Tessin en Wallis Bergwandelen en alpinisme, Zwitserland en Italië

Transcriptie

1 Praktische informatie bij het artikel Tussen palmbomen en gletsjers, van het laagste naar het bijna hoogste punt in Tessin en Wallis Bergwandelen en alpinisme, Zwitserland en Italië Samenstelling: Sander van der Werf Korte impressie van het gebied De gemaakte tocht Moeilijkheidsgraad Zwaarte Markering/bewegwijzering Beste tijd Ernaartoe Overnachten Eten, drinken, inkopen doen Bezienswaardigheden Kaarten, gidsen en boeken Adressen en websites Dag tot dag routebeschrijving De Feiten Activiteit: Bergwandelen en alpinisme Land: Zwitserland en Italië Gebied: Kantons Tessin en Wallis in Zwitserland plus het stuk Italië hier tussenin De gemaakte tocht: Van Ascona naar top van de Dom, 125 km in 12 dagen, ca m hoogtemeters Zwaarte/moeilijkheidsgraad: Ruime bergwandelervaring en goede conditie vereist, er zijn enkele T3/T4 passages. Voor de beklimming van de Dom is alpiene klimervaring vereist, bij voorkeur ruim boven de 4000 m Korte impressie van het gebied Tessin is het zuidelijke en zonnige deel van Zwitserland. Het heeft een arm en overwegend agrarisch verleden, wat hier en daar nog springlevend is. Het toerisme, en daarmee de groeiende welvaart, is er op een paar plekken na nog niet zo lang. De duizenden kilometers wandelpad zijn rustig en de sfeer is aangenaam, met een Italiaans tintje. In Valle Maggia zijn er o.a. voor de sportklimmer vele interessante mogelijkheden. Wallis is het hoogste deel van Zwitserland. Het is o.a. bekend om zijn oude lariks- en dennenbossen en de vele beroemde 4000ers. De bergsport mogelijkheden lijken eindeloos. In het Mattertal is het dan ook een drukte van belang met alpinisten en bergwandelaars vanuit heel Europa. Het stukje Italië dat grenst aan deze twee Zwitserse kantons in is aangenaam en relatief rustig. De prachtige natuur, o.a. in twee Nationale Parken, overheerst. Het eten en drinken is hier uiteraard buona. De gemaakte tocht Het door de auteur gelopen traject is pittig. De gelopen afstanden en gemaakte hoogtemeters vragen om een uitstekende conditie. En een paar trajecten vragen ook om ruime bergwandel ervaring. Het gewicht van de rugzak is door het meenemen van een kampeeruitrusting hoger dan bij een huttentocht. Door het kiezen van extra, alternatieve overnachtingsplekken zijn de dagafstanden echter prima in te korten. Zo is de tocht ook voor iets minder getrainde wandelaars goed te doen. Pagina 1

2 Pagina 2 Navigatie: Kaart en kompas, markering Beste tijd: Eind juni, juli en augustus Ernaartoe: Afstand Utrecht - Locarno 955 km. Trein heen: zowel dag- als nachttrein via Basel naar Locarno (10u53). Terug vanaf Randa (9u52). Vliegen: dagelijkse, rechtstreekse vluchten met Swiss Air van Amsterdam naar Zürich Overnachten: Bemande en onbemande berghutten, campings en wildkamperen De route is gemakkelijk in te korten door op de Simplonpass of in Stalden te stoppen. Met bus en/of trein kun je dan makkelijk weer bij een dorpje of camping komen. De Europaweg, die ruimere bergwandel ervaring vraagt, sla je op deze manier over. Als je de tocht als huttentocht wilt lopen, kun je vanuit Ascona via Russo de bus naar Gresso nemen. Zo sla je het kamperen op camping Piccolo Paradiso en bij de ruïnes van Pino over. Met deze variant zijn er voor de hele tocht hutten, en in Grächen één van de vele hotels, die voor de overnachtingen gebruikt kunnen worden. Verlengen van de tocht is mogelijk door vanaf Europahütte via de Europaweg door te lopen naar de Ottovan/Täschalp (2187m) of de Täschhütte (2701m). Hiervandaan kun je Zermatt als eindpunt kiezen. De hangbrug na de Europa hütte is door steenslag beschadigd en afgesloten. Om de Europaweg verder te volgen moet je eerst afdalen, en dan de tocht in het dal vervolgen. Of bij Randa weer omhoog om de Europaweg weer op te pikken na de kapotte hangbrug. Bij de hut kan voor de kilometers in het dal ook een taxi geregeld worden. Er komt in de toekomst op deze plek mogelijk een tunnel. Moeilijkheidsgraad Ruime bergwandel ervaring is vereist. Op sommige passages op de Europaweg en de route naar de Dom Hüttte hebben moeilijkheidsgraad T3/T4. Op deze vaak steile stukken, soms langs enorme rotsblokken, zijn handen soms nodig om aan treden en kettingen het evenwicht te bewaren. Ook het laatste stuk naar de Monte Leone Hütte, vlak voor de Chaltroasserpass, is technisch wat uitdagender en spannender (T3/T4). De Dom Festigraat heeft moeilijkheidsgraad PD+, II (Franse, alpiene moeilijkheids waardering Peu Difficile : iets moelijker dan een beetje moelijk en 2e-graads rotsklimmen), 1650 hoogtemeter, 5 tot 7 uur, 3 uur klimmen vanaf het Festijoch. Zwaarte De route is conditioneel vrij zwaar, de dagafstanden en hoogteverschillen zijn regelmatig pittig. Met extra overnachtingen is de tocht echter prima met minder zware dagetappes te maken. Maar ook dan is een goede conditie nog steeds vereist. Zeker als je met kampeeruitrusting op pad gaat, want dan is je rugzak relatief zwaar. Voor de beklimming van de Dom is ruime alpiene klimervaring vereist. De Dom is serieus hoog en alleen al daardoor ongeschikt om je eerste klimervaring boven de 4000 meter op te doen. Markeringen/bewegwijzering Zowel in Tessin als Wallis zijn de markering en bewegwijzering over het algemeen goed rood/wit gemarkeerd, de moeilijkere delen (T4, bijvoorbeeld van de Europahut naar de Domhut) blauw/wit. Blauw/wit is alpiene (technisch moeilijker) wandelroute. Op de Europaweg is de bewegwijzering regelmatig zelfs overdreven goed. In Het Italiaanse deel van Valle di Campo is de markering zeer matig. Dichter bij Passo della Fria wordt het weer beter. De overige bewegwijzering in Italië is heel redelijk. Beste tijd Eind juni, juli en augustus. In Tessin kan vanaf juni t/m in september uitstekend gelopen worden. Ernaartoe Auto Utrecht - Locarno 955 km, 9.30 uur. Vliegtuig Dagelijks 4 rechtstreekse vluchten met Swiss (Swiss International Air Lines) van Amsterdam naar Zürich, met overstap naar Basel, Genève en Lugano. Informatie en reservering: (best price-systeem, vroeg boeken = voordelig reizen). Web check-in mogelijk vanaf 23 uur voor vertrek. Pagina 2

3 Pagina 3 Vliegtuig/trein Doorreis per trein vanaf luchthavenstation Zürich-Flughafen/Genève-Aéroport naar hoofdstation in de stad om verder te reizen naar Locarno (reistijd luchthaven hoofdstation ca. 10 minuten). Dienstregelingen: Informatie voordeelpassen: Trein Utrecht CS - Basel SBB Locarno 10.53h Randa- Visp Basel SBB Utrecht C 09.52h Aantal overstappen: heen 2, terug 3 keer Retourprijs vanaf elk station in Nederland: Europa Special vanaf 116 p.p., kinderen t/m 14 jaar gratis mee. Bijzonderheden: mogelijk per dag- en per nachttrein Deze treinreisinformatie mede afkomstig van De Treinreiswinkel. Dé specialist voor internationale treintickets, treinrondreizen en treinvakanties. Meer info of gelijk boeken? Check of bel (071) Overnachten Overnachtingen van auteur Piccolo Paradiso camping, Avegno, CH Veel klimmers en buitensporters op de camping. Niet goedkoop en relatief kleine plaatsen, wel erg mooi gelegen en veel barbecue- en vuurplaatsen, Pino Alm 1660m, ruïnes net onder de Madone (2018 m). Hier is bij een oud hutje wel een kraan, maar er druppelde alleen traag wat water uit toen de auteur er was. Heerlijk verlaten plekje. Capanna Alpe d Arena. Kleine onbemande berghut, bestaande uit twee gebouwtjes. Knus en sfeervol, gelegen naast een oude boerderij, Wildkamperen op uur lopen boven Alpe Devero (IT). In Alpe Devero, eng/home.htm. Op camping Rio Buscagna in Alpe Devero gaan staan is het meest ideaal. Monte Leone Hütte SAC 2848m. Relatief kleine hut met zeer vriendelijke huttenwaard, die dat hier al voor 20 jaar is, Camping Grächbiel in Grächen. Klein, maar ruime plekken, naast een restaurant. Ligt in het dorp, maar toch een eindje van het centrum, Europahut 2220m. Relatief nieuwe berghut, uit hout opgetrokken. Vanuit de hut net zicht op Zermatt en de Breithorn 4206m, de steenbokken uit de omgeving komen erg dichtbij, Tel. 027 / Camping Attermenzen, echte klimmers camping, lekker ongedwongen en aangenaam. Uitvalsbasis voor vele wandel- of klimtochten in het Mattertal, Domhutte SAC, Mooie, klassieke hut, die in de toekomst wordt uitgebreid. Alternatieve overnachtingen Bella Riva camping, Cordevio CH (Valle Maggia). Capanna Alpe Saléi, almhut op 1777m, vlakbij kalbelbaantje uit dal Vergeletto. Cimalmotto, Munt La Reita, camping en hut, Rifugio Sironi CIA (It). Rifugio CAI Enrico Castiglioni (IT) (Alpe Devero), Rifugio Arona CIA, of piepkleine camping iets verderop in Alpe Veglia. Simplonpass: Maison Hospitalière du Grand-Saint-Bernard (Simplon-Hospiz) gsbernard.ch. Bellevue Kulm, Pagina 3

4 Pagina 4 Hotel of Zimmer Frei in Grächen. Vele mogelijkheden: Eten, drinken en inkopen doen In de berghutten kun je prima eten en lunch of repen kopen. In de kleinere capanna s of rifugio s worden geen maaltijden geserveerd. Maar in de onbemande Alpe d Arena kun je b.v. wel frisdrank, bier, wijn, chips ect. kopen. In Ascona, Baceno en Grächen zijn winkeltjes voor boodschappen en restaurantjes waar je uit eten kunt. De winkels in Grächen liggen hoger in het dorp (laatste halte bus), rond het centrum aldaar. Campings Piccolo Paradiso en Atermezen hebben een winkeltje en een restaurant waar je prima kunt eten. Op de Simplonpass kun je bij bijvoorbeeld hotel Monte Leone goed koffie drinken of lunchen. Voor culinaire hoogstandjes, of buitengewone espresso s, kun je in de vele restaurantes en grotto s in en rond Ascona, Tegna of Ponte Brolla terecht. Bezienswaardigheden Promenade van Ascona. Met recht beroemd, hier espresso drinken of een ijsje eten mag je niet missen. Avegno di Fuori. Schattig dorpje met prachtige huisjes van natuursteen, smalle steegjes en weelderige begroeiing. Een aanrader om op dag 2 even doorheen te lopen voor de dagetappe echt begint. Kapelletje in Crego, Italië. Zermatt, dit beroemde bergsport stadje aan de voet van de iconische Matterhorn is met alle toeristen en vele winkels een attractie op zich. Kaarten en gidsen Kaarten Swisstopo, Landeskarten der Schweiz, serie 1:25.000: 1312 Locarno, 13, Randa, 13,95 Geschikt voor alle soorten gebruik: voor eenvoudige wandeltochten in simpel terrein tot zware bergtochten en beklimmingen van de toppen in de Alpen. Met hoogtelijnen en GPS-grid. Deze kaarten hebben geen opdruk van wandelroutes e.d. Swisstopo, Landeskarten der Schweiz, serie 1: Deze kaarten hebben geen opdruk van wandelroutes e.d. 274 Visp, 13, Valle Antigorio, 13, Mischabel, 13,95 Duidelijke topografische kaarten, met hoogtelijnen en GPS-grid. Swisstopo, Landeskarten der Schweiz, serie 1: Deze kaarten hebben wel opdruk van wandelroutes e.d. 274T Visp, 21,50 275T Valle Antigorio, 21,50 284T Mischabel, 21,50 Duidelijke topografische kaarten, met hoogtelijnen, GPS-grid. Deze wandelkaarten van de T serie staat het netwerk van gemarkeerde wandelroutes aangegeven, alsmede berghutten, buslijnen en haltes van het openbaar vervoer. De routes zijn onderverdeeld in wandelroutes, bergwandelroutes en alpiene routes. Op de achterkant van de kaarten is toeristische informatie te vinden. Voor het Italiaanse stuk van de route Kompass 1:50.000: Pagina 4

5 Pagina 5 Nr 89, Domodóssola circa 9,95. Deze wandelkaart is op het moment in herdruk en verschijnt in maart Nr 90 Lago Maggiore, Lago di Varese, 9,95. Duidelijke wandelkaart en fietskaart met hoogtelijnen, bezienswaardigheden, hutten, campings, ingetekende wandelroutes, mountainbikeroutes, fietsroutes, skitouren, etc. GPS toepasbaar. Gevaarlijke wandelroutes zijn goed herkenbaar. Inclusief een boekje met informatie en routesuggesties. Deze kaarten zijn water en scheurvast en kunnen goed tegen een stootje of vochtig weer. Instituto Geografico Centrale (IGC) 1:50.000: Nr 11 Domodossola e Val Formaza, 10,50 Topografische wandelkaart met ingetekende routes en de locaties van de hutten. Zanetti 1: Nr 54 Parco Nazionale Val Grande, 11,00. Topografische wandel en toeristenkaart van PN Val Grande. Gedetailleerde wandelkaart met ingetekende wandelroutes en de locaties van de diverse hutten zijn vermeld. Wandelgidsen Jolanda Linschoten, Bergtochten in Zwitserland, Dominicus Adventure, ISBN , 24,95. Goede uitgebreide gids met veel informatie over een- en meerdaagse wandeltochten. Bevat achtergrond informatie over het gebied en duidelijke kaartjes van de route. De beschrijving van de route en de overnachtingsplekken is duidelijk. Een goede gids om je mee voor te bereiden. Bij de routes staat vermeld of en hoe het is gemarkeerd. Hüttentrekking Schweitz band 2, Ralf Gantzhorn, Stephan Hagenbush, Rother selection, ISBN , 26, Meerdaagse tochten van hut tot hut in Zwitserland. Van weekendtochten met de hele familie tot meerdaagse pittige trektochten van 4 tot 5 dagen. Bevat mooie foto s en duidelijke overzichtskaartjes van de routes. Bij de routes staat vermeld of en hoe het is gemarkeerd. Duitstalig Hüttentrekking West Alpen, band 3, Iris Kürschner, Rother selection, ISBN , 26,95. Grote gids met 30 meerdaagse tochten. Bevat duidelijke route kaartjes in diverse schalen. Bij de routes staat vermeld welke kaarten je nodig hebt. Bevat hoogteprofielen van de route. Henk Flippo, Bergwandelen in de Italiaanse Alpen, Dominicus Adventure, ISBN , 21,50. Goede uitgebreide gids met veel informatie over in totaal 50 een- en meerdaagse wandeltochten. Bevat achtergrond informatie over het gebied en duidelijke kaartjes van de route. De beschrijving van de route en de overnachtingsplekken is duidelijk. Een goede gids om je mee voor te bereiden. Bij de routes staat vermeld of en hoe het is gemarkeerd. 4000er, Richard Goedeke, Bruckman, ISBN , 21,95. Compacte duidelijke gids. Beschrijft een- en meerdaagse tochten. Overzichtelijk. Vermeld welke kaarten je nodig hebt voor een bepaalde route. Duitstalig Alpinführer Walliser Alpen 4/5, Schweizer Alpen-Club SAC, ISBN , 52,50. Duitstalige wandel en klimgids voor de Walliser Alpen met kaarten en topo s. Compacte gids. Beschrijft een- en meerdaagse tochten. Betrouwbare Zwitserse gidsen voor (alpine)routes. De kaarten en gidsen zijn doorgaans verkrijgbaar bij de gespecialiseerde reisboekhandel. Bronnen: Geografische Boekhandel Pied à Terre, Overtoom , 1054 HG Amsterdam, tel. (020) , info@jvw.nl; Zie ook: voor een winkel bij jou in de buurt. Adressen en sites Zwitserland Toerisme Postbus 17400, 1001 JK Amsterdam. Mondelinge informatie, gratis toezending brochures, indien gewenst boeking hotel en reis. Publicaties: algemene brochures over Zwitserland en regio s, reizen met openbaar vervoer, accommodatie, Pagina 5

6 Pagina 6 wandelen, enz. Callcenter Zwitserland Toerisme, gratis nummer (Nederlandstalige service ma-vr), alle informatie over toeristisch Zwitserland: reizen, regio s, bestemmingen, accommodaties, aanbiedingen, sport (bijv. wandelroutezoeker), enz. info@myswitzerland.com Regio-informatie via en Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV) Houttuinlaan 16A 3447 GM Woerden Schweizer Alpen-Club SAC Geschäftsstelle Monbijoustrasse 61 Postfach 3000 Bern 23 Tel: ++41 (0) Informatie over de Europaweg: Online openbaar vervoer planner in Zwitserland: Gidsenbureau Zermatt Alpin Centre Postfach Zermatt, T: +41 (0) I: Dag tot dag beschrijving Dag 1: Locarno - Ascona - camping Piccolo Paradiso Lengte: 8,5 km Duur: 2 uur Hoogteverschil: +250/-100m Met de boot van Locarno naar Ascona. Over de promenade en via steile trappen door het stadje via S. Giorgio/Losone naar Tegna. Even hierna het beste via een oude spoorbrug over de rivier en rechts van de rivier langs de weg lopen naar camping Piccolo Paradiso. Dit voorkomt dat je verderop door de rivier moet als je de route links van de Maggia aanhoudt. Dag 2: Piccolo Paradiso - Pino Lengte: 12 km Duur: 7 uur Hoogteverschil: +1675/-275m Van Piccolo Paradiso via Avegno di Fuori door Valle Maggia naar Terra di Fuori. Hier vlakbij kun je leuk aan de rivier Maggia pauzeren. Door het bos van Valle di Lareccie naar Passo del Garina. Hiervandaan bijna 600 m omhoog naar Pino Alm. Hiervoor zo veel mogelijk water meenemen, uit de kraan bij een ruïne Pino kwam maar erg weinig water toen de auteur er was. Dag 3: Pino - Alpe d Arena, Lengte: 16 km Duur: 6.15 uur Hoogteverschil: +690/-1430m Stijgen naar Passo della Maggia, 1973m. Onder Pizzo Peloso, 2064m door en over de kam, net op de boomgrens, naar Passo della Bassa, 1804m. Steil afdalen naar Gresso. Hier de bus naar halte Zott bij het kabelbaantje naar Alpe Salèi. Deze nemen en 700 meter hoger over relatief vlak pad naar Alpe d Arena, of verder door het dal en dan omhoog wandelen naar het onbemande berghutje. Dag 4: Alpe d Arena - nabij Passo della Fria (ruim uur ervoor) Lengte: 17 km Duur: 8 uur Hoogteverschil: +1490/-1070m Over Passo della Cavegna, 1978m, en afdalen naar Cimalmotta. Hier kun je bij Munt la Reite overnachten of kamperen. Prima plek daarvoor als je een minder grote afstand wilt lopen en de dag erna in Rif. Sironi CAI wilt overnachten. Richting Passo della Pagina 6

7 Pagina 7 Fria (staat hier nog aangegeven). Langs de rivier naar Italië, na de grens goed opletten om het pad te kunnen blijven volgen. Gebrekkige markering, de pas is niet meer aangegeven, kleine paadjes. Soms zoeken dus als je stijgt richting twee almhutjes. Boven de boomgrens licht stijgend richting de pas. Na eeuwen oude trap is de route weer wat beter gemarkeerd. Lastig navigeren, maar mooi terrein en prachtig wildkamperen! Dag 5: Nabij Passo della Fria - uur boven Alpe Dèvero Lengte: 15 km Duur: 7.15 uur Hoogteverschil: +875/-1950m Over Passo della Fria via Crego (mooi oud kapelletje) afdalen naar Baceno. Hier zijn genoeg restaurantjes om te lunchen. Lift naar Alpe Devero (bus kan ook, de dienstregeling is in het weekend matig, je moet de bus van te voren reserveren). In Alpe Devero terrasjes voor drankjes, restaurantjes voor diner. s Avonds nog uurtje omhoog voor wildkamperen. Kamperen op de kleine camping in Alpe Devero is een goed alternatief, zeker wanneer je de volgende dag in Alpe Veglia in Rif. Arona CAI, of op de piepkleine camping aldaar overnacht. Dag 6: Boven Alpe Devero - Monte Leone Hütte Lengte: 15,5 km Duur: 7.30 uur Hoogteverschil: +1760/-865m De verandering in het landschap wordt steeds duidelijker. Je zit hoger, de bergen zijn ruiger. Door Nationale Parken Alpe Devero e Alpe Veglia. Laatste stuk naar Monte Leone Hütte stevig stijgen door sneeuwveldjes en over rotsen, stukje met trapjes en kettingen.(t3/t4) Dit deel van Zwitserland is Franstalig, maar op de hut spreekt men ook aardig Duits. Op de pas waar de hut staat botsen Italiaanse en Zwitserse weersystemen op elkaar. Het kan hier daardoor guur weer zijn, en de kale omgeving doet wat denken aan een maanlandschap. Dag 7: Monte Leone Hütte - Grächen Lengte: 21 km Duur: 8 uur Hoogteverschil: +1025/-1975m Lange dag, via Simplonpas naar de lift die van Gspon naar Stalden gaat. Daar de trein naar St. Niklaus. Hier bus naar Grächen, camping grächenbiel. Pal hiernaast zit een prima pizzeria! Vanaf Simplonpas met OV naar Grächen is prima alternatief als je minder kilometers wilt lopen. Dag 8: Grächen - Europa Hütte Lengte: 15 km Duur: 6.30 uur Hoogteverschil: +1210/-630m Door het dorp omhoog, dat kan met de bus, naar het centrum. Hier kun je goed inkopen doen, ontbijten of koffie drinken. Na Gasenried steil door de lariksbossen omhoog. Eenmaal boven de boomgrens veel puinvelden en grote steenblokken. Technisch uitdagender terrein, T3/T4, zeker als de route nat is. Dag met hoogalpiene gevoel. Dag 9: Europa Hütte - camping Attermezen Lengte: 5 km Duur: 2 uur Hoogteverschil: +80/-900m Langs de Dorfbach steil afdalen naar camping Attermezen tussen Randa en Täsch. Ons klimmateriaal werd hier naartoe gebracht. Boodschappen kun je o.a. doen in Täsch. Pagina 7

8 Pagina 8 Dag 10: camping Attermezen Rustdag, leuk om in Täsch de trein te pakken en een dagje in het autoloze Zermatt rond te sjouwen. Alleen al alle andere toeristen in de drukke winkelstraten zijn een attractie. Dag 11: Camping Attermezen - Dom Hütte Lengte: 5.5 km Duur: 4.30 uur Hoogteverschil: +1535/-60m Vanaf de camping eerst bijna vlak, eenmaal over de Dorfbach stevig stijgen door het bos. Boven de boomgrens vlak langs de Europa Hütte, waarna er steile en technische stukken, deels over trappetjes en beveiligd met kabels,t3/t4, volgen. Dag 12: Dom Hütte - Dom (auteur kwam tot Festijoch) - Domhütte Lengte: 7 km Duur: 5/7 uur Hoogteverschil: +1650/-1650m Over de morene, door de gletsjerbreuk, en over de Festigletsjer naar het Festijoch. Hier stuk 2e graads rotspassage om op de Festigraat te komen. Deze graat volg je in ongeveer 3 uur tot aan de top, 4545m. Afdaling via de normaal route over de gletsjer. Vanaf Festijoch dezelfde route terug naar de hut. Deze berg is serieus hoog, de beklimming vraagt stevige alpiene klimervaring. Heb je minder ervaring en wil je toch een toppoging doen, neem dan contact op met een berggidsen bureau. Dag 13: Dom Hütte - Camping Attermenzen Lengte: 6 km Duur: 3.30/4 uur Hoogteverschil: +60/-1535m Over inmiddels bekend terrein afdalen naar de camping. Pagina 8