooraankondiging. 2. Het middenstuk van een tekst wordt ook de lead van de tekst genoemd. 3. De hoofdgedachte staat voor het eerst in het middenstuk van een tekst. 4. In het middenstuk van een tekst wordt een korte samenvatting van het onderwerp gegeven. 5. Als je een conclusie trekt, vind je de conclusie terug in het slot van de tekst. Stap 4 Antwoorden Stap Onderwerp: De film Intouchables. Hoofdgedachte: Intouchables is een groot Frans succes. Doel: Informeren. Soort tekst: Recensie Pagina 6

8 Eindopdracht Schrijf nu zelf een artikel van ongeveer 1000 woorden (2 A4-tjes) over een van de volgende onderwerpen. Natuurlijk maak je eerst een bouwplan. Ons Heelal Waar komt het heelal vandaan? Hoe groot is het heelal? Hoe ziet het leven van een ster eruit? Waaruit bestaat de 85% van het heelal die we niet kunnen zien? Wat is het lot van onze planeet? Waar komt de maan vandaan? Hoe ontstaat leven? Kunnen we ons zonnestelsel verlaten? André Kuipers Klaar? Kijk nog even naar de beoordelingscriteria. Tevreden? Laat het artikel beoordelen door je docent. Pagina 7

9 Schrijven - Opbouw Vooraf Leerdoel Aan het eind van deze opdracht weet hoe je een inleiding, middenstuk en slot kunt schrijven. Einproduct Je sluit dit onderdeel af door een stuk te schrijven over een film die je hebt gezien. Met dat stuk probeer je je klasgenoten te overtuigen om de film ook te gaan kijken. Beoordeling Laat je werk beoordelen door je leraar en/of houd een presentatie voor je klas. Het eindproduct wordt beoordeeld door je docent. Bij de beoordeling let de docent op het volgende: inhoud; toon; overtuigingskrachten; heb je een duidelijke driedeling met inleiding, middenstuk en slot gemaakt; heb je een pakkende uitsmijter. Werkwijze Groepsgrootte Deze opdracht doe je samen met een klasgenoot. Benodigdheden teken- en schrijfmateriaal (gekleurd) papier A4 foto- en/of filmapparatuur (smartphone) Tijd Voor deze schrijfopdracht heb je 2 lesuren de tijd. Stap 1 Pagina 8

10 Bestudeer uit de Kennisbank de volgende onderdelen: KB: Opbouw tekst KB: Functie inleiding KB: Tekststucturen Lees de 'schrijfopdracht'. Je hoeft de schrijfopdracht niet uit te voeren, maar je moet wel de drie vragen beantwoorden. Donor worden, hoe gaan we dat regelen? Wil jij donor worden? Donor worden moet iedereen voor zichzelf uitmaken. Het is belangrijk om erover na te denken en er over te praten met mensen uit je omgeving. Mensen vinden het vaak moeilijk om over de eigen dood na te denken en te praten. Maar als je gaat nadenken of je donor wilt worden, moet dat toch. Want je moet eerst overlijden, voordat je weefsels en/of organen kunt afstaan. Wat vind jij? Hoe moet het donorschap wettelijk worden geregeld? Wordt het niet eens tijd dat iedereen automatisch donor wordt, tenzij hij/zij heeft aangegeven dat niet te willen? 1. Wat voor een soort tekst past het beste bij deze opdracht? Kies uit: Uiteenzetting Betoog 2. En wat is dan het hoofddoel? Informeren Activeren Amuseren 3. Wat voor een tekststructuur ligt voor de hand? Vraag - antwoordstructuur Probleem - oplossingsstructuur Tijdsstructuur Bespreek de antwoorden met een klasgenoot. Stap 2 Lees nu de schrijfopdracht 'Pesten'. Ook over deze opdracht beantwoord je drie vragen. Pagina 9

11 Pesten Onlangs veroordeelde een rechter een school tot het betalen van een schadevergoeding aan een oud-leerling. De leerling was op school gepest en de school had daar onvoldoende tegen gedaan. Geef je mening over deze veroordeling. Behandel in je stuk jouw ervaringen en de situatie op jouw school. 1. Wat voor soort tekst past het beste deze opdracht? Kies uit: Uiteenzetting Betoog Tekst voor een folder 2. En wat is dan het hoofddoel? Overtuigen Informeren Activeren Amuseren 3. Wat voor een tekststructuur ligt voor de hand? Vraag - antwoordstructuur Voordelen - nadelenstructuur Argumentatiestructuur Bespreek ook nu de antwoorden met een klasgenoot. Komen jullie er niet uit, vraag dan hulp aan de docent. Stap 3 Lees de schrijfopdracht 'Mobiel internetten' en beantwoord de drie vragen over deze schrijfopdracht. Pagina 10

12 De gevaren van mobiel internetten Altijd en overal online, zonder dat het opvalt. Bamber Delver en Liesbeth Hop schreven er een boek over: De Wifi-generatie. Daarin doen zij uit de doeken welke revolutie zich op dit moment voltrekt: die van het mobiele internet. Op dit moment (november 2009) schat Hop, dat de helft van de jongeren boven de 13 een mobieltje heeft, waarop je kunt internetten. Over een paar jaar is dat waarschijnlijk iedereen. Matthew (14) laat zijn telefoon zien. Hyven en chatten op MSN, dat doe ik het meest. Lies (15): Na schooltijd log ik in op MSN en ik meld me pas af als ik ga slapen. Mijn moeder vindt het superirritant en het vreet beltegoed, maar ja Volgens Hop liggen er allerlei gevaren op de loer voor de Wifi-generatie. Niet voor niets dat het Buitenhout College in de eerste en de tweede klas lessen mediawijsheid geeft. Wat zijn de voor- en nadelen? Welke gevaren liggen op de loer? Heeft verbieden zin? Welke lessen moeten de jongeren leren? Hoe denken ze er in jouw omgeving over? 1. "Wat voor een soort tekst past het beste bij deze opdracht? Kies uit Uiteenzetting Betoog Tekst voor een folder 2. En wat is dan het hoofddoel? Overtuigen Informeren Activeren Amuseren 3. Wat voor een tekststructuur ligt voor de hand? Vraag - antwoordstructuur Voordelen - nadelenstructuur Argumentatiestructuur Probleem - oplossingsstructuur Tijdsstructuur En ook nu vergelijk je jouw antwoorden met de antwoorden van een klasgenoot. Stap 4 Pagina 11

13 Eindopdracht Je gaat, samen met een klasgenoot, een film naar keuze aanprijzen aan je andere klasgenoten. Dat doe je door een verhaal over die film te schrijven. Schrijf een inleiding met een korte beschrijving van de film (maximaal 10 regels). Schrijf een middenstuk waarin je argumenten geeft waarom je klasgenoten naar deze film moeten gaan. Hiervoor kun je op het internet, in kranten en tijdschriften op zoek gaan naar extra informatie over de film en de acteurs (misschien heeft de film prijzen gewonnen of spelen er bekende acteurs in mee). Lengte tekst: maximaal 1 bladzijde. Schrijf een slot en eindig met een pakkende uitsmijter. Klaar Laat jullie werk beoordelen door de docent. Pagina 12

14 Schrijven - Brief Vooraf Leerdoel Aan het eind van deze opdacht weet je hoe je brief moet schrijven. Einproduct Deze opdracht sluit je af met het schrijven van een klachtenbrief. Beoordeling Het eindproduct laat je beoordelen door een klasgenoot. Jij beoordeelt zijn/haar brief. Bij de beoordeling let je op: juiste bladindeling; duidelijke alinea s; is duidelijk wat je wil; maak je geen taalfouten; begrijpelijke taal; argumenten. Werkwijze Groepsgrootte Het schrijven van de klachtenbrief doe je alleen. Als je klaar bent met het schrijven, bespreek je de brief met een klasgenoot. Benodigdheden Pen en papier of tekstverwerker. Tijd Voor deze schrijfopdracht heb je 2 lesuren de tijd. Stap 1 Pagina 13

15 Zakelijke brief Bestudeer uit de Kennisbank Nederlands het volgende onderwerp. KB: Zakelijke brief Bestudeer ook de tips voor het schrijven van een zakelijke brief op Doe daarna de onderstaande oefeningen. Zakelijke brief - 1 kn.nu/5e2hs 1 van 6 In welk geval schrijf je een zakelijke brief? a. Als je een vriendin wil feliciteren met haar verjaardag. b. Als je een familielid wilt uitnodigen voor je verjaardag. c. Als je een vraag hebt aan de gemeente. d. Als je je wilt opgeven voor een schoolreisje. 2 van 6 Waar of niet waar? De toon in een zakelijke brief is emotioneel. a. Waar b. Niet waar 3 van 6 Pagina 14

16 Waar of niet waar? De zinnen in een zakelijke brief moeten lang zijn. a. Waar b. Niet waar 4 van 6 In welk gedeelte van een zakelijke brief leg je in één zin uit waarom je de brief schrijft? a. Inleiding b. Middenstuk c. Slotalinea 5 van 6 Lees de volgende aanhef: Hallo Renske, Dit is een vorm van a. formeel taalgebruik b. informeel taalgebruik 6 van 6 Lees de volgende afsluiting: Met vriendelijke groeten, Dit is een vorm van a. formeel taalgebruik b. informeel taalgebruik Zakelijke brief - 2 kn.nu/mc67n 1 Hieronder zie je de omschrijving van de opbouw van een brief. Sleep het bijpassende onderdeel naar de juiste omschrijving. Pagina 15

17 Je naam + adres + telefoonnummer + adres Plaats + datum Naam van degene aan wie je schrijft + adres Vermelding van onderwerp Geachte heer/ mevrouw + eventueel naam Aanleiding, waarom schrijf je de brief. Mededeling, verzoek of klacht Je geeft aan wat je verwacht of je bedankt voor de moeite Met vriendelijke groeten, of Hoogachtend Omschrijving bijlage of aantal Beschikbare keuzes: geadresseerde, bijlage(n), afsluiting, 1e alinea, aanspreking, slotalinea, afzender, dagtekening, volgende alinea's, betreft Stap 2 Schrijfopdracht : Klachtenbrief computerspel De volgende opdracht is afgeleid van een vmbo-examen. Lees de tekst en volg daarna de aanwijzingen op. Pagina 16

18 Je hebt in september van dit schooljaar bij een gameshop in Leiden een computerspel gekocht. Tegelijkertijd heb je een externe harde schijf gekocht. Vorige week kwam je er tijdens het installeren achter dat het spel niet opstartte. Je wilt heel graag dat er een oplossing voor dit probleem komt. Als je gaat zoeken in de spullen die bij het spel horen, vind je het garantiebewijs. Daarin staat dat je een jaar garantie hebt op het computerspel, als je de aankoopbon meestuurt. Helaas heb je die niet meer. Je hebt nog wel het garantiebewijs en je klantnummer bij Gameshop Leiden: G Omdat je het computerspel uiteraard wilt spelen, besluit je om een klachtenbrief te sturen naar Gameshop Leiden, Dieselstraat 1, postcode 2321 RK in Leiden. Je dateert je brief op de datum van vandaag. Je legt hierin uit wat het probleem met het spel is. Je vertelt ook dat je nog een jaar garantie hebt, maar dat je de aankoopbon niet meer hebt. Je vermeldt daarom je klantnummer in de brief en je zegt als bijlage ook een kopie van het garantiebewijs mee te sturen. Je hoopt dat de firma een oplossing heeft voor je probleem. Tot slot bedank je vooraf voor het afhandelen van de klacht. Opdracht: Schrijf een keurige brief naar Gameshop Leiden. Neem hierin de volgende onderdelen op: uitleg van het probleem met het computerspel; vermelding garantie; het probleem met de aankoopbon; vermelding van je klantnummer; vermelding van een kopie garantiebewijs als bijlage; het verzoek om een oplossing van het probleem; een bedankje. Let erop dat je alles vermeldt in je brief en dat je een goede indeling maakt. Succes! Klaar? Je laat de brief nakijken door een klasgenoot. Jij kijkt zijn/haar brief na. Je let daarbij op de volgende punten: juiste bladindeling; duidelijke alinea s; is duidelijk wat je wil; maak je geen taalfouten; begrijpelijke taal; argumenten. Als jullie elkaars brief hebben nagekeken, gaan jullie het werk nog even bespreken. Vertel aan elkaar wat goed is aan de brief die je hebt nagekeken en wat beter kan. Pagina 17

19 Schrijven - Betoog Vooraf Leerdoel Aan het eind van deze opdracht weet je hoe een betoog en uiteenzetting moet schrijven. Einproduct Deze opdracht sluit je af met het schrijven van een betoog. Beoordeling Het eindproduct wordt beoordeeld door je docent. Bij de beoordeling let je docent op: Heb je een betoog geschreven; Gebruik je goede argumenten; Is duidelijk welke tekststructuur je gebruikt hebt; Past je woordgebruik bij je doelgroep en onderwerp; Maak je geen taalfouten. Werkwijze Groepsgrootte Deze opdracht doe je alleen. Benodigdheden Computer met internet; Pen en papier. Tijd Voor deze schrijfopdracht heb je 3 lesuren de tijd. Stap 1 Pagina 18

20 Bestudeer uit de Kennisbank Nederlands het volgende onderwerp. KB: Het schrijven van een uiteenzetting Schrijf een uiteenzetting over lachen van ongeveer 300 woorden. Ga daarbij als volgt te werk: Zoek informatie over het onderwerp. Maak een bouwplan en bedenk welke tekststructuur je gaat gebruiken. Kies uit argumentatiestructuur, probleem oplossingstructuur verklaringstructuur, verleden/heden/toekomststructuur of vraag antwoordstructuur. Schrijf vervolgens het middenstuk en gebruik voor elk deelonderwerp een nieuwe alinea. Schrijf een inleiding die de lezer nieuwsgierig maakt en het onderwerp introduceert. In het slot geef je een samenvatting van je bevindingen, kom je eventueel met een conclusie en/of spreek je je verwachtingen over de verdere gang van zaken uit. Stap 2 Het schrijven van een betoog Bestudeer uit de Kennisbank Nederlands het volgende onderwerp. KB: Het schrijven van een betoog Je gaat nu de eindopdracht maken. Schrijf een betoog van ongeveer 400 woorden over één van de onderstaande onderwerpen. Gebruik daarbij de informatie uit de kennisbank. Bepreek met je docent hoe hij ze gaat beoordelen. Real Madrid heeft op dit moment een schuld van 244,6 miljoen euro, Manchester United keek over het seizoen 2008/2009 tegen een schuld van 800 miljoen euro aan en Barcelona maakte onlangs bekend 552 miljoen euro in het rood te staan. De belangenvereniging voor Europese voetbalclubs (ECA) wil hier iets tegen gaan doen. Clubs krijgen in de toekomst mogelijk geen prijzengeld meer uitgekeerd. Ook het opleggen van een transferverbod voor clubs met een grote schuldenlast behoort tot de mogelijkheden en er wordt gedacht over het uitsluiten van deelname aan de Europese toernooien. Ook in Nederland hebben veel eredivisieclubs het moeilijk en gezamenlijk zullen ze dit jaar een groot verlies draaien. Kan dit zo doorgaan en is het niet raar dat het ene land optreedt tegen te hoge schulden terwijl men in andere landen totaal andere regels hanteert? Wat is de situatie in Nederland en Europa precies. Is er nog wel sprake van een eerlijke competitie. En hoe kijken de supporters aan tegen de situatie of maakt hen niet uit zo lang de club maat wint? Pagina 19

21 Wil jij donor worden? Donor worden moet iedereen voor zichzelf uitmaken. Het is belangrijk om erover na te denken en er over te praten met mensen uit je omgeving. Mensen vinden het vaak moeilijk om over de eigen dood na te denken en te praten. Maar als je gaat nadenken of je donor wilt worden, moet dat toch. Want je moet eerst overlijden, voordat je weefsels en/of organen kan geven. Wat vind jij? Hoe is het donorschap wettelijk geregeld? Wordt het niet eens tijd dat iedereen automatisch donor wordt, tenzij hij/zij heeft aangegeven dat niet te willen worden? Ons land kent talloze organisaties als Greenpeace, Het Rode kruis, Amnesty International, Unicef Artsen zonder grenzen, De vereniging tegen vivisectie, Het Foster Parents Plan etc. Wat doen deze organisaties? Wat zijn hun doelen? Hoe komen ze aan hun inkomsten? Worden ze wel gecontroleerd en wie controleert ze? Zou het niet beter zijn als de overheid hun taak vervult? Zijn er niet veel te veel van dit soort organisaties of kunnen er niet genoeg zijn? Pagina 20

22 Antwoorden Antwoorden: Zakelijke brief Hieronder zie je de omschrijving van de opbouw van een brief. Sleep het bijpassende onderdeel naar de juiste omschrijving. afzender Je naam + adres + telefoonnummer + adres dagtekening Plaats + datum geadresseerde Naam van degene aan wie je schrijft + adres betreft Vermelding van onderwerp aanspreking Geachte heer/ mevrouw + eventueel naam 1e alinea Aanleiding, waarom schrijf je de brief. volgende alinea's Mededeling, verzoek of klacht slotalinea Je geeft aan wat je verwacht of je bedankt voor de moeite afsluiting Met vriendelijke groeten, of Hoogachtend bijlage(n) Omschrijving bijlage of aantal Aantal punten juist antwoord: 1 Pagina 21

23 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 07 December 2016 om 09:22 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VWO 3; Leerinhoud en doelen Schrijven; Nederlands; Schrijfvaardigheid; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 10 uur en 0 minuten Gebruikte Wikiwijs Arrangementen content, VO. (2016). Leerlijn Schrijven hv12. content, VO. (2016). Schrijven - Betoog v3. Betoog_v3 content, VO. (2016). Schrijven - Brief v3. Brief_v3 content, VO. (2016). Schrijven - Onderwerp v3. Onderwerp_v3 content, VO. (2016). Schrijven - Opbouw v3. Opbouw_v3 Pagina 22