1. HOOFDARTIKEL Verplichtingen van de garagehouder als bewaarnemer

Transcriptie

1 1. HOOFDARTIKEL Verplichtingen van de garagehouder als bewaarnemer Is een garagehouder aansprakelijk voor de brand of diefstal van het voertuig van een cliënt? Is de garagehouder een bewaarnemer? Het antwoord is duidelijk. De garagehouder heeft de plicht de wagen te bewaren (art.1927 en 1928 van het Burgerlijk Wetboek) en terug te geven (art.1929 en 1932 van het Burgerlijk Wetboek). Gratis of bezoldigd? Het bewaargeven is gratis ( om niet ) als een eigenaar zijn voertuig bij een garagehouder deponeert zonder enige tegenprestatie van laatstgenoemde of als een cliënt aan zijn garagehouder vraagt om zijn voertuig na onderhoud gratis te bewaren. Een bewaargeving is bezoldigd als de garagehouder uit de uitvoering van het contract een economisch voordeel haalt. Dit is het geval als een cliënt zijn voertuig aan de garagehouder toevertrouwt voor reparaties of onderhoud. Verplichtingen van de garagehouder Deze verschillen naar gelang de bewaargeving gratis ( bewaargeving om niet )of bezoldigd is. Indien de bewaargeving gratis is, moet de garagehouder geen andere zorg besteden dan de zorg voor de bewaring van zijn eigen goederen (lichte aansprakelijkheid bepaald in art.1927 van het Burgerlijk Wetboek). Bij een bezoldigde bewaargeving moet de garagehouder meer voorzorgsmaatregelen respecteren (verstrengde aansprakelijkheid zoals bepaald in art.1928 van het Burgerlijk Wetboek).

2 De bewaargeving om niet Als de garagehouder bij diefstal van het voertuig het bewijs van toeval levert, is hij niet verplicht het voertuig terug te geven. Het hof van beroep van Bergen oordeelde onlangs over de aansprakelijkheid van een garagehouder nadat een Alfa Romeo in brand was geschoten toen hij op een extern parkeerterrein van een Alfa dealer (BVBA X) stond. Na toestemming van X liet de eigenaar van deze Alfa zijn wagen op een zaterdagmiddag achter op de volledig afgesloten parking van X omdat hij in zijn auto een sterke brandgeur waarnam. De volgende nacht brandde de Alfa zonder duidelijke oorzaak (accidenteel of crimineel) uit. In een arrest van oordeelde het hof van Bergen dat de garagehouder alle nodige maatregelen had getroffen en dat hem geen enkele schuldige nalatigheid kon worden verweten. De bezoldigde bewaargeving De garagehouder is in dit geval aansprakelijk voor het beschadigen, uitbranden of de diefstal van het voertuig van een cliënt. De verplichting van bewaarneming van de garagehouder is een middelenverbintenis terwijl zijn verplichting tot teruggave een resultaatsverbintenis is. Hij kan alleen aan het vermoeden van schuldige niet-uitvoering ontsnappen als hij een vreemde oorzaak (toeval of overmacht, schuld van derde, schuld van slachtoffer) bewijst die elke fout uitsluit. Diefstal bevrijdt de garagehouder niet van zijn aansprakelijkheid en bewijst op zich niet dat de garagehouder blijk gaf van de nodige voorzorg (Cass ). Maar als een garagehouder bewijst dat hij de nodige maatregelen heeft getroffen om de diefstal te verhinderen en dat deze buiten zijn schuld plaatsvond, zal men de diefstal als toeval beschouwen. Volgens de rechtspraak heeft de garagehouder een lichtere vorm van resultaatsverplichting aangezien hij zich van zijn aansprakelijkheid kan bevrijden als hij aantoont dat hij de nodige voorzorgen heeft genomen en geen nalatigheid heeft begaan. Hij moet zich met andere woorden gedragen als een goede huisvader. De garagehouder moet bijgevolg het voertuig in een gesloten plaats parkeren (Hof van Beroep Gent ), de deuren op slot doen (Burg. rechtbank Doornik ), de contactsleutels niet op het dashboard laten (Hof van Beroep Brussel ), constant toezicht houden tijdens de reparaties (Handelsrechtbank. Brussel en Hof van Beroep Brussel ) en ervoor zorgen dat de contactsleutels niet uit de brievenbus worden gestolen (Hof van Beroep Gent ), enz. Een garagehouder die na de reparatie zijn cliënt verzoekt het voertuig op te halen en het voertuig uiteindelijk wegens geen bericht van de klant en bij gebrek aan plaats in de garage op de openbare weg plaatst met de deuren op slot, werd niet aansprakelijk gesteld. (Burgerlijke rechtbank Antwerpen ). Als het voertuig van een cliënt door brand vernietigd wordt, is het eens te meer de garagehouder die zal moeten bewijzen dat hij geen enkele fout beging die het incident heeft vergemakkelijkt of veroorzaakt. Als de brand afkomstig is van een naburig gebouw, een aanslag, bliksem of te wijten is aan een gebrek van het voertuig, is de garagehouder niet aansprakelijk. Conclusie Een garagehouder moet altijd waakzaam blijven. De uiteindelijke beslissing hangt echter af van de rechter ten gronde. Als hij in verband met de voertuigen van zijn cliënten niet de vereiste voorzorgsmaatregelen treft, kan zijn aansprakelijkheid in het gedrang komen.

3 2. RECHTSPRAAK Een laurierbladaffaire Een zekere X koopt bij een supermarkt (Carrefour) een pot bolognesesaus voor vrienden bij wie hij gaat eten. De gasten genieten van de pasta bolognese. Maar de volgende ochtend heeft X ernstige buikklachten. Hij gaat naar de dokter die acute diverticulitis vaststelt en antibiotica voorschrijft. X is van oordeel dat de oorzaak van deze vergiftiging het laurierblad is dat hij niet gemalen heeft ingeslikt. Hij dagvaardt dan ook Carrefour. Zowel de rechtbank van 1ste aanleg als het hof van beroep van Brussel (arrest van , R.G.A.R.2015, 15187) oordelen dat de aanwezigheid van een niet gemalen laurierblad in de spaghettisaus geen enkel gevaar vormt en dat het product hierdoor niet ongeschikt is voor het gebruik. Zij stellen anderzijds vast dat men uit geen enkel medisch verslag kan besluiten dat het laurierblad de oorzaak van de infectie is. De eis van X wordt dus verworpen. Dit arrest van het hof van beroep van Brussel herinnert aan een arrest van het hof van beroep van Gent van (R.W , p.794) dat de eis tot schadevergoeding verworpen had van een cliënt die tijdens een maaltijd in een restaurant een tand had gebroken op een stukje lood in een portie fazant. Het hof was terecht van mening dat de cliënt die wild bestelt er lood mag in verwachten Deze gerechtelijke beslissingen tonen aan dat niet elke schade recht geeft op vergoeding. Slachtoffers mogen dit niet uit het oog verliezen en moeten begrijpen dat het aanspannen van een gerechtelijke procedure zonder gewettigde basis beschouwd kan worden als tergend en roekeloos. In verband met een aanhangwagen, oorzaak van een verkeersongeval Een automobilist slipt op een olievlek op de rijweg en komt tot stilstand tegen de voorgevel van een gebouw. Men stelt vast dat dit oliespoor afkomstig is van een aanhangwagen (verzekerd bij Mij X) gekoppeld aan een tractor (verzekerd bij Mij Y). Er ontstaat discussie tussen de verzekeraars over wie de slachtoffers van het ongeval moet vergoeden. Uiteindelijk hakt het Hof van Cassatie in een arrest van de knoop door. Het Hof oordeelde terecht dat verzekeraar Y de slachtoffers moet vergoeden aangezien de schade werd veroorzaakt door de tractor waaraan een aanhangwagen was gekoppeld. Het Hof verbreekt het vonnis van van Dendermonde dat onterecht had geoordeeld dat Mij X moest tussenkomen aangezien zij een gebrekkige aanhangwagen verzekerde (art.1384 al.1 van het Burgerlijk Wetboek).

4 3. VRAAG & ANTWOORD 1 B.A.-Autoverzekering - Bestuurder is niet verzekeringsnemer - Verhaal van verzekeraar Een cliënt komt naar mijn kantoor om zijn eigen voertuig in B.A. te verzekeren. Hij benadrukt dat zijn schoonzoon (die op een ander adres woont) de gebruikelijke bestuurder is. Riskeert mijn cliënt verhaal van zijn verzekeraar als zijn schoonzoon in staat van dronkenschap een ongeval veroorzaakt en insolvent is? Riskeert hij verhaal van zijn verzekeraar als de schoonzoon zonder geldig rijbewijs een ongeval veroorzaakt? Als een verzekeringsnemer een B.A.-autoverzekering aangaat, vult hij een verzekeringsvoorstel in. Hij duidt de gebruikelijke bestuurder van het voertuig aan en beantwoordt de vragen in verband met deze bestuurder (leeftijd, nummer van het rijbewijs en antecedenten). Als de verzekeringsnemer zijn voertuig aan een andere bestuurder toevertrouwt, heeft hij alle belang bij een eerlijke informatie aan zijn verzekeraar. Bij opzettelijk verzwijgen kan de verzekeraar de overeenkomst immers nietig verklaren en terugbetaling eisen van de schadevergoeding betaald aan het slachtoffer van een ongeval veroorzaakt door de bestuurder. In de veronderstelling dat de verzekeringsnemer twijfels heeft over de informatie die de gebruikelijke bestuurder heeft verschaft of over geen enkele informatie beschikt, moet hij de verzekeraar hiervan via zijn makelaar informeren. In dit geval zal de verzekeraar of de makelaar Datassur (ESV) raadplegen. Als de verzekeraar (of de makelaar) in het bezit is van alle inlichtingen met betrekking tot de gebruikelijke bestuurder en de verzekeraar de overeenkomst met kennis van zaken heeft afgesloten, loopt de verzekeringsnemer geen enkel risico meer. Als het rijbewijs van deze bestuurder in de loop van de overeenkomst wordt ingetrokken of als deze bestuurder een ongeval veroorzaakt, kan de B.A.-autoverzekeraar alleen tegen hem verhaal uitoefenen. De verzekeringsnemer treft geen enkele fout. Men mag wel niet vergeten dat de verplichtingen van de verzekeringsnemer in de loop van de overeenkomst dezelfde zijn. Als het voertuig in de loop van de overeenkomst aan een derde wordt toevertrouwd die het voertuig gewoonlijk bestuurt, zal de verzekeringsnemer de verzekeraar verwittigen die zich dan over deze bestuurder zal informeren. Het regres tegen de verzekeringsnemer voorzien in art.25, punt 3 van de modelovereenkomst is slechts van toepassing als de verzekeringsnemer zijn voertuig opzettelijk toevertrouwt aan een bestuurder zonder geldig rijbewijs. Als de verzekeraar regres wil uitvoeren tegen de verzekeringsnemer moet hij bewijzen dat laatstgenoemde zijn voertuig toevertrouwde aan een bestuurder zonder geldig rijbewijs.

5 4. VRAAG & ANTWOORD 2 Aansprakelijkheid Uitbater van manege Begrip bewaker De 14-jarige zoon van mijn cliënten liep een letsel op aan de ruggengraat nadat hij van een paard viel. Het paard is eigendom van mijn cliënten en is gestald in een manege. Op de dag van het ongeval, kreeg de zoon van mijn cliënten paardrijles van de uitbater van de manege. Er werd afgesproken dat de uitbater van de manege het paard steeds eerst zou berijden en vermoeien, vooraleer de zoon het zou bestijgen. De uitbater hield zich die bewuste dag aan deze afspraak. Omdat het paard binnen nog altijd zeer zenuwachtig was, bracht hij het echter naar buiten en verzocht hij de zoon om er een kleine wandeling mee te maken in de omgeving van de manege. Tijdens deze wandeling begon het paard plots zonder reden te galopperen waardoor de ruiter viel. Is de uitbater van de manege in deze omstandigheden aansprakelijk? De hamvraag is: Wie was op het ogenblik van het ongeval de bewaker van het paard? Artikel 1385 van ons Burgerlijk Wetboek stelt : "de eigenaar van een dier, of, terwijl hij het in gebruik heeft, degene die zich ervan bedient, is aansprakelijk voor de schade die door het dier is veroorzaakt, hetzij het onder zijn bewaring stond, dan wel verdwaald of ontsnapt was." Als een dier schade veroorzaakt is bijgevolg de bewaker aansprakelijk. De rechtspraak beschouwt meestal als bewaker : hij die op het ogenblik van de schade het volle meesterschap heeft over het dier. Dit komt neer op volledige controle zonder tussenkomst van de eigenaar. Rekening houdend met de omstandigheden van het ongeval is het wel degelijk de uitbater van de manege die op het ogenblik van het ongeval, bewaker (of meester) was van het dier in de zin van art.1385 van het Burgerlijk Wetboek. Immers op het ogenblik van het ongeval volgde de zoon van uw cliënten als niet-ervaren ruiter de instructies van de uitbater en was hij niet vrij het paard naar zijn zin te berijden. De aansprakelijkheid van het ongeval berust dus bij de uitbater van de manege en zijn B.A.-verzekeraar zal er de gevolgen van moeten dragen.

6 5. VRAAG & ANTWOORD 3 Brandverzekering - Verzekering afgesloten door een van de echtgenoten - Gevolgen Een echtpaar woont enkele maanden samen in een villa en gaat scheiden. Na de uitspraak van de echtscheiding maar vóór de verdeling van de goederen van de gemeenschap (elke echtgenoot heeft recht op de helft van het onroerend goed), sluit de ex-echtgenoot, die alleen woont in de villa, in zijn naam een brandverzekering af voor het gebouw dat tot dan de echtelijke woonplaats was. Enkele tijd later verwoest een brand het gebouw. De verzekeraar laat de ex-echtgenoot weten dat hij slechts zal tussenkomen voor de helft van de wederopbouwwaarde van de villa aangezien hij slechts van dat deel eigenaar is. Kan men het standpunt van de verzekeraar betwisten? Het standpunt van de brandverzekeraar is juridisch juist. Art.91 van de nieuwe verzekeringswet van 4 april 2014 bepaalt dat iedere verzekerde belang moet hebben bij het behoud van de zaak en volgens art.39 van dezelfde wet (nu art.93 van de nieuwe wet) is de prestatie van de verzekeraar beperkt tot de door de verzekerde geleden schade. Als een echtpaar, getrouwd onder het stelsel van scheiding van goederen uit de echt scheidt en de ex-echtgenoot (of ex-echtgenote) vóór de verdeling van goederen, een brandverzekering afsluit voor het gemeenschappelijk gebouw komt deze verzekering slechts hem (haar) ten goede. Als het gebouw verwoest wordt door een brand moet de verzekeraar bijgevolg alleen tussenkomen voor de ex-echtgenoot (of ex-echtgenote) en slechts de helft van de waarde van wederopbouw betalen. De situatie is dezelfde als één van beide echtgenoten (gehuwd onder het stelsel van scheiding van goederen) alleen (in zijn persoonlijke naam) een brandverzekering op het gemeenschappelijke gebouw afsluit. Het Hof van Cassatie bevestigde dit in twee arresten: in een arrest van , oordeelde het Hof als volgt : De brandverzekering die in eigen naam is gesloten door de onverdeelde mede-eigenaar van het verzekerd goed dekt enkel zijn deel van de eigendom en komt niet ten goede aan de andere mede-eigenaars, tenzij uit de verzekering volgt dat de verzekeringsnemer voor hun rekening heeft gehandeld. ; in een arrest van , oordeelde het Hof nogmaals : Volgens artikel 1, B, a en 39, alinea 1 van de wet van 25 juni 1992 evenals volgens artikel 1165 van het Burgerlijk Wetboek, dekt de brandverzekering die een mede-eigenaar van een onverdeeld goed in eigen naam heeft gesloten, slechts zijn aandeel in de eigendom en strekt niet ten voordele van de overige mede-eigenaars, tenzij uit de verzekering blijkt dat de verzekeringsnemer voor hun rekening heeft gehandeld. Om vervelende en schadelijke situaties te vermijden, moet men de verzekeringspolis dus afsluiten namens beide echtgenoten als zij nog altijd wettelijk gehuwd zijn. In geval van scheiding zal men een beding ten behoeve van derde voorzien, zoals gedefinieerd in art.77 van de nieuwe Verzekeringswet: Partijen kunnen te allen tijde overeenkomen dat een derde, onder de voorwaarden welke zij bepalen, aanspraak kan hebben op de door de verzekering geboden voordelen. Makelaars moeten hun advies- en informatieplicht vervullen en erop toezien dat beide echtgenoten, getrouwd of gescheiden, gedekt zijn door de brandverzekeringsovereenkomst.

7 6. VRAAG & ANTWOORD 4 Verzekering - Algemeen - Ontbinding van overeenkomsten na schadegeval Volgens artikel 86 van de nieuwe verzekeringswet mag de verzekeringsnemer zijn overeenkomst na een schadegeval opzeggen. Ik stel echter vast dat bepaalde verzekeraars deze opzegging niet aanvaarden. Hoe zit dit juist? Voor de risico's B.A.-auto, Brand (eenvoudige risico's), BAF, Individuele lichamelijke ongevallen, Bijstand en R.B. mag de verzekeringsnemer zijn verzekeringsovereenkomst na een schadegeval opzeggen op voorwaarde dat de verzekeraar over hetzelfde recht beschikt. Als de verzekeraar zich in de overeenkomst dit recht niet heeft voorbehouden, beschikt ook de verzekeringsnemer niet over dit recht. Voor alle andere hierboven niet vermelde risico's (B.A. Uitbating, Brand speciale risico's, Risico's Bouwterrein, A.O., enz.), beschikt de verzekeringsnemer niet over het recht tot opzegging na een schadegeval.