Geef ze geen alcohol onder de 16 Folder vóór en dóór ouders over alcohol en jongeren

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Geef ze geen alcohol onder de 16 Folder vóór en dóór ouders over alcohol en jongeren"

Transcriptie

1 Geef ze geen alcohol onder de 16 Folder vóór en dóór ouders over alcohol en jongeren Stadmeteenhart Stadsberichten extra Werkzaamheden Van Tuyllstraat

2 Waarom deze folder? Heeft u ook een kind in de puberteit en vindt u het best lastig om om te gaan met het alcoholgebruik van uw kind of wilt u het gebruik juist voorkomen? Lees dan deze folder vóór en dóór ouders over de risico s van alcoholgebruik op bijvoorbeeld de hersenen van jongeren en maak gebruik van de opvoedtips! Kinderen zijn de laatste tientallen jaren steeds meer gaan drinken. Ze zijn ook steeds jonger, soms pas 11 of 12 jaar, wanneer zij met alcohol beginnen. Dit terwijl jongeren onder de zestien jaar helemaal geen alcohol moeten drinken, omdat ze daarmee de ontwikkeling van hun hersenen kunnen schaden. Helaas is alcohol populair onder onze jongeren. Drank is ook heel zichtbaar en normaal : niet alleen in de winkel, in cafés en in de reclame, maar ook thuis, op vakantie en op feestjes. Tot voor kort was er nauwelijks goed wetenschappelijk onderzoek naar de gevolgen van alcoholgebruik in de puberteit. Maar uit nieuw onderzoek blijkt duidelijk dat alcoholgebruik op jonge leeftijd kan leiden tot blijvende schade aan de hersenen die nog volop in ontwikkeling zijn! Dit beïnvloedt weer de prestaties op school en werk. Bovendien gaat drankmisbruik niet alleen bij volwassenen maar ook bij jongeren helaas al te vaak gepaard met agressie, geweld en ongevallen. Het goede nieuws is dat wij als ouders veel invloed hebben op het alcoholgebruik van ons kind. Daarom willen wij met deze folder andere ouders graag informeren over de gevolgen van alcohol op de ontwikkeling van de hersenen, alcoholvergiftiging en vergrote kans op verslaving. Ook geven wij een aantal handige, praktische tips waarmee alle ouders het alcoholgebruik van hun kinderen zo lang mogelijk kunnen uitstellen! De ouders van het Oudercomité Amersfoort Fris Het oudercomité en het project Amersfoort Fris Het project Amersfoort Fris is een initiatief van de gemeente Amersfoort met als doel het drinken van alcohol door kinderen onder de 16 jaar tegen te gaan en het overmatig drankgebruik door jongeren tussen de 16 en 25 jaar terug te dringen. In dit project doen verschillende instanties mee. Zoals de GGD Midden-Nederland, de Voedsel- en Warenautoriteit, Centrum Maliebaan, STAP (Nederlands instituut voor alcoholbeleid) en de politie. Het project richt zich op de volwassen omgeving van jongeren. Daarbij hoort goede voorlichting aan ouders over de risico s van alcoholgebruik door jongeren, maar ook het stellen van duidelijke regels aan de alcoholverstrekkers en een strikte handhaving daarvan. Ook middelbare scholen in Amersfoort worden bij het project betrokken. Naast de deelnemende instanties is er een oudercomité dat in gesprek gaat met Amersfoortse ouders en voorlichting geeft door onder andere deze folder. In dit oudercomité zitten ouders uit heel Amersfoort. Ik besef pas sinds kort hoe bizar het is om je kinderen in een veilige omgeving een verkeerde gewoonte aan te leren, zeker als ze nog helemaal niet nieuwsgierig zijn naar alcohol. Sanne (38), moeder van een zoon (13) Interview met een ouder van het oudercomité: Wim Zomer In dit interview vertelt Wim Zomer (55) uit Nieuwland wat hij in het oudercomité doet en waarom dat belangrijk is. Waarom neem je deel aan het oudercomité?,,heel goed dat de gemeente Amersfoort het initiatief heeft genomen om overmatig alcoholgebruik terug te dringen en dat ze zich daarbij vooral richt op jongeren tot 16 jaar. Ik voel me als vader van zes kinderen sterk betrokken bij dit thema. Alcohol is onder andere zo slecht voor de ontwikkeling van de hersenen. Het kan die van jongeren blijvend beschadigen. Om andere ouders daar bewust van te maken, neem ik graag deel aan het oudercomité. Wat kan het oudercomité voor Amersfoortse ouders betekenen?,,wij kunnen verschillende doelgroepen informeren over het gevaar van overmatig alcoholgebruik door jongeren. Via folders en gesprekken met ouders gaan we bijvoorbeeld informatie en voorlichting geven aan ouders en aan ouderraden op scholen. Ook willen we cafés en supermarkten bezoeken om met de eigenaren te praten over de schade die te veel alcohol aanricht bij jonge mensen. We denken dat het anders overkomt als een ouder hen hierover aanspreekt dan als er controles worden uitgevoerd door de overheid. Hoe ga je zelf om met het alcoholgebruik van je kinderen?,,mijn kinderen zijn inmiddels allemaal volwassen. Ik leerde ze al vroeg, zo rond hun dertiende, hoe ze met alcohol konden omgaan door toe te staan dat ze af en toe een glas bier dronken. Met de kennis van nu zou ik dat niet meer doen en ze vóór hun zestiende helemaal geen alcohol geven. Ik zou ze daar natuurlijk wel bij vertellen waarom dat niet zou mogen. Ook zou ik hen wijzen op de gevaren van drinken op een leeftijd waarbij ze zich verstandelijk en lichamelijk nog uitgebreid ontwikkelen. Sommige ouders vinden omgaan met het drankgebruik van hun kinderen lastig. Wat wil je hen meegeven?,,heel herkenbaar. Ook ik heb tal van discussies gevoerd met mijn kinderen. Het is lastig dat kinderen altijd wel voorbeelden hebben van andere ouders die véél soepeler zijn. Ik zou ouders willen meegeven: wees duidelijk. Leg uit waarom je streng bent. Wees ervan overtuigd dat je kind je respecteert wanneer hij voelt dat je streng bent uit liefde. Wij willen het gesprek tussen ouders stimuleren over de norm die zij hanteren, zodat alle ouders in Amersfoort één lijn trekken: geen alcohol onder de 16. Amersfoort 16 juni

3 Feiten en Cijfers Drinkgedrag jongeren: Basisschool Leeftijd % jongeren dat afgelopen maand alcohol heeft gedronken Bron:PeilstationonderzoekTrimbos-instituut,2008 Nederlandse jongeren drinken: TE JONG! De gemiddelde leeftijd waarop Nederlandse jongeren voor het eerst een heel glas alcohol drinken is tussen de 12 en 13 jaar. TE VAAK! Vergeleken met scholieren uit andere landen, drinken Nederlandse scholieren vaak. 25% van de 14- en 15-jarigen drinkt wekelijks alcohol met een gemiddelde van 12 glazen per week. TE VEEL! Van de jongeren die regelmatig drinken (minstens 1 keer per maand) zegt 75 procent maar liefst vijf of meer glazen tijdens één gelegenheid te drinken. 37% van de Amersfoortse meisjes tussen 13 en 15 jaar en 28% van de Amersfoortse jongens heeft het afgelopen halfjaar alcohol gedronken! Het drinkgedrag van Amersfoortse jongeren Onze jongeren doen gemiddeld niet onder voor hun leeftijdgenoten in Nederland. Door de Universiteit Maastricht is onlangs onderzocht hoe het ervoor staat met het drankgebruik van de jeugd in Amersfoort. Aan jongeren van 13 tot en met 15 jaar werd een aantal vragen gesteld over hun drinkgedrag. Hebjehetafgelopenhalfjaargedronken? Meisjes: 37% - Jongens: 28% Ikdrinktussende7en14glazenperweek. Meisjes: 5% - Jongens: 2% Ikdrinkmeerdan14glazenperweek. Meisjes en jongens: 5% Waardrinkjevooralalcohol? Meer dan 50%: thuis met ouders en/of vrienden. Maar ook: in horecagelegenheden, op straat of in een park, of op school Hoekomjeaandealcohol? 49%: Dat krijg ik, van mijn ouders of oudere vrienden 20%: Dat pak thuis uit de (koel)kast 20%: Dat koop ik zelf, bij de supermarkt of in een uitgaansgelegenheid Bekijk ook onze website! Hierkuntumeerinformatievindenoverde invloedvanalcoholopjongehersenen,de volledigeinterviewsendoeuwvoordeelmetnog meeropvoedtips! WISTUDATdehersenenpasrondhet24e levensjaarvolledigzijnontwikkeld?totdietijd beïnvloedtalcoholdegroeivanhersenen. Wat zegt de wet? De wet verbiedt de verkoop en het schenken van alcohol aan jongeren. De wet maakt onderscheidt tussen zwak en sterk alcoholhoudende drank. Jongeren jonger dan 16 jaar: geen alcohol. 16 jaar en ouder: zwak alcoholhoudende drank is toegestaan. Alcoholpercentage is maximaal 15%, zoals in bier, wijn en Breezers. 18 jaar en ouder: sterk alcoholhoudende drank is toegestaan. Alcoholpercentage is hoger dan 15%, zoals rum, wodka en likeuren. 3

4 Risico s van alcoholgebruik door jongeren Jongeren die jong beginnen met alcohol en vaak en veel drinken lopen verschillende risico s, zoals: Lange termijn effecten: blijvende hersenbeschadigingen verslaving Korte termijn effecten: alcoholvergiftiging slechtere schoolprestaties een black-out onveilige en onvrijwillige seks vechtpartijen en ongelukken Op deze pagina s vindt u over elk risico meer informatie. Bekijk ook onze website! Hier kunt u meer informatie vinden over de invloed van alcohol op jonge hersenen, de volledige interviews en doe uw voordeel met nog meer opvoedtips! Ik drink bijna elk weekend wel alcohol. Ik drink geen bier, want dat vind ik vies en bitter. Ik drink sterke drank, omdat dat lekker zoet is. Het is gezellig als je een beetje aangeschoten bent. Kiki (15) Interview met Bas Bas is een zeventienjarige jongen uit Amersfoort. Hij gaat regelmatig uit in de zijstraten van de Hof en rond het Lieve Vrouwekerkhof. Wij vroegen hem hoe hij en zijn vrienden omgaan met alcohol om ons een kijkje in het leven van onze jongeren geven. Wanneer ben je begonnen met drinken? Ik ben begonnen met drinken toen ik 15 was, eerder mocht niet van mijn ouders, behalve af en toe op een verjaardag of familiefeestje. Ik dronk dan stiekem met vrienden en als mijn ouders ernaar vroegen zei ik dat ik 2 glazen op had, terwijl het in werkelijkheid zo n 4 of 5 glazen waren. Vanaf mijn 16e ging het wel snel. Ik dacht nu mag het en dan doe ik het ook. Lekker de stad in om aangeschoten te worden. Ik ben nu 17 jaar en ga elke zaterdag uit. Ik drink dan eerst thuis zo n 5 biertjes of wat sterke drank zoals Malibu. Vervolgens drink ik nog 7 of 8 biertjes in de stad, totdat ik aangeschoten ben, dan voel ik me lekker. Mijn vrienden drinken ongeveer net zoveel als ik. Maar een aantal houden niet van bier, dan gaat het lang zo hard niet, want het alternatief is sterke drank en dat is duur. Ben je vaak dronken geweest? Sowieso drink ik alleen totdat ik aangeschoten ben. Ik ben iets van 6 of 7 keer echt dronken geweest. Dan voel je je niet fijn meer, ben je de weg kwijt, misselijk, je kunt niet meer voor jezelf zorgen. Dat is me in maart nog overkomen, op mijn 17e verjaardag. Ik was thuis met vrienden aan het drinken en daarna gingen we de stad in. Na 10 minuten ben ik ziek naar huis gelopen en op de bank in slaap gevallen. Mijn ouders kwamen af en toe even kijken hoe het ging. Ze vonden het verder niet zo erg, het was toch mijn 17e verjaardag. Weet je wanneer hersens zijn uitontwikkeld? Ik geloof 21 jaar. Eigenlijk rond 24 jaar. Denk je dat jouw hersens zijn aangetast? Ja, dat moet wel Wat vind je daarvan? Ik heb mezelf wel in de hand, ik ben geen losgeslagen gek die elk weekend dronken rondloopt. Dus ik vind mezelf redelijk netjes vergeleken met zo iemand. Weet je wat de richtlijn is van aanvaarbaar alcoholgebruik? Dus hoeveel glazen je maximaal per dag kunt drinken? Ik geloof 4 biertjes. Op tv zag ik laatst een programma waarin werd verteld dat als je elk weekend iets van 10 biertjes drinkt, je een alcoholist bent. Zelf drink je ook elk weekend ongeveer zo n hoeveelheid. Wat vind je hiervan? Ik voel mezelf geen alcoholist, dus dan ben ik het ook niet. Ik vind het niet echt lekker om alcohol bijvoorbeeld bij je eten te drinken. Voor mij alleen in het weekend en dan is het verspreid over de hele avond, dus zo n 5 a 6 uur. 4

5 Lange termijn effecten Blijvende hersenschade Sinds een aantal jaren is er meer bekend over de effecten van alcoholgebruik op de hersenen van jonge gebruikers. De hersenen van jongeren zijn nog volop in ontwikkeling en zijn pas rond hun 24e volgroeid. Jonge hersenen worden sneller beschadigd door alcohol dan de hersenen van volwassenen. Omdat de hersenen van pubers nog niet volledig ontwikkeld zijn, reageren ze impulsief, kunnen ze nog niet plannen en kunnen ze situaties nog niet goed inschatten. Vaardigheden als het nemen van rationele en weloverwogen beslissingen beheersen jongeren nog niet voldoende. Al deze vaardigheden ontwikkelen de hersenen van onze jongeren in hun puberteit. Alcoholconsumptie op jonge leeftijd verstoort de ontwikkeling van deze hersenfuncties en kan deze blijvend beschadigen. Jongeren die te vroeg beginnen met drinken, tasten dus hun brein aan. Dit kan er toe leiden dat ze zich minder goed kunnen concentreren en hun impulsen minder goed kunnen controleren. Wilt u hier meer over weten? Kijk dan op onze website voor meer informatie over de effecten van alcohol op puberhersenen. Verslaving Iemand die verslaafd is aan alcohol, verlangt naar alcohol en kan niet goed meer zonder. Er zijn verschillende oorzaken van alcoholverslaving. Eén daarvan is op te jonge leeftijd beginnen met drinken. Als kinderen voor hun 15e jaar beginnen met het drinken van alcohol, is de kans groter dat ze daar op latere leeftijd verslaafd aan raken. Van de jongeren die voor hun 13e beginnen met drinken is zelfs veertig procent - dus bijna de helft - op een bepaald moment in hun leven alcoholverslaafd. Alcoholgebruik op jonge leeftijd vergroot niet alleen de kans op alcoholverslaving, maar de gevoeligheid voor verslaving aan allerlei soorten middelen neemt toe. Bovendien lopen kinderen van alcoholverslaafde ouders een extra groot risico om verslaafd te raken, onder meer omdat alcoholverslaving erfelijk kan zijn. Hoe jonger je aan een bepaalde gewoonte went, hoe lastiger het wordt om deze gewoonte te veranderen. Daarom denk ik dat je het drankgebruik van je kind het beste zo lang mogelijk kunt uitstellen. Els (51), moeder van dochter (17) Mijn dochter van 15 is met een ambulance naar het ziekenhuis gebracht. Ze had van alles door elkaar gedronken op een feestje bij vrienden en raakte bewusteloos. Nou, voorlopig echt geen alcohol meer. Annie (42), moeder van dochter (15) Korte termijn-effecten Alcoholvergiftiging De laatste jaren komt onder jongeren het zogeheten binge-drinken steeds vaker voor. Jongeren hebben nog geen natuurlijke rem die hen weerhoudt om te veel te drinken. Bij binge-drinken nuttigen zij in korte tijd een grote hoeveelheid alcohol. Dit kan leiden tot een alcoholvergiftiging. Bij een alcoholvergiftiging wordt de concentratie alcohol in het bloed en daarmee ook in de hersenen zo hoog, dat iemand bewusteloos of in coma kan raken. In 2008 werden in Nederland 337 jongeren met een alcoholvergiftiging binnen gebracht op de Eerste Hulp. Juist voor jongeren zijn de gevolgen van een alcoholvergiftiging ernstig: blijvende schade aan de hersenen en hartritmestoornissen kunnen het gevolg zijn. Een alcoholvergiftiging kan zelfs fataal zijn omdat de betrokkene een ademhalings- of hartstilstand kan krijgen of kan stikken in het eigen braaksel. Slechtere schoolprestaties Na een avond drinken slaapt een mens slechter en functioneert het geheugen slechter. Concentreren wordt daardoor moeilijker. Dit kan leiden tot slechtere schoolprestaties. Black out Jongeren kunnen minder alcohol verdragen dan volwassenen, waardoor hun kans op een black-out veel groter is. Een black-out betekent dat gegevens uit het korte termijngeheugen niet worden doorgegeven aan het lange termijngeheugen. De persoon die gedronken heeft, weet daardoor niet meer wat er gebeurd is tijdens (een deel van) de vorige avond. Een regelmatige blackout kan blijvende schade aanrichten aan de hersenen. Onveilige en onvrijwillige seks Door het drinken van alcohol voelen jongeren zich losser. Daardoor durven en doen ze meer. Ook dingen die ze normaal gesproken niet zouden doen, zoals seks. Daarbij kunnen ze SOA s oplopen. Vechtpartijen en ongelukken Door alcoholgebruik neemt ook het reactievermogen af. Hierdoor is de kans op ongelukken, vooral in het verkeer, groter. Jongeren die drinken tijdens het uitgaan zijn ook vaker dader of slachtoffer van agressie. 5

6 Een tijd geleden zag ik op televisie een documentaire over kinderen die in het ziekenhuis opgenomen moesten worden met een alcoholvergiftiging. Sommige van die kinderen leken hier achteraf niet echt van geleerd te hebben; ze bleven in hun stoere houding hangen. Daar heb ik het toen met mijn dochter over gehad. Zo n gelegenheid grijp ik wel vaker aan. Want rond de tafel gaan zitten voor een lang gesprek - daar heeft ze echt geen zin in. Dat vindt ze toch maar gezeur. Els (51), moeder van dochter (17) Interview Een veilige minimumhoeveelheid alcohol voor jongeren bestaat niet,,alcohol is een heel gevaarlijke drug en maatschappelijk een groot probleem. Het is slecht voor je lichaam en het kan je hele leven gaan domineren. Als ouder moet je je grote zorgen maken als je kind drinkt. Hoe vroeger iemand begint met drinken, hoe groter de kans is dat diegene later alcoholverslaafd raakt, of gaat horen bij de grote groep probleemdrinkers. Klaas Arts, neuroloog en Korsakovspecialist: Het beruchte comazuipen is niet typisch iets van nu, maar het komt wel steeds vaker voor. De kinderen worden ook steeds jonger. Ik zie dit als een teken dat we de controle heel erg kwijt zijn. Een dertienjarige die zich in het weekend een stuk in de kraag drinkt, dat mag gewoon niet gebeuren, daar moet je als ouder dwars voor gaan liggen. Ik hoor andere ouders wel eens zeggen: Iedereen drinkt, dus je kunt het toch niet tegenhouden. Laat ze het maar thuis doen, dan is het minder erg. Inderdaad: wanneer je je kind thuis laat drinken, kun je ingrijpen als het uit de hand loopt. Maar dat neemt niet weg dat drinken thuis op de langere termijn net zo schadelijk is als drinken buitenshuis. Ook denken de kinderen dan sneller: Mijn ouders vinden het niet erg dat ik drink. Je geeft zo indirect goedkeuring. Elly (50), moeder van een dochter (17) Veel ouders die alcoholgebruik toestaan, willen hun kind daarmee op de korte termijn een pleziertje verschaffen. Maar ze realiseren zich onvoldoende dat dit grote risico s geeft op de langere termijn. Een veilige minimumhoeveelheid alcohol voor jongeren bestaat niet. Ieder glaasje heeft effect. Gelukkig is dit probleem best verstandig aan te pakken en zien veel ouders dat ook in. Zolang je grip hebt op je kinderen, kun je ze goed uitleggen waarom ze niet mogen drinken. Ik heb zelf tegen mijn kinderen gezegd: Er wordt niet gedronken tot je zestiende. Het is slecht voor je ontwikkeling, het is slecht voor je hersenen en de kans op verslaving later is te groot. De tijd is gewoon nog niet rijp. Ook na hun zestiende ben ik blijven wijzen op de risico s van alcohol. Zolang ze schoolgaand waren en thuis woonden, mochten ze doordeweeks niet drinken. Geef het goede voorbeeld en stel duidelijke regels. Dat is mijn advies. De verleiding van alcohol zal er altijd blijven. Het enige dat wij kunnen doen is de meest kwetsbaren in onze samenleving beschermen: onze kinderen. Laat hun leven niet ontwricht worden door een domme gewoonte. Op de lange termijn maakt drinken niemand gelukkig. Voor het volledige interview met Klaas Arts, kijkt u op onze website 6

7 Alcohol en opvoeding In deze folder bent u al een aantal tips tegengekomen die u in uw opvoeding kunt gebruiken. Op de website nl kwamen we nog een aantal goede tips tegen. 1 Maak duidelijke afspraken door alcohol onder de 16 te verbieden 45% van de Amersfoortse ouders denkt dat hun kinderen meer naar vriendjes luisteren dan naar hen. Máár: kinderen weten vaak niet of ze mogen drinken en hoeveel. Daardoor drinken ze snel te veel. Wanneer u alcohol verbiedt tot uw kind 16 jaar is, heeft u de meeste kans om het moment uit te stellen waarop uw kind voor het eerst drinkt. Daarna kunt u afspraken maken over wat uw kind mag drinken. Houd contact met uw kind zodat u weet met wie hij/zij omgaat en waar hij/zij uithangt. Dan komt u er ook achter wanneer uw kind zich niet aan uw regels houdt. Bedenk van tevoren wat daarvan de consequenties zijn en pas ze ook toe. 3 Geef het goede voorbeeld Kinderen leren door te kijken naar anderen. Dit geldt ook voor het drinken van alcohol. Hoe meer ouders drinken, hoe meer hun kinderen blijken te drinken. Daarom is het belangrijk hoe u zelf met alcohol omgaat. Als u het goede voorbeeld wilt geven, houdt u zich dan aan deze aanvaardbare hoeveelheden van alcoholgebruik: Vrouwen: maximaal 1 glas per dag. Mannen: maximaal 2 glazen per dag Voor alle volwassenen is het raadzaam om minstens twee dagen in de week helemaal geen alcohol te drinken om gewenning te voorkomen. Aan uw kinderen kunt u uitleggen dat drinken voor volwassenen iets anders is dan voor jongeren. Alcohol is extra schadelijk als het lichaam nog in ontwikkeling is. 4 Wissel met andere ouders ervaringen uit U kunt leren van de ervaringen van anderen! Van andere ouders hoort u welke regels zij hanteren rond alcoholgebruik, hoe zij met hun kind een gesprek over alcohol voeren en wat zij doen als hun kind zich daar bijvoorbeeld niet aan houdt. Ontwikkel daarom een gezamenlijke norm met ouders om u heen, zodat u allen hetzelfde uitdraagt naar uw kinderen. Want 97% van de Amersfoortse ouders vindt dat zijzelf verantwoordelijk zijn voor het drankgebruik van hun kind! Praat over alcohol Ga niet onderhandelen met uw kind over de leeftijdsgrens van 16 jaar. Vertel vooral over de negatieve effecten van drankgebruik op de kórte termijn, want daar zijn kinderen het meest gevoelig voor. Zij kunnen zich bij hun toekomst nog niet zoveel voorstellen, maar wel bij een kater, ruzie met hun beste vriend of zoenen met iemand die eigenlijk niet leuk is. U kunt ook vertellen dat hun prestaties op het voetbalveld of tijdens een proefwerk kunnen verminderen als ze de avond ervoor een paar glazen drinken. Probeer het gesprek over alcohol in een prettige sfeer te laten verlopen. Een goede communicatie betekent dat ouders en kinderen met elkaar praten, elkaar serieus nemen en naar elkaar luisteren. De manier waaróp u over alcohol praat, is belangrijker dan de frequentie waarmee u dit doet. 2 5 Laat uw kind opgroeien in een alcoholvrije omgeving Hoe vaker jongeren geconfronteerd worden met alcohol, des te groter is de kans dat zij (beginnen met) drinken. Laat kinderen daarom opgroeien in een alcoholvrije omgeving. Enkele tips: Bied kinderen geen alcohol aan, ook niet tijdens Kerst, oud & nieuw, tijdens de vakantie of andere speciale gelegenheden Haal weinig tot geen drank in huis Koop geen alcohol voor uw kind Schenk geen drank op kinderfeestjes Help met het organiseren van alcoholvrije schoolfeesten Zie ook de website: Ik denk dat het goed is dat ouders van kinderen uit dezelfde vriendengroep gezamenlijke afspraken maken over het drinken van alcohol. Zeker als de kinderen regelmatig bij elkaar komen. Dan wordt het voor je kind makkelijker om niet of niet teveel te drinken, omdat er minder sprake is van groepsdruk. Elly (50), moeder van dochter (17) Als ouder kun je aan het kind het goede voorbeeld geven door zelf niet elke dag te drinken. Dat doen wij ook niet. We maken er geen gewoonte van, ook niet in het weekend. We drinken alleen bij speciale gelegenheden. Drank is een genotmiddel en kan een fijne roes geven, maar je moet er niet in vluchten of er een gewoonte van maken. Marieke (47), moeder van een zoon (17) en een dochter (14). 7

8 Meer informatie Ga naar voor meer informatie over het oudercomité en over de gevolgen van jong, vaak en veel alcoholgebruik. Via deze website kunt u ook doorklikken naar meer informatie over het project Alcohol & Jongeren van de gemeente Amersfoort. Voor algemene informatie over alcohol en alcoholgebruik gaat u naar: Voor informatie over alcohol en opvoeding: Heeft u naar aanleiding van deze folder meer advies en hulp nodig, dan kunt u contact opnemen met de jongerenafdeling van Centrum Maliebaan in Amersfoort: B-Open, via info@b-open.nu en Colofon Deze ouderfolder is een uitgave van de gemeente Amersfoort in samenwerking met het Oudercomité, STAP en GGD Midden-Nederland. Deze folder is tot stand gekomen dankzij een bijdrage van de provincie Utrecht Bronnen: Peilstation onderzoek (2008). Trimbos-instituut Utrecht Amersfoort, augustus 2009 Gemeente Amersfoort Postadres Postbus ea Amersfoort Bezoekadres Stadhuisplein lm Amersfoort t f e info_gemeente@amersfoort.nl i

ALCOHOL EN OPVOEDING UW KIND OP HET VOORTGEZET ONDERWIJS DE GEZONDE SCHOOL EN GENOTMIDDELEN. Folder Alcohol en opvoeding.indd 1 27-07-2011 13:42:29

ALCOHOL EN OPVOEDING UW KIND OP HET VOORTGEZET ONDERWIJS DE GEZONDE SCHOOL EN GENOTMIDDELEN. Folder Alcohol en opvoeding.indd 1 27-07-2011 13:42:29 ALCOHOL EN OPVOEDING UW KIND OP HET VOORTGEZET ONDERWIJS DE GEZONDE SCHOOL EN GENOTMIDDELEN Folder Alcohol en opvoeding.indd 1 27-07-2011 13:42:29 ALCOHOL EN OPVOEDING Als kinderen naar het voortgezet

Nadere informatie

Project Alcohol 2014

Project Alcohol 2014 Project Alcohol 2014 Naam: Jong geleerd is oud gedaan!!!! Laat je niet Naam: F L s E s E N Klas:!!! 1 Inleiding De carnaval komt eraan. Een feest dat gevierd moet worden. Maar is het feestje van plezier

Nadere informatie

Alcohol, Roken en opvoeding

Alcohol, Roken en opvoeding Alcohol, Roken en opvoeding Uw kind in klas 1 van het voortgezet onderwijs Als kinderen naar het voortgezet onderwijs gaan, verandert er veel in hun leven. Ze krijgen andere interesses en hun vriendengroep

Nadere informatie

Hoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011

Hoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011 Hoe denken Zeeuwse jongeren en ouders over alcoholgebruik door jongeren? Onderzoek GGD Zeeland maart 2011 Zeeuwse jongeren en alcohol In 2010 is de Zeeuwse campagne Laat ze niet (ver)zuipen! van start

Nadere informatie

Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen?

Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen? Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen? Uw kind en roken, drinken en blowen? U kunt er iets aan doen! Kinderen die opgroeien krijgen te maken met allerlei verleidingen. Bijvoorbeeld

Nadere informatie

HOE HELP IK MIJN KIND NEE ZEGGEN TEGEN ROKEN, DRINKEN EN BLOWEN?

HOE HELP IK MIJN KIND NEE ZEGGEN TEGEN ROKEN, DRINKEN EN BLOWEN? HOE HELP IK MIJN KIND NEE ZEGGEN TEGEN ROKEN, DRINKEN EN BLOWEN? UW KIND EN ROKEN, DRINKEN EN BLOWEN? U KUNT ER IETS AAN DOEN! Kinderen die opgroeien krijgen te maken met allerlei verleidingen. Bijvoorbeeld

Nadere informatie

Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen?

Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen? Hoe help ik mijn kind nee zeggen tegen roken, drinken en blowen? Uw kind en roken, drinken en blowen? U kunt er iets aan doen! Kinderen die opgroeien krijgen te maken met allerlei verleidingen. Bijvoorbeeld

Nadere informatie

Alcoholvergiftiging Informatie voor ouders

Alcoholvergiftiging Informatie voor ouders Alcoholvergiftiging Informatie voor ouders Albert Schweitzer ziekenhuis maart 2014 pavo 1077 Inleiding Uw zoon of dochter is met een alcoholvergiftiging opgenomen in het ziekenhuis. Dit kan voor u en uw

Nadere informatie

speciaal onderwijs lesbrief alcohol UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL

speciaal onderwijs lesbrief alcohol UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (030) 637 31 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL speciaal onderwijs UITGAVE: STICHTING VOORKOM! T (00) 67 1 44 E-MAIL: STICHTING@VOORKOM.NL WWW.VOORKOM.NL inhoud LES 1: KENNISMAKING MET ALCOHOL SOORTEN DRANK DE WERKING VAN ALCOHOL 4 DE GEVOLGEN VOOR

Nadere informatie

Ouderavond riskante genotmiddelen Andreas College, Rijnmond Katwijk

Ouderavond riskante genotmiddelen Andreas College, Rijnmond Katwijk Ouderavond riskante genotmiddelen Andreas College, Rijnmond Katwijk 16 september 2014 Pel van Hattum Programma 1. Middelen 2. Cijfers 3. Puberteit 4. Opvoeding 1. Middelen: Tabak Héél ongezond: de dodelijkste

Nadere informatie

wat doet alcohol eigenlijk met je lichaam?

wat doet alcohol eigenlijk met je lichaam? de kater komt later ziek door te veel alcohol Je hebt te veel alcohol gedronken. Dit heeft je zo ziek gemaakt dat we je met spoed moesten opnemen in ons ziekenhuis. Waarschijnlijk ben je - net als je ouders/verzorgers

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Alcoholintoxicatie. Informatie voor ouders na opname van hun kind vanwege alcoholintoxicatie (comazuiper) terTER_

Patiënteninformatie. Alcoholintoxicatie. Informatie voor ouders na opname van hun kind vanwege alcoholintoxicatie (comazuiper) terTER_ Patiënteninformatie Alcoholintoxicatie Informatie voor ouders na opname van hun kind vanwege alcoholintoxicatie (comazuiper) 1234567890-terTER_ Alcoholintoxicatie Informatie voor ouders na opname van

Nadere informatie

Alcohol, Roken en opvoeding

Alcohol, Roken en opvoeding Alcohol, Roken en opvoeding Tips voor ouders met opgroeiende kinderen Als kinderen naar het voortgezet onderwijs gaan, verandert er veel in hun leven. Ze krijgen andere interesses en hun vriendengroep

Nadere informatie

Polikliniek voor Jeugd & Alcohol

Polikliniek voor Jeugd & Alcohol Polikliniek voor Jeugd & Alcohol Kind & Jeugd Locatie Hoorn/Enkhuizen Polikliniek voor Jeugd & Alcohol Uw zoon of dochter is met een alcoholvergiftiging in het ziekenhuis geweest. Dit kan voor zowel u

Nadere informatie

Kindergeneeskunde Alcoholintoxicatie/-vergiftiging

Kindergeneeskunde Alcoholintoxicatie/-vergiftiging Kindergeneeskunde Alcoholintoxicatie/-vergiftiging Inleiding Uw zoon of dochter is met een alcoholvergiftiging in het ziekenhuis geweest. Dit kan voor zowel u als voor uw kind een schokkende ervaring zijn.

Nadere informatie

Alcoholintoxicatie bij jongeren

Alcoholintoxicatie bij jongeren Alcoholintoxicatie bij jongeren Beter voor elkaar Informatie voor ouders na opname van hun kind vanwege alcoholintoxicatie ( comazuiper ) Inleiding Uw zoon of dochter is met een alcoholvergiftiging in

Nadere informatie

Uw kind, alcohol en drugs

Uw kind, alcohol en drugs Uw kind, alcohol en drugs Kelly is 13 jaar. Zij heeft vrienden die alcohol drinken. Ze kopen blikjes bier. Ze drinken het bier op straat op. Kelly drinkt nog geen alcohol. Als Kelly uw dochter was. Wat

Nadere informatie

ALCOHOL EN OPVOEDEN Tips en advies voor ouders

ALCOHOL EN OPVOEDEN Tips en advies voor ouders 2 e druk, mei 2008 ALCOHOL EN OPVOEDEN Tips en advies voor ouders Herkent u één van deze vragen? Hoeveel mag mijn kind eigenlijk drinken? Wat zijn de risico s van alcoholgebruik door jongeren? Is het verstandig

Nadere informatie

ALCOHOL EN OPVOEDEN Tips en advies voor ouders

ALCOHOL EN OPVOEDEN Tips en advies voor ouders ALCOHOL EN OPVOEDEN Tips en advies voor ouders Herkent u één van deze vragen? Hoeveel mag mijn kind eigenlijk drinken? Kunnen jongeren tegen alcohol en wat zijn de risico s? Is het verstandig mijn kind

Nadere informatie

Bert Vinken. Vincent van Gogh Voor geestelijke gezondheidszorg. Presentatie alcohol en opvoeding Trimbos-instituut

Bert Vinken. Vincent van Gogh Voor geestelijke gezondheidszorg. Presentatie alcohol en opvoeding Trimbos-instituut Nee tegen alcohol (en drugs) schade Bert Vinken Vincent van Gogh Voor geestelijke gezondheidszorg Programma 19.30 uur 20.30 uur 20.45 uur 21.30 uur Presentatie Pauze vraag en antwoord Einde Drugs Definities

Nadere informatie

LESBRIEF OVER ALCOHOL EN ALCOHOLVERSLAVING

LESBRIEF OVER ALCOHOL EN ALCOHOLVERSLAVING V.S.O. WWW.VOORKOM.NL LESBRIEF OVER ALCOHOL EN ALCOHOLVERSLAVING UITGAVE: STICHTING VOORKOM! POSTBUS 91 3990 DB HOUTEN TELEFOON 030-6373144 Lesbrief: V.S.O. alcohol en alcoholverslaving INHOUDSOPGAVE pagina

Nadere informatie

Alcohol? Informatie voor ouders/verzorgers

Alcohol? Informatie voor ouders/verzorgers Alcohol? Informatie voor ouders/verzorgers Ziekenhuis Gelderse Vallei Alcohol drinken is een onderdeel van het sociale leven geworden. De Nederlandse jongeren behoren tot de grootste drinkers van Europa.

Nadere informatie

Tips voor Ouders van niet-drinkende pubers

Tips voor Ouders van niet-drinkende pubers Tips voor Ouders van niet-drinkende pubers 1. Bepaal uw standpunt. Eenduidigheid over de regels bij beide ouders is cruciaal. Tips: Kies als ouders samen regels voor het gezin. Bepaal als ouders vooraf

Nadere informatie

Is Nix18 echt Nix18?

Is Nix18 echt Nix18? Is Nix18 echt Nix18? Waarom bent u vanavond gekomen? Hoe gaan andere ouders hier mee om? Tips om je kind duidelijk te maken dat het niet gezond voor je is. Hoe wordt er op school mee omgegaan? Waarom laten

Nadere informatie

Jongeren en alcohol. Ouders aan het woord. Resultaten Bewonerspanel septemberpeiling 2014. Utrecht.nl/volksgezondheid

Jongeren en alcohol. Ouders aan het woord. Resultaten Bewonerspanel septemberpeiling 2014. Utrecht.nl/volksgezondheid Jongeren en alcohol Ouders aan het woord Resultaten Bewonerspanel septemberpeiling 2014 Utrecht.nl/volksgezondheid 2 Inleiding Sinds 1 januari 2014 is de leeftijdsgrens voor het in bezit hebben van alcohol

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

tot 24 jaar Monitor jongeren 12

tot 24 jaar Monitor jongeren 12 Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

ALCOHOL. Zonder flauwekul

ALCOHOL. Zonder flauwekul ALCOHOL Zonder flauwekul Op een feestje of in een café drinken veel mensen alcohol. Dat vinden ze gezellig. Maar is alcohol drinken eigenlijk wel gezellig? Het is belangrijk dat je weet wat alcohol met

Nadere informatie

Alcohol in de opvoeding

Alcohol in de opvoeding Alcohol in de opvoeding >> In deze brochure leest u meer over alcohol in de opvoeding. Over het effect van alcoholgebruik op uw kind. Over regels die u kunt stellen en adviezen die u uw kind kunt geven.

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Lesbrief bij Biertje Casper van Marleen Schmitz voor groep 8

Lesbrief bij Biertje Casper van Marleen Schmitz voor groep 8 Inhoud van deze lesbrief - Thema s in het boek - Lesopzet - Doel van de les - Uitwerking - Bijlage: opdrachtenblad en feiten over alcohol Lesbrief bij Biertje Casper van Marleen Schmitz voor groep 8 Thema

Nadere informatie

Rapportage TIP MooiRooi. 31 maart 2016. Inhoud. Alcohol 1

Rapportage TIP MooiRooi. 31 maart 2016. Inhoud. Alcohol 1 Rapportage TIP MooiRooi 31 maart 2016 Inhoud Alcohol 1 Alcohol 6 53% 1. Drinkt u alcohol? (n=258) 37% Toelichting: Ja Soms Nee Ja In het weekend of soms een wijntje s avonds Soms is toch ook ja... Soms

Nadere informatie

Jongeren en alcohol. Jan Widdershoven Annemieke van der Weij Marianne van Steenbergen Kinderartsen JBZ. Dokters op dinsdag 22 januari 2013

Jongeren en alcohol. Jan Widdershoven Annemieke van der Weij Marianne van Steenbergen Kinderartsen JBZ. Dokters op dinsdag 22 januari 2013 Jongeren en alcohol Jan Widdershoven Annemieke van der Weij Marianne van Steenbergen Kinderartsen JBZ Dokters op dinsdag 22 januari 2013 U voelt u onrustig en krijgt het volgende voorgeschreven: Suspensie

Nadere informatie

Pubers en verleidingen

Pubers en verleidingen Pubers en verleidingen Hadewig Bijsterveld Ouderavond 25 september 2018 Puberteit: een turbulente periode Pubers vinden het moeilijk om - belangrijke zaken eerst te doen - doelen te stellen - gevoelens

Nadere informatie

Bespreken van situaties

Bespreken van situaties Bespreken van situaties U heeft met de leerlingen de website over alcohol, roken en drugs doorlopen. Dit zijn onderwerpen die leerlingen bezighouden en waar ze onderling over praten. Toch is het goed om

Nadere informatie

Verslaving. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over verslaving. Als iemand niet meer zonder... kan

Verslaving. Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over verslaving. Als iemand niet meer zonder... kan ggz voor doven & slechthorenden Verslaving Als iemand niet meer zonder... kan Deze folder is voor doven en slechthorenden die meer willen weten over verslaving Herkent u dit? Veel mensen gebruiken soms

Nadere informatie

Alcohol FACT. Twee op de drie jongeren heeft weleens gedronken. Helft 4 e -klassers heeft recent gedronken SHEET. Gelderland-Zuid E-MOVO

Alcohol FACT. Twee op de drie jongeren heeft weleens gedronken. Helft 4 e -klassers heeft recent gedronken SHEET. Gelderland-Zuid E-MOVO Gelderland-Zuid E-MOVO 2015-2016 De resultaten in deze factsheet zijn afkomstig uit het 4 e E-MOVO jongerenonderzoek. In 2015 werd dit onderzoek uitgevoerd onder ruim 10.000 leerlingen in het voortgezet

Nadere informatie

Factsheet alcohol. Think Before You Drink

Factsheet alcohol. Think Before You Drink Factsheet alcohol Think Before You Drink Jongeren drinken te vroeg, te veel en te vaak. Ook in West-Brabant is dit het geval. Bovendien tolereren veel ouders dat hun kinderen onder de 16 jaar alcohol drinken.

Nadere informatie

Alcohol nuchter bekeken

Alcohol nuchter bekeken Alcohol nuchter bekeken Alcohol en kanker Vandaag zal kanker je misschien niet echt bezighouden. Het is wel een feit dat overdadig alcoholgebruik op termijn het risico op bepaalde soorten kanker verhoogt.

Nadere informatie

Uw kind en genotmiddelen Dinsdag 7 oktober 2014. Linda van Delft Gezondheidsbevorderaar 088-3084284 lvandelft@ggdhm.nl

Uw kind en genotmiddelen Dinsdag 7 oktober 2014. Linda van Delft Gezondheidsbevorderaar 088-3084284 lvandelft@ggdhm.nl Uw kind en genotmiddelen Dinsdag 7 oktober 2014 Linda van Delft Gezondheidsbevorderaar 088-3084284 lvandelft@ggdhm.nl Wat zijn genotmiddelen? Dit zijn stoffen die een verandering van het bewustzijn veroorzaken

Nadere informatie

UW KIND EN ALCOHOL. Liesbeth Faber Adviseur gezondheidsbevordering

UW KIND EN ALCOHOL. Liesbeth Faber Adviseur gezondheidsbevordering UW KIND EN ALCOHOL Liesbeth Faber Adviseur gezondheidsbevordering PROGRAMMA Welkom in de puberteit Alcohol Opvoeding en genotmiddelen DE PUBERTEIT Dit is de periode waarin jongeren zich tot volwassene

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar

Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland

Nadere informatie

Onderzoek: Alcoholgebruik onder 16- en 17- jarigen

Onderzoek: Alcoholgebruik onder 16- en 17- jarigen Onderzoek: Alcoholgebruik onder 16- en 17- jarigen Publicatiedatum: 29-5- 2014 Over dit onderzoek Aan het onderzoek van het 1V Jongerenpanel, gehouden van 13 t/m 21 mei 2014, deden 725 jongeren van 16

Nadere informatie

Onderzoek Inwonerspanel Jongerenonderzoek: alcohol

Onderzoek Inwonerspanel Jongerenonderzoek: alcohol 1 (19) Onderzoek Inwonerspanel Auteur Tineke Brouwers Respons onderzoek Op 5 december kregen de panelleden van 12 tot en met 18 jaar (280 personen) een e-mail met de vraag of zij digitaal een vragenlijst

Nadere informatie

Alcoholintoxicatie 1

Alcoholintoxicatie 1 Alcoholintoxicatie 1 Je hebt teveel alcohol gedronken en dit heeft dusdanige effecten op je lichaam gehad dat een opname in het ziekenhuis noodzakelijk was. Doordat je teveel gedronken hebt kan er van

Nadere informatie

Wat je moet weten over alcohol

Wat je moet weten over alcohol Wat je moet weten over alcohol 1 2 Op een feestje of op café drinken veel mensen alcohol. Dat vinden ze gezellig. Maar is alcohol drinken wel altijd zo gezellig? In deze folder vind je: wat alcohol met

Nadere informatie

Alcoholgebruik? Tips en adviezen Voor ouders/verzorgers

Alcoholgebruik? Tips en adviezen Voor ouders/verzorgers Alcoholgebruik? Tips en adviezen Voor ouders/verzorgers Ziekenhuis Gelderse Vallei Alcohol drinken is een onderdeel van het sociale leven geworden. De Nederlandse jongeren behoren tot de grootste drinkers

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

OpGroeieN. OpGroeieN. DaT doen We in Best SaMen! Beste Betsy geeft antwoord op al je vragen over opvoeden en opgroeien

OpGroeieN. OpGroeieN. DaT doen We in Best SaMen! Beste Betsy geeft antwoord op al je vragen over opvoeden en opgroeien OpGroeieN OpGroeieN DaT doen We in Best SaMen! DaT doen We in Best SaMen! Beste Betsy geeft antwoord op al je vragen over opvoeden en opgroeien Beste Betsy is het Centrum voor Jeugd en Gezin in Best. Niet

Nadere informatie

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave

Nadere informatie

Jawel, je staat model!

Jawel, je staat model! Jawel, je staat model! Jawel, je staat model! Als ouder, grootouder, heb je een voorbeeldfunctie voor de jongere generaties. Zeker voor hun puberteit is het gezin voor kinderen een belangrijk referentiekader.

Nadere informatie

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING 1. DE HERSENEN 1.1 HOE ZIEN HERSENEN ERUIT? VRAAG WIE KAN VERTELLEN WAT HERSENEN ZIJN? VRAAG HEBBEN KINDEREN KLEINERE HERSENEN DAN GROTE MENSEN? 1.2 WANNEER GEBRUIK JE ZE?

Nadere informatie

Inhoud. Mijn leven. de liefde en ik

Inhoud. Mijn leven. de liefde en ik Inhoud Inleiding...3 Hoofdstuk 1 Gevoelens... 4 Hoofdstuk 2 Ontmoeten... 6 Hoofdstuk 3 Verliefd... 8 Hoofdstuk 4 Date... 10 Hoofdstuk 5 Verkering... 12 Hoofdstuk 6 Intimiteit... 14 Hoofdstuk 7 Seks...

Nadere informatie

een folder voor ouders en opvoeders LAAT JE NIET FLESSEN! Een uniek project in Zuidoost-Brabant om het alcoholgebruik onder jongeren terug te dringen

een folder voor ouders en opvoeders LAAT JE NIET FLESSEN! Een uniek project in Zuidoost-Brabant om het alcoholgebruik onder jongeren terug te dringen een folder voor ouders en opvoeders LAAT JE NIET FLESSEN! Een uniek project in Zuidoost-Brabant om het alcoholgebruik onder jongeren terug te dringen U kent uw kind het beste. U heeft het meeste zicht

Nadere informatie

GENOTMIDDELEN. Jongerenmonitor 2015 10.163. 40% ooit alcohol gedronken. Klas 2. Klas 4. 5% ooit wiet gebruikt. 24% weleens gerookt.

GENOTMIDDELEN. Jongerenmonitor 2015 10.163. 40% ooit alcohol gedronken. Klas 2. Klas 4. 5% ooit wiet gebruikt. 24% weleens gerookt. IJsselland GENOTMIDDELEN Jongerenmonitor 1 4% ooit alcohol gedronken.163 jongeren School Klas 13-14 jaar Klas 4 1-16 jaar 4% weleens gerookt % ooit wiet gebruikt Genotmiddelen Psychosociale gezondheid

Nadere informatie

27 mei 2015 Sanne Louw Kikid & marion.kooij@brijder.nl 08835 83880 06 30 26 24 83. www.twitter.com/brijderjeugd

27 mei 2015 Sanne Louw Kikid & marion.kooij@brijder.nl 08835 83880 06 30 26 24 83. www.twitter.com/brijderjeugd 27 mei 2015 Sanne Louw Kikid & marion.kooij@brijder.nl 08835 83880 06 30 26 24 83 www.twitter.com/brijderjeugd Kikid Het is als ouder jouw verantwoordelijkheid, dat je kind NEE kan zeggen tegen drank!

Nadere informatie

Uw kind en genotmiddelen

Uw kind en genotmiddelen Welkom bij Uw kind en genotmiddelen Eef Hollman Adviseur Gezondheidsbevordering Programma (hersen)ontwikkeling pubers Genotmiddelen Roken Alcohol Gamen Opvoeding en genotmiddelen De puberteit ? Aan het

Nadere informatie

Nieuwsbrief december 2006

Nieuwsbrief december 2006 Nieuwsbrief december 2006 Website Sinds 19 december is de website van de Antoniusschool locatie Ridderspoorstraat live! Voortaan kunt u op www.antoniusschoolnieuwvennep.nl terecht voor allerhande informatie

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

Speciaal onderwijs LESBRIEF OVER ALCOHOL UITGAVE: STICHTING VOORKOM! POSTBUS 91 3990 DB HOUTEN TELEFOON 030-6373144

Speciaal onderwijs LESBRIEF OVER ALCOHOL UITGAVE: STICHTING VOORKOM! POSTBUS 91 3990 DB HOUTEN TELEFOON 030-6373144 Speciaal onderwijs LESBRIEF OVER ALCOHOL UITGAVE: STICHTING VOORKOM! POSTBUS 91 3990 DB HOUTEN TELEFOON 030-6373144 Lesbrief over alcohol INHOUD pagina Inleiding 2 Welke soorten drank zijn er? 2 De werking

Nadere informatie

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet!

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet! Gevaarlijke liefde Gevaarlijke liefde In de pauze Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Als je verliefd wordt ben je in de wolken. Tegelijk voel je je

Nadere informatie

Uitslagen leerlingen onderzoek (2003)

Uitslagen leerlingen onderzoek (2003) Uitslagen leerlingen onderzoek (00) Als onderdeel van het onderzoek naar het verslavingspreventieproject op scholen voor voortgezet onderwijs in Katwijk is een anonieme online-enquête afgenomen met behulp

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Polikliniek voor. Jeugd en Alcohol

PATIËNTEN INFORMATIE. Polikliniek voor. Jeugd en Alcohol PATIËNTEN INFORMATIE Polikliniek voor Jeugd en Alcohol 2 PATIËNTENINFORMATIE Opname in het ziekenhuis Door middel van deze folder informeert het Maasstad Ziekenhuis over de polikliniek Jeugd en Alcohol.

Nadere informatie

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Info Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Inhoud INHOUD 1. Waar gaat het over 3 2. Aanraken 4 3. Hoe noem jij dat? 5 4. Baas over

Nadere informatie

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut

Geweld in huis raakt kinderen. Informatie en advies voor ouders. huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26. 5 cent per minuut Geweld in huis raakt kinderen Informatie en advies voor ouders Grafisch ontwerp: Ontwerpstudio 2 MAAL EE Bij huiselijk geweld tussen (ex-)partners worden kinderen vaak over het hoofd gezien. Toch hebben

Nadere informatie

Genotmiddelen. Omgaan met tabak, alcohol en drugs

Genotmiddelen. Omgaan met tabak, alcohol en drugs Genotmiddelen Omgaan met tabak, alcohol en drugs Genotmiddelen Omgaan met tabak, alcohol en drugs Genotmiddelen als tabak, alcohol en drugs zijn vaak verleidelijk voor tieners. Ze weten dat het niet mag,

Nadere informatie

Onderzoek: Verhoging leeftijdsgrens alcohol

Onderzoek: Verhoging leeftijdsgrens alcohol Onderzoek: Verhoging leeftijdsgrens alcohol Publicatiedatum: 24-12- 2013 Over dit onderzoek Aan het onderzoek van het EenVandaag Opiniepanel, gehouden van 9 t/m 19 december 2013, deden ruim 29.000 volwassenen

Nadere informatie

Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening

Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening Op de polikliniek van het Universitair Kinderziekenhuis St Radboud ziekenhuis willen wij je met deze folder informatie geven over seksualiteit

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Genotmiddelen. Genotmiddelen. Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 1

Genotmiddelen. Genotmiddelen. Bron: http://gezondeleefstijl.slo.nl 1 zijn er altijd al geweest en zullen er ook altijd blijven. Veel jongeren experimenteren in de puberteit met roken, alcohol en drugs en een deel laat zich verleiden tot risicovol gedrag. Jongeren zijn extra

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

WAAROM DIT BOEKJE? VERBODEN

WAAROM DIT BOEKJE? VERBODEN WAAROM DIT BOEKJE? Dit boekje gaat over seksuele intimidatie op het werk. Je hebt te maken met seksuele intimidatie als een collega je steeds aanraakt. Of steeds grapjes maakt over seks. Terwijl je dat

Nadere informatie

Diabetes and. alcohol. alcohol

Diabetes and. alcohol. alcohol Diabetes and alcohol en alcohol De risico s kennen Een alcoholisch drankje nuttigen met vrienden kan een leuk sociaal gebeuren zijn. Maar alcohol dient met mate te worden gebruikt om de gezondheidsrisico

Nadere informatie

Raadsvoorstel agendapunt

Raadsvoorstel agendapunt Raadsvoorstel agendapunt Aan de raad van de gemeente IJsselstein Raadsstuknummer : 2011/25670 13 september Datum : 2011 Programma : Samenleving en Bestuur Blad : 1 van 8 Cluster : Bestuur Portefeuillehouder

Nadere informatie

21 mei 2015 marion.kooij@brijder.nl 08835 83880 06 30 26 24 83. www.twitter.com/brijderjeugd

21 mei 2015 marion.kooij@brijder.nl 08835 83880 06 30 26 24 83. www.twitter.com/brijderjeugd 21 mei 2015 marion.kooij@brijder.nl 08835 83880 06 30 26 24 83 www.twitter.com/brijderjeugd Brijder jeugd Preventie Voorlichting (in de klas en aan docenten) ABC gesprekken Aanwezig bij verschillende ZAT

Nadere informatie

Jongeren en alcohol. peiling Leids JongerenPanel. Colofon. Serie Statistiek 2011 / 17

Jongeren en alcohol. peiling Leids JongerenPanel. Colofon. Serie Statistiek 2011 / 17 Jongeren en alcohol peiling Leids JongerenPanel Colofon Serie Statistiek 2011 / 17 Gemeente Leiden Afdeling Strategie en Onderzoek, BOA Sociaal en Economisch Beleid, SEB Postbus 9100, 2300 PC Leiden E-mail:

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Inleiding. Bron: Nationale Drugsmonitor Jaarbericht 2007. Uitgave van Trimbosinstituut

Inleiding. Bron: Nationale Drugsmonitor Jaarbericht 2007. Uitgave van Trimbosinstituut : Alcohol, roken en drugs Inleiding In onze maatschappij zijn het gebruik van alcohol en andere drugs heel gewoon geworden roken en het drinken van alcoholische dranken gebeurt op recepties, feestjes,

Nadere informatie

Hokken en keten - 02. Hoe herken je een hok of keet? Er worden drie varianten onderscheiden:

Hokken en keten - 02. Hoe herken je een hok of keet? Er worden drie varianten onderscheiden: Hokken en keten Een (drank)keet of hok is een Nederlandse term om een plek aan te duiden waar vrienden of bekenden, als groep of als individuen bij elkaar komen voor gezelligheid, om dingen met elkaar

Nadere informatie

Hokken en keten. Hokken en keten - 02

Hokken en keten. Hokken en keten - 02 Hokken en keten In Zuidoost-Brabant bevinden zich veel hokken en keten waar jongeren bij elkaar komen. Het is belangrijk dat jongeren een plek hebben om samen te komen en lekker een beetje te hangen. Vaak

Nadere informatie

Nuchter opvoeden Alcohol en Drugs in de Opvoeding. Floris Munneke Anita van Stralen

Nuchter opvoeden Alcohol en Drugs in de Opvoeding. Floris Munneke Anita van Stralen Nuchter opvoeden Alcohol en Drugs in de Opvoeding Floris Munneke Anita van Stralen Programma Trends Invloeden op het kind Wat vindt u? Het gesprek met uw kind Verwijsmogelijkheden Wat roept het onderwerp

Nadere informatie

Onderzoek Drankgebruik onder jongeren Door NCRV Altijd wat 1 april 2011

Onderzoek Drankgebruik onder jongeren Door NCRV Altijd wat 1 april 2011 Onderzoek Drankgebruik onder jongeren Door NCRV Altijd wat april 0 Het onderzoek is uitgevoerd onder.8 Nederlanders van 8 jaar en ouder. Het gaat daarbij om een representatief getrokken steekproef uit

Nadere informatie

6,5. Spreekbeurt door een scholier 2357 woorden 26 februari keer beoordeeld. Nederlands

6,5. Spreekbeurt door een scholier 2357 woorden 26 februari keer beoordeeld. Nederlands Spreekbeurt door een scholier 2357 woorden 26 februari 2006 6,5 77 keer beoordeeld Vak Nederlands 1. Voorwoord 2. Hoofdstuk 1: Gezondheidsrisico's voor jongeren 3. Hoofdstuk 2: Hokken en Keten 4. Hoofdstuk

Nadere informatie

Dip, down of depressie Hulp bij depressiviteit

Dip, down of depressie Hulp bij depressiviteit Dip, down of depressie Hulp bij depressiviteit Dip, down of depressie Hulp bij depressiviteit Iedere tiener is weleens somber en verdrietig, en vaak is het in één, twee dagen voorbij zonder dat je als

Nadere informatie

Waargebeurd verhaal! Opdracht: Overdenk de onderstaande zinnen, lees het waargebeurde verhaal en beantwoord de vragen.

Waargebeurd verhaal! Opdracht: Overdenk de onderstaande zinnen, lees het waargebeurde verhaal en beantwoord de vragen. Waargebeurd verhaal! Opdracht: Overdenk de onderstaande zinnen, lees het waargebeurde verhaal en beantwoord de vragen. Overdenking: Ø Jongeren krijgen tijdens en na alcoholgebruik problemen met geheugen,

Nadere informatie

Tips voor Ouders van drinkende pubers

Tips voor Ouders van drinkende pubers Tips voor Ouders van drinkende pubers 1. Bepaal uw standpunt. Eenduidigheid over de regels bij beide ouders is cruciaal. Tips: - Kies als ouders samen regels voor het gezin. - Bepaal als ouders vooraf

Nadere informatie

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen. Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl

Nadere informatie

Ouderavond Puberwereld

Ouderavond Puberwereld Ouderavond Puberwereld bronnen : Puberbrein binnenstebuiten en Beter omgaan met pubers Van de Brugghenschool Katwijk R van der Gaag GGD Hollands Midden Gezondheidsbevorderaar Aandachtsgebieden : genotmiddelen,

Nadere informatie

Pesten hoort er niet bij! Informatie voor ouders over pesten

Pesten hoort er niet bij! Informatie voor ouders over pesten Jeugdgezondheidszorg Pesten hoort er niet bij! Informatie voor ouders over pesten Wat is pesten? Dat kinderen elkaar soms plagen is heel gewoon. Maar bij pesten is er een slachtoffer waarover andere kinderen

Nadere informatie

Achtergrondinformatie opdracht 3, module 5, les 9

Achtergrondinformatie opdracht 3, module 5, les 9 Achtergrondinformatie opdracht 3, module 5, les 9 Roken alcohol en drugs Roken, alcohol en drugs zijn schrikbeelden voor veel ouders. Dit geldt voor allochtone ouders én Nederlandse ouders. Sommige kinderen

Nadere informatie

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk?

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Verantwoordelijkheid. Ja, ook heel belangrijk voor school!!! Het lijkt veel op zelfstandigheid, maar toch is het net iets anders. Verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,

Nadere informatie

Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT

Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT ROOS Roos (27) is zeer slechtziend. Ze heeft een geleidehond, Noah, een leuke, zwarte labrador. Roos legt uit hoe je het beste met geleidehond en zijn baas

Nadere informatie

WERKBLADEN Seksuele intimidatie

WERKBLADEN Seksuele intimidatie WERKBLADEN Seksuele intimidatie 1 Waarom dit boekje? 1.1 Zet een rondje om het goede antwoord. Seksuele intimidatie komt vaak voor. Ja Nee Seksuele intimidatie komt weinig voor. Ja Nee Mannen worden vaker

Nadere informatie

Waar gaan we het over hebben?

Waar gaan we het over hebben? Waar gaan we het over hebben? Onderwerp: De puberteit is naast de lichamelijke veranderingen ook de periode waarin je op een andere manier naar jezelf en de mensen om je heen gaat kijken. Dit komt omdat

Nadere informatie

Algemeen quiz kaarten.indd :14:52

Algemeen quiz kaarten.indd :14:52 Algemeen Algemeen 01 Waar kan je drugs laten testen? Think for yourself, care about others. Algemeen Algemeen 02 Welke middelen kun je wel en welke kun je niet laten testen bij de test-service? Think for

Nadere informatie