GIDS VOOR AANVRAGERS VAN PATHOLOGISH-ANATOMISCH ONDERZOEK

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "GIDS VOOR AANVRAGERS VAN PATHOLOGISH-ANATOMISCH ONDERZOEK"

Transcriptie

1 P5.4.1-B01 Gids voor aanvragers Dienstgebonden document enkel geldig in: Campus: SA, SV, SJ Auteur: Peter Vermeulen Evaluator(s): Ilse Van der Auwera, Liliane Schelfhout Goedgekeurd door: Gerda Goovaerts Datum van toepassing: 13/04/2012 Versie: 2 Totaal # bladzijden: 27 GIDS VOOR AANVRAGERS VAN PATHOLOGISH-ANATOMISCH ONDERZOEK Inleiding De kwaliteitsdoelstellingen van het zijn algemeen als volgt omschreven: tijdig correcte laboratoriumresultaten verstrekken, expertise verlenen, adviezen en consulten formuleren en zo helpen bij de diagnose en behandeling; een klinisch relevant en kosteneffectief gebruik van diagnostische mogelijkheden bevorderen; een actieve bijdrage leveren in patiëntgebonden en toegepast wetenschappelijk onderzoek. Om deze doelstellingen te realiseren werd door het laboratorium een kwaliteitssysteem ingevoerd dat voldoet aan de geregistreerde Belgische norm voor medische laboratoria, ISO 15189:2007. De invloed van de pre-analytische fase, alle gebeurtenissen die zich afspelen vóór de uitvoering van de histologische of cytologische analyse (zoals afname, bewaring en transport van patiëntmonsters), op de kwaliteit van het laboratoriumonderzoek is zeer groot. De kwaliteit van monsters is onderhevig aan fysische factoren zoals temperatuur, uitdroging en druk of tractie uitgeoefend op het weefsel. Een slechte kwaliteit van monsters kan de pathologisch-anatomische beoordeling bemoeilijken of zelfs onmogelijk maken. Het is bijgevolg van cruciaal belang dat monsters op een correcte manier worden afgenomen, bewaard en getransporteerd. Deze laboratoriumgids bevat informatie voor voorschrijvende huisartsen en geneesheerspecialisten die gebruik maken van de diensten van het laboratorium. Het doel van de gids is de aanvrager te helpen bij het correct aanvragen van pathologieonderzoek door richtlijnen te geven over het invullen van het aanvraagformulier en over de bewaar- en transportcondities van monsters die voor onderzoek aangeboden worden teneinde de preanalytische fase zo goed mogelijk te beheersen. Deze gids voor aanvragers werd opgesteld conform hoofdstuk en van de ISO 15189:2007 norm en paragraaf 5.4 van het kwaliteitshandboek van het en is te raadplegen op het GZA portaal (GZA procedureboek en dienstensite van het laboratorium) en op de websites van de GZA ziekenhuizen (te consulteren via telkens onder diensten en Laboratorium voor pathologische anatomie. Pagina 1/27

2 Inhoudsopgave 1. Algemene gegevens Contactgegevens Openingsuren Medewerkers Artsen Dienstverantwoordelijke Kwaliteitsdienst RIZIV nomenclatuur 5 2. Overzicht activiteiten Laboratorium voor Pathologische Anatomie en Cytologie Histopathologische onderzoeken Cytopathologische onderzoeken Klinische autopsies 6 3. Richtlijnen voor interne aanvragen van pathologisch-anatomisch onderzoek Aanvraag Beschikbare aanvraagformulieren Aanbevelingen m.b.t. het invullen van een aanvraagformulier Aandachtspunten met betrekking tot aanvragen van pathologisch-anatomisch onderzoek Behandeling en transport van monsters Monsteridentificatie Monsters voor histopathologisch onderzoek: algemene informatie Monsters voor histopathologisch onderzoek: specifieke informatie per analyse Monsters voor histopathologisch onderzoek: specifieke informatie per weefseltype Monsters voor cytopathologisch onderzoek Aanvaardingscriteria Bevoorrading Aanleveren van monsters Binnen de openingsuren Buiten de openingsuren Doorlooptijden (tijd tussen de ontvangst van het monster en beschikbaarheid van gevalideerde analyseresultaten voor de aanvrager) Histologie Screening cervixcytologie Algemene cytologie Immuunhistochemisch onderzoek gebruik makend van farmacodiagnostische procedures (ER, PR, HER2) (onderbelac-accreditatie (norm ISO15189:2007)) Fluorescentie in situ hybridisatie onderzoek (FISH) voor HER2/neu (onder BELAC-accreditatie (norm ISO15189:2007)) Autopsies Opmerkingen Onderaanneming en uitbesteding Onderzoek in onderaanneming: doorsturen monster door het laboratorium Onderzoek in onderaanneming: rechtstreeks doorsturen van monster door aanvrager Onderzoek in uitbesteding Rapportering en distributie van verslagen Richtlijnen voor externe aanvragen van pathologisch-anatomisch onderzoek Aanvraag Beschikbaar aanvraagformulier 24 Pagina 2/27

3 Aanbevelingen m.b.t. het invullen van het extern aanvraagformulier Bewaring, transport en aanlevering van monsters/materiaal gerelateerd aan een externe aanvraag Specifieke aanbevelingen voor het extern aanvragen van HER2/neu FISH-onderzoek Doorlooptijden Rapportering en distributie van verslagen Adviesverlening Opmerkingen, suggesties en vragen Bijlagen 27 Pagina 3/27

4 1. Algemene gegevens 1.1. Contactgegevens De hoofdactiviteiten van het zijn gecentraliseerd op de campus Sint-Augustinus: Laboratorium voor Pathologische Anatomie en Cytologie (blok 4, 1 ste verdieping) Campus Sint-Augustinus Oosterveldlaan Wilrijk Tel. 03/ Fax 03/ labopathologie.gza@gza.be Op de campus Sint-Vincentius en de campus Sint-Jozef zijn er twee satelliet-laboratoria: Campus Sint-Vincentius Sint Vincentiusstraat Antwerpen Campus Sint-Jozef Molenstraat Mortsel De gids voor aanvragers van pathologisch-anatomisch onderzoek en de bijlagen, zoals aanvraagformulieren, zijn te raadplegen op: het GZA portaal: GZA procedureboek en dienstensite van het laboratorium (onder Patiëntencoördinatie ) het internet: > diensten > Laboratorium voor pathologische anatomie > diensten > Laboratorium voor pathologische anatomie > diensten > Laboratorium voor pathologische anatomie 1.2. Openingsuren Het is op werkdagen open en bereikbaar tussen: Campus Sint-Augustinus: Campus Sint-Vincentius: Campus Sint-Jozef: 7u30-18u00 8u30-17u00 9u00-13u00 (de aanwezigheid van een patholoog-anatoom is beperkt tot 11u30-12u30) De toegang tot de laboratoria wordt geregistreerd, hetzij elektronisch via de badgelezer, hetzij via invullen van het registratieformulier aan de inkom. Voor dringende zaken is er, buiten de normale openingsuren, steeds een patholoog bereikbaar: Campus Sint-Augustinus: Campus Sint-Vincentius: Campus Sint-Jozef: Wachtlijsten SA in Lotus Notes Onthaal Sint-Augustinus (03/ ) Wachtlijsten SV in Lotus Notes Onthaal Sint-Vincentius (03/ ) Wachtlijsten SJ in Lotus Notes Onthaal Sint-Jozef (03/ ) 1.3. Medewerkers Artsen Dr. Gerda Goovaerts (diensthoofd) Pagina 4/27

5 Tel. 03/ Dr. Peter Vermeulen (adjunct-diensthoofd) Tel. 03/ Dr. Cecile Colpaert Tel. 03/ Dr. Gert Van den Eynden Tel. 03/ Dr. Maria del Carmen Tavares Tel. 03/ Dr. Roberto Salgado Tel. 03/ Dienstverantwoordelijke Mevr. L. Schelfhout Tel. 03/ Kwaliteitsdienst Peter Vermeulen (interne kwaliteitscoördinator) Ilse Van der Auwera (kwaliteitsfunctionaris) Liliane Schelfhout (kwaliteitsmedewerker) 1.4. RIZIV nomenclatuur De nomenclatuur van de geneeskundige verstrekkingen is een gecodeerde lijst met de geneeskundige prestaties die (geheel of gedeeltelijk) vergoed worden door de verzekering voor geneeskundige verzorging: Pagina 5/27

6 2. Overzicht activiteiten Laboratorium voor Pathologische Anatomie en Cytologie Het laboratorium bepaalt de wijze waarop en de methode en de apparatuur waarmee het onderzoek wordt uitgevoerd volgens de allernieuwste procedures en gangbare standaarden. Het verricht volgende onderzoeken ten behoeve van huisartsen en geneesheer-specialisten: 2.1. Histopathologische onderzoeken Histopathologisch onderzoek op paraffinecoupes Histopathologisch onderzoek op vriescoupes Histochemisch onderzoek op paraffinecoupes Enzymatische kleuringen op vriescoupes Immuunhistochemisch onderzoek op paraffinecoupes Immuunfluorescentie-onderzoek op vriescoupes Fluorescentie in situ hybridisatie onderzoek (FISH): vb. HER2/neu Een gedetailleerde lijst van beschikbare histochemische en enzymatische kleuringen, antilichamen voor immuunhistochemisch en immuunfluorescentie-onderzoek, probes voor fluorescentie in situ hybridisatie onderzoek en beschikbaar moleculair-diagnostisch onderzoek is in bijlage (via het GZA portaal en internet (zie 1.1)) beschikbaar Cytopathologische onderzoeken Screeningscytologie van cervico-vaginaal materiaal met dunnelaagtechniek FNAC (fijne-naald-aspiratiecytologie): onderzoek van fijne-naald-aspiratiemateriaal Lichaamsvochten 2.3. Klinische autopsies Volwassene Foetus en neonaat Pagina 6/27

7 3. Richtlijnen voor interne aanvragen van pathologisch-anatomisch onderzoek 3.1. Aanvraag Het voorziet in verschillende standaard aanvraagformulieren voor de verschillende onderzoeken. Om fouten (door te weinig informatie) en eventuele vertragingen te vermijden, moeten deze formulieren worden gebruikt. De verschillende aanvraagformulieren zijn te verkrijgen via de laboratoria of via het centraal magazijn van Terbeke (zie bestelnummers hieronder vermeld). De formulieren kunnen ook vanuit het GZA portaal en internet afgedrukt worden (zie 1.1). Sommige diensten kunnen elektronisch in het programma Aanvraag/Afspraak een aanvraag invullen en afdrukken om samen met het monster door te sturen Beschikbare aanvraagformulieren Histopathologisch en cytopathologisch onderzoek (bestelnummer 1263/101/4) Histopathologisch en cytopathologisch onderzoek van borstbiopsies (bestelnummer 1263/099/2) Voor pathologisch-anatomisch onderzoek van borstbiopsies moet het aangepaste aanvraagformulier worden gebruikt. Hierop staat een tekening van de linker en de rechter borst waarop de plaats van de biopsie kan aangeduid worden. Het formulier bevat ook aanbevelingen voor de oriëntatie van de biopsie en het insturen volgens de chronoprocedure (zie ook ). Cervicovaginaal cytopathologisch onderzoek Voor cervicovaginaal cytopathologisch onderzoek is er een aangepast aanvraagformulier met de keuze tussen screening en opvolging en met de mogelijkheid de patiënte te laten instemmen met betaling van de kosten indien niet aan de RIZIV-terugbetalingsvoorwaarden wordt voldaan. Aanvraagformulier voor autopsie volwassene, autopsie foetus en neonaat, toestemming tot autopsie De behandelende arts neemt zo vlug mogelijk na het overlijden telefonisch contact op met het laboratorium, zodat de modaliteiten van de autopsie kunnen afgesproken worden met de pathologen-anatomen ttz probleemstelling, uitgebreidheid van de autopsie enz. Het lichaam van de overledene zal zonder verwijl naar het mortuarium gebracht worden zodat de autopsie gepland kan worden in samenspraak met het personeel van het mortuarium. Er bestaat geen wetgeving omtrent de praktijk van klinische autopsies op een volwassene. Het is echter wenselijk de familie in te lichten over het voornemen een autopsie uit te voeren (cfr. Ethische Commissie en Medische Raad 07/09/1999). Blijkt het niet mogelijk toelating te vragen, dan moet de behandelende arts zich er van vergewissen dat er geen redenen voor oppositie zijn (geloofsovertuiging of andere). Aan de aanvrager van de autopsie wordt wel gevraagd om de modaliteiten van toestemming vermeld op het aanvraagformulier voor autopsie volwassene aan te kruisen. Voor autopsies op een foetus, neonaat of minderjarige wordt een schriftelijke toestemming van de beide ouders gevraagd. Een voorgedrukt formulier toestemming tot autopsie is hiervoor beschikbaar (GZA portaal). Vroeggeboorten van minder dan 24 weken moeten wettelijk niet begraven worden. Wanneer de familie toch een begrafenis wenst, moet dit aan de patholoog-anatoom meegedeeld worden zodat de lichaamsresten terug naar het mortuarium kunnen gebracht worden. Pagina 7/27

8 Aanbevelingen m.b.t. het invullen van een aanvraagformulier Elk monster dat op het aangeboden wordt voor onderzoek dient vergezeld te zijn van een juist en volledig ingevulde aanvraag waarbij de patiëntgegevens op het monster overeenkomen met deze op de aanvraag. Wanneer de aanvraag betrekking heeft op meer dan één monster ( deelmonsters ), aangeleverd in verschillende recipiënten, moet de aanvrager de gegevens vermelden voor elk monster, gebruik makend van een unieke nummering die overeenkomt met deze op de recipiënten ( deelnummering ). Gebruik geen nummering van klinische inlichtingen indien er geen deelmonsters zijn. Een mondelinge aanvraag voor pathologieonderzoek kan niet aanvaard worden, hoogstens als verwittiging ter kennis genomen worden. Bij elke mondelinge aanvraag wordt gevraagd om een schriftelijk aanvraagformulier in te vullen en samen met het monster te bezorgen. Het is de verantwoordelijkheid van de aanvragende arts om het aanvraagformulier correct en volledig in te vullen volgens de richtlijnen beschreven in deze gids voor aanvragers. Volgende gegevens graag op de aanvraag vermelden (verplichte gegevens zijn gemarkeerd met *. Indien deze gegevens ontbreken wordt de aanvraag niet of met vertraging behandeld): Administratieve gegevens: identificatie van de patiënt *: naam en voornaam van de patiënt, opnamenummer (indien beschikbaar), geslacht, geboortedatum, adresgegevens, mutualiteitgegevens identificatie van de aanvragende geneesheer *: naam en voornaam, adresgegevens voor doorsturen resultaten, RIZIV gegevens *, datum voorschrift handtekening aanvragend geneesheer * eventuele vermelding kopie verslag aan collega s Gegevens met betrekking tot het monster: type onderzoek dat wordt aangevraagd (histologie, cytologie, immuunhistochemie of andere) intra-operatief onderzoek: macroscopisch of microscopisch, indicatie en telefoonnummer OK of arts datum en uur afname * fixatiegegevens: datum en uur van fixatie indien biopten door aanvrager gefixeerd worden of vers aankruisen voor biopten die dadelijk na afname ongefixeerd ingestuurd worden * aard van het te onderzoeken materiaal * anatomische lokalisatie * (orgaan, plaats in het orgaan, lateraliteit bij pare organen,...) klinische inlichtingen * (specifiek vraagstelling, infectie, anamnestische informatie, historische diagnoses,...) Aandachtspunten met betrekking tot aanvragen van pathologisch-anatomisch onderzoek Foutieve identificatie: Aanvragen kunnen door het laboratorium geweigerd worden indien ze onvoldoende of onjuiste gegevens bevatten om een resultaat te bekomen dat voldoet aan de geldende kwaliteitscriteria. Het laboratorium brengt in dit geval de aanvrager onmiddellijk op de hoogte. Bij foutieve identificatie van een patiëntmonster zal een medewerker van het laboratorium aan de aanvrager vragen om het monster of het deelmonster ondubbelzinnig ter plekke, in het laboratorium te identificeren. De aanvrager kan eventueel op eigen verantwoordelijkheid verplegend personeel of medewerkers van het operatiekwartier aanstellen om deze identificatie uit te voeren Verwarring van lateraliteit bij pare organen: Pagina 8/27

9 Bij biopsies van pare organen moet links of rechts vermeld staan op het aanvraagformulier. Bij bemonstering van beide pare organen bij eenzelfde patiënt en bij andere bilaterale chirurgische ingrepen of biopsienames dient een afzonderlijk aanvraagformulier voor elke zijde te worden gebruikt om verwarring te voorkomen Dringende onderzoeken: Het aanvraagformulier voorziet geen apart aankruisvakje voor dringende onderzoeken aangezien in het huidige pathologieaanbod dringend histologisch of cytologisch onderzoek, waarvoor de normale doorlooptijden niet voldoen, zeer zeldzaam is. Indien de aanvrager op medische gronden voor bepaalde monsters een snellere behandeling wenst dan de standaarddoorlooptijden hieronder vermeld in 3.4, dan wordt na overleg van de aanvrager met de dienstdoende patholoog-anatoom beslist welke voorkeursbehandeling wordt gegeven aan het monster. Deze beslissing wordt door de dienstdoende patholoog-anatoom genoteerd in het vak opmerkingen labo op het aanvraagformulier. Zeker in levensbedreigende situaties waarbij een zo kort mogelijk interval vereist is voor het resultaat van cytologisch of histologisch onderzoek gebeurt het overleg tussen de aanvrager en de dienstdoende patholooganatoom liefst vóór de afname van het monster zodat de patholoog-anatoom instructies kan geven voor de bewaring, transport en doorwerking van het monster Besmettingsgevaar (infectie & straling) en/of gevaar voor prikaccident: Potentieel besmettingsgevaar (bv. HIV, hepatitis, ) moet door de aanvrager duidelijk vermeld worden op het aanvraagformulier. Op de verpakking van monsters met besmettingsgevaar moet een sticker besmettelijk gekleefd worden. Op de verpakking van monsters met oriëntatienaalden moet een sticker naalden gekleefd worden. Bij bestralingsgevaar (bv. prostaatresectie na eerdere brachytherapie) moet vóór doorsturing naar het laboratorium de dienst fysica worden geraadpleegd door de aanvrager en moet dit gevaar duidelijk vermeld worden op het aanvraagformulier Farmacodiagnostisch onderzoek: In het kader van farmacodiagnostisch immuunhistochemisch onderzoek met antilichamen gericht tegen de oestrogeenreceptor, de progesteronereceptor, c-erb-b2 (HER2/neu), epidermale groeifactorreceptor en c-kit (CD117) zal u per casus een aanvraagformulier worden toegestuurd aangezien deze analyses volgens K.B enkel mogen uitgevoerd worden na schriftelijke aanvraag door de behandelende geneesheer Behandeling en transport van monsters Monsteridentificatie Vermeld de patiëntgegevens op het recipiënt met ook eventuele deelnummering indien er meer dan één recipiënt per patiënt is (in overeenstemming met de deelnummering op het aanvraagformulier) Monsters voor histopathologisch onderzoek: algemene informatie Biopten, chirurgische resectiestukken en vochten worden na afname in een gesloten recipiënt getransporteerd. Recipiënten van verschillende grootte en gevuld met verschillende fixatieven zijn verkrijgbaar in het of kunnen besteld worden via het centraal magazijn. Eén-literflessen met formol 10% zijn eveneens verkrijgbaar in het laboratorium (zie 3.2.7). Alle weefsels (o.a. biopten, resectiestukken,...) voor routine histologisch onderzoek moeten na afname gefixeerd worden in formol 10% (formaldehyde 4% eindconcentratie). Uitzonderingen hierop staan vermeld onder en Pagina 9/27

10 Op de recipiënten met formol (en andere fixatieven) is een vervaldatum vermeld. Gebruik geen vervallen fixatief! Bewaring van weefsel gefixeerd in formol 10% of unifix kan op kamertemperatuur, maar mag ook in de koelkast (4 C) (zie ook specifieke richtlijnen voor het operatiekwartier hieronder). Bewaring van biopten in glutaaraldehyde moet bij 4 C. Om de beoordeling van het monster te optimaliseren, zijn de tijd tussen afname en fixatie ( tijd tot fixatie ) en de fixatieduur zelf heel belangrijk. De tijd tussen afname en fixatie van het monster moet zo kort mogelijk gehouden worden en moet gekend zijn. Gelieve dan ook de datum en het uur van de start van fixatie in te vullen op het aanvraagformulier Specifieke richtlijnen voor het operatiekwartier: Alle resectiestukken uit het operatiekwartier, vers of gefixeerd, moeten in afwachting van transport in de koelkast (inventarisnummer ON33337) in lokaal Tn van het operatiekwartier bewaard worden (voor Sint- Augustinus). De aanvraagformulieren worden in het bakje in de kast onder de koelkast (inventarisnummer ON33337) in lokaal Tn gelegd. Alle resectiestukken worden door een medewerker van het laboratorium opgehaald van maandag tot vrijdag om: Campus Sint-Augustinus: 9.30u, 11.30u, 14.00u, 15.00u, 16.30u en 17.00u Campus Sint-Vincentius: 10.30u, 12.30u, 15.00u, 16.00u Campus Sint-Jozef: 11.00u, 12.30u Kleinere resectiestukken van slechts enkele centimeter doormeter zijn zeer gevoelig aan uitdroging en moeten steeds gefixeerd worden in formol 10%. Grote resectiestukken van organen (bijvoorbeeld uterus, colon, maag, long, prostaat, nier, ) zijn minder onderhevig aan uitdroging en kunnen gedurende deze korte tijdsintervallen in een gesloten plastic zak of ander gesloten recipiënt in de koelkast van het operatiekwartier droog bewaard worden. Alle resectiestukken moeten gefixeerd worden in formol 10% in het weekeinde en: na 17.00u voor de campus Sint-Augustinus; na 16.00u voor de campus Sint-Vincentius; na 12.30u voor de campus Sint-Jozef. Voor de fixatie van grote resectiestukken moet een voldoende volume formol 10% gebruikt worden, zodat de resectiestukken volledig ondergedompeld zijn. Voor de medewerkers van het operatiekwartier werd een beknopte gids en een overzichtelijke beslissingsboom opgesteld (zie bijlagen) Specifieke behandeling van ongefixeerde monsters: Voor volgende onderzoeken is vers niet-gefixeerd weefsel nodig: Peroperatoir vriescoupe-onderzoek (zie ) Histochemisch onderzoek op vriessneden: enzymatische kleuringen bijv. ACE (AcetylCholine- Esterasekleuring) (zie ) Klinisch vermoeden van hematologische maligniteit (bijv. lymfoom): immuunhistochemische analyse op vriessneden (bijv. kappa/lambda-lichte keten expressie) en sampling voor flow-cytometrisch onderzoek (zie ) Huidbiopten met vermoeden van vasculitis/systeemziekte: immuunfluorescentie-onderzoek op vriessneden (zie ) Pagina 10/27

11 Alle biopten die door de patholoog-anatoom geheel of gedeeltelijk ingevroren dienen te worden (bijv. in het kader van een klinische studie (zie ) of voor een weefselbank) of die vers doorgestuurd dienen te worden naar andere laboratoria (bijv. labo Klinische Biologie voor flow-cytometrisch onderzoek) De ongefixeerde monsters die hierboven zijn besproken moeten onmiddellijk naar het laboratorium worden getransporteerd. Vermeld het type van onderzoek op het aanvraagformulier. Het versturen van een biopt op kompres (gaas), foam of andere dragers is niet aangewezen: bij verwijdering van het weefsel van deze dragers treedt vaak fragmentatie op Monsters voor histopathologisch onderzoek: specifieke informatie per analyse Biopten voor vriescoupe-onderzoek Hoe weefsel insturen: Weefsel droog, niet gefixeerd, niet in fysiologisch vocht, niet op kompres of foam insturen. Wanneer er verschillende fragmenten tegelijk verstuurd worden, duidelijk de lokalisaties van de verschillende monsters vermelden en voor welke monsters vriescoupe-onderzoek wordt aangevraagd. Vergeet niet het telefoonnummer van het operatiekwartier of de aanvragende arts op de aanvraag te noteren. Vermeld steeds de specifieke vraagstelling (diagnosestelling, evalueren uitgebreidheid of snijranden, beoordelen van representativiteit van het gepreleveerde weefsel,...) Indicaties: Geen preoperatieve diagnose: de intra-operatieve diagnose kan de aard van de ingreep beïnvloeden. Peroperatieve bepaling van de uitgebreidheid van een ziekteproces waardoor de aard van de ingreep beïnvloed kan worden. Peroperatieve weefselidentificatie (bijv. bijschildklierweefsel of niet?) Beoordeling van snijranden. Beoordeling van de representativiteit van biopsiemateriaal. Contra-indicaties: Niet zichtbare of niet palpabele laesies. Te kleine laesies waarbij vriescoupe-onderzoek tot te veel weefselverlies aanleiding geeft. Verkalkte weefsels. Weefsel rijk aan vetweefsel. Bij twijfel, bespreek de indicatiestelling met een patholoog van dienst. Het is nuttig om een voorzien vriescoupe-onderzoek enkele dagen op voorhand te melden aan het secretariaat of aan een patholoog-anatoom. Op de campus Sint-Jozef kan het intra-operatief onderzoek middels vriessnede enkel doorgaan op woensdagen. Uitzonderlijk is dit onderzoek mogelijk op andere dagen (enkel tussen 11.00u en 12u30 en mits dit bij voorbaat werd gemeld aan het secretariaat). Vriescoupe-onderzoek tijdens de openingsuren van het laboratorium: Tijdens de heelkundige procedure wordt het Laboratorium voor Pathologische Anatomie en Cytologie bij voorkeur telefonisch verwittigd wanneer het weefsel uit het operatiekwartier vertrekt. Het volledig ingevuld aanvraagformulier met indicatiestelling, vraagstelling en nuttige klinische gegevens wordt samen met het weefsel aan het laboratorium bezorgd. Vriescoupe-onderzoek buiten de openingsuren van het laboratorium: Pagina 11/27

12 Ingrepen waarbij een vriescoupe-onderzoek wordt verwacht, dienen gepland te worden binnen de openingsuren van het laboratorium. Na de openingsuren is er geen ondersteunend personeel meer aanwezig en moet de patholoog-anatoom dit onderzoek alleen afhandelen. Dit kan leiden een verlengde wachttijd. Wanneer een vriescoupe-onderzoek toch verwacht wordt buiten de openingsuren van het laboratorium moet dit met de pathologen-anatomen minstens een dag op voorhand worden afgesproken. Wanneer door omstandigheden een binnen de normale uren geplande vriescoupe naar een later uur wordt verschoven, moet de patholoog-anatoom hiervan zo vlug mogelijk, en steeds voor sluitingstijd, verwittigd worden. Wanneer het geplande vriescoupe-onderzoek afgelast wordt, moet de patholoog-anatoom hiervan ook op de hoogte gebracht worden. Voor een onverwacht vriescoupe-onderzoek buiten de openingsuren, zie 1.2. Na aankomst in het labo wordt de vriescoupeprocedure gestart die gemiddeld 15 minuten (macroscopie, invriezen, snijden, kleuren, microscopie) per fragment duurt. De wachttijd kan gevoelig oplopen wanneer verschillende vriescoupes moeten gedaan worden (bv. snijranden van een groot huidresectiestuk). Het resultaat wordt zo snel mogelijk telefonisch doorgegeven aan, bij voorkeur, de aanvragende arts. Gelieve dan ook het opgegeven telefoontoestel vrij te houden. Bij het telefonisch doorgeven van een resultaat via het OK-personeel wordt aan dit personeelslid gevraagd het resultaat hoorbaar voor de patholoog-anatoom te herhalen om fouten te vermijden. Het mondeling doorgegeven resultaat zal steeds vermeld worden in het pathologisch-anatomisch verslag Schildwachtlymfeknopen voor intra-operatief cytologisch onderzoek De lymfeknopen worden dadelijk na afname vers (droog) en niet gefixeerd naar het laboratorium gebracht door een OK medewerker. Bij voorkeur wordt het laboratorium pathologische anatomie telefonisch verwittigd wanneer het weefsel uit het operatiekwartier vertrekt. Een volledig ingevuld aanvraagformulier met indicatiestelling, vraagstelling en nuttige klinische gegevens wordt samen met het weefsel aan het laboratorium bezorgd. Op de aanvraag wordt het telefoonnummer vermeld waar de aanvragende arts bereikt kan worden. Gelieve het opgegeven telefoontoestel vrij te houden. Het antwoord wordt na gemiddeld 15 minuten telefonisch meegedeeld. De wachttijd kan gevoelig oplopen indien multipele lymfeknopen als schildwachtlymfeknoop ingestuurd worden. Daarom wordt aangeraden om enkel de lymfeknopen die duidelijk tracer capteren als schildwachtlymfeknoop in te sturen. Gemiddeld zijn er 1 tot 2 schildwachtlymfeknopen per patiënt Biopten voor immuunfluorescentie Transport naar het Laboratorium voor Pathologische Anatomie en Cytologie dient onmiddellijk te gebeuren. Vermits het meestal gaat om kleine biopten moet dit transport gebeuren in fysiologische vloeistof om uitdroging te vermijden. Wanneer het transport niet binnen de 30 minuten kan gebeuren, wordt het Laboratorium voor Pathologische Anatomie en Cytologie telefonisch verwittigd en zal een medewerker van het laboratorium het monster komen ophalen (binnen het ziekenhuis). Tijdelijke bewaring bij de aanvrager moet ondertussen op 4 C Biopten voor flow-cytometrie Het weefsel moet onmiddellijk en droog opgestuurd worden. Kleine biopten kunnen ook in fysiologische vloeistof opgestuurd worden om uitdroging te vermijden. De patholoog-anatoom neemt de prelevementen noodzakelijk voor diagnose en selecteert een deel van het weefsel voor flow-cytometrisch onderzoek. Dat weefsel wordt onmiddellijk door een medewerker van het laboratorium voor pathologische anatomie via de buizenpost naar het laboratorium klinische biologie verstuurd. Een aanvraag flow-cytometrie van het laboratorium klinische biologie moet ingevuld en getekend bijgevoegd worden. Kijk voor de relevante procedures in het kwaliteitshandboekde gids van het laboratorium Klinische Biologie. Pagina 12/27

13 Resecties van mammacarcinomen: chronoprocedure (enkel op de campus Sint-Augustinus) Tumorectomiespecimens moeten georiënteerd worden met drie naalden. Bij aanvullende resecties moet minstens worden aangeduid welke zijde gericht is naar voorafgaande biopsieholte. Alle resecties van invasieve mammacarcinomen (tumorectomie- en mastectomiespecimens) worden dadelijk naar het Laboratorium voor Pathologische Anatomie en Cytologie GZA gebracht volgens de chronoprocedure voor kernzuur- en proteïnenisolatie. Sinds 17 november 2003 bestaat er in het Sint-Augustinus ziekenhuis een procedure met als doel een prospectief bestand van kernzuren en proteïnen van hoge kwaliteit uit mammacarcinomen te verkrijgen. Dit doel kan enkel bereikt worden wanneer carcinoomweefsel binnen de 15 minuten na resectie uit het lichaam kan ingevroren worden in vloeibare stikstof. Bijkomend voordeel van de chronoprocedure is dat het carcinoomweefsel dan ook binnen het uur gefixeerd is in formol 10%, wat volgens nationale en internationale richtlijnen een vereiste is voor goede immuunhistochemische detectie van hormoonreceptoren en eventuele overexpressie van HER2/neu. In een zelfde tijd kan de patholoog-anatoom intra-operatief de snijranden van de resectie macroscopisch beoordelen en de chirurg verwittigen indien aanvullende resectie noodzakelijk is. De chronoprocedure staat beschreven in het GZA procedureboek (zie het GZA portaal). Kort samengevat: De verantwoordelijke chirurg moet op basis van de door hem gekende indicatie van de ingreep de chronoprocedure opstarten en de OK verpleegkundige op de hoogte brengen. Op het moment dat het weefselmonster uit de wonde wordt genomen, start de tijdsregistratie door de OK verpleegkundige die een chronometer indrukt en zo mogelijk ter verwittiging telefoneert naar het labo pathologische anatomie. De dienstdoende patholoog wordt onmiddellijk verwittigd. De labohulp of MLT maakt het invulformulier patiëntengegevens en tijdsregistratie weefselbank klaar en zet ook de recipiënten klaar waarin het weefsel zal ingevroren worden. De verpleegkundige OK spreekt af met de logistieke medewerker OK om het monster samen met de chronometer zonder verwijl naar het laboratorium voor pathologische anatomie te brengen. Het labopersoneel neemt het monster en de chronometer aan en registreert het uur van aankomst op het invulformulier. Een wisselchronometer wordt aan de medewerker van het OK meegegeven. De patholoog-anatoom inkt de snijranden van het resectiestuk, zoekt het carcinoom en snijdt kleine weefselcilinders uit het carcinoom. Het weefselmonster wordt ingevroren in vloeibare stikstof. Het tijdstip van invriezen wordt door het labopersoneel geregistreerd op het invulformulier Resectiespecimens van tumoren voor klinische studies Meer en meer klinische trials (bijvoorbeeld voor hersentumoren, longtumoren, ) vereisen weefsel dat zo snel mogelijk, dit is meestal binnen de 15 minuten na resectie, ingevroren wordt in vloeibare stikstof. De operatie van deze patiënten moet daarom binnen de openingsuren van het Laboratorium voor Pathologische Anatomie en Cytologie, GZA gepland worden, zodat patholoog-anatoom en medisch laboratorium technoloog aanwezig zijn. Bij voorkeur wordt voor deze biopten de chronoprocedure gevolgd (zie ) In ieder geval moeten deze specimens onmiddellijk na resectie droog (vers en niet gefixeerd) binnengebracht worden in het laboratorium voor pathologische anatomie. Het uur van afname moet duidelijk ingevuld zijn op het aanvraagformulier. De patholoog-anatoom zal onmiddellijk na aankomst in het laboratorium een gedeelte van de tumor invriezen in vloeibare stikstof of verwerken volgens de richtlijnen van de klinische studie. Het uur van invriezen wordt genoteerd op het aanvraagformulier. Pagina 13/27

14 Biopten voor elektronenmicroscopie Biopten afgenomen voor elektronenmicroscopisch onderzoek worden gefixeerd in glutaaraldehyde (voor bevoorrading recipiënten: zie 3.2.7). Bewaring op 4 C (koelkast). De biopten mogen niet groter zijn dan 1x1x1mm. De monsters worden in samenspraak met de clinicus naar het meest geschikte extern centrum voor verder onderzoek doorgestuurd. Zie hieronder in 3.5, onderaanneming en uitbesteding van onderzoek Biopten voor microbiologisch onderzoek Deze biopten moeten rechtstreeks naar het laboratorium Klinische Biologie worden verstuurd. Het Laboratorium voor Pathologische Anatomie en Cytologie, GZA beschikt niet over een steriele omgeving/instrumenten/recipiënten om een correcte verwerking van deze biopten uit te voeren. Kijk voor de relevante procedures in het kwaliteitshandboekde gids van het laboratorium klinische biologie Biopten voor histochemisch onderzoek (ACE-kleuring) op vers, niet-gefixeerd weefsel Transport naar het dient onmiddellijk te gebeuren. Vermits het meestal gaat om kleine biopten moet dit transport gebeuren in fysiologische vloeistof om uitdroging te vermijden. Wanneer het transport niet binnen de 30 minuten kan gebeuren, wordt het Laboratorium voor Pathologische Anatomie en Cytologie telefonisch verwittigd en zal een medewerker van het laboratorium het monster komen ophalen (binnen het ziekenhuis). Bewaring moet ondertussen op 4 C gebeuren Monsters voor histopathologisch onderzoek: specifieke informatie per weefseltype Arteria temporalisbiopten Cornea-, conjunctiva-, sclera- en ooglidbiopten Intra-operatief vriescoupe-onderzoek: onmiddellijk en droog ongefixeerd transport. Let op: evaluatie van snijranden bij zeer kleine biopten van ooglid is onbetrouwbaar en leidt tot verlies van weefsel voor definitief onderzoek van paraffine-ingebed weefsel. Duidelijke oriëntatie is vereist (tekening!). Hoofd- en halsregiobiopten (mondmucosa, (naso)pharynx, maxilla, mandibula) Intra-operatief vriescoupe-onderzoek: onmiddellijk en droog ongefixeerd transport Beenmergbiopten Beenmergbiopten worden na afname gefixeerd in Unifix (voor bevoorrading zie 3.2.7). Gelieve de starttijd van fixatie te vermelden op het aanvraagformulier. Blaas- en urethrabiopten Borstpunctiecilinders Pagina 14/27

15 . Gebruik het speciale aanvraagformulier voor onderzoek van borstbiopsies en duidt de lateraliteit/kwadrant in de borstklier ook aan op de tekening op dit formulier. Vermeld zeker de starttijd van fixatie. Bronchus- en perifere longbiopten Colorectale (endoscopische) biopten Ductus deferensbiopten Gynaecologisch curettageweefsel Genetisch onderzoek: zie richtlijnen vermeld in 3.5 Onderzoek in onderaanneming Dienst Genetica Sint- Augustinus Gynaecologische biopten vulva, vagina, cervix, endometrium Huidbiopten (punch-) Immuunfluorescentie-onderzoek: zie Huidresectiestukken Immuunfluorescentie-onderzoek: zie Let op: bij blaarziekten dient de bemonstering te gebeuren aan de rand van de blaar of in normale huid Intra-operatief vriescoupe-onderzoek: onmiddellijk en droog ongefixeerd transport Let op: duidelijke oriëntatie vereist (m.b.v. hechtingsdraden) met inbegrip van tekening bij beoordeling van snijranden. Let op: bij kleine resectiestukken (< 1cm) is de beoordeling van snijranden moeilijk en wordt, indien mogelijk, beter de wonde opengelaten in afwachting van meer nauwkeurig onderzoek van paraffine-ingebed weefsel van de snijranden. Best gebeurt hierover overleg met de patholoog-anatoom op voorhand. Levercilinders Lymfeknopen (m.i.v. mediastinale lymfeknopen) Bij vermoeden lymfoom: zie i.v.m. richtlijnen voor bemonstering voor flow-cytometrie Bij vermoeden van infectieuze pathologie en nood aan microbiologisch onderzoek: in het operatiekwartier moet op steriele wijze een deel van de lymfeknoop worden genomen en opgestuurd naar het laboratorium Klinische Biologie. Steriele verwerking is niet mogelijk in het Laboratorium voor Pathologische Anatomie en Cytologie. Intra-operatief vriescoupe-onderzoek: onmiddellijk droog niet-gefixeerd insturen Pagina 15/27

16 Intra-operatief cytologisch onderzoek van schildwachtlymfeknopen (borstcarcinoom): zie Maagbiopten (endoscopisch) Mammotoombiopten Miskraamweefsel Genetisch onderzoek: zie richtlijnen vermeld in 3.5 Onderzoek in onderaanneming Dienst Genetica Sint- Augustinus Neurochirurgische biopten (hypofyse, hersenweefsel, ruggenmerg, discus) Intra-operatief vriescoupe-onderzoek: onmiddellijk droog, niet-gefixeerd insturen Niercilinders Voor onderzoek in het kader van glomerulopathie (EM, IF): zie 3.5 Onderzoek in onderaanneming Laboratorium Pathologische Anatomie UZ Antwerpen NKO-biopten: sinus-, neusbiopten Elektronenmicroscopisch onderzoek: zie Orthopedische biopten: synovium, gewrichtskapsel, peesweefsel Prostaatcilinders Histopathologisch onderzoek: fixatie in 10% formol, bewaren op kamertemperatuur Skeletspierweefsel Zie richtlijnen vermeld bij 3.5 Onderzoek in onderaanneming Instituut Born-Bunge Slokdarmbiopten (endoscopisch) Histopathologisch onderzoek: fixatie in 10% formol, bewaren op kamertemperatuur Testisweefsel Histopathologisch onderzoek: fixatie in 10% formol, bewaren op kamertemperatuur Tonsillen, uvula Histopathologisch onderzoek: fixatie in 10% formol, bewaren op kamertemperatuur TUR blaas, prostaat Histopathologisch onderzoek: fixatie in 10% formol, bewaren op kamertemperatuur Pagina 16/27

17 Monsters voor cytopathologisch onderzoek FNAC (fijne-naald-aspiratiecytologie) Optimale verwerking bij FNAC: Verkregen punctiemateriaal niet uitstrijken, maar uitspuiten in een recipiënt met Easyfix fixatief (voor bevoorrading: zie 3.2.7) of onmiddellijke toelevering van de spuit (zonder eerst uit te spuiten in Easyfix). Na het uitspuiten van het punctiemateriaal in het fixatief de spuit losmaken van de naald. Fixatief opzuigen in de spuit (het beste is om aan het vloeistofoppervlak op te zuigen zodat ook lucht wordt meegezogen; de cellen aan de wand laten hierdoor beter los). Spuit terug op naald zetten en fixatief uitspuiten in recipiënt met fixatief. Deze laatste twee stappen minimaal 2 maal herhalen. Graag de patiëntgegevens op de aanwezige sticker aanbrengen zodat de rest van het potje vrij blijft. Al het verkregen celmateriaal is zo voor cytologisch onderzoek te gebruiken: in het laboratorium kunnen hierna uitstrijkjes gemaakt worden en kan ook een celblok worden vervaardigd waarop indien nodig alle histochemische- en immuunhistochemische technieken (zoals voor biopsiemateriaal) kunnen worden toegepast Lichaamsvochten Vochten in monsterpotjes brengen en indien mogelijk dadelijk naar het laboratorium pathologische anatomie brengen. Monsters in afwachting van transport in de koelkast bewaren of fixeren door toevoegen van een gelijke hoeveelheid Easyfix fixatief. Bij kleine hoeveelheden lichaamsvocht (enkele centiliters of minder) is het altijd beter om fixatief toe te voegen. Minimale hoeveelheden lichaamsvocht die niet kunnen opgevangen worden in een recipiënt (b.v. tepelverlies) worden door de aanvrager op een draagglaasje uitgestreken; dit uitstrijkpreparaat dient onmiddellijk gefixeerd te worden met Cytospray of door onderdompeling in methanol. Graag de patiëntgegevens op de aanwezige sticker aanbrengen zodat de rest van het potje vrij blijft Specifieke richtlijnen per type vocht Ascitesvocht Cytopathologisch onderzoek: Groter volume (maximaal 500 ml insturen a.u.b.) ongefixeerd zo snel mogelijk transporteren naar laboratorium, anders bewaring op 4 C Bij klein volume: fixeren met Easyfix, bewaren op kamertemperatuur Bronchiale lavagevochten en aspiraten Cytopathologisch onderzoek: Vers, zo snel mogelijk transporteren naar het laboratorium, anders bewaren op 4 C fixeren met Easyfix, bewaren op kamertemperatuur Bronchusbrushings Cytopathologisch onderzoek: fixeren met Easyfix, bewaren op kamertemperatuur Cerebrospinaal vocht Cytopathologisch onderzoek: fixeren met Easyfix, bewaren op kamertemperatuur Cervico-vaginaal (vulvair/peri-anaal) materiaal met dunnelaagtechniek Pagina 17/27

18 Voor de celcollectie is een brush beschikbaar, waarvan het uiteinde afneembaar is. Dit uiteinde wordt ondergedompeld in het cytologische fixatief Easyfix firma Labonord (voor bevoorrading: zie 3.2.7). Het potje wordt gesloten en geschud teneinde een homogene fixatie te bekomen. Graag de patiëntgegevens op de aanwezige sticker aanbrengen zodat de rest van het potje vrij blijft. De bekomen celsuspensie laat toe om nog aanvullende moleculaire onderzoeken (HPV detectie) uit te voeren. Bij afwijkende cervixcytologie kan het celmateriaal worden doorgestuurd voor HPV detectie naar een extern centrum. Zie hieronder in 3.5, onderaanneming en uitbesteding van onderzoek. Cystevocht Cytopathologisch onderzoek: Groter volume (maximaal 500 ml insturen aub) ongefixeerd zo snel mogelijk transporteren naar laboratorium, anders bewaren op 4 C Bij klein volume: fixeren met Easyfix, bewaren op kamertemperatuur Pleuravocht Cytopathologisch onderzoek: Groter volume (maximaal 500 ml insturen aub) ongefixeerd zo snel mogelijk transporteren naar laboratorium, anders bewaring op 4 C Bij klein volume: fixeren met Easyfix, bewaren op kamertemperatuur Pagina 18/27

19 Urine Cytopathologisch onderzoek: fixeren met Easyfix, bewaren op kamertemperatuur Aanvaardingscriteria Het laboratoriummanagement heeft aanvaardings-/rejectiecriteria opgesteld die gelden bij ontvangst van monsters in de laboratoria. Sommige van deze criteria leiden tot het niet analyseren van het monster, andere tot uitgestelde analyse, eventueel met vermelding van een disclaimer in het besluit van het PA-verslag. Er wordt steeds een poging ondernomen om de aanvrager te contacteren om zo aan de aanvaardingscriteria te voldoen. Bij niet verwerken van het monster wordt de aanvrager vanzelfsprekend op de hoogte gebracht. Geen verdere verwerking van het ingestuurde monster: Monster voor cervicovaginale cytologie voor dunnelaagtechniek ingestuurd in formol Problemen met de identificatie van de aanvraagformulieren/recipiënten waardoor geen ondubbelzinnige toewijzing van monster aan patiënt mogelijk is, zelfs niet na contact met de aanvrager Verwerking met vermelding van disclaimer in het PA-verslag: Bij onvoldoende kwaliteit van het monster voor betrouwbare analyse Aanvraag met verschillende monster zonder correcte nummering van de deelmonsters op aanvraag of recipiënten Bij een aanvraagformulier gehecht aan het monsterrecipiënt of bij een aanvraagformulier in één zakje samen met het recipiënt echter zonder patiëntidentificatie op het recipiënt Verkeerde fixatie-status Insturen zonder rekening te houden met de chronoprocedure bij biopten die hier wel voor in aanmerking komen Biopten voor intra-operatief onderzoek (vriescoupe, depcytologie) ingestuurd in fixatief Punctiecytologie ingestuurd in formol Biopten die niet onmiddellijk naar het laboratorium werden gebracht hoewel de aangevraagde analyse dit vereist Zie ook: disclaimerbeleid bij farmacodiagnostische analyses i.v.m. fixatieduur ( 4.5) Bevoorrading Volgende recipiënten kunnen verkregen worden in het laboratorium of kunnen besteld worden via het magazijn (bewaring op kamertemperatuur): Lege monsterpotjes 60 ml: laboratorium en magazijn (bestelnummer 6005/520/2) Monsterpotjes 60 ml gevuld met 30 ml formol: verdeling enkel via het laboratorium Monsterpotjes 60 ml gevuld met Unifix fixatief: verdeling enkel via het laboratorium Monsterpotjes gevuld met glutaaraldehyde: verdeling enkel via het laboratorium Brush + Easyfix potje: verdeling enkel via het laboratorium (bestelnummer 6005/132/9) Monsterpotjes met Easyfix fixatief: verdeling enkel via het laboratorium Recipiënten voor 24 uren urinecollectie (gebruikt voor grote hoeveelheden vocht): magazijn (bestelnummer 6070/635/7) Eén-literfles gevuld met formol 10% Leeg recipiënt 250 ml: laboratorium en magazijn (bestelnummer 0000/074/8) Leeg recipiënt 500 ml: verdeling enkel via het laboratorium Leeg recipiënt 1000 ml: verdeling enkel via het laboratorium Leeg recipiënt 2500 ml: laboratorium en magazijn (bestelnummer ) Pagina 19/27

20 Cytospray of coplin jar met methanol: laboratorium De monsterpotjes gevuld met fixatief zijn voorzien van een houdbaarheidsdatum. Gelieve deze te controleren voor de potjes in gebruik worden genomen. Wanneer de houdbaarheidsdatum overschreden is, mogen deze recipiënten niet meer worden gebruikt en moeten de recipiënten terug aan het laboratorium worden geleverd voor verdere afvalverwerking Aanleveren van monsters Binnen de openingsuren Bij het aanleveren van monsters binnen de openingsuren van het laboratorium wordt gevraagd steeds te wachten tot één van onze medewerkers het monster in ontvangst komt nemen. Op deze manier kunnen eventuele problemen onmiddellijk worden opgelost Buiten de openingsuren Voor het aanleveren van monsters buiten de openingsuren is een koelkast voorzien in het sas achter de inkomdeur met de badgelezer in SA en in een afzonderlijke ruimte met badgelezer in SV en SJ. Monsters moeten samen met het aanvraagformulier in de koelkast worden geplaatst. Op de koelkast hangt een invulblad voor monsterregistratie. Hierop moeten de identificatiegegevens van de patiënt, bij voorkeur d.m.v. de klever met identificatiegegevens, naam en handtekening van de persoon verantwoordelijk voor het monstertransport en uur en datum van aanlevering worden vermeld. Indien er zich problemen zouden voordoen, kunnen onze medewerkers steeds de juiste persoon contacteren. Voor vriescoupe-onderzoek buiten de openingsuren: zie Doorlooptijden (tijd tussen de ontvangst van het monster en beschikbaarheid van gevalideerde definitieve analyseresultaten voor de aanvrager) Volgende doorlooptijden gelden voor de beschikbaarheid van een definitief gevalideerd verslag. Het is mogelijk dat een voorlopig besluit al sneller bekend wordt gemaakt via een voorlopig verslag Histologie Biopten: in principe de volgende werkdag na ontvangst.2-3 werkdagen na ontvangst Mammotoombiopten: worden gefixeerd overnacht, het resultaat is bekend ten vroegste 2 werkdagen na afname hierdoor 1 werkdag later bekend Chirurgische resectiestukken: er wordt gestreefd naar 1 of 2 werkdagen na ontvangst.2-3 werkdagen na ontvangst Indien er ook immuunhistochemisch onderzoek verricht wordt, zal het definitieve resultaat ten vroegste 1 werkdag later beschikbaar zijn. Deze doorlooptijden kunnen korter zijn indien er geen bijkomend immuunhistochemisch onderzoek verricht dient te worden. Biopten die eerst moeten ontkalkt worden, kunnen pas na enkele dagen tot weken verwerkt worden Screening cervixcytologie Er wordt gestreefd naar 7 werkdagen. Pagina 20/27

GIDS VOOR AANVRAGERS VAN PATHOLOGISCH-ANATOMISCH ONDERZOEK

GIDS VOOR AANVRAGERS VAN PATHOLOGISCH-ANATOMISCH ONDERZOEK B-0005 Gids voor aanvragers Dienstgebonden document enkel geldig in: Campus: SA, SV, SJ Auteur: Van Der Auwera Ilse Evaluator(s): Schelfhout Liliane Goedgekeurd door: Vermeulen Peter Datum van toepassing:

Nadere informatie

GIDS VOOR AANVRAGERS VAN PATHOLOGISH-ANATOMISCH ONDERZOEK

GIDS VOOR AANVRAGERS VAN PATHOLOGISH-ANATOMISCH ONDERZOEK Bijlage Gids voor aanvragers Dienstgebonden document geldig in: AZ KLINA Auteur: Joris Beck Evaluator(s): Sandra Van Spitaels Goedgekeurd door: Valérie Duwel Versie: 32 Totaal # bladzijden: 22 Datum van

Nadere informatie

1. Algemene gegevens. 2. Algemene richtlijnen:

1. Algemene gegevens. 2. Algemene richtlijnen: 1. Algemene gegevens Labo voor pathologische anatomie AZ Turnhout Campus: Sint-Jozef 1e verdieping Dr. K Segers Dr. L. Van Leuven Dr. G. Verbeeck Tel. 014 / 44.44.77 Fax 014 / 44.44.76 secretariaat.pathologie@azturnhout.be

Nadere informatie

Laboratoriumgids LABO PATHOLOGISCHE ANATOMIE. Mariaziekenhuis. Noord-Limburg

Laboratoriumgids LABO PATHOLOGISCHE ANATOMIE. Mariaziekenhuis. Noord-Limburg pagina 1 van 9 1. Inleiding... 2 2. Contact en identiteit... 2 2.1 Contact...2 2.2 Pathologen...2 2.3 Locatie...2 3. Onderzoeken... 3 3.1 Onderzoeken intramuros...3 3.2 Onderzoeken extramuros...3 4. Aanvragen...

Nadere informatie

DIENST ANATOMO-PATHOLOGIE - ALGEMENE RICHTLIJNEN - INHOUD

DIENST ANATOMO-PATHOLOGIE - ALGEMENE RICHTLIJNEN - INHOUD DIENST ANATOMO-PATHOLOGIE - ALGEMENE RICHTLIJNEN - INHOUD 1. Bereikbaarheid en openingsuren... 2 2. Algemene richtlijnen voor afname, tijdelijke bewaring en transport... 3 2.1. Aanvraagformulieren... 4

Nadere informatie

Laboratoriumgids. Pathologische. Anatomie

Laboratoriumgids. Pathologische. Anatomie Laboratoriumgids Pathologische Anatomie Auteur: Vera Schelfhout Geldig vanaf: 8/09/2015 Pagina 1 van 37 INHOUDSTAFEL 1. Inleiding... 5 2. Algemene Informatie... 6 2.1 Contactgegevens... 6 2.1.1 Adres...

Nadere informatie

2. Toepassingsgebied Deze handleiding is bestemd voor de aanvragende/voorschrijvende geneesheer voor een standaard anatomopathologisch onderzoek.

2. Toepassingsgebied Deze handleiding is bestemd voor de aanvragende/voorschrijvende geneesheer voor een standaard anatomopathologisch onderzoek. Date de mise en application :31/07/2013 Page 1/5 1. Onderwerp Deze handleiding betreft de voorwaarden en het transport van prelevementen (biopsies en operatiestukken), genomen op verschillende sites (consultaties,

Nadere informatie

LABORATORIUMGIDS ANATOMO-PATHOLOGIE INHOUD 1. INLEIDING... 2

LABORATORIUMGIDS ANATOMO-PATHOLOGIE INHOUD 1. INLEIDING... 2 Validatie: Dr. Willy Lagrange Pagina: 1 / 11 INHOUD 1. INLEIDING.... 2 2. IDENTIFICATIE EN BESCHIKBAARHEID...2 2. 1. Identiteit van het laboratorium 2.2. Identiteit van de zorgverleners 2.3. Openingsuren

Nadere informatie

Laboratoriumgids/ informatiebrochure. Dienst Pathologische Anatomie

Laboratoriumgids/ informatiebrochure. Dienst Pathologische Anatomie Inhoudstabel 1 Vestiging en bereikbaarheid... 3 1.1 Vestiging... 3 1.2 Bereikbaarheid en openingsuren... 3 2 Algemene informatie... 4 3 Aanbeveling i.v.m. staalfixatie en transport... 5 3.1 Aanbeveling

Nadere informatie

Dienst Pathologische Anatomie. Jan Yperman Ziekenhuis. Laboratoriumgids

Dienst Pathologische Anatomie. Jan Yperman Ziekenhuis. Laboratoriumgids Jan Yperman Ziekenhuis Laboratoriumgids INHOUDSTABEL 1 Inleiding... 3 2 Vestiging... 3 3 Artsen... 3 4 Bereikbaarheid en beschikbaarheid... 3 5 Onderzoeken verricht door de dienst Pathologische Anatomie..

Nadere informatie

INSTRUCTIES VOOR STAALAFNAME Centrum voor Menselijke Erfelijkheid Erk. nr 8/24990/92/000 Tel fax

INSTRUCTIES VOOR STAALAFNAME Centrum voor Menselijke Erfelijkheid Erk. nr 8/24990/92/000 Tel fax I. Toelichting bij het indienen van aanvragen voor genetisch onderzoek 1. Aanvragen Het voorziet in verschillende aanvraagformulieren voor de verschillende diagnostische testen. Om eventuele fouten en

Nadere informatie

Laboratoriumgids/ informatiebrochure. Dienst Pathologische Anatomie

Laboratoriumgids/ informatiebrochure. Dienst Pathologische Anatomie Inhoudstabel 1 Vestiging en bereikbaarheid... 3 1.1 Vestiging... 3 1.2 Bereikbaarheid en openingsuren... 3 2 Algemene informatie... 4 3 Aanbeveling i.v.m. staalfixatie en transport... 5 3.1 Aanbeveling

Nadere informatie

INSTRUCTIES VOOR STAALAFNAME Centrum voor Menselijke Erfelijkheid Erk. nr 8/24990/92/000 Tel fax

INSTRUCTIES VOOR STAALAFNAME Centrum voor Menselijke Erfelijkheid Erk. nr 8/24990/92/000 Tel fax I. Toelichting bij het indienen van aanvragen voor genetisch onderzoek 1. Aanvragen Het voorziet in verschillende aanvraagformulieren voor de verschillende diagnostische testen. Om eventuele fouten en

Nadere informatie

Pathologische anatomie: informatiebrochure voor patiënten

Pathologische anatomie: informatiebrochure voor patiënten Pathologische anatomie: informatiebrochure voor patiënten Inhoud 1 Algemeen...4 2 Contactgegevens...5 2.1 Vestiging...5 2.2 Artsen...5 2.3 Kwaliteitscoördinator...5 2.4 Laboratorium...5 2.5 Bereikbaarheid,

Nadere informatie

De patholoog. Klinische Pathologie. In het ziekenhuis

De patholoog. Klinische Pathologie. In het ziekenhuis Klinische Pathologie De patholoog In het ziekenhuis Inleiding In deze folder kunt u meer lezen over het specialisme Klinische Pathologie en de rol die de patholoog speelt bij ziekte en behandeling. Daarnaast

Nadere informatie

Aanvragen pathologisch onderzoek

Aanvragen pathologisch onderzoek Aanvragen pathologisch onderzoek Informatie voor medisch specialisten verbonden aan Isala Zwolle, Isala Meppel en St. Jansdal Harderwijk Instuurprotocol Index Telefoonnummers Soorten aanvragen: o Histologie

Nadere informatie

Dermpat - Laboratorium voor huidpathologie. Laboratoriumgids voor Artsen

Dermpat - Laboratorium voor huidpathologie. Laboratoriumgids voor Artsen Dermpat - Laboratorium voor huidpathologie Laboratoriumgids voor Artsen Bladzijde : 1 / 12 versie : 6 Doc. naam : lapr-6-1 Inhoudstafel 1 Inhoudstafel... 1 2 Inleiding... 2 3 Contact... 2 4 Artsen... 3

Nadere informatie

B-0005 Gids voor aanvragers

B-0005 Gids voor aanvragers B-0005 Gids voor aanvragers Dienstgebonden document enkel geldig in: Campus: SA, SV, SJ Auteur: Van Der Auwera Ilse Evaluator(s): Schelfhout Liliane Goedgekeurd door: Luijks Marloes Goedgekeurd op: 29/03/2016

Nadere informatie

Rol van de pathologische anatomie in de oncologie. 16 maart 2013 Dr. Pascale De Paepe AZ St Jan Brugge-Oostende AV

Rol van de pathologische anatomie in de oncologie. 16 maart 2013 Dr. Pascale De Paepe AZ St Jan Brugge-Oostende AV Rol van de pathologische anatomie in de oncologie 16 maart 2013 Dr. Pascale De Paepe AZ St Jan Brugge-Oostende AV De oncologische patiënt Multidisciplinaire benadering: huisarts patholoog chirurg oncoloog

Nadere informatie

Laboratoriumgids informatiebrochure voor de aanvragers

Laboratoriumgids informatiebrochure voor de aanvragers Laboratorium voor Anatomo-Pathologie Code: LOG-0035 Versie: Gepubliceerd op: 26/05/2015 Geldig tot: 25-5-2017 Pagina : 1/18 Auteur Bekrachtiger Veerle Noten Claire Bourgain Laboratoriumgids informatiebrochure

Nadere informatie

MATERIAAL VOOR HISTOLOGISCH ONDERZOEK

MATERIAAL VOOR HISTOLOGISCH ONDERZOEK Openingstijden laboratorium: maandag t/m vrijdag van 8.00 uur tot 17.00 uur. Voor vragen, opmerkingen en eventuele klachten kunt u contact opnemen met het secretariaat (telefoonnummer 073-6992750). ALGEMEEN

Nadere informatie

Dienst Pathologische Anatomie Activiteitencentrum H. Serruys, Oostende

Dienst Pathologische Anatomie Activiteitencentrum H. Serruys, Oostende Activiteitencentrum H. Serruys, Oostende INHOUDSTABEL 1 INLEIDING... 4 2 BEREIKBAARHEID EN BESCHIKBAARHEID... 4 2.1 Contactgegevens... 4 2.2 Openingsuren... 4 2.3 Artsen... 5 3 ONDERZOEKEN... 6 3.1 Histologische

Nadere informatie

AFNAME VAN ETTER-, WOND- EN PUNCTIEVOCHT EN ANDERE MONSTERS

AFNAME VAN ETTER-, WOND- EN PUNCTIEVOCHT EN ANDERE MONSTERS Laboratorium Klinische Biologie 1. Materiaal AFNAME VAN ETTER-, WOND- EN PUNCTIEVOCHT EN ANDERE MONSTERS E-swab met roze schroefdop (Flocked swab met 1 ml vloeibaar AMIES transportmedium) Steriele polypropyleen

Nadere informatie

Dienst Pathologische Anatomie AZ Damiaan

Dienst Pathologische Anatomie AZ Damiaan AZ Damiaan INHOUDSTABEL 1 INLEIDING... 4 2 BEREIKBAARHEID EN BESCHIKBAARHEID... 4 2.1 Contactgegevens... 4 2.2 Openingsuren... 4 2.3 Artsen... 5 3 ONDERZOEKEN... 6 3.1 Histologische onderzoeken... 6 3.2

Nadere informatie

Algemene Voorwaarden AKL. Algemeen

Algemene Voorwaarden AKL. Algemeen IJSSELLAND ZIEKENHUIS Titel: Opstellen van dienstverleningsovereenkomsten (SLA) en beoordelen competentie verwijzingslaboratoria en leveranciers (AKL) bijlage: Algemene Voorwaarden laboratoriumonderzoek

Nadere informatie

Labo Anatomo-Pathologie LABOGIDS

Labo Anatomo-Pathologie LABOGIDS Labo Anatomo-Pathologie LABOGIDS 1 BEREIKBAARHEID EN BESCHIKBAARHEID Het labo is dagelijks open en bereikbaar van 8u00 tot 17u00. Het intern nummer van het secretariaat is 8105. Van buitenaf is het secretariaat

Nadere informatie

Protocollenboek inzenden materiaal voor histologie- en cytologie onderzoek

Protocollenboek inzenden materiaal voor histologie- en cytologie onderzoek 01-03-2012 Protocollenboek inzenden materiaal voor histologie- en cytologie onderzoek Organisatie Stichting PATHAN Het laboratorium is gehuisvest in het Sint Franciscus Gasthuis te Rotterdam Kleiweg 500,

Nadere informatie

Joint venture. Commissie Pathologische anatomie: Werkgroep PRL. Commissie Klinische Biologie: Werkgroep PRL

Joint venture. Commissie Pathologische anatomie: Werkgroep PRL. Commissie Klinische Biologie: Werkgroep PRL Joint venture Commissie Pathologische anatomie: Werkgroep PRL Commissie Klinische Biologie: Werkgroep PRL Interactieve sessie Commissie Pathologische anatomie: Werkgroep PRL Commissie Klinische Biologie:

Nadere informatie

Afname instructies Medische microbiologie

Afname instructies Medische microbiologie Afname instructies Medische microbiologie Afname materiaal Afname vóór starten antibiotica Zorg voor juiste afname materiaal Zorg voor correcte patiënten labels op zowel materiaal als aanvraagformulier

Nadere informatie

Labo Anatomopathologie LABOGIDS

Labo Anatomopathologie LABOGIDS Labo Anatomopathologie LABOGIDS 1 BEREIKBAARHEID EN BESCHIKBAARHEID Het labo is dagelijks open en bereikbaar van 8u00 tot 17u00. Het intern nummer van het secretariaat is 8105. Van buitenaf is het secretariaat

Nadere informatie

AFNAME VAN ETTER-, WOND- EN PUNCTIEVOCHT EN ANDERE MONSTERS

AFNAME VAN ETTER-, WOND- EN PUNCTIEVOCHT EN ANDERE MONSTERS Laboratorium Klinische Biologie 1. Materiaal AFNAME VAN ETTER-, WOND- EN PUNCTIEVOCHT EN ANDERE MONSTERS E-swab met roze schroefdop (Flocked swab met 1 ml vloeibaar AMIES transportmedium) E-swab met blauwe

Nadere informatie

Protocol: Insturen patiënten / materiaal voor pathologisch onderzoek

Protocol: Insturen patiënten / materiaal voor pathologisch onderzoek Protocol: Insturen patiënten / materiaal voor pathologisch onderzoek 1. Punctie-cytologisch onderzoek Poliklinische patiënten Punctie(s) op PA-lab, V1.1; aanmelding via afdeling pathologie, secretariaat,

Nadere informatie

Toelichting op conceptnorm kritieke bevindingen in de pathologie

Toelichting op conceptnorm kritieke bevindingen in de pathologie Toelichting op conceptnorm kritieke bevindingen in de pathologie Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of

Nadere informatie

Huisartsen Utrecht Opgesteld door: J.C.E. Gijsen, KAM-functionaris pathologie Datum, 13-08-2015

Huisartsen Utrecht Opgesteld door: J.C.E. Gijsen, KAM-functionaris pathologie Datum, 13-08-2015 Huisartsen Utrecht Opgesteld door: J.C.E. Gijsen, KAM-functionaris pathologie Datum, 13-08-2015 Inhoud BEREIKBAARHEID VAN DE PATHOLOGIE... 3 OPENINGSTIJDEN... 3 AANWEZIGHEID VAN DE VERSCHILLENDE MEDEWERKERS

Nadere informatie

GIDS VOOR AANVRAGERS VAN ANATOMOPATHOLOGISCH ONDERZOEK

GIDS VOOR AANVRAGERS VAN ANATOMOPATHOLOGISCH ONDERZOEK Bijlage Gids voor aanvragers van anatomopathologisch onderzoek Dienstgebonden document geldig in: AZ KLINA Auteur: Joris Beck Evaluator(s): Sandra Van Spitaels Goedgekeurd door: Valérie Duwel Versie: 5

Nadere informatie

BELAC MED Rev

BELAC MED Rev BELAC 2-405-MED Rev 0-2019 Bijzondere bepalingen voor de accreditatie van de medische laboratoria van Klinische Biologie en Pathologische Anatomie erkend door de Minister van Volksgezondheid De versies

Nadere informatie

INSTRUCTIE. Afname van cervixstalen voor PCR HPV

INSTRUCTIE. Afname van cervixstalen voor PCR HPV Laboratorium Klinische Biologie INSTRUCTIE 1. Materiaal Afname van cervixstalen voor PCR HPV 1.1 BD SurePath Preservative Fluid medium BD SurePath Preservative Fluid Afnamemateriaal is verkrijgbaar in

Nadere informatie

Het bewaren van lichaamsmateriaal door Pathologie laboratoria.

Het bewaren van lichaamsmateriaal door Pathologie laboratoria. Het bewaren van lichaamsmateriaal door Pathologie laboratoria. Waarover gaat deze folder en waarover niet? 1. Soms neemt een arts bij u wat lichaamsmateriaal af, bijvoorbeeld: - een klein stukje uit uw

Nadere informatie

Uitgeven T-nummers/stempelen Natte archief afvoer weefsel Ontvangst/nummeren strijkjes v/d baarmoederhals/vagina

Uitgeven T-nummers/stempelen Natte archief afvoer weefsel Ontvangst/nummeren strijkjes v/d baarmoederhals/vagina STICHTING STREEKLABORATORIUM "ZEELAND" MOLENWATER 47 4331 SC MIDDELBURG 10 # BEHANDELING EN ANALYSE VAN PAG. 1 VAN 10 INHOUD 14-05-2003 10.0 BELEID 10.1 MATERIAALONTVANGST 10.2 IDENTIFICATIE DEEL 10.2.1

Nadere informatie

... Afdeling I. Pathologische anatomie.... a) Histologische onderzoeken

... Afdeling I. Pathologische anatomie.... a) Histologische onderzoeken De RODE markeringen gaan in voege vanaf 01/03/2013 (blz. 5-6, 9) HOOFDSTUK VII. PATHOLOGISCHE ANATOMIE EN GENETISCHE ONDERZOEKEN.... Afdeling I. Pathologische anatomie. Art. 32, 1. Worden beschouwd als

Nadere informatie

Aanvraag voor histo- en/of cytologisch onderzoek

Aanvraag voor histo- en/of cytologisch onderzoek LABORATORIUM VOOR Pathologische Anatomie Rooienberg 25 2570 Duffel Tel. 015/30 35 92 - Fax 015/30 30 89 anatomopathologie.cr@emmaus.be dr. H. Van Dijck dr. G. Jacomen dr. S. Van Damme dr. S. Delvaux dr.

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Afdeling. Klinische Pathologie

PATIËNTEN INFORMATIE. Afdeling. Klinische Pathologie PATIËNTEN INFORMATIE Afdeling Klinische Pathologie Waarover gaat deze folder en waarover niet? Soms neemt een arts bij u wat lichaamsmateriaal af, bijvoorbeeld: een klein stukje uit uw huid, uw borstklier,

Nadere informatie

Obductie. Laboratorium voor pathologie. Wat is een obductie? Waarom obductie?

Obductie. Laboratorium voor pathologie. Wat is een obductie? Waarom obductie? Obductie Laboratorium voor pathologie U krijgt deze informatie, omdat iemand die u lief heeft overleden is. De behandelend arts heeft u gevraagd of obductie verricht mag worden. Deze vraag roept vaak andere

Nadere informatie

Obductie Informatie voor nabestaanden

Obductie Informatie voor nabestaanden 00 Obductie Informatie voor nabestaanden 1 Inleiding U heeft deze folder gekregen omdat uw echtgenoot, familielid of dierbare is overleden. De behandelend arts heeft u gevraagd of obductie gedaan mag worden.

Nadere informatie

Laboratorium voor Pathologische Anatomie

Laboratorium voor Pathologische Anatomie Laboratorium voor Pathologische Anatomie Laboratoriumgids Gepubliceerd/Publiek Pagina 1 van 29 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 4 2 Bereikbaarheid en beschikbaarheid... 4 3 Overzicht activiteiten... 5 4 Aanvraagformulieren...

Nadere informatie

Voorlichtingsfolder obductie, gericht aan de nabestaanden

Voorlichtingsfolder obductie, gericht aan de nabestaanden Voorlichtingsfolder obductie, gericht aan de nabestaanden U krijgt deze folder omdat uw partner, familielid of dierbare is overleden. De behandelend arts heeft u gevraagd of wij obductie mogen doen. Obductie

Nadere informatie

AFNAME VAN ETTER-, WOND- EN PUNCTIEVOCHT EN ANDERE MONSTERS

AFNAME VAN ETTER-, WOND- EN PUNCTIEVOCHT EN ANDERE MONSTERS Laboratorium Klinische Biologie 1. Materiaal AFNAME VAN ETTER-, WOND- EN PUNCTIEVOCHT EN ANDERE MONSTERS E-swab met roze schroefdop (Flocked swab met 1 ml vloeibaar AMIES transportmedium) E-swab met blauwe

Nadere informatie

PROCEDURE VAN AANVRAAG TOT, HERNIEUWING, WIJZIGING OF STOPZETTING VAN EEN ERKENNING VAN EEN BELGISCH LABORATORIUM VOOR PATHOLOGISCHE ANATOMIE

PROCEDURE VAN AANVRAAG TOT, HERNIEUWING, WIJZIGING OF STOPZETTING VAN EEN ERKENNING VAN EEN BELGISCH LABORATORIUM VOOR PATHOLOGISCHE ANATOMIE Dienst: Kwaliteit van laboratoria PROCEDURE VAN AANVRAAG TOT, HERNIEUWING, WIJZIGING OF STOPZETTING VAN EEN ERKENNING VAN EEN BELGISCH LABORATORIUM VOOR PATHOLOGISCHE ANATOMIE Datum van bijwerking: 11/06/2018

Nadere informatie

Laboratorium voor Pathologische Anatomie

Laboratorium voor Pathologische Anatomie Laboratorium voor Pathologische Anatomie Laboratoriumgids Gepubliceerd/Publiek Pagina 1 van 29 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 4 2 Bereikbaarheid en beschikbaarheid... 4 3 Overzicht activiteiten... 5 4 Aanvraagformulieren...

Nadere informatie

Algemeen. Patiënteninformatie. Obductie. Slingeland Ziekenhuis

Algemeen. Patiënteninformatie. Obductie. Slingeland Ziekenhuis Algemeen Obductie i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen U heeft deze folder gekregen omdat één van uw naasten is overleden. De behandelend arts heeft u gevraagd of obductie verricht mag

Nadere informatie

Behandeling van lymfeklier- en beenmergmonsters. H. De Raeve OLV Ziekenhuis-Aalst

Behandeling van lymfeklier- en beenmergmonsters. H. De Raeve OLV Ziekenhuis-Aalst Behandeling van lymfeklier- en beenmergmonsters H. De Raeve OLV Ziekenhuis-Aalst Lymfeklierbiopsie Voordeel - Vereist geen chirurgische ingreep - Kan ambulant - Lagere kost Nadelen - Slechts voor een beperkt

Nadere informatie

Titel : Algemene richtlijnen voor staalafname

Titel : Algemene richtlijnen voor staalafname Laboratorium Klinische Biologie Document: ALP-0096 Versie: 1.0 Ingangsdatum: 22-2-2017 Goedkeuringstraject Auteur(s):Vrydags Nicolas Revisie Klinisch Bioloog:Jacobs Nadia Revisie Kwaliteitsfunctionaris:Vrydags

Nadere informatie

Laboratoriumgids Pathologische Anatomie

Laboratoriumgids Pathologische Anatomie Laboratoriumgids Pathologische Anatomie Auteur: Vera Schelfhout Gepubliceerd/Publiek Pagina 1 van 46 INHOUDSTAFEL 1. Inleiding... 4 2. Algemene Informatie... 5 2.1 Contactgegevens... 5 2.1.1 Adres... 5

Nadere informatie

LABOGIDS LABORATORIUM ANATOMO-PATHOLOGIE

LABOGIDS LABORATORIUM ANATOMO-PATHOLOGIE LABOGIDS LABORATORIUM ANATOMO-PATHOLOGIE 1. Definities n.v.t. 2. Doel Deze labogids bevat informatie voor voorschrijvende huisartsen en geneesheer-specialisten die gebruik maken van de diensten van het

Nadere informatie

Algemene Voorwaarden Laboratoriumonderzoek voor externe aanvragers

Algemene Voorwaarden Laboratoriumonderzoek voor externe aanvragers Algemene Voorwaarden Laboratoriumonderzoek voor externe aanvragers Laboratorium voor Medische Microbiologie en Immunologie Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis, Tilburg PAL48BY01 Versie 2 Pagina 1 van 6 Inhoudsopgave

Nadere informatie

AANVRAAG TOT ERKENNING OF HERNIEUWING VAN ERKENNING VAN EEN LABORATORIUM VOOR PATHOLOGISCHE-ANATOMIE

AANVRAAG TOT ERKENNING OF HERNIEUWING VAN ERKENNING VAN EEN LABORATORIUM VOOR PATHOLOGISCHE-ANATOMIE AANVRAAG TOT ERKENNING OF HERNIEUWING VAN ERKENNING VAN EEN LABORATORIUM VOOR PATHOLOGISCHE-ANATOMIE Te sturen, volledig ingevuld en ondertekend aan : FOD van Volksgezondheid, Veiligheid van de voedselketen

Nadere informatie

Inzenden en aanvragen van diagnostisch onderzoek klinische pathologie, Zuyderland MC

Inzenden en aanvragen van diagnostisch onderzoek klinische pathologie, Zuyderland MC Betreft: Instructie voor huisartspraktijken en privéklinieken A. Bestellen van afnamematerialen, verzendmateriaal en aanvraagformulieren B. Inzenden van (monster)materiaal 1) Postdienst 2) Bodedienst C.

Nadere informatie

EEN DIAGNOSTISCHE EXCISIE

EEN DIAGNOSTISCHE EXCISIE EEN DIAGNOSTISCHE EXCISIE NUTTIGE INFORMATIE Oncologie/0152 Deze brochure bevat zeker niet alle gedetailleerde informatie over een diagnostische excisie maar we geven u vooral de belangrijkste en juiste

Nadere informatie

Geldig tot: Inhoud

Geldig tot: Inhoud Kwaliteitsfunctionaris Hoofd laboratorium Pagina 1 van 10 Inhoud 1. Algemene informatie... 2 1.1. Aanvraagformulieren... 2 1.2. Verpakking en verzending... 2 1.3. Fixatie- en bewaarmedium... 2 2. Histologisch

Nadere informatie

Informatie over obductie voor nabestaanden

Informatie over obductie voor nabestaanden Obductie Informatie over obductie voor nabestaanden U heeft deze folder gekregen omdat iemand die u liefheeft, is overleden. De behandelend arts heeft u gevraagd of obductie verricht mag worden. Deze vraag

Nadere informatie

EFFECT studie. Formulier primaire registratie

EFFECT studie. Formulier primaire registratie EFFECT studie Formulier primaire registratie De variabelen met REQ in superscript zijn verplicht in te vullen variabelen. De variabelen met een zijn single-select variabelen; er kan slechts één antwoord

Nadere informatie

Laboratoriumgids. Pathologische. Anatomie

Laboratoriumgids. Pathologische. Anatomie Laboratoriumgids Pathologische Anatomie Auteur: Vera Schelfhout Geldig vanaf: 1/05/2016 Pagina 1 van 41 INHOUDSTAFEL 1. Inleiding... 5 2. Algemene Informatie... 6 2.1 Contactgegevens... 6 2.1.1 Adres...

Nadere informatie

VOOR AL DEZE PRELEVEMENTEN

VOOR AL DEZE PRELEVEMENTEN Date de mise en application : 16/01/2019 Page 1/8 1. Onderwerp Deze handleiding betreft : De verzending en het transport van recipiênten van het labo van Anapath naar de verschillende sites. De voorwaarden

Nadere informatie

Obductie onderzoek van een overledene

Obductie onderzoek van een overledene Obductie onderzoek van een overledene Stichting Laboratoria voor Pathologische Anatomie en Medische Microbiologie (PAMM) Naar aanleiding van het overlijden van één van uw dierbare naasten heeft de behandelend

Nadere informatie

Taakherschikking in de pathologie

Taakherschikking in de pathologie Taakherschikking in de pathologie Wat is haalbaar? Patholoog Radboudumc Nijmegen Dag van de pathologie 13-04-2018 Geen belangenconflicten Geen betalingen door commerciële bedrijven Geen belangen bij commerciële

Nadere informatie

Laboratoriumgids/ informatiebrochure. Dienst Pathologische Anatomie

Laboratoriumgids/ informatiebrochure. Dienst Pathologische Anatomie Inhoudstafel 1 Vestiging en bereikbaarheid... 3 1.1 Vestiging... 3 1.2 Bereikbaarheid en openingsuren... 3 2 Algemene informatie... 4 3 Aanbeveling i.v.m. staalfixatie en transport... 5 3.1 Aanbeveling

Nadere informatie

De kwaliteitsdoelstellingen van het Laboratorium voor Pathologische Anatomie en Cytologie, AZ KLINA zijn algemeen als volgt omschreven:

De kwaliteitsdoelstellingen van het Laboratorium voor Pathologische Anatomie en Cytologie, AZ KLINA zijn algemeen als volgt omschreven: Bijlage Labogids anatomopathologie AZ KLINA Dienstgebonden document geldig in: AZ KLINA Auteur: Joris Beck Evaluator(s): Sandra Van Spitaels Goedgekeurd door: Valérie Duwel Versie: 8 Totaal # bladzijden:

Nadere informatie

De kwaliteitsdoelstellingen van het Laboratorium voor Pathologische Anatomie en Cytologie, AZ KLINA zijn algemeen als volgt omschreven:

De kwaliteitsdoelstellingen van het Laboratorium voor Pathologische Anatomie en Cytologie, AZ KLINA zijn algemeen als volgt omschreven: Bijlage Labogids anatomopathologie AZ KLINA Dienstgebonden document geldig in: AZ KLINA Auteur: Joris Beck Evaluator(s): Sandra Van Spitaels Goedgekeurd door: Valérie Duwel Versie: 9 Totaal # bladzijden:

Nadere informatie

Het gebruik en de bewaring van lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek. Universitaire Biobank Limburg

Het gebruik en de bewaring van lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk onderzoek. Universitaire Biobank Limburg Secretariaat Operationele Groep Stadsomvaart 11, 3500 Hasselt Tel. 011 33 82 56 Fax. 011 33 82 08 E-mail: biobank@jessazh.be www.ubilim.be Het gebruik en de bewaring van lichaamsmateriaal voor wetenschappelijk

Nadere informatie

Workloadregistratiesysteem voor pathologen

Workloadregistratiesysteem voor pathologen Workloadregistratiesysteem voor pathologen 1. Inleiding Sinds 1 januari 2015 is er een nieuwe workloadregistratiesysteem voor de pathologie (vastgelegd in minuten). Dit systeem is door de NVVP in overleg

Nadere informatie

Algemene Voorwaarden Laboratoriumonderzoek voor externe aanvragers

Algemene Voorwaarden Laboratoriumonderzoek voor externe aanvragers Algemene Voorwaarden Laboratoriumonderzoek voor externe aanvragers Reinier Haga Medisch Diagnostisch Centrum Het laboratoriumonderzoek dat wordt uitgevoerd binnen het Reinier Haga Medisch Diagnostisch

Nadere informatie

Informatiebrochure. Bloedtransfusie

Informatiebrochure. Bloedtransfusie Informatiebrochure Bloedtransfusie 2 Tijdens uw opname in ons ziekenhuis bestaat de kans dat u bloed, plasma of bloedplaatjes toegediend moet krijgen (= bloedtransfusie). In deze brochure trachten wij

Nadere informatie

Toestemming voor obductie bij kinderen. Informatie voor nabestaanden

Toestemming voor obductie bij kinderen. Informatie voor nabestaanden Toestemming voor obductie bij kinderen Informatie voor nabestaanden Universitair Medisch Centrum Groningen Inleiding Een arts heeft met u gesproken om uw overleden zoon of dochter te laten onderzoeken.

Nadere informatie

Instructie bewaren en verzenden materialen. Let op: strip tot 3/4 dopen in urine; geen vloeibare urine in potje!

Instructie bewaren en verzenden materialen. Let op: strip tot 3/4 dopen in urine; geen vloeibare urine in potje! Urinecontainer Bewaren tot transport Afhankelijk van soort patientenmateriaal Lijntips, urine en respiratoir materiaal (sputum, afzuigsel, BAL): koelkast* Alle andere materialen op kamertemperatuur Container

Nadere informatie

Laboratorium voor pathologische anatomie Tielt-Waregem

Laboratorium voor pathologische anatomie Tielt-Waregem LABORATORIUMGIDS PATHOLOGIE Versie 2.0 Pagina 1 van 19 Laboratorium voor pathologische anatomie Tielt-Waregem LABORATORIUMGIDS Versie 2 LABORATORIUMGIDS PATHOLOGIE Versie 2.0 Pagina 2 van 19 1. Inleiding

Nadere informatie

DNA/RNA extracties uit FFPE weefsel Dr. Sc. Elke Boone, H.-Hartziekenhuis Roeselare-Menen

DNA/RNA extracties uit FFPE weefsel Dr. Sc. Elke Boone, H.-Hartziekenhuis Roeselare-Menen H.-Hartziekenhuis Roeselare - Menen vzw Wilgenstraat 2-8800 Roeselare DNA/RNA extracties uit FFPE weefsel Dr. Sc. Elke Boone, H.-Hartziekenhuis Roeselare-Menen Belang van intacte DNA/RNA moleculen voor

Nadere informatie

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Toestemming voor obductie bij kinderen. Informatie voor nabestaanden

Refaja Ziekenhuis Stadskanaal. Toestemming voor obductie bij kinderen. Informatie voor nabestaanden Toestemming voor obductie bij kinderen Informatie voor nabestaanden TOESTEMMING VOOR OBDUCTIE BIJ KINDEREN INFORMATIE VOOR NABESTAANDEN INLEIDING Een arts heeft met u gesproken om uw overleden zoon of

Nadere informatie

Geachte mevrouw Geachte heer

Geachte mevrouw Geachte heer FGEN NANT - PROF. DR. GUY HUBENS CGB - GROENENBORGERLAAN 171 B-2020 ANTWERPEN Prof. dr. Guy Hubens Faculteit Geneeskunde Lab. Experimentele Heelkunde en Anatomie Anatomie en Embryologie Groenenborgerlaan

Nadere informatie

Informatiebrief OncoLifeS Hematologische oncologie

Informatiebrief OncoLifeS Hematologische oncologie Informatiebrief OncoLifeS Hematologische oncologie Inleiding Bij u is (mogelijk) recent of in het verleden de diagnose kanker gesteld en u wordt in het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) begeleid

Nadere informatie

Lees zeker ook de begeleidende info nota! Deze prijzen zijn indicatief, en kunnen onderhevig zijn aan schommelingen omwille van indexering.

Lees zeker ook de begeleidende info nota! Deze prijzen zijn indicatief, en kunnen onderhevig zijn aan schommelingen omwille van indexering. Lees zeker ook de begeleidende info nota! Deze prijzen zijn indicatief, en kunnen onderhevig zijn aan schommelingen omwille van indexering. Deze kostenraming is gelimiteerd en houdt geen rekening met extra

Nadere informatie

Obductie. Informatie voor nabestaanden

Obductie. Informatie voor nabestaanden Obductie Informatie voor nabestaanden 2 U heeft deze folder gekregen omdat uw echtgenoot, familielid of dierbare is overleden. De behandelend arts heeft u gevraagd of obductie (ook wel autopsie, lijkschouwing

Nadere informatie

Pathologieonderzoek. Wat gebeurt er met uw gegevens?

Pathologieonderzoek. Wat gebeurt er met uw gegevens? Pathologieonderzoek Wat gebeurt er met uw gegevens? In deze digitale folder geven wij u informatie over het onderzoek van weefsel of cellen die bij u zijn afgenomen. Dit onderzoek gebeurt in het pathologie.

Nadere informatie

obductie informatie voor nabestaanden patiënteninformatie

obductie informatie voor nabestaanden patiënteninformatie patiënteninformatie obductie informatie voor nabestaanden U heeft deze folder gekregen omdat uw echtgenoot, familielid of dierbare is overleden. De behandelend arts heeft u gevraagd of obductie verricht

Nadere informatie

KOSTENRAMING PRESTATIES ARG 2015

KOSTENRAMING PRESTATIES ARG 2015 KOSTENRAMING PRESTATIES ARG 2015 Lees zeker ook de begeleidende info nota! Deze prijzen zijn indicatief, en kunnen onderhevig zijn aan schommelingen omwille van indexering. Deze kostenraming is gelimiteerd

Nadere informatie

Afdeling II. Genetische onderzoeken. 1. Worden beschouwd als verstrekkingen waarvoor de bekwaming van de in 2 bedoelde geneesheer vereist is :

Afdeling II. Genetische onderzoeken. 1. Worden beschouwd als verstrekkingen waarvoor de bekwaming van de in 2 bedoelde geneesheer vereist is : De RODE markeringen gaan in voege vanaf 01/07/2011 (blz. 4) ART. 33 Afdeling II. Genetische onderzoeken. Art. 33. 1. Worden beschouwd als verstrekkingen waarvoor de bekwaming van de in 2 bedoelde geneesheer

Nadere informatie

R I Z I V Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering

R I Z I V Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering R I Z I V Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering AAN DE LABORATORIA Dienst voor geneeskundige verzorging Correspondent: Annelies Degraeve Attaché Tel.: 02/739.78.45 E-Mail: Annelies.Degraeve@riziv.fgov.be

Nadere informatie

Nader gebruik afgenomen lichaamsmateriaal

Nader gebruik afgenomen lichaamsmateriaal Nader gebruik afgenomen lichaamsmateriaal Patiëntenvoorlichting afdelingen KCL, MML en pathologie. Nader gebruik Soms neemt een arts of verpleegkundige bij u wat lichaamsmateriaal voor onderzoek af. Soms

Nadere informatie

GENETISCHE ONDERZOEKEN Art. 33 pag. 1 officieuze coördinatie 1. CYTOGENETISCHE ONDERZOEKEN

GENETISCHE ONDERZOEKEN Art. 33 pag. 1 officieuze coördinatie 1. CYTOGENETISCHE ONDERZOEKEN GENETISCHE ONDERZOEKEN Art. 33 pag. 1 "K.B. 22.7.1988" (in werking 1.8.1988) "AFDELING II. Genetische onderzoeken." "Art. 33. 1. Worden beschouwd als verstrekkingen waarvoor de bekwaming van de in 2 bedoelde

Nadere informatie

Obductie. Informatie voor nabestaanden. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op

Obductie. Informatie voor nabestaanden. Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op Obductie Informatie voor nabestaanden Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding U hebt deze folder gekregen omdat iemand die u liefheeft is overleden. De behandelend

Nadere informatie

Externe registratie van implantaten en medisch invasieve hulpmiddelen (MIH) met behulp van Phara/Infohos. Cléo Van de Velde

Externe registratie van implantaten en medisch invasieve hulpmiddelen (MIH) met behulp van Phara/Infohos. Cléo Van de Velde Externe registratie van implantaten en medisch invasieve hulpmiddelen (MIH) met behulp van Phara/Infohos Cléo Van de Velde Kort Welke artikels worden er getraceerd? Individueel verpakte implantaten Wie

Nadere informatie

Wetenschappelijk onderzoek resterend lichaamsmateriaal. Informatie en keuzevrijheid

Wetenschappelijk onderzoek resterend lichaamsmateriaal. Informatie en keuzevrijheid Wetenschappelijk onderzoek resterend lichaamsmateriaal Informatie en keuzevrijheid Waarover gaat deze folder? Soms neemt een arts of verpleegkundige bij u wat lichaamsmateriaal af. Het ziekenhuis waar

Nadere informatie

Obductie Radboud universitair medisch centrum

Obductie Radboud universitair medisch centrum Obductie Kort na het overlijden van een familielid of verwante kan het gebeuren dat de arts vraagt of u instemt met het verrichten van obductie. Obductie, ook wel sectie of postmortaal-onderzoek genoemd,

Nadere informatie

Chirurgische Dagkliniek. Campus Henri Serruys

Chirurgische Dagkliniek. Campus Henri Serruys Voorstelling van de chirurgische dagkliniek De dagkliniek bevindt zich op de 3e verdieping van het AZ. St. Jan Brugge- Oostende, campus Henri Serruys. De dienst is open van maandag tot en met vrijdag van

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Wetenschappelijk onderzoek met uw resterend lichaamsmateriaal. Geen bezwaar?

PATIËNTEN INFORMATIE. Wetenschappelijk onderzoek met uw resterend lichaamsmateriaal. Geen bezwaar? PATIËNTEN INFORMATIE Wetenschappelijk onderzoek met uw resterend lichaamsmateriaal Geen bezwaar? Waarover gaat deze folder? Soms neemt een arts of verpleegkundige bij u wat lichaamsmateriaal af. Het ziekenhuis

Nadere informatie

Inlichtingen betreffende het afstaan van een lichaam na overlijden aan het Vesalius Instituut. Laatste wilsbeschikking. Algemene informatie

Inlichtingen betreffende het afstaan van een lichaam na overlijden aan het Vesalius Instituut. Laatste wilsbeschikking. Algemene informatie FACULTEIT GENEESKUNDE VESALIUS INSTITUUT VAARDIGHEIDSCENTRUM ANATOMIE MINDERBROEDERSSTRAAT 12, BLOK Q, BUS 1031 BE-3000 LEUVEN KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN Inlichtingen betreffende het afstaan van een

Nadere informatie

Informatiebochure Labo voor capacitatie zaadcellen

Informatiebochure Labo voor capacitatie zaadcellen Informatiebochure Labo voor capacitatie zaadcellen Algemeen Ziekenhuis Diest Statiestraat 65 3290 Diest 013 35 40 11 Hasseltsestraat 29 3290 Diest 013 35 40 11 1 Inhoud Wie zijn we? 3 Wat doen we? 4 Afspraak

Nadere informatie

Dagziekenhuis Heelkunde

Dagziekenhuis Heelkunde Dagziekenhuis Heelkunde Infofolder Daghospitalisatie Dagziekenhuis heelkunde 051/425 017 Sint-Andriesziekenhuis vzw Krommewalstraat 11 8700 Tielt www.sintandriestielt.be info@sintandriestielt.be 12 Mei

Nadere informatie

Obductie. Informatie over obductie voor nabestaanden. Obductie

Obductie. Informatie over obductie voor nabestaanden. Obductie Obductie Informatie over obductie voor nabestaanden Obductie Inleiding 3 Wat is een obductie of autopsie? 3 Waarom obductie? 4 Wat gebeurt er bij een obductie? 4 Het bewaren van weefsel en organen 5 Hoe

Nadere informatie