CANNABISCONSUMENTEN IN BELGIE VISIE EN ERVARINGEN IN DE PRAKTIJK

Transcriptie

1 CANNABISCONSUMENTEN IN BELGIE VISIE EN ERVARINGEN IN DE PRAKTIJK MEDCAN vzw 2015

2 SAMENVATTING De nationale belangenvereniging voor medicinale cannabis in België, MEDCAN vzw, probeert ter ondersteuning van haar strikte werking en visie een onderverdeling te maken tussen de verschillende types cannabisconsumenten. Zij deelt cannabisconsumenten opdelen in 3 verschillende hoofdcategorieën, met telkens 2 subcategorieën. In dit document wil MEDCAN vzw haar visie en werking met betrekking tot medicinale toepassingen van cannabisproducten voorstellen en verder toelichten. Wie komt in aanmerking voor cannabisproducten voor medische toepassingen? Hoe verloopt de screening en het intake-proces? Het zijn vragen waarop MEDCAN vzw in dit document een antwoord probeert te schetsen. Dit document wil voor onderzoekers en beleidsmakers de nodige ondersteuning bieden op hun zoektocht naar een duidelijk afgelijnd kader voor medicinale cannabis in België. P a g i n a 1 6

3 1. INLEIDING Een correct, strikt en sluitend model voor medicinale cannabis in België, laat door een gebrek aan duidelijke richtlijnen en procedures, langer op zich wachten dan nodig is. Sinds de oprichting van MEDCAN vzw (eind februari 2015), zijn er meer dan 300 consumenten die zich hebben aangemeld om erkend te worden als medicinaal cannabisconsument. MEDCAN vzw hanteert een set strikte richtlijnen en heeft een scherpe visie op het gebied van medicinale cannabis in België. Dit heeft ook betrekking op de aanvragen die MEDCAN dagelijks krijgt. Een direct gevolg hiervan is dat er meer dan 200 aanvragen tot inschrijving geweigerd werden van consumenten die volgens MEDCAN niet erkend kunnen worden als medicinaal cannabisconsument. Het toont ook aan dat recreatieve consumenten proberen om onder het mom van medicinaal gebruiker toch aan cannabis te geraken. Dit is een ongewenste, maar deels begrijpbare evolutie in een niet-gereguleerd systeem voor cannabis. Ook Cannabis Social Clubs maken gebruik van de noemer medicinaal gebruik naar de buitenwereld toe, om als schild te gebruiken om eventuele strafrechtelijke vervolging te voorkomen. Afgezien van productiesystemen die door deze clubs (vzw s) gehanteerd worden, en die duidelijk niet aan de nodige vereisten voldoen voor de productie van medicinale cannabis, hebben zij geen duidelijke richtlijnen over wie zich medicinaal consument mag noemen en wie niet. Zij gaan hier voornamelijk uit van de oprechtheid van de consument. In dit dossier bespreekt MEDCAN vzw haar visie en ervaring over het indelen van de cannabisconsument in verschillende categorieën, om zo tot een duidelijke beschrijving te komen van consumenten die terecht medicinale cannabis gebruiken, nodig hebben of hiervoor in aanmerking (kunnen) komen. Het dossier doet evenwel geen uitspraak over het feit of recreatief en therapeutisch cannabis gebruik al dan niet moet toegestaan worden; noch over de term probleemgebruikers. 2. ONDERVERDELING IN CATEGORIEN Hoewel het niet de bedoeling is van MEDCAN vzw om de consument in hokjes te stoppen, is een duidelijke aflijning van de types consument wel noodzakelijk om bepaalde inzichten te verwerven. Daarom is het belangrijk om te weten dat de verschillende categorieën elkaar gedeeltelijk overlappen. Zo overlapt categorie 1 deels met categorie 2 via de recreatieve gebruiker die onwetend therapeutisch consument is en overlapt categorie 2 met categorie 3 via de therapeutische consument met medisch dossier. Een duidelijke screening voor de eerste overlapping is niet nodig. Voor de tweede overlapping (van 2 naar 3) is dit wel van belang. Op basis van de bevoorradingsroute voor de consument (van belang bij uitwerking van een wettelijk kader) is het belangrijk om een duidelijke lijn te trekken. Volgens de praktijkervaringen en visie van MEDCAN vzw ligt deze lijn duidelijk bij MEDICINAAL GEBRUIK (zie verder). Er is wel een voorbehoudt voor de tweede subcategorie van therapeutisch gebruik, namelijk consumenten die in het bezit zijn van een (uitgebreid) medisch dossier, maar nog niet van een P a g i n a 2 6

4 voorschrift van een arts om medicinale cannabis te gebruiken. Het is belangrijk dat een efficiënt en duidelijk screeningsproces wordt ontwikkeld, zodat consumenten in deze categorie duidelijkheid krijgen over hun situatie, en indien nodig beschermd worden. Hieronder volgt een overzicht en beschrijving van de verschillende categorieën en onderverdelingen die MEDCAN vzw hanteert. CATEGORIE 1: RECRATIEF GEBRUIK In deze categorie wordt de consument die cannabis (al dan niet sporadisch) gebruikt als roesmiddel besproken. Deze categorie kan men onderverdelen in 2 subcategorieën: de louter recreatieve gebruiker en de onwetend therapeutische consument. 1.1 Cannabis als roesmiddel Deze personen gebruiken cannabis als genots- of roesmiddel, net zoals er personen zijn die alcohol drinken voor de gezelligheid of met het doel dronken te worden. Men consumeert cannabis hier als verdovend middel van geest en/of lichaam. Hoewel de meeste recreatieve gebruikers sociale consumenten zijn, horen zij niet thuis in een strikt model voor medicinale cannabis. 1.2 Onwetend therapeutisch gebruik Deze personen zien zichzelf als recreatieve cannabis consument. Ze gebruiken cannabis enerzijds als roesmiddel, maar ook om therapeutische redenen zoals stressverlichting, slaapproblemen, kleine lichamelijke kwaaltjes, etc.; zonder dat ze het zelf beseffen. De meeste consumenten in deze categorie consumeren met enige regelmaat cannabis (bijvoorbeeld iedere avond voor het inslapen). Deze consumenten horen niet thuis in een strikt model voor medicinale cannabis. CATEGORIE 2: THERAPEUTISCH GEBRUIK Therapeutisch gebruik wil zeggen dat consumenten bewust cannabis gebruiken omwille van de positieve invloed uitwerking op alledaagse kwaaltjes en ongemakken die zij ervaren; gaande van hoofdpijn, jeuk, slapeloosheid, misselijkheid en buikpijn, stress etc. Ook verbetering van de gemoedstoestand is een veel gebruikte reden voor de therapeutische toepassing van cannabis. Deze categorie kunnen we opdelen in 2 subcategorieën: therapeutische consument zonder duidelijk medisch dossier en de therapeutische consument met een duidelijk medisch dossier dat het gebruik van medicinale cannabis rechtvaardigt. Hoewel therapeutisch gebruik normaalgezien niet thuishoort in een strikt medicinaal kader, is het wel belangrijk dat consumenten in de tweede subcategorie goed gescreend worden. Het kan immers zijn dat deze consumenten wel recht hebben op medicinale cannabis volgens hun medisch dossier. Indien dit blijkt uit de screening, zou het schadelijk kunnen zijn voor hun gezondheid indien zij hun cannabis via een Cannabis Social Club zouden verkrijgen. 2.1 Therapeutisch gebruik zonder medisch dossier P a g i n a 3 6

5 Deze groep zijn veelal consumenten die initieel cannabis voor recreatieve doeleinden gebruikten en gaandeweg ontdekten dat cannabis een positieve invloed heeft op kleine lichamelijke of geestelijke ongemakken die men ondervindt in het dagelijkse leven. Deze personen zien zichzelf vaak onterecht als medicinaal cannabis consument. 2.2 Therapeutisch gebruik met duidelijk medisch dossier Personen met een medische voorgeschiedenis waarvan het dossier duidelijk vermeldt dat deze personen niet gebaat zijn bij de reeds doorlopen therapieën. Hoewel zij over een medisch dossier beschikken, is het niet altijd zo dat zij ook over een medisch voorschrift beschikken om medicinale cannabis te gebruiken. Het is belangrijk deze groep extra aandacht en intensieve begeleiding te bieden om uit te zoeken of zij inderdaad in aanmerking komen voor medicinale cannabis via medisch voorschrift. De meeste artsen zijn onvoldoende op de hoogte van de medische toepassingen van cannabis en de werking van het endocannabinoide systeem (ECS). Daarom screent MEDCAN vzw actief de aanvragen van deze groep consumenten. Het medisch dossier wordt doorlopen, samen met de patiënt. Vervolgens wordt een verslag opgemaakt van de mogelijke indicaties en contra-indicaties waarvan de behandelende arts op de hoogte moet zijn indien hij/zij een medisch voorschrift voor medicinale cannabis wil verstrekken aan de betrokken patiënt. Het medisch dossier wordt gescreend aan de hand van de richtlijnen van de International Association for Cannabinoids as Medicine (IACM), terug te vinden op Een positieve resultaat van de screening laat MEDCAN vzw toe om deze consumenten door te verwijzen naar een arts voor een eventuele second opinion, of een verslag op te stellen voor de behandelende arts, zodanig dat deze de nodige informatie heeft om een correct en gedetailleerd voorschrift voor medicinale cannabis uit te schrijven. Bij negatief resultaat, kan MEDCAN vzw de consument niet opnemen in haar ledenbestand. CATEGORIE 3 MEDICINAAL GEBRUIK Medicinaal gebruik van cannabis is een laatste categorie. Hiertoe behoren consumenten die een medisch voorschrift hebben om cannabis te gebruiken omdat geen andere medicatie voldoende effectief blijkt. De consumenten in deze categorie zijn onder te verdelen in 2 subcategorieën: consumenten met recreatieve of therapeutische voorgeschiedenis, en nieuwe consumenten. Het is cruciaal voor de gezondheid van deze consumenten, dat zij toegang hebben tot zuivere en gecontroleerde cannabisproducten. Bij voorkeur gaat het om gestandaardiseerde en geoptimaliseerde cannabisproducten die legaal beschikbaar zijn in de apotheek. Het is de uiteindelijke beslissing van de behandelende arts, die uitsluitsel geeft of een consument tot categorie 3 behoort of niet. 3.1 Consumenten met therapeutische en/of recreatieve geschiedenis Deze consumenten komen oorspronkelijk uit categorie 1 of 2 en hebben, omwille van ziekte of ongeval, recht op medicinale cannabis of een voorschrift voor medicinale cannabis. Hun behandelende arts geeft daarbij ook aan dat zij onvoldoende baat hebben bij reguliere medicatie of behandelingen. P a g i n a 4 6

6 Het kan voorkomen dat verslaafde recreatieve consumenten hun ziekte gebruiken als excuus om aan medicinale cannabis met hoog THC-gehalte te geraken. Vandaar dat het belangrijk is dat de arts hierover het laatste oordeel heeft. Er dient alleszins wel rekening gehouden te worden met de mogelijkheid dat deze groep eventueel medicinale cannabis zou kunnen misbruiken (al is de kans daartoe vrij klein). Een cannabissoort met een hoog THC-gehalte is immers niet altijd gewenst en bij bepaalde contra-indicaties zelfs uit te sluiten. 3.2 Nieuwe consumenten Patiënten die niet bekend zijn met medicinale cannabis, hebben uiteraard in het verleden nooit cannabis gebruikt. Het zijn patiënten die onvoldoende of geen baat hebben bij behandelingen met reguliere medicatie. Vaak zijn consumenten in deze groep ten einde raad, uitbehandeld of reeds palliatief. Er bestaat volgens de behandelende arts dan ook geen twijfel dat deze mensen baat hebben bij cannabis als medisch hulpmiddel. Ook deze groep heeft extra aandacht en intensieve begeleiding nodig. Het is de taak die MEDCAN vzw op zich heeft genomen, om deze groep op een correcte manier voor te lichten, zodanig dat de mogelijke neveneffecten en gezondheidsschade door het gebruik van medicinale cannabis, tot een minimum beperkt kunnen worden. Het is de taak van de behandelende arts of specialist om deze patiënten van kortbij op te volgen en de situatie regelmatig te evalueren. 3. LID WORDEN VAN MEDCAN vzw Lid worden van MEDCAN vzw is voorbehouden voor mensen die oprecht baat hebben bij het gebruik van medicinale cannabis. Om misbruik van de term medicinaal consument te voorkomen, hanteert MEDCAN vzw een strikte inschrijvingsprocedure. Hiermee wil ze voorkomen dat recreatieve consumenten zich voordoen als medicinaal consument (zoals in de praktijk al meermaals is gebleken). Op deze (strikte) manier kunnen de echte medicinale consumenten een stem krijgen en worden zij vertegenwoordigd in het debat over de legalisering van medicinale cannabis. Het protocol tot inschrijving bij MEDCAN vzw verloopt als volgt: STAP 1: STAP 2: STAP 3: STAP 4: De consument doet een schriftelijke aanvraag tot lidmaatschap via het inschrijvingsformulier. De consument maakt zijn/haar medisch dossier zo volledig mogelijk over aan MEDCAN vzw. Indien de aanvragende consument geen medisch dossier kan voorleggen, wordt de aanvraag On Hold gezet. MEDCAN vzw screent het medisch dossier volgens de IACM-richtlijnen, indicaties en contra-indicaties voor het gebruik van medicinale cannabis. Indien de screening positief is, wordt de consument uitgenodigd voor een intakegesprek bij MEDCAN vzw. Tijdens dit gesprek wordt uitgebreid kennis gemaakt met de consument en wordt een verslag van dit gesprek opgemaakt. Bij een negatieve resultaat van de screening wordt het lidmaatschap geweigerd. P a g i n a 5 6

7 STAP 5: De consument krijgt een kopie van het verslag voor hem/haar zelf en om aan de behandelende arts te overhandigen. De consument is nu volwaardig lid van MEDCAN vzw. Op het einde van STAP 5 behoort het lid tot categorie 2.2 (therapeutisch gebruik met dossier). Het is uiteindelijk de beslissing van de behandelende arts of specialist of het lid kan toetreden tot categorie 3 (medicinaal consument). De volwaardige leden van MEDCAN vzw bevinden zich bijgevolg in categorie 2.2 of categorie 3. MEDCAN vzw probeert zo veel mogelijk leden te helpen een arts te vinden die hen medicinale cannabis voorschrijft en tegelijkertijd de behandeling met medicinale cannabis kan opvolgen. 4. CONCLUSIE Het sleutelpunt is het screenen van de categorie therapeutische consumenten, meer bepaald categorie 2.2. Hiervoor gebruikt MEDCAN vzw de IACM-richtlijnen m.b.t. tot medisch verantwoord gebruik van cannabis en de indicaties (en contra-indicaties) voor de rechtvaardiging van dit gebruik. Zodra een arts gevonden wordt die bereid is hen te begeleiden, kunnen consumenten uit deze subgroep (2.2) ondergebracht worden in de groep van medicinale cannabis consumenten (categorie 3). Door het toewijzen van cannabisconsumenten aan bepaalde categorieën, kan MEDCAN vzw sneller een duidelijk onderscheid maken tussen recreatieve gebruikers en medicinale consumenten. Zo kan misbruik voorkomen worden en de legitieme medicinale consument beschermd worden. Ook voorkomt dit een onterechte plaatsing van een medicinale consument bij een Cannabis Social Club; die niet op een correcte manier de belangen van deze groep consumenten kan behartigen. De ultieme beslissing of een consument al dan niet effectief in aanmerking komt voor medicinale cannabis, is binnen dit systeem nog altijd de verantwoordelijkheid van de behandelende arts of specialist. Noot 1: Het is niet omdat men voor bepaalde personen uit categorie 2.2 geen gepaste arts kan vinden, dat zij geen lid van MEDCAN vzw kunnen worden. Dit kan erop wijzen dat het netwerk van artsen verder uitgebreid dient te worden om de juiste arts te vinden. MEDCAN raadt consumenten uit deze categorie dan ook aan om een nieuwe arts te raadplegen voor een second opinion. Noot 2: Op basis van deze conclusie dringt de vraag zich op of het wel verantwoord is om medicinale cannabis door Cannabis Social Clubs (en Medicinale Cannabis Clubs ) te laten verstrekken aan mensen met een kwetsbare gezondheid? Dit omdat geen enkele Cannabis Social Club in België kan voldoen aan de nodige, strenge (kwaliteits-)vereisten voor de productie en verwerking van medicinale cannabis. P a g i n a 6 6