Jongeren ontdekken dat onze levenstijl invloed heeft op de aarde. GET READY Online Energizer Gat in de ozon 10 min. Starter Bananenspel 10 min.

Transcriptie

1 GROEN THEMA Milieu (1) - De Mondiale Voetafdruk DOEL Jongeren ontdekken dat onze levenstijl invloed heeft op de aarde. INHOUD TOTAAL 80. GET READY Online Energizer Gat in de ozon 10 min. Starter Bananenspel 10 A IJskappen smelten 10 min. B Hoe groot is jouw voetafdruk? 15 min. C Hemels eten 15 min. Megabite If I rule the world 10 min. MOVE OUT Reflect Step by step 5 min. Kick Out Wall-e 5 min. Chill Out INTRODUCTIE Dit programma is de eerste in een serie van drie programma s waarin we stilstaan bij het milieu en onze mondiale voetafdruk. De mondiale voetafdruk is een maat om uit te rekenen wat de druk is van onze levensstijl op de aarde. Het eerste programma is vooral bedoeld om jongeren bewust te maken van de invloed van hun levensstijl op de aarde. Tijdens het tweede programma bedenken jongeren hoe zij hun mondiale voetafdruk kunnen verkleinen en daarbij is het programma een voorbereiding op The Meeting. Het doel is om de bewustwording nu om te zetten in daden. Het derde programma is een actie waar jongeren binnen hun eigen leefomgeving aan de slag gaan en proberen ook anderen bewust te maken van hun mondiale voetafdruk. Groen De consumptiemaatschappij is de laatste jaren diep doorgedrongen tot de wereld van jongeren. Ieder mens is gevoelig voor image, gemak en spullen, wat door de commercie flink wordt uitgebuit. In dit programma denken we na over de gevolgen die onze manier van leven heeft voor de schepping en onze medemensen. Het is niet de bedoeling om jongeren een schuldgevoel aan te praten of tot wanhoop te drijven. Youth for Christ - Solid Friends 167

2 GROEN Het doel is om enerzijds jongeren oog te geven voor de realiteit en tegelijkertijd te laten zien dat we met onze levenstijl ook positief verschil kunnen maken. De aarde is er om van te genieten, maar wel met respect voor de schepping en de ander. Vertel als leider ook eerlijk dat je zelf een flinke voetafdruk hebt, door bijvoorbeeld de auto meer te nemen dan nodig is. Het verdient aanbeveling om van tevoren zelf de voetafdruktest in te vullen. Dat kan online via onderstaande sites, maar er is ook een papieren versie te downloaden. Lees voor je dit programma gaat beginnen de uitleg op of op Daardoor wordt de relatie tussen de voetafdruk, het milieu en armoede duidelijker. Door kleine veranderingen kun je laten zien dat jullie Solid Friends club ook groen is. Drink uit mokken in plaats van bekertjes, gebruik gerecycled papier of behang, zet kaarsen neer en gebruik geen lampen enz Begin op tijd met het verzamelen van afval voor Wall-e. GROEN moet je DOEN THE MEETING april 2010 Zet een stap vooruit als Solid Friends club. Neem als club zoveel mogelijk OUDE SCHOENEN mee naar de THE MEETING! De Solid Friends club die de meeste schoenen meeneemt wint een groene, grote, geweldige, GIGA prijs! Ieder schoen staat symbool voor een stap vooruit naar een beter milieu. Let op: vraag iedere jongere om voor elk paar schoenen een stapje te verzinnen dat zij willen zetten op weg naar een kleinere mondiale voetafdruk; schrijf dat op een sticker en plak het op een van de zolen van het paar schoenen. zorg dat de schoenen geen gaten hebben. alle schoenen worden gerecycled. Komt jullie groep niet naar de The Meeting? Dan mis je het hoogtepunt van het jaar Wil je toch mee doen kijk dan op: en lees hoe jullie club kan winnen! 168 Youth for Christ - Solid Friends

3 GET READY ONLINE Stuur jongeren een mail met daarin de uitnodiging voor de volgende avond. Zoek op You Tube de trailer van Wall-E en voeg deze link toe. Zorg dat alle jongeren bij binnenkomst 3 voetjes krijgen (snoepjes Jamin). Ze mogen er één zelf houden, één geven ze weg aan iemand anders en één voetje geven ze aan een leider. Kom hierop terug tijdens de Megabite. ENERGIZER GAT IN DE OZON 10 Zorg voor een heleboel blauwe ballonnen, punaises en plakband. Blaas alvast één ballon op en plak een plakbandje op de zijkant. Jongeren ontdekken dat je kunt vechten om de aarde of een voorvechter kunt zijn van de aarde. Activiteit Deel de groep in twee teams. Geef elke groep evenveel ballonnen. Na het startsein gaan beide groepen proberen zoveel mogelijk ballonnen van de andere groep proberen af te pakken en op te blazen. Kijk welke groep de meeste ballonnen heeft. Leg uit Met 6 miljard mensen bewonen we een blauwe aardbol. Er lijkt vaak een strijd gaande, omdat wat de een wil ten koste kan gaan van de ander. Het effect daarvan wordt steeds meer zichtbaar. Neem de blauwe ballon met het plakbandje en de punaise. Pak vervolgens een punaise. Prik deze in de ballon op de plek waar het plakbandje zit. De jongeren verwachten een knal, maar deze blijft uit. Vertel dat we gaten maken in de ozonlaag door onze uitstoot. Auto s, fabrieken, energiecentrales leveren een bijdrage aan de gaten in de ozonlaag. We kunnen onze energie ook inzetten om er iets tegen te doen en daar gaan we de komende tijd bij Solid Friends mee aan de slag. Draai meeslepende (film)muziek tijdens het vertellen van de gaten in de ozonlaag. 169

4 GROEN STARTER BANANENSPEL 10 Koop een zak met bananenschuimpjes of Haribo banaantjes. Hang 4 bordjes op in verschillende hoeken met daarop 1. Europa & Noord-Amerika 2. Afrika 3. Azië en 4. Latijns-Amerika. Zorg ook voor een (schone) tafel waar het snoep op gelegd kan worden. Jongeren ontdekken dat ze bij de rijkste mensen op aarde horen. Activiteit De jongeren moeten allemaal bij een werelddeel gaan staan en proberen de werkelijke bevolkingsverdeling na te bootsen. Vertel dat de bevolkingsverdeling als volgt is: Noord-Amerika & Europa 16%, Afrika 14%, Azië 61% en Latijns-Amerika 9%. Op een groep van 12 jongeren komt dat neer op 2, 2, 7, 1. Vraag de jongeren zich als groep te verdelen volgens de bevolkingsverdeling. Hadden ze dit verwacht? Leg in het midden van de tafel een berg banaantjes neer. Vraag jongeren de bananen te verdelen zoals zij denken dat het in de wereld is op dit moment. Ze mogen nog niets opeten! Vertel dat de inkomensverdeling als volgt is: Europa en Noord-Amerika 51%, Afrika 4%, Azië 36% en Latijns-Amerika 9%. Ga samen met de jongeren na of de banaantjes goed zijn verdeeld? Hadden ze dit verwacht? Vraag de jongeren of ze tevreden zijn met de hoeveelheid banaantjes die ze hebben gekregen. Elk werelddeel mag nu de banaantjes met elkaar opeten. Er is een grote kans dat de jongeren de verdeling van de banaantjes oneerlijk vinden en misschien zelfs boos worden. Stimuleer die (terechte) boosheid of eventuele teleurstelling. Vertel dat deze verdeling inderdaad niet eerlijk is, maar wel de realiteit. Rijkdom is deels afhankelijk van waar je woont. De onrechtvaardige gevoelens van de jongeren zorgen ervoor dat de boodschap extra duidelijk overkomt. 170 Youth for Christ - Solid Friends

5 @ WORK IJSKAPPEN SMELTEN 10 Leiderstip Schrijf onderstaande berichten op een strookje papier met watervaste stift. Vouw de briefjes dubbel en doe deze in een boterhamzakje met water. Leg de berichten in de vriezer. Op die manier maak je ijskappen. Je hebt één ijskap nodig per drie à vier jongeren. Mocht je een kleine jeugdgroep hebben, schrijf dan meerdere berichten op één briefje. Neem de ijsschotsen in een vriestas mee naar de Solid Friends bijeenkomst. Berichten De aarde wordt de komende eeuw 3 tot 6 graden warmer. Als we doorgaan zoals we nu bezig zijn dan is de Noordpool in de loop van de komende eeuw gesmolten (een schatting van de NASA op grond van satellietfoto s). Een eeuw geleden leefden er tijgers in het wild. Nu nog maar Er wonen meer dan 6 miljard mensen op aarde. Er zijn op aarde 1 miljard mensen met overgewicht. Er zijn op aarde ongeveer 1 miljard mensen die met honger naar bed gaan. Ieder jaar verdwijnt er een stuk oerwoud dat net zo groot is als 3 x Nederland. Elke minuut gaan er 12 kinderen onder de 5 dood door de gevolgen van ondervoeding (honger). Als alle mensen zo veel zouden kopen en eten als in Nederland, hadden we twee aardbollen nodig. Jongeren ontdekken allerlei mededelingen en feitjes over het milieu. Activiteit Maak groepjes van ongeveer drie jongeren. Geef iedere groep een ijskap. Houd een wedstrijd welk groepje het eerst hun ijskap kan laten smelten. Zodra de ijskap is gesmolten, mogen ze de boodschap op een tafel leggen. Lees nadat alle ijskappen zijn gesmolten de boodschappen voor. Vraag welke boodschap de jongeren het meest verassend vinden. HOE GROOT IS JOUW VOETAFDRUK 15 Vertel Kopieer het werkblad voor alle jongeren. Hang een groot stuk behang (of een blad van een flap-over) op. Teken op het behang een meetlat, van 0 tot 125. Zorg ook voor pennen en stiften. De jongeren rekenen uit wat hun mondiale voetafdruk is. De mondiale voetafdruk is een maat voor de grond die we nodig hebben voor onze manier van leven. Voor eten zijn akkers nodig, voor kleding moet katoen worden verbouwd, en als we reizen, komen er uitlaatgassen in de lucht die weer moeten worden weggewerkt door bossen. 171

6 GROEN Activiteit Geef alle jongeren de test. Vraag hen om hun eigen voetafdruk te berekenen. De test wijst zich verder vanzelf. Vraag de jongeren om de resultaten (getal tussen de 0 en de 125) door te geven aan de leider. Schrijf de namen van de jongeren langs de meetlat op het behang. Reken daarna het gemiddelde uit van de mondiale voetafdruk van Solid Friends. Vertel De gemiddelde Nederlander leeft op grote voet. Als alle mensen op de wereldbol zouden leven zoals wij dan zouden we een extra aardbol nodig hebben. Activiteit Vraag tot slot voor welke vraag je de meeste punten kreeg? Laat de jongeren reageren. Bereken ook ok zelf je mondiale voetafdruk en zet je eigen naam langs de meetlat. Als leider laat je zo zien dat je naast de jongeren staat. HEMELS ETEN 15 Zorg voor een Bijbel. De jongeren ontdekken dat God ons genoeg geeft en bedenken wat genoeg is. Activiteit Vraag jongeren om een schoen uit te doen. Leg ze op een grote hoop. Ga samen in kleine groepjes in gesprek over: Wat vinden ze van onze mondiale voetafdruk? Had je dit verwacht? Wat zouden we anders kunnen doen? Waarom zouden we dat wel/ niet doen? Maakt het verschil als je zelf elke dag geconfronteerd zou worden met de gevolgen van onze levensstijl? Hoe zou het zijn om zonder schoenen of met een schoen minder te lopen? Iemand die alles ziet en onder ogen krijgt is God. Hoe denken ze dat God hier tegenaan kijkt? Hoe zou God denken over 1 miljard mensen met overgewicht en 1 miljard mensen die met honger naar bed gaan? Lees Exodus 16: God heeft ons de wereld gegeven met voldoende eten voor allemaal. Je ziet dit op een andere manier ook terug bij volk Israël in de woestijn. God voorziet in voedsel 172 Youth for Christ - Solid Friends

7 (manna) in de woestijn. Opvallend is dat God genoeg geeft voor allemaal en iedereen de opdracht geeft om genoeg te verzamelen. Het is geen aanval mentaliteit, wie het meeste heeft die heeft wat en anderen niet. Nee, er is voor iedereen voldoende en ze krijgen een richtlijn van 2 kilo voor ieder persoon. Dat is een eerlijke verdeling. Opvallend is dat de hebberige mensen worden gecorrigeerd! Een miljard mensen met overgewicht en allerlei welvaartsziekten die daarbij komen. Gelijkertijd een miljard mensen met honger. God heeft de aarde aan ons allemaal gegeven en er is genoeg, maar meer dan ooit komt de vraag op: wanneer is het voor ons genoeg? Activiteit Vraag jongeren te reageren: wanneer is het voor ons genoeg? Zien wij ons eten ook als hemels eten en maakt dat verschil in hoe je ermee omgaat? Om de gesprekken ken te begeleiden is het gemakkelijk om de groepjes telkens één vraag te stellen. Zodra je merkt dat de jongeren uitgepraat zijn, geef je ze het volgende onderwerp. MEGABITE IF I RULE THE WORLD 10 Zorg dat er bijbels aanwezig zijn. Jongeren bekend maken met de missie die God de mens gaf toen Hij de mens maakte. Lees Genesis 1:31 Genesis 1:27-28 Vraag of jongeren in eigen woorden kunnen zeggen wat de opdracht van God is? Vertel God gaf de mens de opdracht om de aarde te bewerken (Genesis 2:15). Het woord wat in onze Bijbelvertaling (NBV) vertaald is als bewerken, komt van het Latijnse woord waar cultiveren (Colere) vandaan komt. We zijn gemaakt om cultuur te maken. Denk aan: steden, feesten,, etc. Tegelijkertijd betekent dit dat we goed over de aarde mogen heersen. Net als een goede koning heerst over een gelukkig koninkrijk, en een slechte koning misbruik maakt van zijn koninkrijk. Activiteit Spreek met de jongeren door wanneer je goed heerst over de aarde. Hoe vinden ze het dat God aan de mens deze taak geeft? Hoe doe jij dat concreet in jouw situatie? Wat versta je onder goed en heeft dat ook met verdelen te maken? Koppel terug naar de uitgedeelde (snoep) voetjes. Vonden ze het raar om twee voetjes weg te geven, terwijl ze niet wisten waarom? Is delen voor jou vanzelfsprekend? 173

8 GROEN Vraag of jongeren de teksten willen lezen in de Bijbel. Vertel als leider ook hoe jij in je dagelijkse leven probeert te voldoen aan de opdracht die staat in Genesis. MOVE OUT RE: FLECT STEP BY STEP 5 Kopieer het werkblad en knip voor iedere jongere een voetje uit. Zorg ook voor stiften en plakband. Jongeren bedenken wat zij gaan doen om hun mondiale voetafdruk te verkleinen. Activiteit Verdeel de uitgeknipte voetjes en stiften onder de jongeren. Vertel de jongeren dat er talloze dingen zijn om de mondiale voetafdruk te verkleinen. Geef hen symbolisch de kleinere voet en vertel dat ze zelf nadenken over hoe ze deze week hun voetafdruk zouden kunnen verkleinen. Doe zelf ook mee. Plak de voetjes op het behang, waar ook de meetlat met de huidige mondiale schoenmaat staat. Bewaar de behangrol met opgeplakte voetjes voor de volgende bijeenkomst. KICK-OUT WALL-E 5 Verzamel allerlei (schoon) afval. Denk aan lege blikjes, flesjes, drinkpakken, deksels van potjes, verpakkingsmateriaal, ongewenste reclamefolders, plastic boodschappentasjes etc. Stop al het afval in een vuilniszak. Jongeren confronteren met hoeveelheid afval dat we achterlaten en manieren van opruimen. Activiteit Vraag de jongeren wie het filmpje uit de heeft gezien. Wall-E is een opruimrobot, die heuvels afval ombouwt tot een klein kubusje. Stort de vuilniszak met verzameld afval leeg op tafel. Vertel dat dit jouw hoeveelheid afval is van afgelopen dagen. Allemaal materiaal die mijn voetstap vergroten. 174 Youth for Christ - Solid Friends

9 Maak teams van ongeveer vijf jongeren. Verdeel het afval eerlijk onder de verschillende teams en vraag hen om in drie minuten net als Wall-E het afval te verwerken in een zo klein mogelijke omvang. Vraag jongeren of ze gewend zijn afval te scheiden, glas in de glasbak te doen en of ze bijvoorbeeld kleren of schoenen recyclen. 175

10

11 Jouw Mondiale Voetafdruk Mondiaal betekent: over de hele wereld. Met een voetafdruk oefen je druk uit en te veel druk op de aarde, door te veel mensen, is schadelijk voor het leven op onze planeet. Door aan deze quiz mee te doen, ontdek je hoe jij op de aarde loopt en wat voor soort voetafdruk je achterlaat. Weet je het antwoord op een vraag niet, kies dan een puntenaantal in het midden van het rijtje mogelijkheden bij die vraag. 1. Hoeveel zuivel eet jij gemiddeld per dag. Tel de bekers melk en karnemelk en de bakjes yoghurt en vla bij elkaar op. - 7 bekers/bakjes of meer per dag 10 - Ongeveer 6 bekers/bakjes per dag 8 - Ongeveer 4 bekers/bakjes per dag 6 - Ongeveer 2 bekers/bakjes per dag 4 - Soms wel, soms niet 2 - Helemaal geen melk/karnemelk/yoghurt/vla 0 2. Hoeveel boterhammen met kaas eet je gemiddeld op een dag? - 4 of meer boterhammen met kaas per dag 10-3 boterhammen met kaas per dag 8-2 boterhammen met kaas per dag 6-1 boterham met kaas per dag 4 - Soms wel, soms niet 2 - Helemaal nooit kaas 0 3. Hoe vaak eet jij gemiddeld per week vlees? - Elke dag vlees bij de warme maaltijd 28-5 of 6 keer per week vlees bij de warme maaltijd 21-3 of 4 keer in de week vlees bij warme maaltijd 14-1 of 2 keer per week vlees bij warme maaltijd 7 - Helemaal nooit vlees 0 4. Hoe vaak krijg of koop jij kleding? - Ik krijg of koop vaak nieuwe kleding, wat in de mode is 10 - Alleen wanneer het echt nodig is 5 - Ik krijg of koop vooral tweedehandskleding 2 5. Hoe ga je naar school? - Ik loop of ets meestal naar school 0 - Ik kom meestal met de bus of trein naar school 4 - Ik word meestal met de auto naar school gebracht, hoewel ik ook anders naar school zou kunnen komen 5 - Ik wordt met de auto naar school gebracht omdat het te ver is om te lopen of te etsen en er geen bus of trein is 6 - Ik ga soms met de ets/lopend, bus of auto naar school 4 6. Hoeveel uur per dag kijk je televisie, ben je aan het computeren, aan het gamen en/of met je mobiel bezig? Tel deze uren bij elkaar op. Hoeveel zijn dat er in totaal? - 6 uur of meer per dag 6 - Ongeveer 5 uur per dag 5 - Ongeveer 4 uur per dag 4 - Ongeveer 3 uur per dag 3 - Ongeveer 2 uur per dag 2 - Ongeveer 1 uur of minder per dag 1 - Helemaal nooit 0 7. Hoe vaak krijg of koop jij nieuw e speelgoed? spullen? - Elke week wel iets nieuws 12 - Elke maand wel iets nieuws 5 - Alleen met m n verjaardag en Sinterklaas/kerst 2 - Net iets vaker dan verjaardag en Sinterklaas/kerst 3 - Vooral tweedehands spullen 1 8. Hoeveel boeken krijg of koop jij? - Elke maand wel een nieuw boek 4 - Een paar nieuwe boeken per jaar 2 - Vooral tweedehands of geleend van de bibliotheek 1 - Helemaal geen boeken 0 177

12 9. Ben je geabonneerd op een tijdschrift? - Ik ben geabonneerd op meer dan één tijdschrift 3 - Ik ben geabonneerd op één weekblad 2 - Ik ben geabonneerd op één maandblad 1 - Ik ben nergens op geabonneerd Vliegvakanties: hoe vaak per jaar ga je met het vliegtuig op vakantie en hoe ver weg? - Meer keren per jaar een verre reis buiten Europa 30 - Meer keren per jaar binnen Europa 24 - Elk jaar één verre vliegreis buiten Europa 18 - Elk jaar één vliegreis binnen Europa 12 - Ik heb in totaal 3 keer gevlogen in mijn hele leven 8 - Ik heb in totaal 2 keer gevlogen in mijn hele leven 4 - Ik heb nog nooit gevlogen Autovakanties: hoe vaak per jaar ga je met de auto op vakantie en hoe ver weg? - Meer keren per jaar ver weg bijvoorbeeld Spanje 12 - Meer keren per jaar dichtbij 8 - Eens per jaar ver weg 8 - Eens per jaar dichtbij 6 - Alleen in Nederland 4 - Niet met de auto op vakantie Treinvakanties: hoe vaak per jaar ga je met de trein op vakantie en hoe ver weg? - Meer keren per jaar ver weg bijvoorbeeld Spanje 6 - Meer keren per jaar dichtbij 5 - Eens per jaar ver weg 4 - Eens per jaar dichtbij 3 - Alleen in Nederland 2 - Niet met de trein op vakantie 0 Tel nu alle scores bij elkaar op en kijk in welke categorie jij valt: 0 20: Je hebt een hele mooie voetafdruk. Jouw manier GROEN van leven is erg goed voor de aarde. Je hebt voor jouw manier van leven erg weinig grondstoffen/energie/aarde nodig. De aarde heeft ruim voldoende tijd om te herstellen. Je laat maar een heel kleine voetafdruk achter. Ga zo door! Je hebt een kleine voetafdruk. Jouw manier van leven is goed voor de aarde. Je gebruikt maar weinig van de aarde, aan grondstoffen/energie/enzovoort. De aarde heeft voldoende tijd om alles wat jij gebruikt weer aan te vullen. Je laat een kleine voetafdruk achter. Ga zo door! Je hebt een gemiddelde voetafdruk. Om jouw manier van leven mogelijk te maken zijn wel aardig wat grondstoffen/energie/aarde nodig. Je laat best wel een stevige voetafdruk achter op de aarde. Als iedereen zo zou leven, dan zou de aarde dit niet meer aan kunnen. Je zou kunnen kijken naar de vragen waar je veel punten op scoorde. Misschien vind je een manier om dat puntenaantal naar beneden te halen Je hebt een vrij grote voetafdruk. Om jouw manier van leven mogelijk te maken gebruik je veel van de aarde aan grondstoffen en energie. Jouw manier van leven is een behoorlijke aanslag op de aarde. Je gebruikt zo veel dat de aarde niet voldoende tijd heeft om dit weer aan te vullen. Als iedereen zo zou leven dan raakt de aarde al snel op. Kijk eens hoe je jouw voetafdruk kunt verkleinen. Kijk naar de vragen waar je veel punten op scoorde en vind een manier om deze te verlagen Je hebt een megagrote voetafdruk. Om jouw luxe leventje mogelijk te maken gebruik je enorm veel van de aarde. Jouw manier van leven zorgt ervoor dat de aarde uit balans raakt en ook niet voldoende tijd heeft om maar een beetje te herstellen. De aarde beschadigt hier enorm door. Als iedereen zo zou leven dan gaat de aarde in rap tempo rachteruit. Het zou erg jn zijn als je manieren vindt om je puntenaantal en daarmee je voetafdruk te verkleinen. Kijk eens naar de vragen waar je veel punten op scoorde en zoek een manier om deze te verlagen. Misschien wil je je voetafdruk wel (verder) verkleinen.. Heb je een idee hoe je dat zou kunnen doen? Deze test voor jongeren van het basisonderwijs is afgeleid van de quick scan van De Kleine Aarde voor volwassenen ( Het is een zo goed mogelijke poging voor jongeren een vergelijkbare scan te maken, maar is niet op alle punten precies doorgerekend. Hij geeft echter een goede indicatie. 178 De Kleine aarde Youth for Christ - Solid Friends voor duurzaam leven Dit is een coproductie van COS Nederland ( en De Kleine Aarde. Bekijkt u ook eens Het Klaverblad 13, Boxtel (0411)

13 STEP BY STEP Wat ik deze week wil doen om mijn voetafdruk te verkleinen: Naam: Wat ik deze week wil doen om mijn voetafdruk te verkleinen: Naam: Wat ik deze week wil doen om mijn voetafdruk te verkleinen: Naam: Wat ik deze week wil doen om mijn voetafdruk te verkleinen: Naam: