Big Day Leeuwarden 2016

Transcriptie

1 Big Day Leeuwarden 2016 Waar Wanneer Wie Kilometers Soorten Gemeente Leeuwarden Zaterdag 7 mei 2016 van 4:30 uur tot 0:00 uur Jeroen Breidenbach en Merel Zweemer 275 kilometer (auto) en 26 kilometer (lopend) 113 (115 inclusief exoten) Voorbereiding Een Big Day houden is één van de leukste belevenissen die je als vogelaar mee kan maken. Binnen een tijdspanne van 24 uur (van 0:00 uur tot 24:00 uur) zoveel mogelijk vogelsoorten proberen in je kijker te krijgen, of het geluid van in je oorschelp te ontvangen (horen = scoren!). Naast te kunnen genieten van de vele vogelsoorten die je ziet of hoort, kom je tevens in een heel scala aan landschappen terecht en leer je, je eigen omgeving pas goed te kennen. Een Big Day is een waar spektakel, waarbij je de natuur ziet ontwaken en weer naar bed ziet gaan, maar waar ook een heleboel andere zaken vooraf komen kijken. Waarom dan een Big Day in de gemeente Leeuwarden? Van origine wordt er zeer matig gevogeld binnen de gemeente Leeuwarden waar pas de laatste jaren een verandering in lijkt te komen. De vogelaars in deze regio gingen altijd naar andere plaatsen, het Lauwersmeer bijvoorbeeld of de prachtige gebieden in Zuidoost-Friesland. In Leeuwarden zou toch niets leuks kunnen zitten?! De werkelijkheid is gelukkig anders, er zijn al een boel zeldzaamheden de revue hier gepasseerd de afgelopen jaren zoals Oosterse Tortel, Krekelzanger, Iberische Tjiftjaf en Siberische Boompieper, net als vele regionale zeldzaamheden en leuke aantallen en soorten op trek over trektelpost Leeuwarder Bos. Sinds ruim een jaar bestaat er ook een Whatsapp-groep die groeiende is en waar steeds meer mensen in de regio zich bij aansluiten. Het ontdekken en doorgeven van soorten binnen de gemeente Leeuwarden gebeurt steeds meer. Nu het vogelbestand en de gebieden binnen de gemeente Leeuwarden voor ons steeds bekender zijn geworden, vonden we het tijd om voor het eerst in de geschiedenis een Big Day te houden. Er komt veel voorbereiding kijken bij een Big Day om een zo hoog mogelijke score te behalen. Welke gebieden moeten er bezocht worden op welke tijdstippen en hoe zijn tijdsefficiënt zoveel mogelijk combinaties van vogelsoorten te maken? Al vanaf het najaar van 2015 zijn we bezig geweest met gebieden ontdekken en wandel- en rijroutes voor te breiden. De tijdsplanning is een groot onderdeel van de Big Day, wat niet te onderschatten valt. Ook maakten we een lijst van de Leeuwarder vogelsoorten verdeeld over vier categorieën; Zeker (4), Lastig maar te doen (3), Met veel mazzel (2), Kunnen we vergeten (1), Folkert Jan Hoogstra bracht ons op dat idee, alsmede de opmaak voor dit verslag. Uiteindelijk leidde dit geheel tot een targetlist van 158 vogelsoorten in Leeuwarden waarbij er 83 soorten in de categorie Zeker zaten, 26 soorten in de categorie Lastig maar te doen, 30 soorten in de categorie Met veel mazzel en 19 soorten in de categorie Kunnen we vergeten. Een score van 100 vogelsoorten leek ons haalbaar. De weeromstandigheden spelen natuurlijk ook een grote rol en daar hadden we erg geluk mee! Met een temperatuur van rond een 14 C s nachts en dik 25 C overdag was het af en toe iets te warm en zonnebrand was geen overbodige luxe. De wind stond voornamelijk op zuidoost 3 en draaide aan het

2 einde van de dag iets naar oost. Het was schitterend weer en erg geschikt voor roofvogels. Naast goed weer is het nog veel belangrijker dat er genoeg trekvogels aanwezig zijn om je score nog hoger te maken. Uiteindelijk hebben we een geweldige score neer kunnen zetten van 113 soorten (exclusief escapes) en dagen hierbij andere teams uit om dit in de toekomst te verbreken. De dag zelf s Ochtends om twintig voor vier gaat de wekker. Even snel onder de douche stappen om wakker te worden is geen overbodige luxe. Na snel onze laatste spullen in de auto te hebben gezet, tuffen we naar de Groote Wielen om daar om half vijf op de parkeerplaats aan te komen. Toen we aankwamen was het al lichter dan we hadden verwacht, wat in het nadeel kon werken voor enkele soorten die meer actief zijn in het donker. Toch gingen we vol goede moed van start, het was tenslotte prima weer en er was al veel vogelactiviteit. In de vijf kwartier die we ervoor hadden ingepland behaalden we een hoop van onze doelsoorten daar zoals Waterral, Snor, Sprinkhaanzanger, Blauwborst en Baardman, maar Roerdomp en Tafeleend werkten tot onze verbazing totaal niet mee. Een Bosrietzanger was in dit gebied ook (nog) niet te vinden, en een gehoopte Porseleinhoen was ook dit jaar niet te vinden aldaar. Maar leuk waren de Regenwulpen die overvlogen (van slaapplaats vandaan?) en de Ransuil die aan het baltsen was. Na twee ronden te hebben gelopen in het gebied zijn we even doorgereden naar de plas van de Groote Wielen zelf, wat geen slechte beslissing was. Zo konden we de eerste 40 soorten uiteindelijk opschrijven, exclusief de enige twee exoten die we die dag vonden, en vol goede moed naar de Kleine Wielen vertrekken. Groote Wielen Wandelroute rietdeel 1. Rietzanger 4:28 2. Kleine Karekiet 4:30 3. Rietgors 4:30 4. Snor 4:34 5. Blauwborst 4:35 6. Sprinkhaanzanger 4:35

3 7. Tureluur 4:35 8. Waterral 4:40 9. Koekoek 4: Wilde Eend 4: Ransuil 4: Winterkoning 4: Merel 4: Nachtegaal 5: Fuut 5: Meerkoet 5: Kuifeend 5: Baardman 5: Zanglijster 5: Grauwe Gans 5: Knobbelzwaan 5: Krakeend 5: Koolmees 5: Zwarte Kraai 5: Kokmeeuw 5: Regenwulp 5: Spreeuw 5: Blauwe Reiger 5: Nijlgans (exoot) 5: Boerenzwaluw 5: Buizerd 5:43 Groote Wielen Plas 32. Visdief 5: Tjiftjaf 5: Boomkruiper 5: Bruine Kiekendief 5: Houtduif 5: Fazant (exoot) 5: Oeverloper 5: Aalscholver 5: Grote Canadese Gans 5: Zwartkop 5: Roek 5:53 Nog op schema rijden we vervolgens door naar de Kleine Wielen, waar we dik twee uur voor ingepland hadden. In deze tijd misten we toch veel van onze doelsoorten, zoals Grote Lijster, Braamsluiper, Bosrietzanger, Matkop, Kleine Bonte Specht, Groene Specht, Smient, Oeverzwaluw, Gele Kwikstaart en IJsvogel. We hadden er totaal niet op gerekend dat de goede eendenplas (Merriedobbe) zo leeg zou zijn dat we het enkel met een Wintertaling daar moesten doen. Normaal zitten alle zwaluwen in deze tijd van het jaar ook boven de plas te foerageren, dat was er deze dag

4 niet bij. Gelukkig hadden we wel een paar onverwachte bonussen wat er toe leidde dat we met een goed gevoel naar de volgende halte vertrokken. Bij de golfbaan hadden we in een paar minuten tijd een onverwachte Boompieper overvliegend, alsook een Boomvalk jagend en een verlate Kolgans ter plaatse, daarnaast ontzettend veel geluk toen we een rondje naast de Merriedobbe liepen. Een Paapje in het voorjaar is een behoorlijke zeldzaamheid hier, en een Tapuit ter plaatse is ook verre van zeker in deze tijd van het jaar. Kleine Wielen 43. Kauw 5: Ooievaar 5: Roodborst 5: Gaai 6: Fitis 6: Heggenmus 6: Grote Bonte Specht 6: Kievit 6: Staartmees 6: Goudvink 6: Vink 6: Tuinfluiter 6: Ekster 6: Torenvalk 6: Scholekster 6: Witte Kwikstaart 6: Grasmus 6: Kleine Mantelmeeuw 6: Waterhoen 6: Boompieper 6: Gekraagde Roodstaart 6:50

5 64. Holenduif 6: Boomvalk 6: Kolgans 6:53 Merriedobbe en Nije Wielen 67. Brandgans 7: Wintertaling 7: Graspieper 7: Tapuit 7: Paapje 7: Roodborsttapuit 7: Pimpelmees 7: Gierzwaluw 7: Putter 8:04 75 soorten al rond 8:00 uur, dat is lekker! Toch staan er nog meer dan genoeg gebieden op onze lijst om te bezoeken, alsook doelsoorten. Op de volgende halte (Blitsaerd) hoopten we op meeuwen op de steigers, maar al vaker blijkt dit zo onvoorspelbaar te zijn of ze er wel of niet zitten. De steigers waren zo goed als leeg, waardoor we snel doorreden richting een aangrenzende plas aldaar. Nadat we uit de auto stapten was de eerste soort die we hoorden een Sijs! Dat is niet de minste in de eerste week van mei hier! Doordat we nog goed qua tijd zaten reden we door naar wat ruige begroeiing op dit terrein in aanbouw. Daar troffen we nog drie Paapjes aan, schitterende vogels. Jeroen zag een Wulp vliegen, maar deze landde net in het hoge gras waardoor ik hem niet meer aan trof. Hopelijk komt deze soort later op de dag nog. Blitseard 76. Sijs 8: Huiszwaluw 8: Bergeend 8: Grutto 8:35 Met nog steeds een ruime speling in de tijd vertrokken we naar de Alde Feanen. Voor alle subgebieden in de Alde Feanen en Fonejachtbrug samen hadden we drie uur ingepland. De Grutte Kritte vielen wat tegen, maar een overvliegende Slechtvalk die we oppikten door paniek in het weiland en braaf binnen de gemeentegrens werd gejaagd door een Kievit, was erg welkom. Dit scheelt ons weer tijd later op de dag doordat we nu niet meer hartje Leeuwarden in moesten voor de Slechtvalken bij de Avérotoren. Een soort die dan weer niet binnen de gemeentegrens wilde opduiken was de Tafeleend. Behoorlijk frustrerend om dan wel een Tafeleend tegen te komen net in een plasje buiten de gemeente. De vogel opjagen gaat natuurlijk veel te ver, dus we liepen verder.

6 Bij de volgende locatie in de Alde Feanen was het weer feest! Aangezien de temperaturen zo hoog waren geworden zochten we verkoeling in de vooraf ingeplande uitkijktoren nabij de Jan Durkspolder. Deze toren staat niet binnen de gemeente Leeuwarden, maar kijkt wel over een deel van de Alde Feanen uit wat wel binnen de gemeente Leeuwarden valt. Op deze locatie hoopten we roofvogels te zien, door het uitzicht dat het biedt en het tijdstip en weersomstandigheden op die dag. De eerste roofvogel die opdook was een Havik, dat scheelde weer tijd voor een nestbezoek later. Toen ik de telescoop even van Jeroen overnam en de boomtoppen aan het checken was, viel mijn oog op een erg slanke, donkere valk. Een mannetje Roodpootvalk! Hierna nog meer geluk met een Sperwer, die eerder in de Kleine Wielen niet aangetroffen werd nabij het nest. Alsof dit nog niet genoeg was zag Jeroen tijdens een laatste scanronde een Visarend in een boom zitten. Het geluk kon op roofvogelgebied niet op! Nog meer geluk dacht Jeroen te hebben toen die heel ver weg ineens een zwarte stern in de telescoop zag, maar toen ik de telescoop overnam om de vogel te zien, was die nergens meer te bekennen. Helaas. Toch vertrokken we vol goede moed richting de Fonejachtbrug. We hadden al vermoeden dat hier wel eens Dodaars zou kunnen broeden, maar dit was in het verleden nog niet aangetoond. Bijzonder blij dat we ineens ook daadwerkelijk het gehinnik van een Dodaars hoorden. De bonussen stroomden binnen en zo gingen we al vrij rap richting de 100 soorten!

7 Alde Feanen 80. Turkse Tortel 8: Kluut 8: Groenpootruiter 9: Veldleeuwerik 9: Slobeend 9: Slechtvalk 9: Grote Mantelmeeuw 10: Havik 10: Roodpootvalk 10: Sperwer 11: Visarend 11: Zilvermeeuw 11:56 Fonejachtbrug 92. Dodaars 12: Grauwe Vliegenvanger 12:31 Op weg naar Grou reden we langs de Timertsmar, een voormalige stortplaats waar nu een rietveld, bosstruweel en een plas liggen. In het verleden is hier (onder andere door mijzelf) Tafeleend vastgesteld, maar zoals al eerder gezegd, die werkte vandaag niet mee. De volgende halte was de steigers van Grou die net als de steigers van Blitsaerd wel eens verdienstelijk zijn voor meeuwen. De steigers van Grou, zaten wel vol, met boten dan welteverstaan. Gelukkig hadden we nog een paar locaties voor meeuwen achter de hand. Bij het Grouster Bos hadden we dan wel weer geluk, het mannetje Bonte Vliegenvanger bewees ons een dienst door gewoon recht voor onze neus te gaan zitten. Grou 94. Groenling 13: Zwarte Roodstaart 13: Bonte Vliegenvanger 13: Huismus 14:07 Daarna was het tijd voor een kort overleg. We liepen een klein beetje achter op de planning, maar sommige locaties die we volgens planning nog moesten bezoeken, konden we overslaan omdat we de doelsoorten al hadden. Dit gold onder andere voor de Avèrotoren en het Crematorium van Goutum. Besloten werd om koers te zetten naar Zuiderburen, waar we gericht op zoek gingen naar Oeverzwaluw en Braamsluiper. Een overvliegende Ringmus was een bijkomend voordeel! Nog maar twee soorten om de honderd grens te passeren. Met nog negen uur op de klok zou dat toch moeten lukken? Zuiderburen 98. Braamsluiper 14: Ringmus 14: Oeverzwaluw 14:59

8 Een meeuwenvoersessie bij de trailerhelling van de Tearnzer Wielen leverde de enige Stormmeeuw van die dag op. Een behoorlijk lastige soort medio mei! De twee dagen daarvoor door mij ontdekte Rouwkwikstaart zat nog op het bouwterrein van de Zuidlanden, al moesten we een behoorlijke hitte trotseren met een flinke wandeltocht naar de locatie toe op ongelijke (bouw)grond. De Kleine Plevier was soort nummer 100! De exoten tellen niet mee immers. Het doel was inderdaad haalbaar gebleken. Wellicht konden we er 110 van maken?! We hadden nog wel een aantal gebieden met doelsoorten te gaan, en zolang de klok geen twaalf uur slaat is dit niet ondenkbaar. Tearnzer Wielen en Zuidlanden 101. Stormmeeuw 15: Kleine Plevier 15: Rouwkwikstaart 16:05 Een korte stop bij het bouwterrein van PostNL leverde een Kneu op, precies waar we op hoopten. Bij de Newtonweg stopten we om te zoeken naar grote meeuwen. Bij de vuilnisbelt zitten doordeweeks vaak honderden grote meeuwen, maar in het weekend rusten ze vaak op een andere plaats die telkens veranderd. We vonden vrij simpel de groep en met een beetje brood werden er al gauw enkele gelokt. Meeuwen zijn Jeroen zijn ding, maar er kwam ook nog eens bijzonder veel geluk bij kijken dat er een tweede kalenderjaar Geelpootmeeuw en Pontische meeuw daartussen zaten. Het geluk kon vandaag niet op! Polder Boksum en Newtonweg 104. Kneu 16: Pontische Meeuw 16: Geelpootmeeuw 16:54

9 Een bezoek aan het Rengerspark was bijzonder effectief want beide doelsoorten konden binnen worden getikt. In het geval van de Appelvink was dat ook letterlijk een Tik! In het Leeuwarder Bos moesten we alleen nog zijn voor de IJsvogel. En dan sloof je je het hele jaar uit zodat die IJsvogel een mooie kluit heeft om in te broeden, maar thuis zijn op onze Big Day, vergeet het maar. En dus kon de IJsvogel aanschuiven bij de Tafeleend op het lijstje van dure missers. Rengerspark en Leeuwarder Bos 107. Boomklever 17: Appelvink 17:43 Etenstijd! Na zo n hele dag in touw te zijn, was het tijd voor Double FF, een snackbar met kwaliteit, voor zover die twee woorden in één zin passen dan. Rond kwart voor acht gingen we weer op stap om de laatste gebieden te bezoeken en eventuele missers weg te werken. Bij de Bullepolder konden we in elk geval de Wulp nog wegstrepen, een soort die ik eerder die dag had gemist en pas telt als we beide de soort hadden waargenomen. Bullepolder 109. Wulp 19:58 Bij It Set zat niets, maar op de basaltstenen in Polder de Warren zagen we twee nieuwe steltjes. Een overvliegende Grote Zilverreiger en de diepe Hoemp van een Roerdomp maakten het moment compleet. Een rondje door de Kleine Wielen voor IJsvogel, Matkop en Kleine Bonte Specht in de schemering bracht ons geen nieuwe soorten meer. Polder de Warren en Kleine Wielen 110. Zwarte Ruiter 20: Bosruiter 20: Grote Zilverreiger 20: Roerdomp 20:42

10 Soortenaantal In de Weeshûspolder hoorden we het zoevende gemekker van het Waarlamke, de Watersnip. Een goede naam voor deze vogel en een prachtig geluid. Als een spook vloog een Kerkuil geruisloos boven de weilanden in het schemerdonker. Een rondje door de Grote Wielen en een nachtelijke stop bij de Hempensermeerpolder leverden ook niets meer op. Weeshûspolder, Groote Wielen en Hempensermeerpolder 114. Watersnip 22: Kerkuil 22:44 En toen was het 0:00 uur en was de Big Day ten einde. Met een score van 113 soorten hebben we de lat mooi hoog gelegd. Dit was tenminste een hogere score dan wij van te voren op hadden gehoopt. We hebben veel aan onze voorbereiding gehad en de tijdsplanning bleek ook goed haalbaar. We hebben enkele stevige missers moeten incasseren, maar dit werd gecompenseerd door een aantal heftige bonussen die onze adrenaline af en toe dusdanig omhoog liet schieten dat we de hele dag energie hadden. Dit sleepte ons zeer zeker door de dag heen. Missers Smient, Zomertaling, Tafeleend, Lepelaar, Zeearend, Witgat, Kemphaan, Zwartkopmeeuw, IJsvogel, Kleine Bonte Specht, Matkop, Bosrietzanger, Spotvogel, Grote Lijster, Gele Kwikstaart en Noordse Kwikstaart. Bonussen Paapje, Boomvalk, Boompieper, Sijs, Roodpootvalk, Visarend, Dodaars, Rouwkwikstaart, Pontische Meeuw, Geelpootmeeuw, Grote Zilverreiger en Kolgans Nieuwe soorten per uur van de dag Uur van de dag Dankwoord Niet alleen tijdens de Big Day zelf, maar ook tijdens de voorbereiding hebben we hulp gehad van een aantal mensen zoals Jaap Westra, Harm Dijkstra en Hendrik Koster, maar ook andere personen die in het verleden waarnemingen hebben ingevoerd die ons op ideeën bracht voor de route. Heel erg bedankt voor de tijd die jullie genomen hebben om ons van de juiste informatie te voorzien!