MEMO Achtergrond Informatie IC Kwaliteit Dordrecht

Transcriptie

1 MEMO Achtergrond Informatie IC Kwaliteit Dordrecht Van H. van der Linden Aan de Griffie Gemeenteraad Dordrecht de Griffie Drechtraad Zaaknummer Betreft Achtergrond informatie IC Kwaliteit Dordrecht Bijlage(n) - 1. Wat is de aanleiding? Naar de vervoersconcessie Op 20 maart 2012 (SO/753830) bent u geïnformeerd over de stand van zaken rond de Intercity kwaliteit van Dordrecht cs. In 2011 heeft de minister van Infrastructuur en Milieu aan de Tweede Kamer laten weten voornemens te zijn de concessie voor het hoofdrailnet onderhands te gunnen aan NS en te integreren in de concessie van HSA (High Speed Alliance) voor het vervoer op de Hogesnelheidslijn (HSL Zuid). Tegelijk met dit voornemen publiceerde NS haar visie in Nederland Verbinden. Hierin werd aangekondigd dat NS de lijn Den Haag cs. Eindhoven via HSL Zuid om Dordrecht heen wil gaan rijden. Dit betekent voor Dordrecht een verlies aan Intercity kwaliteit naar het station Den Haag cs en naar de Brabantse steden Breda, Tilburg en Eindhoven. Na de aankondiging dat de concessie voor het exploiteren van de HSL-Zuid geïntegreerd wordt met de hoofdrailnet concessie, ontvouwde zich het Fyra debacle. Dit betrof weliswaar het rijdend materiaal, maar de maatschappelijke druk om de nieuwe infrastructuur te benutten werd groot. In september 2014 bood NS haar aangescherpte visie op het benutten van de HSL Zuid aan (zie afbeelding 1). De vaste Kamercommissie reageerde kritisch, maar de staatssecretaris mocht verder op de ingeslagen weg. Het personenvervoer op het hoofdrailnet wordt door de Staatssecretaris onderhands gegund aan de NS. De vervoersconcessie wordt hierbij een van de belangrijkste sturingsinstrumenten voor de Staatssecretaris om de presentaties van NS te bewaken. Op 23 april j.l. heeft het ministerie van Infrastructuur en Milieu de tekst vrijgegeven voor inspraak. In de vervoersconcessie wordt expliciet ingegaan op het benutten van de HSL-Zuid infrastructuur. Dit heeft direct consequenties voor de intercity kwaliteit van en naar Dordrecht CS. In deze memo wordt u geïnformeerd over aanstaande consequenties voor de stad en de reactie van B&W. Pagina 1/8

2 Aangescherpt Bod van NS richting ministerie I&M (september 2013) In onderstaande tabellen is dit kwaliteitsverlies weergegeven. Rechtstreekse verbindingen per IC, ochtendspits DORDRECHT Intercity Den Haag CS Den Haag HS Rotterdam Schiphol Brussel Breda ev Dienstregeling Dienstregeling Dienstregeling NS Ambitie Verschil Verschil Verschil Roosendaal ev Verbindingen per sprinter, ochtendspits NS-variant Den Haag CS Den Haag HS Rotterdam Breda Roosendaal Dienstregeling Dienstregeling NS Ambitie Pagina 2/8

3 Verschil Verschil Consequenties voor Dordrecht CS Drechtsteden (1 jan 13) Nu dreigt dus (voor Nederland) de unieke situatie te ontstaan dat twee aangrenzende economisch relevante regio s, gelegen op 35 kilometer inwoners afstand van elkaar, niet verbonden zijn met een Intercity. De twee beroepsbevolking Intercitystations, gelegen aan hetzelfde spoor, houden in de huidige arbeidsplaatsen plannen per december 2016 alleen s nachts in het weekend (nachtnet) een Intercityverbinding. Dit sluit niet aan bij de economische betekenis van de regio s en bevorderd de aantrekkelijkheid van de leef- woon- en werkomgeving zeker niet. U wilt het fileleed op de snelweg A16 toch ook niet nog meer zien toenemen? Bovenop de al penibele externe veiligheidssituatie, vanwege het goederenspoorvervoer door de regio, komen hiermee de leefbaarheid en bereikbaarheid onaanvaardbaar zwaar onder druk te staan! 2. Wat willen we bereiken? Scherpte in positie in het netwerk Het vervoersaanbod van de NS biedt Nederland als geheel een breed perspectief aan nieuwe en snelle verbindingen. Het pakt voor de Drechtsteden helaas zeer slecht uit. Als de plannen van de NS doorgaan, dan verliest onze regio de directe verbindingen met luchthaven Schiphol, Brussel en Breda-Tilburg-Eindhoven. Gezien de ingebruikname van het HSL-Zuid-spoor zijn het verlies van Schiphol en Brussel geen verrassing. Het verlies van de directe Intercity verbinding met Breda is echter onacceptabel. Deze is van vitaal belang voor de inwoners en forensen van en naar de Drechtsteden. De huidige doorgaande Intercity van Rotterdam naar Breda/Eindhoven laat in de nieuwe concessie Dordrecht links liggen en zal via de HSL-Zuid van Rotterdam naar Breda rijden. Tussen Dordrecht en Breda resteert in het huidig voorgestelde pakket van de NS slechts één Sprinterverbinding met maximaal twee Sprinters per uur. Dit betekent bijvoorbeeld voor een enkele reis naar Tilburg niet alleen extra reistijd, maar ook een extra overstap in Breda. Dit dupeert naar verwachting circa reizigers per dag. Pagina 3/8

4 Afbeelding: Ruimtelijke schets wanneer IC wordt ontkoppeld volgens plan NS Voor de korte termijn blijkt dat het bestaande krachtenveld beperkte mogelijkheden biedt voor krachtige alliantievorming. De Zuidvleugel partners en de Brabantse steden hebben immers ook baat bij het benutten van de HSL-zuid. De alliantie met de Zuidvleugel en met de gemeente Breda is er op gericht de reiziger centraal te stellen, en niet slechts het maximaal benutten van alleen HSL-Zuid, ten koste van de bestaande reizigers op Dordrecht c.s. De boodschap is gericht op het vinden van een goede balans tussen de oude lijn via Dordrecht en de HSL-Zuid. Deze genuanceerde opstelling wordt gewaardeerd door alle partijen. Voorkeursvariant Het incomplete bod van NS, dat mogelijk wordt gemaakt als de conceptvervoersconcessie door u wordt aangenomen, kan en moet wat ons betreft beter. In een gezamenlijk onderzoek van de Stedenbaan partners in de Zuidvleugel, Provincie Noord-Brabant en gemeente Breda, NS en ProRail zijn diverse bedieningsvarianten door NS en ProRail onderzocht. Dit heeft geresulteerd in een breed gedragen voorkeursvariant. Deze voorkeursvariant houdt in dat de nieuwe 3e en 4e Intercity per uur tussen Eindhoven en Breda, uit de visie van NS Nederland Verbinden, wordt doorgetrokken naar Dordrecht. Echter dit gezamenlijke resultaat, dat door de voorzitter van Stedenbaan in september 2013 is aangeboden aan Staatssecretaris mw. Mansveld, is pas na realisatie van de nu in het Programma Hoogfrequent Spoor (PHS) voorziene aanleg van de boog bij Meteren inpasbaar. En die staat gepland voor In de tussentijd dreigt daarmee een gat in de dienstregeling tussen Dordrecht en Breda. En een eenmaal vertrokken reizigers komen niet gemakkelijk terug. Wij beseffen dat het huidige bod van NS voor veel regio s een verbetering betekent. Bovendien wordt met het bod beter gebruik gemaakt van de nieuwe aangelegde HSLinfrastructuur. Maar wij verzoeken u niet het kind met het badwater weg te gooien door de verbinding tussen Dordrecht en BrabantStad in deze mate te verslechteren. Mogelijke tijdelijke oplossing tot 2022 In de periode totdat de breed gedragen voorkeursoplossing kan worden gerealiseerd is het behouden van een acceptabel kwaliteit een lastig vraagstuk. In de gesprekken met het ministerie I&M en met de NS wordt duidelijk dat de NS concreet van plan is de bestaande intercity Den Haag Venlo per 2016 via HSL-Zuid om Dordrecht te laten rijden. In de oriënterende gesprekken met NS komt naar voren dat NS onderzoekt of het mogelijk is om tussen 2016 en 2022 Dordrecht met één intercity per uur te verbinden met Breda. Hierbij kan gedacht worden aan bijvoorbeeld de lijnen: - Naar Brussel: (Den Haag Rotterdam Breda - Brussel) via Dordrecht; of - Intercity direct Amsterdam (Schiphol- Rotterdam Breda) via Dordrecht. Pagina 4/8

5 Echter deze ideeën hebben geen status. Het rijden van deze varianten mag naar verwachting binnen de voorliggende concept vervoersconcessie. 3. Wat gaan we daarvoor doen? De lobby op dit dossier kent al een lange voorgeschiedenis. Al een aantal jaren terug is onderkend dat op termijn het HSL-spoor een bedreiging kon gaan vormen voor de bediening van de verbinding Dordrecht Brabantse Stedenrij. De lopende HSAconcessie bood echter qua doorlooptijd gezien enige ruimte: deze concessie liep tot 2023 en bood geen mogelijkheden voor binnenlands treinvervoer. In het kader van het Programma Hoogfrequent Spoor hebben we echter steeds rekening gehouden met het scenario van intercity's over het HSL-spoor. Op zowel ambtelijk als bestuurlijk niveau waren en zijn we dan ook via diverse gremia bezig om het tij te keren of om een oplossing te realiseren. Hiervoor bewandelt ons college alle wegen en communicatie/lobby kanalen die ons ter beschikking staan. Een korte schets van recente activiteiten. Korte termijn acties: - Behandeling van de Vervoersconcessie vindt op 17 juni plaats in vaste commissie voor Infrastructuur en Milieu van de Tweede Kamer. In deze vervoersconcessie wordt door het Ministerie van Infrastructuur en Milieu het exploiteren van het hoofdrailnet formeel aan NS gegund. De gemeente heeft hierin geen formele positie. Het is echter van groot belang dat de leden van de vaste Kamercommissie de situatie in Dordrecht scherp hebben en de problemen delen. De gemeente- en Drechtraadsleden wordt daarom verzocht om, gecoördineerd via de Dordtse gemeenteraad, de lokale en regionale zorgen te delen binnen de partij en het partijnetwerk. De Brandbrief kan hierbij als leidraad worden gehanteerd. - De NS heeft toegezegd de Raad actief te willen informeren over de exacte plannen (niveau dienstregeling). Hierbij vormt de nieuwe vervoersconcessie het kader waarbinnen NS moet handelen. Vandaar dat het vaststellen van de vervoersconcessie relevant is. Op 16 mei j.l. vond overleg plaats met NS en gemeente Breda. De NS geeft aan: Er naar te streven om geen gat in 2017 te laten ontstaan tussen Dordrecht en Breda. Eventueel overweegt NS om een pendel tussen Breda en Dordrecht in te zetten om de markt niet te frustreren De intentie van NS is niet verkeerd, maar biedt geen garanties en het is nog mager. Met de griffie wordt uitwerking gegeven aan de toezegging van NS. Doorlopende activiteiten Bestuurlijke overlegtafels Als gemeente Dordrecht acteren we actief in de verschillende (bestuurlijke) netwerken. Daarbij moet wel worden opgemerkt dat we soms "getrapt" opereren, omdat we dan via Drechtsteden participeren in deze netwerken. Afstemming en aansturing hiervan vindt echter wel via ons college plaats. We maken gebruik van verschillende bestuurlijke overlegtafels om ons doel dichterbij te brengen. Via StedenbaanPlus, OV Bureau Randstad, deelname bestuurlijke Pagina 5/8

6 conferenties Programma Hoogfrequent Spoor (PHS), deelname Bestuurlijk Spoor Overleg (bijzonder, want Dordrecht zit daar normaal niet aan tafel), Zuidvleugel, Provinciaal Verkeer en Vervoer Beraad, Taskforce Brabantroute worden de belangen van Drechtsteden en Dordrecht geregeld onder de aandacht gebracht. 1. Allianties vormen Er worden allianties gevormd specifiek met dit doel met o.a. gemeente Breda en provincies Noord-Brabant en Zuid-Holland. Reeds enige tijd zijn we bezig op ambtelijk niveau om inhoudelijk en procesmatig allianties te vormen met andere overheidspartijen, waarbij de nadruk ligt op de verbinding met Breda en de rest van Brabant. Een van deze allianties betreft een gezamenlijk onderzoek naar mogelijkheden voor herroutering. Dit rapport (Regionale uitwerking lijnvoering corridor Rotterdam Breda) is in september 2013 aangeboden aan de staatsecretaris (bijlage 1A en 1B). In het rapport wordt geconcludeerd dat de mogelijkheden zeer beperkt zijn. De voorkeursvariant betreft een lange termijn oplossing en is bijvoorbeeld alleen inpasbaar bij nieuwe investeringen als de boog bij Meteren en het emplacement in Roosendaal. Voor de korte termijn blijkt dat het bestaande krachtenveld beperkte mogelijkheden biedt voor krachtige alliantievorming. De Zuidvleugel partners en de Brabantse steden hebben immers ook baat bij het benutten van de HSL-zuid. In de alliantie met de Zuidvleugel en met de gemeente Breda is er op gericht de reiziger centraal te stellen, en niet het maximaal benutten van alleen HSL-Zuid, ten koste van de bestaande reizigers op Dordrecht c.s. De boodschap is gericht op het vinden van een goede balans tussen de oude lijn via Dordrecht en de HSL-Zuid. Deze genuanceerde opstelling wordt gewaardeerd door alle partijen. 2. Gebruikmaken bestuurlijke overlegtafels We maken gebruik van verschillende bestuurlijke overlegtafels om ons doel dichterbij te brengen. Via StedenbaanPlus, deelname bestuurlijke conferenties Programma Hoogfrequent Spoor (PHS), deelname Bestuurlijk Spoor Overleg (bijzonder, want Dordrecht zit daar normaal niet aan tafel), Zuidvleugel, Provinciaal Verkeer en Vervoer Beraad, Taskforce Brabantroute worden de belangen van Drechtsteden en Dordrecht geregeld onder de aandacht gebracht. 3. Formele kant Het Fyra debacle gaf de Tweede Kamer aanleiding om de Staatssecretaris te vragen antwoord te geven op de vraag hoe nu verder. Vanuit de Drechtsteden hebben we gevraagd onze zorgen direct te delen in de Tweede Kamer (zie bijlage 2). Hierop volgde de uitnodiging om op 17 oktober 2013 de vaste commissie van Infrastructuur en Milieu in een rondetafelgesprek te informeren. Het resultaat betrof een toezegging van de Staatssecretaris om zelf met Dordrecht en de Drechtsteden in gesprek te gaan. Er ligt inmiddels al een gezamenlijke reactie van het OV Bureau Randstad. Met deze reactie vragen de Randstad partners aandacht voor het feit dat binnen de nieuwe vervoersconcessie de NS minimaal twee sprinters tussen Dordrecht en Breda mag rijden. Pagina 6/8

7 4. Informele lobby Ruim voor het moment dat de concessieverlening in de Tweede Kamer wordt besproken zullen we de fracties in de kamer voorzien van informatie en achtergronden en proberen steun voor onze belangen te krijgen. Ook u zult daarin wat ons betreft een rol krijgen. Via diverse kanalen zijn diverse fracties al voorzien van vragen die betrekking hebben op onze problematiek. Als voorbeeld wordt de burgemeesters brief aangehaald waarin bij de Gedeputeerde de Bondt aandacht wordt gevraagd voor de Merwede Lingelijn. In antwoord hierop schrijft de Bondt dat zij de zorgen deelt, en gevolgen nauwgezet zal monitoren (bijlage 3) 5. Publiciteit Er wordt publiciteit gegenereerd op diverse manieren, onder meer via AD, maar ook via Social Media. Het is hierbij zeker niet de alleen de gemeente die reuring over het onderwerp hoeft te organiseren. Als gemeente Dordrecht acteren we dus actief in de verschillende (bestuurlijke) netwerken. Daarbij moet wel worden opgemerkt dat we soms "getrapt" opereren, omdat we dan via Drechtsteden participeren in deze netwerken. Afstemming en aansturing hiervan vindt echter wel via ons college plaats. Pagina 7/8

8 Bijlage 1: tekst vervoersconcessie De algemene indruk van de vervoerconcessie is positief. Het ministerie van I&M laat zien dat de klant centraal komt te staan en dat het op diverse onderwerpen een meer sturende rol richting Prorail en NS op zich wil gaan nemen in de periode Het bod van de NS om de HSL-Zuid te gaan benutten komt vrijwel geheel terug in de vervoersconcessie. Diverse lijnen die nu halteren op Dordrecht CS rijden via HSL- Zuid om de stad heen. De status van Dordrecht CS staat hierbij niet ter discussie. Wel gaat de kwaliteit van de Intercity bediening achteruit. De kwaliteit van de verbindingen van en naar Rotterdam en Roosendaal blijven op voldoende niveau. De afname in kwaliteit betreft een Intercity bediening van en naar Breda en verder naar Tilburg en een directe verbinding met Den Haag c.s en Antwerpen. In de voorliggende vervoersconcessie moet NS tussen Rotterdam en Breda het volgende bedieningspatroon gaan rijden: A. lijn 1 Amsterdam Schiphol Rotterdam - Breda - 2 treinen/ uur B. lijn 2 Den Haag cs Rotterdam Breda Eindhoven - 2 treinen / uur C. lijn 3 Amsterdam Den Haag Rotterdam Antwerpen Zaventem - Brussel - 1 trein / uur Voor de lijnvoering van C zijn er 3 subvarianten: - Variant C1: R dam Dordrecht Roosendaal Antwerpen (Geen HSL) - Variant C2: R dam Dordrecht Breda Antwerpen (Breda A werpen via HSL) - Variant C3: R dam Breda Antwerpen (R dam Antwerpen Via HSL) De lijnen A, B en C samen betreft samen 5 diensten per uur. Van deze 5 diensten per uur moeten er minimaal 3 diensten per uur tussen Rotterdam en Breda via HSL Zuid (langs Dordrecht) gaan rijden. Door een aanvullende reistijdbepaling 4 tussen Rotterdam en Breda moet de Intercity Amsterdam Breda (lijn A) via HSL Zuid gaan rijden. De NS mag alle deze lijnen (lees 5 diensten) via HSL Zuid om Dordrecht heen rijden (lid 4). De voor Dordrecht relevante punten staan in bijlage 1. 1 Artikel 61, lid 1b 2 Artikel 61, lid 1c 3 Artikel 62 4 Artikel 61, lid 5 Pagina 8/8