WAT aanraking doet met je brein SPECIAL. e-dossier. En verklein je kans op een hartaanval. Verstrikt. Neurowetenschap over liefde

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "WAT aanraking doet met je brein SPECIAL. e-dossier. En verklein je kans op een hartaanval. Verstrikt. Neurowetenschap over liefde"

Transcriptie

1 WAT aarakig doet met je brei Geketed aa het web SPECIAL e-dossier seksualiteit Trouw! E verklei je kas op ee hartaaval Verstrikt Ee Recesie Neuroweteschap over liefde

2 Ihoud Aarakig doet iets met je brei 4 lust of liefde? 8 Wat is waar? Veilige liefde? Meer wete? met ee JeTpa HANDIG Bewaar het mooiste voor het laatst 16 Trouwe of iet? 18 :B wat is waar? Wat media je doe gelove over seks kas op hartaaval 21 Nieuwe seksuele revolutie 21 Geketed Effect va poro Hechtig i de bijbel IET NA G hoe stralig, GeVAArLIjK Is he t? OKTOBER 2013 ummer 23 4,50 4,50 is e succesb! regt je bij kbregt je bij keis ANGst) 4 G's helpen je VerDer IN EINSTENOÏDE A DE HUMworde Robots steeds lijker mese hoe LIeF Is het LieVeHeeRsBeesTJe? T DE R RA A D ZO WRETREKDOOS ORVOO DUCTIE F S O F A ZW PRO ENDE AFNEM IGT VOEDSEL Le st. He HO: E T OU G!s E m G R i T RA A BED CN UiTBaRsT Pee M E e J ho IN K je AA Mre ND? UNIeK INKIjK ER GEZO EKt Ch VOLtW CAtAstrOFe ZI N I T S G ba ox OOV b K C a l R GE AVa deloed ZodV sede 7 Verras AILS C H E M-T R OR EEN VLOED DO WE BEÏN SKA? WORDENNTRALE IN ALA VAGE CE! r mme u f e o r Gratis P KK otdceu R et otp PRINSeim achter h Het geh Trouwe of iet? 18 e m a IN het ZONNetje i G e AC? LEEG JE WaaroM GEEF TJE L MOBIE WATER LES II AM G CHARDE MALING N IN BPLeer je N O K s E IN la O m g T BO metje! ZO H e sporen UPER loffed 8 Wat de euroweteschap je ka lere over de liefde KAAR N JUNI ummer Mattheüs 19 vers 5 e 6 Lust of liefde PEN EL P UDIE-AP IJBELST (ONDANKs FAAL Trouwe verkleit NA APErK CK NAAr je We OP ratten MIjNeN lewis C.s. et i i YtHe' 'de Mofde Gelo :41 BP :23 De positieve effecte va het huwelijk 1.idd WM_r.2 1 WM_r.23.idd Geïteresseerd i de wereld om je hee? Verwoderd over Gods scheppig? Nieuwsgierig hoe overklaarbare, maar ook alledaagse dige i elkaar steke? Da make we Weet Magazie voor jou! We schrijve over opmerkelijk weteschappelijk oder- 1 zoek e leuke weetjes, met uieke ivalshoeke e dat alles vauit Bijbels perspectief. Alle artikele i deze special verschee i Weet Magazie. Vraag u ee gratis proefummer aa of lees Weet Magazie ee heel jaar (6 rs.) voor maar 22,95. Weet Magazie Bregt je bij keis

3 Liefde tekst Sietse H.W. Werkma WAarakig Wat de euroweteschap je ka lere over de liefde... doet iets met je brei Seksueel actieve jogere hebbe drie keer zoveel kas op depressiviteit da jogere die dat iet zij. Dat schrijve de auteurs va Hooked, waarover het i het eerste deel va deze serie gig. Bij de meisjes die seksueel actief ware, komt suïcidaal gedrag drie keer vaker voor da bij meisjes die og maagd zij. Bij de seksueel actieve joges is die kas zeve keer groter! Opmerkelijke resultate, maar wat doe je ermee? Dopamie geeft je ee goed gevoel als je iets opwideds doet. Het speelt ee belagrijke rol bij het waareme, als je erges gemotiveerd voor wilt rake e bij beloig, maar ook bij verslavig. Seksuele activiteit is éé va de belagrijkste opwekkers va ee dopamie-beloig. Het geeft je het verlage om plezierige of opwidede dige te herhale e daardoor heeft het veel ivloed op het meselijk gedrag. Maar belagrijk is om te wete dat dopamie ee owillekeurige respos geeft; dat is iets wat je iet i de had hebt. Dopamie maakt gee oderscheid tusse goed e kwaad, schadelijk of oschadelijk. Het beloot alle soorte va gedrag zoder oderscheid. Dopamiewaarde bereike hu top i de tieerjare, waarbij ze daara, pas i de adolescetie, ee belagrijke rol spele i het (kue) make va volwasse beslissige. Gezod seksueel leve Ee adere buitegewoo iteressate doorbraak is de otdekkig va de werkig va de eurochemicalië oxytocie e vasopressie. Oxytocie is ee bij vrouwe voorkomede chemische stof, terwijl vasopressie de bij mae werkzame tegehager is. Same worde ze het moogame molecuul geoemd. Oxytocie e vasopressie zij va doorslaggeved belag voor 4 ee gezod seksueel leve. Daarmee wordt bedoeld: ee relatie die stabiel is e waar de parters voor de rest va hu leve ee hoge graad va bevredigig e welbevide ervare. Dit heeft amelijk z effect op alle aspecte va het leve, waaroder de lichamelijke e de geestelijke gezodheid, maar ook fiacië e adere materiële zake, zowel voor de parters, als voor hu ageslacht. Vauit deze sociaal-emotioeel gezode e stabiele thuissituatie krijge de kidere ook de meest optimale kase gebode voor hu staa i de wereld. Bidig is echt! Het was al lager beked dat oxytocie zorgt voor ee bad ( bodig, zoals de Egelse zegge) tusse moeder e kid. Maar u is ook gebleke dat deze eurochemische stof zorgt voor bidig va de vrouw aar de ma. Daaraast is gebleke dat de (ver)bidigskracht veel sterker is da voorhee werd aageo- Oxytocie zorgt voor hechtkracht i de relatie e past de hersee daadwerkelijk aa me. Als gevolg daarva heeft het ee breder scala va gevolge. Deze kue bij bepaald gedrag schadelijk zij voor de relatie. Wat de oderzoekers u hebbe gecostateerd is dat het verlage om ee bepaalde relatie aa te gaa iet allee ee emotioeel gevoel is. Bidig is echt! Net als de hechtkracht va lijm is het ee krachtige verbidig die iet ogedaa ka worde gemaakt zoder grote emotioele e zelfs lichamelijke(!) pij. De bidig is zo sterk dat, zelfs adat ee serieuze romatische otmoetig wordt verbroke, hersescas op de gebiede waar de fysieke pijgebiede zich bevide dit al late zie. Echte chemische stoffe verbide zich met echte hersecelle tot ieuwe, blijvede, fysieke (lichamelijke) verbidige, waardoor twee mese op ee uieke maier, ook i hu mid, met elkaar worde verbode. Kuffele doet iets Oderzoek door Loua Brizedie, ee europsychiater aa de Uiversiteit va Califorië, geeft overtuiged aa hoe sel de bidig plaatsvidt. Maar zij otdekte ook e dit was ieuw dat oxytocie bij vrouwe voor ee gevoel va vertrouwe zorgt i de persoo waarmee zij 5

4 Liefde opmerkelijk citaat lichamelijk cotact heeft. Dit vertrouwe is uiteraard va vitaal belag voor ee gezode relatie, maar ee uiterst belagrijke vraag is wel met wie je deze relatie wilt! I ee experimet waarbij omarmd e gekuffeld werd bleek dat er a zo twitig secode al oxytocie i de hersee wordt afgegeve, dat de bidig tusse de kuffelaars al is vastgelegd e de vertouwes-circuits va de hersee al zij geactiveerd. De schrijvers va Hooked waarschuwe da ook dat vrouwe zich iet zomaar door iemad moete late kuffele, tezij ze va pla zij om diegee te vertrouwe. Aarake, stare, positieve emotioele iteractie, kusse e ee orgasme stimulere ook de afgifte va oxytocie. Daar komt bij dat me i dit verbad heeft otdekt dat (et als dopamie) ook oxytocie waardeeutraal is e ee owillekeurig proces activeert Wisseled seksueel cotact wordt door het brei sel als ormaal gezie dat iet ka oderscheide tusse ee zogeaamde oe ight stad (kortstodig, eemalig seksueel cotact) e ee parter voor het leve. De weteschappers waarschuwe dat het brei va de vrouw haar zo ka misleide e verblide dat zij i ee ogezode relatie ka zitte, terwijl ze dekt dat het ee goede relatie is vawege het fysieke cotact e de oxytocie-respos die daardoor wordt opgewekt. Vasopressie, de maelijke tegehager va oxytocie, speelt ee rol bij Mr. Mark Teurligs, als advocaat va Teurligs & Elles gespecialiseerd i scheidige, zegt op zaterdag 24 april i De Telegraaf iets opmerkelijks. Nadat hij de aazielijke toeame va echtscheidige i het eerste kwartaal va 2010 op circa twitig procet heeft geschat, zegt hij: Het aatal scheidige heeft, scheide de mes iet. Mattheüs 19 vers 5 e 6 6 W Lust of Wat de euroweteschap je ka lere over de liefde liefde? veel lichamelijke fucties, zoals bloeddrukregulatie e door z ivloed op de ierfuctie bij de vochtregulatie i het lichaam. I relaties zorgt vasopressie voor de seksuele bidig met ee parter, maar ook voor de bidig tusse vader e kid. Als ee ma e ee vrouw ee sterke emotioele bad hebbe, blijkt dat de kidere ee grotere kas hebbe dat ze door hu beide atuurlijke ouders worde opgevoed (dit komt oder adere door de u aagetoode eurofysieke bad die ouders met hu kidere hebbe). Plakbad moet plakke Net als dopamie e oxytocie heeft vasopressie ee eorme ivloed op het meselijk gedrag. Vele zij zich daar iet va bewust. Mae zoude zich bijvoorbeeld af kue vrage waarom ze teruggaa aar dezelfde vrouw die he zo beroerd behadelt. Ze zoude zich ook kue afvrage waarom Daarom zal ee mes vader e moeder ze zich heel diep vabie iet verlate e zal zij vrouw aahage e i staat voele tot echte overgave die twee zulle tot éé vlees zij; alzo (bidig) aa ee vrouw adat ze dat ze iet meer twee zij, maar éé seksparter op seksparter hebvlees. Hetgee da God samegevoegd be gehad. Helaas wete ze ge- hechtig i de bijbel eemt al jare toe, mede ook door het feit dat mese vaker vreemdgaa e de opmars va iteret. Daardoor duike oude geliefde opees weer op, met verstrekkede gevolge. Plaats dit ees i de cotext va het oderzoek waarover de auteurs va Hooked schrijve... tekst Sietse H.W. Werkma wooweg iet dat hu hersee tijdes die seksuele cotacte iet allee overstroomd zij met dopamie wat ee geweldig gevoel geeft maar ook met vasopressie. E vasopressie schept ee bad met elke vrouw waarmee ze seks hebbe. Zo riskere deze mae het om de otwikkelig te beschadige va ee gezode, aagebore mogelijkheid om ee lagdurede emotioele verbidig met ee vrouw aa te gaa, die het gevolg is va seks met dezelfde persoo. Dit heeft te make met de eerder otdekte keedbaarheid va het brei. Omdat het brei zo keedbaar is, wordt het wisselede seksuele gedrag als ormaal beschouwd. De kracht va de relatiebad is eraf als deze mae ee lagdurige relatie wille aagaa. Vergelijk het maar met plakbad. Dat moet kleve. Als je a verschillede seksuele cotacte iet meer i staat bet tot bidig i ee relatie, ku je dat zie als plakbad dat z kleefkracht heeft verlore adat het verschillede kere is vast- e losgemaakt. Volgede keer het laatste deel i deze serie: verliefdheid, liefde e lust Liefde e lust zij iet hetzelfde, ook i de hersee iet. Uit recete studies blijkt dat foto s va geliefde bepaalde hersegebiede activere die zeer zeker verschille met de hersepatroe die gekoppeld zij aa lust. Wat dat wil zegge? Je kut je tot iemad seksueel aagetrokke voele zoder dat er sprake is va liefde.

5 v Iemad ka je beadere met veel warmte, liefde e geegeheid, terwijl dit allee maar gebaseerd is op lustgevoeles, met de bedoelig je tot seks te verleide. Dat late oderzoeksresultate i de eurochemische weteschap zie, beschrijve de auteurs va Hooked, het boek dat i dit artikel cetraal staat. Seks voor e buite het huwelijk is zo oschuldig iet! Slechte start McIlhaey e McKissic Bush wijze op huwelijksstatistieke die aageve dat ee huwelijk dat begoe is vóór de leeftijd va 21 jaar veel mider kas heeft om stad te houde da huwelijke die a het 21-ste levesjaar zij geslote. Ook toe de statistieke aa dat als jogere reeds op hu zestiede met seks huwelijk a je 21ste jaar heeft meer kas va slage begie, ruim 44 procet va he meer da vijf seksuele parters heeft gehad waeer ze twitig zij. Dus hoe eerder jogere met seks begie, hoe meer wisselede parters ze zulle hebbe. Verder is het zo dat seksuele betrokkeheid vóór het huwelijk i ee latere vaste relatie ee itese begeerte tot herhalig ka opwekke. Seks voor het huwelijk met wisselede parters ka al het adere i de latere, vaste relatie overheerse. beloig Als twee mese seks hebbe, laze we i ee eerder deel va deze serie, gebeurt er het volgede: allereerst wordt er da dopamie i hu hersee afgegeve dat he voor deze daad beloot. Als dit seksueel cotact zich met regelmaat tusse dezelfde parters voortzet, wordt er bij de vrouw oxytocie afgegeve e bij de ma 8 v a s o pressie. Deze twee stoffe verbidt die twee persoe door middel va chemische veraderige i de hersee. Maar deze stoffe zorge er ook voor dat er ee verlage komt aar meer seksueel cotact. McIlhaey e McKissic Bush voege hier og iets belagrijks aa toe: regelmatig seksueel cotact versterkt de herseverbidige (syapse) die, zowel bij het maelijke als bij het vrouwelijke brei, ee belagrijke rol spele i toekomstige seksuele cotacte. Dit i tegestellig tot de syapse die seksuele terughoudedheid regulere: zij worde juist verzwakt e uiteidelijk op o-actief gesteld. Waar je je iet bewust va bet Feromoe zij chemicalië die uitgescheide worde door de huid e de zweetkliere. Als je ze door de eus ihaleert, kue ze overwachte gedachte, gevoeles e gedragsreacties opwekke. Hoewel feromoe overgebracht worde door middel va geur, kue ze iet bewust worde geroke. Oderzoek toot aa dat feromoe betrokke zij bij de seksuele aatrekkigskracht va ee vrouw voor ee bepaald type ma. Maar deze beïvloedig is obewust, et als bij dopamie, oxytocie e de adere eurochemicalië die eerder i deze special zij besproke. Veel mese deke dat hu keuze bepaald wordt door gevoeles va liefde, maar die keuze ka dus sterk beïvloed zij door feromoe. Deze stoffe vertroebele het vermoge tot helder, oderscheided deke. Dierlijk gedrag? Het aagaa va seksueel cotact bregt ee kettigreactie va herseactiviteite teweeg. Dat leidt tot sterkere bidige e het verlage aar meer seksualiteit tusse die twee mese. Op deze wijze geve twee mese, i ee uieke itimiteit, i groeied vertrouwe e i toee- mede mate, zich aar lichaam e ziel aa elkaar bloot. I de cotext va ee liefdevolle huwelijksrelatie is er iks mis met seksuele lust. Maar als het itieme samespel va diep meselijke affectie e overgave aa elkaar los wordt gekoppeld va seksualiteit (als je dus uitsluited gedreve wordt door lustgevoeles), gebeurt er volges de auteurs va Hooked het volgede: Het m a g eigszis bot Verliefdheid of liefde? klike, maar als wij dit doe, strippe we het uieke meselijke aspect erva af e verwordt de seksuele daad tot rauw dierlijk gedrag. Verliefdheid blijkt de grote imitator va echte liefde te zij. Herseeoderzoek wijst uit dat dezelfde gebiede geactiveerd worde bij deze ovolwasse verliefdheid als bij echte liefde. Daarom is het omogelijk om door middel va weteschappelijke hersetechieke vast te stelle of de gevoeles die iemad heeft voor ee adere persoo verliefdheid is of echte, eerste liefde. Gee koude computer Aa het begi va deze special werd de vraag gesteld of de euroweteschap je iets ka lere over iets wat zo odefiieerbaar e persoolijk is als liefde. Het ieuwe euroweteschappelijk oderzoek laat zie dat het meselijk brei ee verbazigwekked orgaa is dat ooit volledig ka worde begrepe. E het is og moeilijker om te begrijpe wat het beteket om volledig mes te zij. Het leve is gee verzamelig va keuzes. De mes is gee robot die hopeloos verslaafd is aa ee bepaald gedrag. Volges de geoemde auteurs va Hooked is het belachelijk om te deke dat de mes iks meer is da ee groep (herse)celle of eurochemische stoffe die op de omgevig reagere. De euroweteschap toot aa dat het meselijk brei iet gewoo maar ee koude, mechaische computer is die iformatie verwerkt, maar ee leved orgaa, dat zowel door liefde, emotie e vriedelijkheid, als Koorde va liefde De Bijbel begit met ee huwelijk e eidigt ermee. Eva werd aa Adam tot vrouw gegeve e i het laatste Bijbelboek gaat het over de bruiloft va het Lam. Ook vidt het eerste woder dat de Heere Jezus verricht op ee huwelijksfeest plaats. E i de Efezebrief is het huwelijk va ma e vrouw verweve met het huwelijk va Christus e de gemeete. Waarom zou God het huwelijk zo belagrijke plaats hebbe gegeve? I de Bijbel staat vier keer de tekst: Daarom zal ee mes zij vader e moeder verlate, e zal zij vrouw aahage, e die twee zulle tot ee vlees zij. God spreekt het uit a de scheppig va de mes, de Heere Jezus haalt het aa als Hij oderwijst over echtscheidig e geeft daarbij scherp de greze aa. Ook de apostel Paulus haalt dezelfde tekst aa als hierover vrage kome va de gemeete uit de heidee. LETTERLIJK Nieuwe oderzoeke uit de euroweteschap oderschrijve dat, bij adere bestuderig, de Bijbel méér letterlijk ka worde geome da soms Als dit belagrijke verschil al zo moeilijk is vast te stelle door geavaceerd eurochemisch oderzoek, moet je als ouders helemaal oppasse met ee egatieve of afkeurede kort door de bocht -reactie als ee kid zegt: Ik be verliefd. Maar ook de jogere zelf moet alert blijve. Verliefdheidgevoeles kue heel ites zij e zelfs de kemerke va Obsessive Compulsive Disorder (OCD; dwageurose) vertoe. door trauma, pij e beledigige (om maar iets te oeme) wordt gevormd. De auteurs beadrukke dat de oderzoeksresultate die ze i dit boek presetere slechts het topje va de ijsberg zij. Maar, zo zegge ze, dat beteket iet dat wat we u wete iet zoder cosequeties zou zij. De otdekkige die wij rapportere zij verifieerbaar. wordt gedacht. I deze special worde die oderzoeke beschreve. UIT LIEFDE Gods Woord geeft aa dat het doel va oderzoeke is: het verstaa e doorzie va Gods eeuwige Kracht e Goddelijkheid (Romeie 1:20). Dit mag je ook zie i het geheimeis va het huwelijk. Het mag je doe beseffe dat je als mes iet te verotschuldige bet (Romeie 1:20). Het mag je temeer doe verlage aar de otmoetig met je Heere e Bruidegom. Met sterkere bade da (biologische) liefdeskoorde heeft God je Zij liefdesverklarig gegeve: ee volmaakte overgave, uit liefde gebore. D e lesse die we trekke uit de feite die we presetere, zij praktisch, omdat ze late zie op welke maier mese i elkaar zitte. De aabevelige voor gedrag zij realistisch e redelijk, omdat ze gebaseerd zij op betrouwbare iformatie over hoe we het best fuctioere. Alle i deze special beschreve igewikkelde processe e iteracties va eurochemische stoffe zij erop gericht om ee lagdurige moogame relatie te bewerke e die te versterke. Allee zo wordt de gezisstructuur (die zo cruciaal is voor iemads leve!) gesteud e verdiept. 9

6 Media tekst Arjet Borger-Korf W Wat media je doe gelove over seks Het lijkt alsof iederee seks heeft e dat het allemaal maar ormaal is dat je met iemad aar bed gaat. Maar is dat wel zo? Of word je verkeerd beïvloed doordat je iet alle beschikbare iformatie krijgt voorgeschoteld? Wat is waar? 10 Kritisch blijve Spijt I ee recet oderzoek is oderzocht hoe mese terugkeke op hu eerste ervarig met geslachtsgemeeschap. Va de deelemers aa dit oderzoek kampte maar liefst ee kwart met ee gevoel va spijt over hu eerste seksuele ervarig. Dit gevoel was, met ame bij vrouwe, sterker als ze op (zeer) joge leeftijd voor de eerste keer seks hadde. Als ze weiig verbodeheid voelde met de seksparter was dit gevoel va spijt, voor zowel mae als vrouwe, groter. Voor 15 procet va de deelemers had de eerste seksuele ervarig zelfs de maier hoe ze tege seksualiteit aakeke egatief beïvloed. Wat is waar? Als mes be je vatbaar voor beelde va buiteaf. Als je adere iets ziet doe, word je daardoor beïvloed. Dat is helemaal het geval als je i de puberteit bet. Da be je extra gevoelig voor groepsdruk e beeldvormig. Je bet ogal ees ozeker e wilt liever iet buite de boot valle. va seks. E dat alle 16-jarige al seks hebbe, is ook iet waar. Tot slot blijkt uit oderzoek dat mese die al heel jog met seks begie, daar later vaak iet tevrede op terug kijke. De media e reclamemakers make hier gretig gebruik va. Over seks krijg je ee bepaald beeld mee. Het wordt gepreseteerd als makkelijk e lekker. Maar vooral legt me er de adruk op dat het overal beschikbaar is e iederee het doet. Jammer, wat dat ka je het gevoel geve dat je vreemd bet als je og iet met iemad aar bed bet geweest. Misschie voel je je ee bui- testaader, preuts of dek je dat je iks mag omdat je als christe adere keuzes wilt make. Nu de feite Tot zover de beeldvormig. Nu de feite. Als je daar aar kijkt, otstaat er iees ee heel ader beeld. Nog steeds is het zo dat het meredeel va de mese, ook jogere, ee seksuele relatie heeft i ee vaste relatie. Ook is seks helaas iet voor iederee altijd eve leuk e makkelijk. Vele hebbe probleme op het gebied Seks op je zestiede Als er over seks wordt gesproke, wordt het gemiddelde er vaak eve bij vermeld. Nederladers hebbe gemiddeld met 16,7 jaar voor de eerste keer seks. Die zi kom je regelmatig tege op iteret, i artikele e i (studie)boeke. Maar, ee gemiddelde va 16,7 jaar zou betekee dat alle Nederladers rod die leeftijd seks hebbe; sommige iets joger, sommige iets ouder. Wat moet je hierva deke als je op je egetiede og gee seks hebt gehad? Misschie voel je je da ee buitesta a der De meeste jogere hebbe immers al seks gehad, zo lijkt het. Niets is mider waar. Het bovestaade gemiddelde is afkomstig uit ee groot oderzoek: Seks oder je 25-ste, uitgevoerd door RutgersNissoGroep (u RutgersWPF). Het is goed hierbij te vermelde dat het gemiddelde va 16,7 jaar slaat op de gemiddelde leeftijd va de eerste keer seks va de jogere die al ees seks hadde gehad; e dat is maar 56% va de hele oderzoeksgroep. Dus va alle jogere tusse de 12 e 25 jaar die aa het oderzoek meede- Op 17 jauari kwam het ieuwe seks oder je 25-ste oderzoek uit. De media besteedde hier weer veel aadacht aa. I dit artikel houdt gezodheidsweteschapper Arjet Borger de cijfers tege het licht. Ze wijst daarbij de zwakke plekke va weteschappelijk oderzoek aa e hoe belagrijk het is om zelf altijd kritisch te blijve. de, had bija de helft og gee ervarig met geslachtsgemeeschap. Dat wordt er vaak iet bij verteld. I het oderzoek staat ook het volgede: Va de 12- tot 18-jarige is de gemiddelde leeftijd voor de eerste keer seks 15,1 jaar. Dat is wel erg jog. Is het echt zo dat va al die jogere iederee rod hu vijftiede al seks heeft? Nee. 34 procet va de jogere tusse de 12 e 18 jaar had seks gehad, de adere jogere ware og maagd. Sterker og, va de 21- tot 24-jarige had bija 15 procet gee seks gehad. Geloof dus iet dat iederee rod hu vijftiede begit met seks. Dat is maar goed ook, wat het is gezoder om op latere leeftijd voor het eerst seks te hebbe. Hoe ouder je bet, hoe meer vaardighede je hebt om over je relatie e over seksualiteit met elkaar te prate. Erg belagrijk, omdat je juist i je seksualiteit zo kwetsbaar bet. IS het echt waar dat zo veel jogere rod hu vijftiede met iemad aar bed zij geweest? Blijf kritisch Bij elk oderzoek ku je e moet je kritische vrage stelle. Je begrijpt dat bovestaade cijfers gelde voor dit oderzoek. I deze groep had 34 procet va de 12- tot 18-jarige ervarig met seks, maar dat be- teket iet dat je zeker weet dat echt 1 op de 3 jogere al seks heeft gehad. Natuurlijk zij er jogere die wel met elkaar aar bed gaa, maar er zij er ook ee heleboel die og gee seks hebbe. Makkelijk I deze samelevig komt seks overal terug. De commerciële sector weet dat seks verkoopt. Door schaars geklede vrouwe te gebruike op foto s, i adverteties e i tijdschrifte, wordt de aadacht aar het product getrokke. Hoe makkelijk me seks ook preseteert, voor veel mese is het ook og gewoo iets kwetsbaars. Iets wat iet altijd makkelijk gaat, waar je iet altijd va geiet e waari je gekwetst kut worde. Wist je dat meer da de helft va de meisjes (uit bovestaad oderzoek) aageve soms of regelmatig pij te hebbe bij het vrije? E ook voor volwasse Nederladers is seks iet altijd makkelijk. Bija 20 procet va zowel de mae als vrouwe hebbe seksuele probleme. Liefde Deze cijfers late zie dat seks dus helemaal iet zo makkelijk is. Het is ook iet waar, blijkt uit oderzoek, dat iederee makkelijk over seks dekt. De meeste mese hebbe ee seksuele relatie i ee moogame relatie. Met iemad va wie ze houde. Het lijkt misschie iet zo i deze samelevig, maar voor het meredeel va de Nederladers hore liefde e seks helemaal bij elkaar. Odaks wat adere media uit dit oderzoek hale, ku je dus cocludere dat je je helemaal gee buitestaader hoeft te voele als je og iet met seks bezig bet. Je bet da iet vreemd of ee uitzoderig. De maier waarop de media het preseteert, is vreemd. Bij elk oderzoek of artikel dat je i de media leest, mag je daarom kritische vrage stelle. Laat je iet verkeerd voorlichte. Weet meer: Reissig, E.D., e.a. (2012) Lookig back: The experiece of first sexual itercourse ad curret sexual adjustmet i youg heterosexual adults. Joural of Sex Research, 49:1, Rutgers Nisso Groep (2008) Treds i seksualiteit i Nederlad. Wat wete we ao 2008? Utrecht: Rutgers Nisso Groep. 11

7 Psychologie tekst Arjet Borger voor je relatie te zij. Als je sel met elkaar aar De auteur is gezodheidswetebed gaat, leer je iet om schapper e eerst te groeie i vriedadviseur op schap e vertrouwe. Doorhet gebied va dat stelle al seks hebbe, seksuele gezodworde ze als het ware afheid. I februari geleid va de adere dige 2013 verschijt die voor ee relatie belagbij Ark Media rijk zij. De verkerigstijd haar boek I zou ee tijd moete zij gesprek over waari parters elkaar lere seks (ISBN 9789 kee, waari ze otdek , 17,95) dat ouders e ke of ze bij elkaar passe, opvoeders helpt met kidere e waari ze kue kijke of jogere te prate over seksualiteit. ze trouw aa elkaar wille zij e waari ze kue groeie i emotioele e lilatie gaa samewoe, chamelijke itimiteit. Als je te sel seks leert het stel ook iet om hebt, da lijkt het alsof alles wordt verte prate over hu verwach- seld: de gevoeles voor elkaar e de itige va de relatie e va timiteit. Maar het leidt ook af va adere elkaar. E precies dàt is o- aspecte die zo belagrijk zij. dig voor ee goede relatie: dat je elkaar goed ket, dat tevrede je elkaar vertrouwt, dat je Het blijkt dat mese die seller seks elkaar steut e dat je sa- hebbe mider goed met elkaar prate me de toekomst aadurft. e vaker ruzie hebbe. Ook blijkt dat de mae die metee zij getrouwd (i bewuster plaats va dat ze eerst samewoode) Dat verklaart ook waarom veel meer tevrede zij over hu relatie va de mese die trouwe e dat ze meer toewijdig e itimiteit er veel mider uit elkaar ervare. gaa. Omdat trouwe ee Voor vrouwe is het verschil óg groter. igrijpede gebeurteis is, De vrouwe die later i hu relatie seks dek je voordat je trouwt hadde of adat ze getrouwd ware, daar vaak bewuster over commuiceerde beter met hu parter a. Wil je met die vried of e hadde mider ruzie. Ze zij gelukkivriedi oud worde? Durf ger i hu relatie, ervare meer toewijje met elkaar over alles te dig, emotioele steu e itimiteit da prate? Durf je ervoor te de vrouwe die al heel vroeg i hu relakieze de ader trouw te tie met seks zij begoe. belove? Da ga je iet allee af op gevoeles va Zo ku je oderzoeksresultate gebruiverliefdheid. Da dek je ke om a te deke over wat goed is same a of jullie same de toekomst voor jezelf, voor je relatie e voor je toeaakue. Juist die bewuste keuze komst. Da blijkt dat iet de vliders va zorgt al voor meer veiligheid. verliefdheid het succes va ee relatie bepale, maar de veiligheid e het verte vroeg begie trouwe dat er is. Eerder samewoe is iet het eige verschil met vroeger. Vele hebbe teweet meer: gewoordig iet allee seks voor Cetraal Bureau voor de Statistiek (2009). Relatie het huwelijk, maar ook al heel e gezi aa het begi va de 21ste eeuw. De Haag / Heerle. kort adat me elkaar leert ke Staley, S.M., Rhoades, G.K. & Markma, H.J. e. Uit ee ader oderzoek (2006). Slidig Versus Decidig: Iertia ad the blijkt bijvoorbeeld dat ogeveer Premarital Cohabitatio Effect. Family Relatios, 55, ee derde i de eerste maad va Sassler, S., Addo, F.R. & Lichter, D.T. (2012) The hu relatie al met elkaar aar bed Tempo of Sexual Activity ad Later Relatioship Quality. Joural of Marriage ad Family, 74, gaat. Ook dat blijkt mider goed wie is Arjet Borger? N NIET VLINDERS MAAR VEILIGHEID BEPALEN HET SUCCES VAN EEN RELATIE veilige liefde? Trouwe is og steeds de veiligste maier om ee relatie te hebbe. Ja, er zij helaas veel echtscheidige, maar va het aatal mese dat samewoot gaa og veel meer relaties kapot. Wat zegt dat over de keu- zij als je ee seksuele relatie start? Wie komt ervoor uit dat het goed is om elkaar trouw te belove e iet te gaa samewoe? Toch heb je alle recht va spreke als je zo dekt. zes die je straks moet make? Over trouwe wordt i de samelevig heel verschilled gedacht. Vele zij va meig dat het allee maar geld kost, dat het veel geregel is e dat veel huwelijke toch maar eidige i ee scheidig. Als je ee ader geluid laat hore, heb je het iet altijd gemakkelijk. Wie durft er og te zegge dat liefde e trouw odig 12 Lekker makkelijk? Uit oderzoek blijkt dat mese die gaa samewoe ee grotere kas hebbe om weer uit elkaar te gaa. Dat is best logisch. De keuze om te gaa samewo- e, is vrij gemakkelijk. Je hoeft er iet zo veel voor te regele. Je hoeft iet aar het gemeetehuis te gaa, je hoeft gee trouwdag te orgaisere, je hoeft iet a te deke over of je wel zoveel va elkaar houdt dat je durft te zegge dat je bij elkaar wilt blijve tot de dood je scheidt. Ook als ee stel ver uit elkaar woot, of als éé va tweeë gee huis of kamer (meer) heeft, is het makkelijk om te gaa samewoe. Da dele ze same de huur e hoeve ze iet meer te reize om elkaar te zie. Doordat samewoe zo makkelijke keuze is, is de kas ook groter dat stel- le weer uit elkaar gaa. Toe de vliders va verliefdheid og i het rod vloge, leek het samewoe leuk e gezellig. Maar vaak hebbe ze da og iet agedacht over de toekomst va de relatie e of ze echt wel goed bij elkaar passe. Als ze i ee leuke periode va hu re- Toe de vliders va verliefdheid og i het rod vloge, leek samewoe leuk e gezellig... 13

8 Liefde april 2010 tekst Sietse werkma W Wat de euroweteschap je ka lere over de liefde Bewaar het mooiste voor het laatst Jogere kue seksueel actief worde zodra ze vide dat ze daar aa toe zij. E als ze de juiste voorzorgsmaatregele eme, is alles prima. Zo dekt de modere samelevig erover. Uitsprake als: Waeer het goed voelt, da is het goed zij de laatste deceia als algemee waarhede geproclameerd. Klikklare ozi, blijkt uit het boek Hooked, waari de resultate va zestie jaar weteschappelijk oderzoek zij beschreve. Seksualiteit ka letterlijk iemads brei e het gedachteproces veradere e zelfs toekomstige beslissige beïvloede, schrijve de auteurs McIlhaey e McKissic Bush. Aa de had va moder euroweteschappelijk oderzoek brachte ze ieuwe iformatie aa het licht over de ivloed va seksualiteit op oze hersee. Herseotwikkelig Eederde jeugd gaat vreemd Bija 30% va de jogere is wel ees vreemd gegaa. Hierbij blijft het lag iet altijd bij zoee. Vertelle tege je parter blijkt ee hele opgave: de helft heeft het ooit opgebiecht. Dat is ee va de coclusies va ee oderzoek va Top-X, het jogerepael va het actualiteiteprogramma EéVadaag, zo werd olags bekedgemaakt. I samewerkig met NOS Headlies e het 14 programma Metropolis odervroeg Top-X jogere tusse 12 e 24 jaar. De helft bekede wel ees i de verleidig te zij geweest om vreemd te gaa. 28% zei voor de verleidig te zij gezwicht. Va he zei het meredeel met ee ader te hebbe gezoed, éé op de drie had seks met ee ader. Joges gaa volges het oderzoek vaker i de fout da meisjes. Bro: Telegraaf Er wordt wel ees gezegd dat het grootste seksuele orgaa va de mes z hersee zij. Hersee vorme i elk geval het meest complexe orgaa. Ze zij veratwoordelijk voor activiteite e effecte die veel verder gaa da het tijdelijke plezier va seksualiteit. Bij de talloze zeuwcelle (euroe), die via syapse met elkaar verbode zij, kue ieuwe zeuwcelle gecreëerd worde, die zich verder otwikkele of afsterve, afhakelijk va oze gedachte e activiteite. Op die maier veradert ieder mes zelf de specifieke structuur va z hersee door z gedrag e door de keuzes die hij of zij maakt. Gezod gedrag vereist oderscheidigsvermoge. Dat vermoge is pas aawezig als de hersee volledig otwikkeld zij. Da pas kue de gevolge va gedrag volledig worde overzie. Vooramelijk met behulp va MRI-scas dede weteschappers ee belagrijke otdekkig over de groei e de rijpig va de hersee. Het deel va de hersee dat de mogelijkheid om volwasse beslissige te kue eme bestuurt, is amelijk voor het 25-ste levesjaar, fysiek gezie, og iet volgroeid. Hormoe Het was al beked dat bij joges uit gezie met ee slechte, ogezode ouder-kidrelatie het risico om betrokke te rake bij allerlei soorte va gevaarlijk gedrag (ook op seksueel vlak) veel groter is da bij leeftijdgeote die opgroeie i ee stabiel gezi. Bij meisjes uit zulke gezie is dat risico og hoger. Bij de jogere die verviele i afkeurbaar seksueel gedrag bleek i alle gevalle dat de thuissituatie, opmerkelijk geoeg, ee grotere ivloed had da hu bovegemiddeld hoge hormoowaar- Als het goed voelt, is het da ook goed? de. Als de ouder-kidrelatie goed was, leke deze hormoowaarde zelfs auwelijks meer ee rol te spele. Wat geeft dit aa? De auteurs schrijve erover: Iedere puber gaat door ee periode va eorme lichamelijke e geestelijke veraderige. Ee itese fasciatie voor seksualiteit gaat vaak gepaard met deze veraderige. Maar blijkbaar bepaalt dit toch iet de beslissige over het seksuele gedrag va jogere.i ee gezode thuissituatie e bij goede ouderbegeleidig ka ee jogere uitsteked door deze ostuimige periode hee kome. that s the questio Wat ka de euroweteschap os lere over iets wat zo odefiieerbaar e persoolijk is als liefde? De schrijvers zochte atwoord op ee aatal vrage, waaroder deze: Hoe ka het dat vrouwe die gee maagd meer ware toe ze trouwde, veel meer kas hebbe om te scheide da zij die gee seks voor het huwelijk hadde? Hoe komt het dat getrouwde stelle hoger score bij seksuele tevredeheidoderzoeke da ogetrouwde persoe die éé of meerdere seksuele parters hebbe? Waarom hebbe seksueel actieve jogere meer kas om depressief te worde da hu leeftijdsgeote die iet seksueel actief zij? Waarom hebbe stelle die samewoe vier keer zoveel kas op otrouw i hu relatie da getrouwde stelle? Volges Mcllhaey e McKissic Bush geve de ieuwste oderzoeke op het gebied va de euroweteschap duidelijke e opziebarede atwoorde op deze vrage. Overiges, i ee oderzoek over seksualiteit, gepubliceerd i Sevetee Magazie, bekede de helft va de jogere dat ze weliswaar vaak toegave aa allee maar ee spaede avod ( just a hook-up ), maar dat ze eigelijk graag ee echte, vaste relatie wilde hebbe. McIlhaey e McKissic Bush zij erva overtuigd dat, als deze ieuwe oderzoeke beked zulle worde, er veraderig va seksuele moraal mogelijk is: Nu we deze iformatie hebbe, is er ee grote kas dat we idividueel e als samelevig ee ieuwe seksuele revolutie teweeg kue brege. Eé die werkelijk draait om seksuele gezodheid! Wij gelove dat echte veraderig mogelijk is voor de grootste risicogroep: oze jogere. Weet meer: het boek HOOKED. New sciece o how casual sex is affectig our childre, Joe S. McIlhaey e Freda McKissic Bush, Moody Publishers,

9 Relaties tekst Joha Démoed D De positieve effecte va het huwelijk welijk de kas vergroot dat vaders e moeder ee goede relatie hebbe met hu kidere. Die kidere hebbe ook ee grotere kas op het ervare va meer stabiliteit i hu leve da kidere uit adere leefvorme. De Bijbel is pro-huwelijk. Veel christee stappe da ook i het huwelijksbootje. Nu blijkt echter dat ook adersdekede het beste voor trouwe kue kieze. Tal va o- derzoeksgegeves wijze erop dat de huwelijksboot verreweg het meeste voordeel oplevert. Niet allee voor jezelf, zelfs lichamelijke veraderige teweeg te brege, die ook weer sociale gevolge kue hebbe. De oderzoekers geve bijvoorbeeld aa dat ee huwelijk het testosteroiveau va mae verlaagt. Testostero wordt vaak i verbad gebracht met agressief gedrag, het zoeke va spaig e sesatie e ee reeks adere atisociale gedragige. Meer da vijf studies wijze hierop. I die oderzoeke zij verschillede groepe getrouwde mae oderzocht, met ame getrouwde vaders. Zij hadde ee lager testosteroiveau da vrijgezelle of gescheide mae. De algemee lij is dat gebroke gezie schadelijk Ecoomisch voordeel zij. Als kidere De oderzoekers gaa door met het opgehuwde ouders somme va de positieve effecte va hebbe, is dat veel duurzame huwelijke. Ze legge de viook voor de samelevig. beter voor he. ger u bij ecoomische factore. Volges Waeer de ou- he leide echtscheidig e ogetrouwd ders bijvoorbeeld kidere krijge tot ee grotere armoede gescheide zij, voor zowel kidere als moeders. weer hertrouwd Om vermoge op te bouwe ku je beter zij of allee blij- trouwe da samewoe. De oderzoetrouwe heeft op veel pute goede pa- ve, blijke de kidere vaker te kampe kers geve aa dat getrouwde stelle gepiere te opzichte va adere leefvor- met eezaamheid, gedrags-, school- e middeld meer welvaart opbouwe da alme, zoals samewoe e sigle zij. drugsprobleme da kidere die uit ee leestaade of samewoede stelle Dat cocludere vijftie weteschappers gezi kome met getrouwde ouders. (zelfs waeer je dit corrigeert op achter oder leidig va socioloog Bradford Ook zegt het oderzoek iets over ouders grodkemerke, zoals ikome). Ook Wilcox va de uiversiteit va Virgiia die kidere hebbe bij meer da éé blijkt dat getrouwde mae doorgaas a uitvoerig literatuuroderzoek. Na- parter. Die ouders hebbe meer kas meer geld verdiee da alleestaade tuurlijk zij er ogelukkige huwelijke e op ee slechte relatie gelukkige samelevigsrelaties, maar de met hu kidere. De algemee lij is dat het huwelijk de be- kidere lope bovetere papiere heeft. die meer risico op gede oderzoekers stelle bijvoorbeeld drags-, gezodheidsde kas dat kidere zelf later zulle scheide of ogedat het huwelijk allerlei voordele heeft e schoolprobleme. trouwde ouders zulle worde, is groter als ze opgroeie te opzichte va samebuite ee huwelijk. Dat is jammer. De kidere lope woe; i het klei, op daardoor de voordele erva mis. Ee daarva is dat ee gezisiveau, maar ook goede relatie met je ouders sterk erva afhagt of ze i het grotere geheel. Ze getrouwd zij of iet. De oderzoekers meldde amelijk oeme daarbij het veri hu studie dat opvalled veel kidere va gescheide krijge va ee krachtigeouders aageve dat hu relatie met moeder, maar met re ecoomie, verbeterig ame met vader, slecht is. 65% va de jogvolwassee va de volksgezodheid met gescheide ouders meldde ee slechte bad met hu e vermiderig va crivader, te opzichte va 29% met iet-gescheide ouders. mialiteit. Neerwaartse spiraal Trouwe of iet? Trouwe, dat is og ees ee maier om de fiaciële crisis te lijf te gaa! Trouwe, dat is og ees ee maier om de fiaciële crisis te lijf te gaa! Lees hieroder wat de professore zelf cocludere. Gelukkig getrouwd! Gelukkig samewoe ka, maar trouwe is beter. Dat is wat de oderzoekers costatere. Het huwelijk is doorgaas stabieler e duurzamer da bijvoorbeeld samewoe. Daarbij komt dat het hu- 16 Daarbij komt dat het leve zowel voor volwassee als voor kidere doorgaas allee maar moeilijker wordt als me iet trouwt of scheidt. Biologische effecte Het huwelijk blijkt 17

10 mae met ee vergelijkbare opleidig e werkverlede. Eerder geoemde probleme op school e i het gezi zorge er ook voor dat kidere a ee echtscheidig mider kas make op het behale va ee diploma e bae met ee hogere status. Scheidig: wat doet dat met ee pubermeisje? Lichamelijk Kidere die met hu eige getrouwde ouders sameleve, beschikke gemiddeld geome over ee betere lichamelijke gezodheid da kidere uit adere gezisvorme. Ook geeft het oderzoek aa dat gehuwd ouderschap rechtstreeks verbode is met ee duidelijk lagere kas op kidersterfte. Dat trouwe heilzaam is voor de mes blijkt ook uit het feit dat getrouwde mae ee lagere levesverwachtig hebbe da vrijgezelle. Zij leve doorgaas gezoder e zij daardoor slaker da vrijgezelle mae. Wel is het zo dat getrouwde vrouwe gemiddeld geome zwaarder zij da vrijgezelle vrouwe; zij hebbe immers mider tijd om te sporte omdat het gezi al hu aadacht opeist. Waar het huwelijk wel weer duidelijk zij vruchte afwerpt te aazie va de lichamelijke gezodheid is i relatie tot alcohol- e drugsgebruik. I ee huwelijk is het gebruik va verdovede middele door zowel volwassee als jogere lager. Ook de seksuele otwikkelig va meisjes lijkt er voordeel bij te hebbe als ze opgroeie i ee gezi waar vader e moeder getrouwd zij. Uitvoerig oderzoek va psycholoog Bruce Ellis wijst uit dat pubermeisjes die iet i ee itact gezi opgroeie aazielijk meer kas hebbe op vroege mestruatie, voortijdige mewoede ouders is het percetage va psychisch leed e metale ziekte hoger da oder kidere uit gezie Geestelijk met getrouwde ouders. Daarbij Oder kidere va gescheide e sa- komt dat scheide de kas op zelfmoord aazielijk verhoogt. Bij getrouwde moeders komt depressiviteit mider voor da bij alleestaade Joges die opgroeie i gezie met geof samewoede moetrouwde ouders hebbe mider kas op betrokkeders. heid bij crimieel gedrag. Mider geweld Trouwe levert ook mider risico s op rod huiselijk geweld. Getrouwde vrouwe lope mider kas om daar slachtoffer va te worde da samewoede vrouwe of datede vrouwe. Ook de kidere vare er wel bij als hu ouders getrouwd zij. Ee kid dat iet met zij of haar eige getrouwde ouders sameleeft, heeft ee grotere kas om slachtoffer te worde va misbruik. seksuele activiteite e ee tieerzwagerschap. Ellis meldt dat meisjes die ee hechte bad met hu vaders hebbe op ee latere leeftijd voor het eerst ogesteld worde. Meisjes die op joge leeftijd hu biologische vader verlieze zoude juist op jogere leeftijd ogesteld worde. Meisjes die same i éé huis woe met ee ma waarmee ze gee biologische bad hebbe (stiefvader, moeders vried) worde ook jog ogesteld, og eerder da meisjes die i ee gezi woe met allee ee moeder. Als verklarig voor dit verschijsel dekt Ellis dat de seksuele otwikkelig va meisjes beïvloed wordt door de feromoe die de ma i haar omgevig uitscheidt. Bij zoogdiere worde die chemicalië i verbad gebracht met ee verselde seksuele otwikkelig. De feromoe va de biologische vader lijke daaretege de seksuele otwikkelig bij meisjes juist af te remme. Daardoor lope ze mider kas op voortijdige seksuele cotacte e tieerzwagerschappe. Meisjes die opgroeie i de abijheid va hu biologische vader, hebbe mider probleme i de seksuele otwikkelig Huisje, boompje, beestje Al deze voordele va trouwe kue de suggestie wekke dat het huwelijk altijd ee garatie op succes beteket. Natuurlijk is dat iet zo. Er zij helaas huwelijkse relaties die liefdeloos zij. Er zij ook eeouderge- zie die wel ee warm est biede e waar de kidere alle aadacht krijge die ze odig hebbe. Wat je wél uit dit oderzoek kut hale is dat het gewoe gezi als het goed fuctioeert de beste beddig is voor ee stabiel e gezod (same)leve op lage termij. Dat is oafhakelijk va cultuur, religie, tijd of plaats. Het cocept huisje, boompje, beestje is dus og altijd eve simpel als sterk. weet meer: O Topic Trouwe verkleit kas op hartaaval Trouwe verkleit de kas op ee fatale e iet-fatale hartaaval. Dit zou gelde voor alle leeftijdscategorieë. Ee adere aalyse maakt duidelijk dat trouwe of samewoe het herstel a de hartaaval verbetert, zowel voor als a ziekehuisopame. stad die op zij beurt de kas op ee duurzame relatie beïvloedt. getrouwde elkaar odersteue om gezod te leve. Het is ook mogelijk dat getrouwde gezoder leve. Het is voorstelbaar dat zij mider selle e ogezode maaltijde uttige da vrijgezelle. Ook is het mogelijk dat Je kut je voorstelle dat mese die (getrouwd) samewoe seller hulp ischakele door ee arts waeer er sprake is va hartfale. I tegestellig tot vrijgezelle is er immers vaker iemad thuis die de ambulace ka belle. Datzelfde geldt voor reaimatie bij ee acute hartstilstad. Ook da ka de parter te Deze uitkomste zij olags bekedgemaakt op basis va statistische gegeves die tusse 1992 e 2002 werde verzameld oder 35-plussers i Filad. Om ee beeld te krijge va wat deze resultate precies zegge, ku je ze og wel va ee paar aavullige voorzie: hulp sprige. weet meer: A. Lammitausta, e.a. Progosis of acute coroary evets is worse i patiets livig aloe: the FINAMI myocardial ifarctio register, Europea Joural of Prevetive Cardiology, 2013; DOI. Het is mogelijk dat mese met ee slechte gezodheid mider kas hebbe om te trouwe. I dat geval is iet het huwelijk de bepalede factor voor het otstaa va harte vaatziekte, maar de gezodheidstoe- RECENSIe Verstrikt Nieuwe seksuele revolutie I Weet Magazie is vorig jaar aadacht besteed aa het Egelstalige boek Hooked. Ee vertalig va dit boek va dr. Joe S. Mcllhaey e dr. Freda McKissic Bush is u i het Nederlads beschikbaar e heet Verstrikt. Ee ieuwe seksuele revolutie, zo luidt de kop bove het voorwoord va Verstrikt. Met deze vier woorde is gezie de oderzoeksuitkomste va dr. Mcllhaey e dr. McKissic Bush gee woord teveel gesproke. hechtig I de huidige cultuur is het algemee geaccepteerd dat joge mese seksueel actief moete worde als ze deke dat ze daaraa toe zij. Als ze maar de juiste voorzorgsmaatregele eme, is er iets aa de had. De oderzoeksresultate die beschreve zij i Verstrikt vertelle echter ee ader verhaal. Tot aa het 25-ste levesjaar otwikkele de hersee zich. Pas daara zij ze volgroeid. I Verstrikt richte de auteurs zich op de vraag wat er met die ovolgroeide hersee gebeurt als er sprake is va steeds wisse- lede relaties. Ze beschrijve oderzoeksresultate waaruit blijkt dat zelfs bij huidop-huid-cotact er i de hersee stoffe worde aagemaakt die voor hechtig of bidig zorge. Maar wat gebeurt er als er telkes opieuw ee ieuwe hechtig is met ee ieuwe parter? De auteurs stelle dat opvolgede hechtige telkes zwakker worde, zoals ee stuk plakbad dat je erges op plakt: de eerste keer plakt hij goed, maar a ee aatal kere hecht hij mider. Het verlies va plakkracht bregt grote relatieprobleme met zich mee. Aa de had va veel voorbeelde worde deze probleme besproke. stellige Verstrikt is opgedeeld i zeve hoofdstukke e bevat achteri ee aatal coclusies e aabevelige. De bewerige e bevidige worde telkes oderbouwd met oderzoeksresultate. Dat de auteurs iet over éé acht ijs zij gegaa, toe de laatste 28 pagia s va het boek aa. Zij geve de brovermeldige weer. Elk hoofdstuk sluit af met ee aatal stellige of vrage zodat Verstrikt ook als studieboek is te gebruike. Citate va jogere verlevedige het geheel. Vaak zij het herkebare uitsprake, soms ook eyeopeers. tekst Kees va Helde gemiste kas Ee va de coclusies die de auteurs aa het eid va hu boek trekke, valt met ame op. Dat is: Als we alle gegeves die we i dit boek besproke hebbe, overwege, moete we de coclusie trekke dat de modere evolutietheorie, wat betreft meselijke seksualiteit, ojuist is. Kort samegevat gelove aahagers va deze theorie dat mese "otworpe" zij voor wisselede seksuele cotacte met meerdere persoe (promiscuïteit). Het pricipe va deze theorie komt er op eer dat vrouwe seks hebbe met verschillede mae, totdat zij er ee vide met de beste gee. Mae hebbe seks met verschillede vrouwe, totdat er ee hem kiest om vader voor haar kid te zij. Verstrikt is ee boek dat elke ouder, opvoeder e ook puber zou moete leze. Het trekt veel lije aar hededaagse probleme i relaties e biedt mogelijkhede (gee garaties) om risico s te verlage. Wel bijzoder is dat de christelijke uitgever, de vereigig Bijbel & Oderwijs, i het voorwoord gee weet meer: cocrete lije heeft Verstrikt, ISBN: getrokke aar de Bij , belse waarde e orpagia s: 176, Prijs: 14,95 me die hier aadloos op aasluite... 19

11 Media TEKST I December 2011 Joha Démoed Iteret bregt poro bie hadbereik. Hoe schadelijk is het? Hoe werke drugs? Als je drugs gebruikt, bijvoorbeeld cocaïe, gebeurt er va alles i je hoofd. Je hersee make ee stof aa die dopamie heet. Va die stof krijg je ee blij gevoel. Hoe dat i zij werk gaat, laat deze figuur zie: Hoe zou je het vide als je i ee takstatio ee schap tegekwam met zakjes cocaïepoeder? Bedekelijk? Adere vraag: hoe vid je het dat eve verderop magazies ligge met foto s va schaars geklede dames? Waarschijlijk zul je daar iet echt va schrikke i elk geval iet zoals bij Het ieme va ee drug als cocaïe doet iets met je hersee. Ze passe zich fysiek aa als je cocaïe gebruikt. Hierdoor raak je aa die stof verslaafd. Gebruik je de drugs iet, da zul je dat merke. Geestelijk é lichamelijk. Zou dat ook kue gebeure als je aar 20 poro kijkt? Door te kijke aar foto s op bijvoorbeeld het iteret eem je toch gee verslaved middel i? Je kijkt allee maar aar iets... Erototoxie Dr. Judith Reisma deed oderzoek aar de ivloed va porografie op de hersee. Volges Reisma bregt poro veel teweeg i de hersee. Als de beelde eemaal i je brei zij opgeslage, passe ze iderdaad de fysieke structuur va je hersee aa, bevestigt Reisma. Er vide ovrijwillige cellulaire veraderige plaats, zelfs tijdes de slaap. Porografie oemt Reisma ee erototoxie die ee verslavede drugscocktail i het lichaam opwekt va hormoe als testostero, oxytocie, dopamie e serotoie. E dat heeft ee meetbaar effect op je hersee. Het bekijke va porografisch materiaal gevoelig Volges oderzoekers veradere de verslavede stoffe je hersee e vooral de Dopamie gevoeligheid va de Buitekat Dopamie-receptor dopamiereceptore. va de cel Door het gebruik va verslavede stoffe worde er amelijk meer dopamierecepbiekat va de cel tore aagemaakt. Sigaal va receptor Daardoor otstaat er aar cel i je hersee eerder ee reactie met dezelfde hoeveelals dopamie i de buurt va ee heid verslavede stof. cel komt, zoekt het ee receptor De gevoeligheid va de receptore op. Dat is ee eiwit die op het bepaalt hoe sel e goed ee beceloppervlak zit. Als de dopamie paalde stof i je hersee werkt. zij receptor heeft gevode, Hoe gevoeliger de receptor, hoe gaat hij erop zitte e activeert seller e beter de stof werkt. hij de receptor. Vervolges geeft Gekete d het schap met cocaïezakjes. Cocaïe doet immers rare dige met lichaam e geest, zul je zegge. Poro iet. Is dat zo? de receptor ee sigaal aar de cel, zodat deze adere stofjes ka make e adere celle ook geactiveerd kue worde. Dit resulteert i ee blij gevoel. wekt ook allerlei egatieve gevoeles op. Erototoxies zij middele die aast lustook agst-, woede- e schaamtegevoeles stimulere, aldus Reisma. Verkleide hersee Reismas oderzoek is iet het eige wat erop wijst dat porografie meer met je hersee doet da je misschie zult deke. Uit ee studie aar cocaïeverslavig (i 2002) bleek dat er sprake was va volumeverlies i verschillede her- segebiede, iclusief de frotale kwab. De MRI-scatechiek die hierbij werd toegepast, heet Voxel-Based Morphometry (VBM), waarbij hersestukjes va ee kubieke millimeter met elkaar worde vergeleke. Op zich keke de weteschappers er iet va op dat echte drugs, zoals cocaïe, dit effect op de hersee hadde. Iteressater werd het toe hetzelfde VBModerzoek werd verricht op mese die veel aar poro keke. I 2007 ame Duitse Erotoxie wekt ee verslavede 'drugscocktail' op weteschappers de proef op de som. E wat bleek? De studie-uitkomste ware ageoeg gelijk aa de studie-uitkomste rod cocaïegebruik i Ook hier was de aatomie va de hersee zichtbaar veraderd. Alarm! De laatste jare zij er meer oderzoeksuitkomste beschreve die alarmered zij voor mese die veel aar poro kijke. Ee aatal daarva zij: Dr. Patrick Faga Dr. Patrick Faga va het Marriage ad Religio Research Istitute publiceerde eid 2009 de resultate va ee verzameled oderzoek aar de effecte va porografie. Hij cocludeerde dat getrouwde, aa poro verslaafde mae zich mider tevrede voe- 21

WAT aanraking doet met je brein SPECIAL. e-dossier. En verklein je kans op een hartaanval. Verstrikt. Neurowetenschap over liefde

WAT aanraking doet met je brein SPECIAL. e-dossier. En verklein je kans op een hartaanval. Verstrikt. Neurowetenschap over liefde WAT aarakig doet met je brei Geketed aa het web SPECIAL e-dossier seksualiteit Trouw! E verklei je kas op ee hartaaval Verstrikt Ee Recesie Neuroweteschap over liefde Ihoud Aarakig doet iets met je brei

Nadere informatie

Een toelichting op het belang en het berekenen van de steekproefomvang in marktonderzoek.

Een toelichting op het belang en het berekenen van de steekproefomvang in marktonderzoek. 006 Wolters-Noordhoff bv Groige/Houte De steekproefomvag Ee toelichtig op het belag e het berekee va de steekproefomvag i marktoderzoek. Ihoud 1 Ileidig Eerst ekele defiities 3 Steekproefomvag e respose

Nadere informatie

Examen HAVO. wiskunde A. tijdvak 2 woensdag 19 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.

Examen HAVO. wiskunde A. tijdvak 2 woensdag 19 juni 13.30-16.30 uur. Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage. Exame HAVO 2013 tijdvak 2 woesdag 19 jui 13.30-16.30 uur wiskude A Bij dit exame hoort ee uitwerkbijlage. Dit exame bestaat uit 21 vrage. Voor dit exame zij maximaal 80 pute te behale. Voor elk vraagummer

Nadere informatie

www. POspiegel.nl Online Instrument voor CB Het Talent schooljaar februari DigiDoc

www. POspiegel.nl Online Instrument voor CB Het Talent schooljaar februari DigiDoc POspiegel.l Olie Istrumet voor CB Het Talet schooljaar 2009-2010 februari 2010 2010 DigiDoc www. Algemee Algemee. pagia 1 Eigeschappe Equête Nummer ENQ60536 Naam schooljaar 2009-2010 Istellig CB Het Talet

Nadere informatie

Periodiciteit bij breuken

Periodiciteit bij breuken Periodiciteit bij breuke Keuzeodracht voor wiskude Ee verdieede odracht over eriodieke decimale getalle, riemgetalle Voorkeis: omrekee va ee breuk i ee decimale vorm Ileidig I deze odracht leer je dat

Nadere informatie

Buren en overlast. waar je thuis bent...

Buren en overlast. waar je thuis bent... Bure e overlast waar je thuis bet... Goed wooklimaat HEEMwoe vidt het belagrijk dat bewoers prettig woe i ee fije buurt. De meeste buurtbewoers kue het goed met elkaar vide. Soms gaat het sameleve i ee

Nadere informatie

Tabellenrapportage CQ-index Kraamzorg

Tabellenrapportage CQ-index Kraamzorg Tabellerapportage CQ-idex Kraamzorg Jauari 2011 Ihoud Pagia Algemee uitleg 1 Deelame e bevalmaad 1 De itake 2 3 Zorg tijdes de bevallig 3 4 Zorg tijdes de kraamperiode 4 10 Samewerkig e afstemmig 11 Algemee

Nadere informatie

OBS 't Gijmink Oudertevredenheid ods 't Gijmink Online Evaluatie Instrument maart 2016

OBS 't Gijmink Oudertevredenheid ods 't Gijmink Online Evaluatie Instrument maart 2016 Oudertevredeheid ods 't Gijmik Pagia 1 va 7 www. Olie Evaluatie Istrumet OBS 't Gijmik Oudertevredeheid ods 't Gijmik maart 2016 Alle rechte voorbehoude. CopyRight 2016 DigiDoc Pagia 1 va 7 Oudertevredeheid

Nadere informatie

Hoe los ik het op, samen met Thuisvester? Ik heb een klacht

Hoe los ik het op, samen met Thuisvester? Ik heb een klacht Klachte? Hoe los ik het op, same met Thuisvester? Ik heb ee klacht Thuisvester doet haar uiterste best de beste service te verlee aa haar huurders. We vide ee goede relatie met oze klate erg belagrijk.

Nadere informatie

Overlijden: uw rechten in Duitsland en Nederland

Overlijden: uw rechten in Duitsland en Nederland Regelige e voorzieige CODE 1.1.3.46 Overlijde: uw rechte i Duitslad e Nederlad brochure broe Bureau voor Duitse Zake, www.svb.l/bdz Ihoudsopgave Overlijde Uw rechte i Duitslad e Nederlad Deskudig e betrouwbaar

Nadere informatie

Evaluatierapport. Tevredenheidsonderzoek NMV Nederlandse Montessori Vereniging 2005. Eindrapportage. BvPO

Evaluatierapport. Tevredenheidsonderzoek NMV Nederlandse Montessori Vereniging 2005. Eindrapportage. BvPO Evaluatierapport Tevredeheidsoderzoek NMV Nederladse Motessori Vereigig 2005 Eidrapportage BvPO Bureau voor praktijkgericht oderzoek, Groige BvPO BUREAU VOOR PRAKTIJKGERICHT ONDERZOEK POSTBUS 9505, 9703

Nadere informatie

Eindrapport Leerlingtevredenheidsonderzoek Floracollege Eindexamenklassen 2013

Eindrapport Leerlingtevredenheidsonderzoek Floracollege Eindexamenklassen 2013 Eidrapport Leerligtevredeheidsoderzoek Floracollege Eidexameklasse 2013 Juli 2013 Ihoudsopgave Samevattig 3 Vrage over schoolwerk 5 Vrage over jezelf 6 Vrage over docete 8 Vrage over de metor 11 Vrage

Nadere informatie

Enquête social media gebruik ROC West-Brabant

Enquête social media gebruik ROC West-Brabant Equête social media gebruik ROC West-Brabat Jauari / februari 2012 I jauari 2012 is ee studeteequête geoped, met als thema social media i het oderwijs. De equête is door 514 mbo-studete igevuld. Afhakelijk

Nadere informatie

Op zoek naar een betaalbare starterswoning? Koop een eigen huis met korting

Op zoek naar een betaalbare starterswoning? Koop een eigen huis met korting Op zoek aar ee betaalbare starterswoig? Koop ee eige huis met kortig Op zoek aar ee betaalbare starterswoig? Koop ee eige huis met kortig Pagia Ee eige huis waar u zich helemaal thuis voelt. Dat wil iederee!

Nadere informatie

BIOLOGIE Havo / Vwo Tips examenvragen maken. Algemeen. Multiple choice vragen

BIOLOGIE Havo / Vwo Tips examenvragen maken. Algemeen. Multiple choice vragen BIOLOGIE Havo / Vwo Tips examevrage make Algemee Tijdes je exame mag je Bias gebruike. De Bias diet compleet obeschreve e obeplakt te zij. Het gebruik va briefjes als pagiawijzers is iet toegestaa. Het

Nadere informatie

Mexicaanse griep: A/H1N1 griep

Mexicaanse griep: A/H1N1 griep Mexicaase griep: A/H1N1 griep Wat is de Mexicaase griep? De zogeaamde Mexicaase of varkesgriep is ee ieuwe variat va het griepvirus, met ame A/H1N1. Weiig mese hebbe immuiteit voor dit virus. Hierdoor

Nadere informatie

Deel I. Kenmerken van ADHD. Hoofdstuk 1. Wat we weten over de stoornis ADHD. 1.1 De basiskenmerken

Deel I. Kenmerken van ADHD. Hoofdstuk 1. Wat we weten over de stoornis ADHD. 1.1 De basiskenmerken Deel I hoofdstuk 1 Deel I Wat we wete over de stooris ADHD Hoofdstuk 1 Kemerke va ADHD Altijd druk? De letters ADHD staa volges sommige vooral voor: Alle Dage Heel Druk. Dat klopt lag iet altijd. Niet

Nadere informatie

Steekproeftrekking Onderzoekspopulatie Steekproef

Steekproeftrekking Onderzoekspopulatie Steekproef Steekproeftrekkig I dit artikel worde twee begrippe beschreve die va belag zij voor het uitvoere va ee oderzoek. Het gaat om de populatie va het oderzoek e de steekproef. Voor wat betreft steekproeve lichte

Nadere informatie

Praktische opdracht: Complexe getallen en de Julia-verzameling

Praktische opdracht: Complexe getallen en de Julia-verzameling Praktische opdracht: Complexe getalle e de Julia-verzamelig Auteur: Wiebe K. Goodijk, Zerike College Hare Beodigde Voorkeis: 1 = i Het complexe vlak. Notatie: z = a + bi of z = r(cosϕ + i si ϕ) Regel va

Nadere informatie

Verbeterbeleid. Avonturijn

Verbeterbeleid. Avonturijn Verbeterbeleid Avoturij 2 Als u ee keer mider tevrede over os bet... Ee verbeterput Odaks dat wij os best doe de opvag va uw kid zo goed mogelijk te verzorge, ka het voorkome dat u ees wat mider tevrede

Nadere informatie

Evaluatie pilot ipad onder docenten

Evaluatie pilot ipad onder docenten Evaluatie pilot ipad oder docete Oderwerp equête Geëquêteerde Istellig Evaluatie pilot ipad Docete OSG Sigellad locatie Drachtster Lyceum Datum aamake equête 19-06-2012 Datum uitzette equête 21-06-2012

Nadere informatie

Ja, ik wil. Trouwen in Vlaardingen

Ja, ik wil. Trouwen in Vlaardingen Ja, ik wil Trouwe i Vlaardige Ihoud Pagia 4 Locatie kieze Pagia 5 Tijdstip kieze Pagia 6 De plechtigheid Pagia 8 I odertrouw Pagia 9 Tot slot Pagia 11 Bijlage Gefeliciteerd met uw voorgeome huwelijk of

Nadere informatie

Wijzigingsformulier Ziektekostenverzekering

Wijzigingsformulier Ziektekostenverzekering De Amersfoortse Verzekerige Stadsrig 15, postbus 42 3800 AA Amersfoort Tel. (033) 464 29 11 Fax (033) 464 29 30 Wijzigigsformulier Ziektekosteverzekerig Gegevesverwerkig Bij deze wijzigig worde persoosgegeves

Nadere informatie

Hogeschool Utrecht Faculteit Educatie Enquete studenten Revius Instituut Archimedes Online Evaluatie Instrument juli 2014

Hogeschool Utrecht Faculteit Educatie Enquete studenten Revius Instituut Archimedes Online Evaluatie Instrument juli 2014 Equete studete Revius Pagia 1 va 9 www.hbospiegel.l Olie Evaluatie Istrumet Hogeschool Utrecht Faculteit Educatie Istituut Archimedes Equete studete Revius juli 2014 Alle rechte voorbehoude. CopyRight

Nadere informatie

Betrouwbaarheid. Betrouwbaarheidsinterval

Betrouwbaarheid. Betrouwbaarheidsinterval Betrouwbaarheid Ee simulatie beoogt éé of i.h.a. twee of meerdere sceario s te evaluere e te vergelijke, bij Mote Carlo (MC) simulatie voor ee groot aatal istelwaarde, voor éé of meerdere parameters. Hierbij

Nadere informatie

Klanten binden door excellente dienstverlening

Klanten binden door excellente dienstverlening Klate bide door excellete diestverleig Customer excellece als oderscheided vermoge De wijze waarop cosumete aar diestverleig kijke, veradert met hoge selheid. Steeds meer cosumete gebruike de digitale

Nadere informatie

Leerlingtevredenheidsonderzoe ek

Leerlingtevredenheidsonderzoe ek Leerligtevredeheidsoderzoe ek 2017-2018 februari 2018 Havo de Hof Leerligtevredeheidsoderzoek 2017-2018: Algemee Pagia 1 va 5 Algemee Eigeschappe Equête Nummer ENQ156484 Naam Leerligtevredeheidsoderzoek

Nadere informatie

Alles wat u moet weten over asbest in en om uw woning

Alles wat u moet weten over asbest in en om uw woning Alles wat u moet wete over asbest i e om uw woig is meestal iet gevaarlijk. Maar waeer da wel? Dat kut u leze i deze folder. We legge uit wat asbest precies is, welke soorte er zij, welke gezodheidsrisico

Nadere informatie

Eindexamen wiskunde A1-2 vwo 2008-II

Eindexamen wiskunde A1-2 vwo 2008-II Groepsfoto s Alle mese kippere met hu oge. Daardoor staa op groepsfoto s vaak ekele persoe met geslote oge. Sveso e Bares hebbe oderzocht hoeveel foto s je moet make va ee groep va persoe om 99% kas te

Nadere informatie

OINFOINF I O NFOINFOINFOINFOINFO OINFOINF I O NFOINFOINFOINFOINF

OINFOINF I O NFOINFOINFOINFOINFO OINFOINF I O NFOINFOINFOINFOINF Bloedtrasfusie NFOINFOINFOIN FOINFOINFOINF 2 Ileidig Biekort odergaat u of uw kid ee behadelig, waarbij de kas bestaat dat u of uw kid bloed toegedied moet krijge (bloedtrasfusie). Ieder jaar otvage zo

Nadere informatie

Eerste zin Het schoolplein was afgebakend met een lage, stenen muur en daar stond zij tegen aan geleund.

Eerste zin Het schoolplein was afgebakend met een lage, stenen muur en daar stond zij tegen aan geleund. De vriedschap Zwg door Vivia Zeker Wete Goed Zeker Wete Goed 05 November 2014 Auteur Gere Coie Palme Psychologche roma, Filosofche roma Eerste uitgave 1995 Uitgever Prometheus Pagia's 310 Flaptekst Naast

Nadere informatie

Analyse wijze en stimuleren van invullen Nationale Studenten Enquête 2012. Pascal Brenders 19 juni 2013

Analyse wijze en stimuleren van invullen Nationale Studenten Enquête 2012. Pascal Brenders 19 juni 2013 Aalyse wijze e stimulere va ivulle atioale Studete Equête 20. Pascal Breders 19 jui 2013 Aaleidig Studiekeuze3 is veratwoordelijk voor de uitvoerig va de atioale Studete Equête (SE). De atioale Studete

Nadere informatie

Effectief document- en risicobeheer

Effectief document- en risicobeheer Tekee voor efficiecy Effectief documet- e risicobeheer Met KOVO s techisch iformatiecetrum (TIC) altijd toegag tot actuele tekeige e documete é voldoe aa de eise va wet- e regelgevig. Succesvol documetbeheer

Nadere informatie

STUDIEKEUZESTAPPENPLAN

STUDIEKEUZESTAPPENPLAN STUDIEKEUZESTAPPENPLAN www.uva.l/studie-kieze Hoe kies je ee studie? studiekeuzestappepla Weet je og iet wat je wilt studere? Begeleidig bij het studiekeuzestappepla Misschie ka dit studiekeuzestappepla

Nadere informatie

Formaliteiten bij overlijden Informatie voor nabestaanden

Formaliteiten bij overlijden Informatie voor nabestaanden Formaliteite bij overlijde Iformatie voor abestaade NFOINFOINFOIN FOINFOINFOINF 2 Ileidig Omdat ee aaste uit uw familie of vriedekrig is overlede e het u moeilijk valt u uw aadacht te richte op de formaliteite

Nadere informatie

Hogeschool Utrecht. Standaard Rapport. Online Rapport. Faculteit Educatie. HBOspiegel.nl 10-9-2013

Hogeschool Utrecht. Standaard Rapport. Online Rapport. Faculteit Educatie. HBOspiegel.nl 10-9-2013 Olie Rapport Hogeschool Utrecht Faculteit Educatie Stadaard Rapport HBOspiegel.l 10-9-01 Dit rapport is automatisch gegeereerd: 11-9-01 16:0:4 DigiDoc Web Hostig Aalyse: Aalyse: ROCMN - Participatie opleidige

Nadere informatie

Inzicht in voortgang. Versnellingsvraag 9 Inzichten periode maart t/m juni

Inzicht in voortgang. Versnellingsvraag 9 Inzichten periode maart t/m juni Izicht i voortgag Verselligsvraag 9 Izichte periode maart t/m jui Terugblik Ee idicatie hoe ee leerlig zich otwikkeld per vakgebied Ee referetieiveau waarmee elke leerlig vergeleke ka worde 2 Terugblik

Nadere informatie

Deel A. Breuken vergelijken 4 ----- 12

Deel A. Breuken vergelijken 4 ----- 12 Deel A Breuke vergelijke - - 0 Breuke e brokke (). Kleur va elke figuur deel. Doe het zo auwkeurig mogelijk.. Kleur va elke figuur deel. Doe het telkes aders.. Kleur steeds het deel dat is aagegeve. -

Nadere informatie

imtech Arbodienst (versie 2.0)

imtech Arbodienst (versie 2.0) imtech Arbodiest (versie.0) veilig e gezod werke Wat is lichamelijke belastig? Oder lichamelijke of fysieke belastig verstaa we het aaeme va houdige, het make va bewegige e het zette va kracht. Alle medewerkers,

Nadere informatie

Haal het maximale uit jezelf. valkenburg. m a s t e r e x p e r i e n c e. p r o g r a m m a 2012-2015 1

Haal het maximale uit jezelf. valkenburg. m a s t e r e x p e r i e n c e. p r o g r a m m a 2012-2015 1 Haal het maximale uit jezelf valkeburg m a s t e r e x p e r i e c e p r o g r a m m a 2012-2015 1 Maximaal redemet voor mes e orgaisatie De Valkeburg Master Experiece is bedoeld voor mese die het maximale

Nadere informatie

Ziekteprotocol. Avonturijn: Nieuwe Weg 5-01 n 7261 NL Ruurlo. info@avonturijn-ruurlo.nl www.avonturijn-ruurlo.nl

Ziekteprotocol. Avonturijn: Nieuwe Weg 5-01 n 7261 NL Ruurlo. info@avonturijn-ruurlo.nl www.avonturijn-ruurlo.nl Ziekteprotocol Avoturij: Nieuwe Weg 5-01 7261 NL Ruurlo Telefoo (0573) 45 81 35 Fax (0573) 45 81 33 ifo@avoturij-ruurlo.l www.avoturij-ruurlo.l KvK 41040789 Rabobak 35.67.59.865 Ziekteprotocol Op verzoek

Nadere informatie

VAIO-Link Online Service Gids

VAIO-Link Online Service Gids VAIO-Lik Olie Service Gids "Wij behadele iedere idividuele klacht met zorg, aadacht e respect e we zorge ervoor dat iedere klat ee goed gevoel heeft over de ervarig die hij had of zal hebbe met het VAIO-Lik

Nadere informatie

Hogeschool Utrecht. Standaard Rapport. Online Rapport. Faculteit Educatie. HBOspiegel.nl 10-9-2013

Hogeschool Utrecht. Standaard Rapport. Online Rapport. Faculteit Educatie. HBOspiegel.nl 10-9-2013 Olie Rapport Hogeschool Utrecht Faculteit Educatie Stadaard Rapport HBOspiegel.l 10-9-2013 Dit rapport is automatisch gegeereerd: 11-9-2013 13:53:17 DigiDoc Web Hostig Aalyse: Aalyse: ROCMN - ICT College

Nadere informatie

TAF Overlijdensrisicoverzekering

TAF Overlijdensrisicoverzekering TAF Overlijdesrisicoverzekerig Ee overlijdesrisicoverzekerig zoals ú het wilt TAF biedt u uitstekede overlijdesrisicoverzekerige die uw abestaade bescherme tege de ogeweste fiaciële gevolge va overlijde.

Nadere informatie

DE PASSER. Een nieuw Strategisch Beleidsplan: Samen beter, beter samen! RESPONZ Passend antwoord op speciaal onderwijsvragen

DE PASSER. Een nieuw Strategisch Beleidsplan: Samen beter, beter samen! RESPONZ Passend antwoord op speciaal onderwijsvragen JANUARI 2016, NUMMER 7 DE PASSER RESPONZ Passed atwoord op speciaal oderwijsvrage Ifobulleti over relevate otwikkelige voor medewerkers Ee ieuw Strategisch Beleidspla: Same beter, beter same! THEMANUMMER

Nadere informatie

Werkstuk Filosofie Vergelijking tussen 3 utopieën

Werkstuk Filosofie Vergelijking tussen 3 utopieën Werkstuk Filosofie Vergelijkig tusse 3 utopieë Werkstuk door A. 2796 woorde 10 september 2012 7,4 27 keer beoordeeld Vak Filosofie Ileidig Wat gaa we behadele? De perfecte wereld. Iederee heeft welees

Nadere informatie

BovenIJ ziekenhuis Postadres : Postbus 37610, 1030 BD Amsterdam Bezoekadres: Statenjachtstraat 1, Amsterdam Telefoon : (020) 634 6346

BovenIJ ziekenhuis Postadres : Postbus 37610, 1030 BD Amsterdam Bezoekadres: Statenjachtstraat 1, Amsterdam Telefoon : (020) 634 6346 118552 107229 BoveIJ ziekehuis Postadres : Postbus 37610, 1030 BD Amsterdam Bezoekadres: Statejachtstraat 1, Amsterdam Telefoo : (020) 634 6346 Vragelijst Hoofdpij Hoofdpijpoli BoveIJ Ziekehuis Naam: M/V

Nadere informatie

Wijzigingsformulier Ziektekostenverzekering

Wijzigingsformulier Ziektekostenverzekering De Amersfoortse Verzekerige Stadsrig 15, postbus 42 3800 AA Amersfoort Tel. (033) 464 29 11 Fax (033) 464 29 30 Gegevesverwerkig Wijzigigsformulier Ziektekosteverzekerig Bij deze wijzigig worde persoosgegeves

Nadere informatie

Hogeschool Utrecht Faculteit Educatie Vathorst - 2e enquete werkplekleren HU-student Instituut Archimedes

Hogeschool Utrecht Faculteit Educatie Vathorst - 2e enquete werkplekleren HU-student Instituut Archimedes Vathorst - 2e equete werkpleklere HU-studet Pagia 1 va 8 www.hbospiegel.l Olie Evaluatie Istrumet Hogeschool Utrecht Faculteit Educatie Istituut Archimedes Vathorst - 2e equete werkpleklere HU-studet april

Nadere informatie

ZZZ92VSLHJHOQO. Huygens College. VO Vensters voor verantwoording Leerlingen Online Evaluatie Instrument. april 2017

ZZZ92VSLHJHOQO. Huygens College. VO Vensters voor verantwoording Leerlingen Online Evaluatie Instrument. april 2017 VO Vesters voor veratwoordig Leerlige 2016 Pagia 1 va 6 ZZZ92VSLHJHOQO Olie Evaluatie Istrumet Huyges College VO Vesters voor veratwoordig Leerlige 2016 april 2017 Alle rechte voorbehoude. CopyRight 2017

Nadere informatie

Sloopbesluit en verhuizen

Sloopbesluit en verhuizen Sloopbesluit e verhuize waar je thuis bet... Wat kut u verwachte als uw woig wordt gesloopt Op verschillede plaatse werkt HEEMwoe aa de verbeterig va de wijk. Soms heeft dat grote gevolge voor u als huurder.

Nadere informatie

Waar moet je aan denken? Verhuizen. Stap 1: Hoe zeg ik de huur op?

Waar moet je aan denken? Verhuizen. Stap 1: Hoe zeg ik de huur op? Verhuize Waar moet je aa deke? Verhuize Bij verhuize komt heel wat kijke. Naast het ipakke va spulle e doorgeve va adreswijzigige, is het ook belagrijk dat u same met Thuisvester ee aatal zake regelt.

Nadere informatie

Bernard Nieuwentijt College VO Vensters voor verantwoording Leerlingen 2016 Online Evaluatie Instrument mei 2017

Bernard Nieuwentijt College VO Vensters voor verantwoording Leerlingen 2016 Online Evaluatie Instrument mei 2017 VO Vesters voor veratwoordig Leerlige 2016 Pagia 1 va 6 www. Olie Evaluatie Istrumet Berard Nieuwetijt College VO Vesters voor veratwoordig Leerlige 2016 mei 2017 Alle rechte voorbehoude. CopyRight 2017

Nadere informatie

Werktekst 1: Een bos beheren

Werktekst 1: Een bos beheren Werktekst : Ee bos behere Berekeige met rije op het basisscherm Op ee perceel staa 3000 kerstbome. Ee boomkweker moet beslisse hoeveel bome er jaarlijks gekapt kue worde e hoeveel ieuwe aaplat er odig

Nadere informatie

Wennen op Avonturijn

Wennen op Avonturijn WWW.AVONTURIJN.NL Wee op Avoturij 2 3 Weprocedure Kideropvag Avoturij Kideropvag Avoturij hateert bij plaatsig va de kidere ee weprocedure: ee oderdeel va het Kwaliteitshadboek va Avoturij. De wijze waarop

Nadere informatie

De Approximatiestelling van Weierstraß

De Approximatiestelling van Weierstraß De Approximatiestellig va Weierstraß Korteweg-de Vries Istituut voor Wiskude Uiversiteit va Amsterdam Mastercourse 15 ovember 2005 Peter Spreij spreij@sciece.uva.l 1 Itroductie I deze mastercourse behadele

Nadere informatie

Ubiflex, de slimme voordelige loodvervanger. Ik stel me niet bloot aan lood

Ubiflex, de slimme voordelige loodvervanger. Ik stel me niet bloot aan lood Ubiflex, de slimme voordelige loodvervager Ik stel me iet bloot aa lood Met de Ubiflex loodvervager valt veel wist te behale! Ubiflex va Ubbik is dé loodvervager die wordt toegepast i alle bouwdetails

Nadere informatie

VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS

VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS Steekproefmodelle e ormaal verdeelde steekproefgroothede 6. Werktekst voor de leerlig Prof. dr. Herma Callaert Has Bekaert Cecile Goethals Lies Provoost Marc Vacaudeberg 1.

Nadere informatie

VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS. Verklarende statistiek. 6. Proporties. Werktekst voor de leerling. Prof. dr. Herman Callaert

VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS. Verklarende statistiek. 6. Proporties. Werktekst voor de leerling. Prof. dr. Herman Callaert VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS Verklarede statistiek 6. Werktekst voor de leerlig Prof. dr. Herma Callaert Has Bekaert Cecile Goethals Lies Provoost Marc Vacaudeberg 1. Ee ieuwe aam voor ee gekede grootheid...2

Nadere informatie

Semi-orthopedische schoenen (OSB)

Semi-orthopedische schoenen (OSB) Semi-orthopedische schoee speciaal voor uw voete gemaakt Om i aamerkig te kome voor vergoedig zij gemachtigd voor te schrijve: Eerste verstrekkig: Revalidatieartse Orthopedische chirurge Reumatologe AWBZ

Nadere informatie

INFORMATIE OVER NAZORG VAN IMPLANTATEN

INFORMATIE OVER NAZORG VAN IMPLANTATEN INFORMATIE OVER NAZORG VAN IMPLANTATEN WAAR BESTAAT NAZORG UIT? U Strauma-implatate heeft ee of meer otbreke zij ee more ta of optie kieze e voor heeft het gekoze vervage voor va ee ta behalig e kieze

Nadere informatie

imtech Arbodienst asbestregelgeving (versie 2.1)

imtech Arbodienst asbestregelgeving (versie 2.1) imtech Arbodiest asbestregelgevig (versie 2.1) veilig e gezod werke Wat is asbest? Asbest is de verzamelaam voor ee zestal vezelachtige stoffe. Veel toegepaste soorte zij chrysotiel (wit asbest), crocidoliet

Nadere informatie

Jongeren en media Onderzoek uitgevoerd door de binnenlandredactie van het Reformatorisch Dagblad - meer informatie: sdbruijn@refdag.

Jongeren en media Onderzoek uitgevoerd door de binnenlandredactie van het Reformatorisch Dagblad - meer informatie: sdbruijn@refdag. Jogere e media Oderzoek uitgevoerd door de bieladredactie va het Reformatorisch Dagblad - meer iformatie: sdbruij@refdag.l A. Algemee 3 1.Leeftijdsverdelig odervraagde 2.Geslacht odervraagde 3.Kerkelijke

Nadere informatie

imtech Arbodienst (versie 2.0) imtech arbodienst

imtech Arbodienst (versie 2.0) imtech arbodienst imtech Arbodiest (versie 2.0) veilig e gezod werke imtech arbodiest Wat is legioella? Legioella is ee bacteriefamilie die voorkomt i alle mogelijke waters: riviere, mere e ook i leidigwater. Waeer waterdruppeltjes

Nadere informatie

We kennen in de wiskunde de volgende getallenverzamelingen:

We kennen in de wiskunde de volgende getallenverzamelingen: Masteropleidig Fiacial Plaig Kwatitatieve Methode Relevate wiskude We kee i de wiskude de volgede getalleverzamelige: De atuurlijke getalle: N = {0,,,,4, } De gehele getalle: Z = {, -,-,-,0,,,, } (egels:

Nadere informatie

Levende Statistiek, een module voor VWO wiskunde D

Levende Statistiek, een module voor VWO wiskunde D Op het Stedelijk Gymasium te Leide is de module Levede Statistiek uitgeprobeerd, Ee verslag va Jacob va Eeghe e Liesbeth de Wreede. Levede Statistiek, ee module voor VWO wiskude D Statistiek is typisch

Nadere informatie

imtech Arbodienst (versie 2.0)

imtech Arbodienst (versie 2.0) imtech Arbodiest (versie.0) veilig e gezod werke Wat is beeldschermwerk? Vrijwel alle katoormedewerkers va Imtech verrichte regelmatig beeldschermwerk. Oder ivloed va ee verdere automatiserig va werktake

Nadere informatie

Schatgraven. Werken aan de zelfstandigheid van kinderen

Schatgraven. Werken aan de zelfstandigheid van kinderen Werke aa de zelfstadigheid va kidere 2 Ileidig Werke aa zelfstadigheid is ee oderwerp dat al vele jare ee belagrijk oderdeel is va het oderwijsaabod op OBS De Spiegel. I 2008 is beslote om Zelfstadig werke

Nadere informatie

imtech Arbodienst (versie 2.0)

imtech Arbodienst (versie 2.0) imtech Arbodiest (versie 2.0) veilig e gezod werke (Gezodheids)risico s bij autorijde Buite de verkeersveiligheid e de oderhoudsstaat va de auto ka ook het lagdurig zitte i de auto tot (gezodheids)klachte

Nadere informatie

Welkom bij Avonturijn

Welkom bij Avonturijn Hoofdkatoor Ruurlo: Nieuwe Weg 5-01 7261 NL Ruurlo Telefoo (0573) 760 200 ifo@avoturij.l www.avoturij.l Welkom bij Avoturij Uitgave: oktober 2015 Niets i deze uitgave mag gekopieerd of gebruikt worde zoder

Nadere informatie

Een andere kijk op Financiële Rekenkunde Wim Pijls, Erasmus Universiteit Rotterdam

Een andere kijk op Financiële Rekenkunde Wim Pijls, Erasmus Universiteit Rotterdam Ee adere kijk op Fiaciële Rekekude Wim Pijls, Erasmus Uiversiteit Rotterdam. Ileidig Het vak Fiaciële Rekekude levert vawege zij sterk wiskudig karakter ogal wat probleme op i het oderwijs. Veel leerlige

Nadere informatie

Hogeschool Utrecht Faculteit Educatie

Hogeschool Utrecht Faculteit Educatie Olie Rapport Hogeschool Utrecht Faculteit Educatie Istellig Stadaard Rapport HBOspiegel.l 21--2013 Dit rapport is automatisch gegeereerd: 22--2013 09:46:09 DigiDoc Web Hostig Aalyse: Aalyse: Vathorst -

Nadere informatie

7. Betrouwbaarheidsintervallen voor proporties

7. Betrouwbaarheidsintervallen voor proporties VOOR HET SECUNDAIR ONDERWIJS Verklarede statistiek 7. Betrouwbaarheidsitervalle voor proporties Werktekst voor de leerlig Prof. dr. Herma Callaert Has Bekaert Cecile Goethals Lies Provoost Marc Vacaudeberg

Nadere informatie

SYMPOSIUM BETERE ZORG? MIJN IDEE!

SYMPOSIUM BETERE ZORG? MIJN IDEE! SYMPOSIUM BETERE ZORG? MIJN IDEE! 6 maart 2015, Proviciehuis Lelystad Het etwerkplatform voor iovaties, treds e otwikkelige i zorg e welzij. Voor iformatie e registratie: www.beterezorgmijidee.l Op vrijdag

Nadere informatie

OBS 't Gijmink Copy: Oudertevredenheidspeiling Online Evaluatie Instrument juli 2013

OBS 't Gijmink Copy: Oudertevredenheidspeiling Online Evaluatie Instrument juli 2013 Copy: Oudertevredeheidspeilig: Pagia 1 va 13 www. Olie Evaluatie Istrumet OBS 't Gijmik Copy: Oudertevredeheidspeilig juli 2013 Alle rechte voorbehoude. CopyRight 2013 DigiDoc Pagia 1 va 13 Copy: Oudertevredeheidspeilig:

Nadere informatie

HANDLEIDING CONDITIONELE ORDERS

HANDLEIDING CONDITIONELE ORDERS hadleidig coditioele orders HANDLEIDING CONDITIONELE ORDERS Ee coditioele order kut u vergelijke met ee istructie die u geeft aa uw wekkerradio: als het 7.30 uur is, wil ik dat de radio aagaat e ik gewekt

Nadere informatie

Waterdichte argumenten voor Ubiflex loodvervanger! Ik stel me niet bloot aan lood

Waterdichte argumenten voor Ubiflex loodvervanger! Ik stel me niet bloot aan lood Waterdichte argumete voor Ubiflex loodvervager! Ik stel me iet bloot aa lood Met de Ubiflex loodvervager valt veel wist te behale! Ubiflex va Ubbik is dé loodvervager die wordt toegepast i alle bouwdetails

Nadere informatie

Eindexamen wiskunde A vwo 2010 - I

Eindexamen wiskunde A vwo 2010 - I Eidexame wiskude A vwo - I Beoordeligsmodel Maratholoopsters maximumscore 3 uur, 43 miute e 3 secode is 98 secode De selheid is 495 98 (m/s) Het atwoord: 4,3 (m/s) maximumscore 3 Uit x = 5 volgt v 4,4

Nadere informatie

OBS 't Gijmink Copy: Leerlingtevredenheidspeiling Online Evaluatie Instrument maart 2013

OBS 't Gijmink Copy: Leerlingtevredenheidspeiling Online Evaluatie Instrument maart 2013 www. Olie Evaluatie Istrumet OBS 't Gijmik Copy: Leerligtevredeheidspeilig maart 2013 Alle rechte voorbehoude. CopyRight 2013 DigiDoc Copy: Leerligtevredeheidspeilig: Algemee Pagia 1 va 11 Algemee Eigeschappe

Nadere informatie

WOONHUISVERZEKERING. In de voorwaarden van de Thomas Assuradeuren Woonhuisverzekering

WOONHUISVERZEKERING. In de voorwaarden van de Thomas Assuradeuren Woonhuisverzekering Cambuur Fapolis Pakket Uw Woohuisverzekerig I de voorwaarde va de Thomas Assuradeure Woohuisverzekerig leest u: Wat u va os mag verwachte e wat wij va u verwachte (pagia 2). Voor welke schade wij wel e

Nadere informatie

Hogeschool Utrecht. Standaard Rapport. Online Rapport. Faculteit Educatie. HBOspiegel.nl 10-9-2013

Hogeschool Utrecht. Standaard Rapport. Online Rapport. Faculteit Educatie. HBOspiegel.nl 10-9-2013 Olie Rapport Hogeschool Utrecht Faculteit Educatie Stadaard Rapport HBOspiegel.l 10-9-2013 Dit rapport is automatisch gegeereerd: 11-9-2013 14:0:03 DigiDoc Web Hostig Aalyse: Aalyse: ROCMN - Tech College

Nadere informatie

www.rocspiegel.nl Zadkine dienstverlening bij Zadkine Zadkine Online Evaluatie Instrument locatie: Marconistraat april 2014

www.rocspiegel.nl Zadkine dienstverlening bij Zadkine Zadkine Online Evaluatie Instrument locatie: Marconistraat april 2014 diestverleig bij Zadkie Pagia 1 va 10 www.rocspiegel.l Olie Evaluatie Istrumet Zadkie Zadkie diestverleig bij Zadkie locatie: Marcoistraat april 2014 Alle rechte voorbehoude. CopyRight 2014 DigiDoc ROCspiegel.l

Nadere informatie

Hogeschool Utrecht Faculteit Educatie Schoolscan Unic Instituut Archimedes Online Evaluatie Instrument juni 2015

Hogeschool Utrecht Faculteit Educatie Schoolscan Unic Instituut Archimedes Online Evaluatie Instrument juni 2015 Schoolsca Uic Pagia 1 va 9 www.hbospiegel.l Olie Evaluatie Istrumet Hogeschool Utrecht Faculteit Educatie Istituut Archimedes Schoolsca Uic jui 2015 Alle rechte voorbehoude. CopyRight 2015 DigiDoc HBOspiegel.l

Nadere informatie

n e x t level Wat je water geeft groeit De eerste verdieping opleidingen

n e x t level Wat je water geeft groeit De eerste verdieping opleidingen NLP e x t level Wat je water geeft groeit De eerste verdiepig opleidige Ee praktisch e ispirered e-book over brei, NLP, zeuwstelsel, groei e veraderig. somethig today that future self thak you for Waar

Nadere informatie

REAAL GOED GEREGELD PAKKET UW WOONHUISVERZEKERING

REAAL GOED GEREGELD PAKKET UW WOONHUISVERZEKERING REAAL GOED GEREGELD PAKKET UW WOONHUISVERZEKERING I de voorwaarde va de REAAL Woohuisverzekerig leest u: Wat u va os mag verwachte e wat wij va u verwachte (pagia 2). Voor welke schade wij wel e iet betale

Nadere informatie

7.1 Recursieve formules [1]

7.1 Recursieve formules [1] 7.1 Recursieve formules [1] Voorbeeld: 8, 12, 16, 20, 24, is ee getallerij. De getalle i de rij zij de terme. 8 is de eerste term (startwaarde, u 0 ) 12 is de tweede term (u 1 ) 24 is de vijfde term (u

Nadere informatie

Betrouwbaarheidsintervallen

Betrouwbaarheidsintervallen tatistiek voor Iformatiekude, 005 Les 3 Betrouwbaarheidsitervalle I de vorige les hebbe we era gekeke hoe we groothede va ee populatie met behulp va steekproeve kue schatte. We hebbe daarbij gezie dat

Nadere informatie

SCHELDETHEATER. Terneuzen. Het ideale decor voor iedere ontmoeting, voor elk evenement,zakelijk en particulier

SCHELDETHEATER. Terneuzen. Het ideale decor voor iedere ontmoeting, voor elk evenement,zakelijk en particulier SCHELDETHEATER Tereuze Het ideale decor voor iedere otmoetig, voor elk eveemet,zakelijk e particulier 1 Meer da ee mooi gebouw Elk eveemet ee succes Het multifuctioele gebouw is uitermate geschikt voor

Nadere informatie

REAAL GOED GEREGELD PAKKET UW WOONHUISVERZEKERING

REAAL GOED GEREGELD PAKKET UW WOONHUISVERZEKERING REAAL GOED GEREGELD PAKKET UW WOONHUISVERZEKERING I de voorwaarde va de REAAL Woohuisverzekerig leest u: Wat u va os mag verwachte e wat wij va u verwachte (pagia 2). Voor welke schade wij wel e iet betale

Nadere informatie

Schoenen voor diabetes en reuma

Schoenen voor diabetes en reuma Schoee voor diabetes e reuma Comfortschoee gemaakt voor de extra kwetsbare voet Officieel gee vergoedig via zorgverzekeraar. Echter bij ekele zorgverzekeraars is door middel va idividuele aavraag vergoedig

Nadere informatie

TAF Overlijdensrisicoverzekering

TAF Overlijdensrisicoverzekering TAF Overlijdesrisicoverzekerig Ee overlijdesrisicoverzekerig zoals ú het wilt TAF biedt u uitstekede overlijdesrisicoverzekerige die uw abestaade bescherme tege de ogeweste fiaciële gevolge va overlijde.

Nadere informatie

www.hbospiegel.nl Hogeschool Utrecht Faculteit Educatie Enquete studenten Farel College Instituut Archimedes Online Evaluatie Instrument juli 2014

www.hbospiegel.nl Hogeschool Utrecht Faculteit Educatie Enquete studenten Farel College Instituut Archimedes Online Evaluatie Instrument juli 2014 Equete studete Farel College Pagia 1 va 11 www.hbospiegel.l Olie Evaluatie Istrumet Hogeschool Utrecht Faculteit Educatie Istituut Archimedes Equete studete Farel College juli 201 Alle rechte voorbehoude.

Nadere informatie

3,2 2,8 1,8 1,6 -0,33 1,4

3,2 2,8 1,8 1,6 -0,33 1,4 Datum: 4 april 2017 Reteotwikkelige 3,2 3 Hypotheekrete variabel, 5, 10, 20 e 30 jaar vast met NHG 3,10 2,8 0,1 g e 0-0,1 e ta -0,2 e rc p -0,3 te -0,4 re -0,5 Geldmarktrete 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13-0,33

Nadere informatie

TAF GoedGezekerd AOV. De eerste AOV waarmee u zelf de touwtjes in handen heeft

TAF GoedGezekerd AOV. De eerste AOV waarmee u zelf de touwtjes in handen heeft TAF GoedGezekerd AOV De eerste AOV waarmee u zelf de touwtjes i hade heeft Als zelfstadig oderemer bet u gewed aa het eme va risico s. Daarbij beoordeelt u per situatie hoe groot het risico is dat u wilt

Nadere informatie

RAADS IN FORMATIE BRIE F

RAADS IN FORMATIE BRIE F RAADS IN FORMATIE BRIE F gemeete WOERDEN Va: college va burgemeester e wethouders Datum: 1 december 2011 Portefeuillehouder(s): Titia Cosse Portefeuille(s): portefeuille Moumete e Archeologie Cotactpersoo:

Nadere informatie

RUIMTE VOOR TALENT! GyMNAsIUM

RUIMTE VOOR TALENT! GyMNAsIUM RUIMTE VOOR TALENT! Gymasium Gymasium iets voor jou Houd je va puzzele Lees je graag over va alles e og wat Ku je goed lere Be je geïteresseerd i de Grieke e Romeie Vid je het leuk om te wete hoe ee taal

Nadere informatie

TAF Overlijdensrisicoverzekering

TAF Overlijdensrisicoverzekering TAF Overlijdesrisicoverzekerig Fiaciële zekerheid voor abestaade Met ee overlijdesrisicoverzekerig beschermt u uw abestaade tege de ogeweste fiaciële gevolge va overlijde. Overlijdt de verzekerde bie de

Nadere informatie

Fourierreeksen. Calculus II voor S, F, MNW. 14 november 2005

Fourierreeksen. Calculus II voor S, F, MNW. 14 november 2005 Fourierreekse Calculus II voor S, F, MNW. 14 ovember 2005 Deze tekst is gedeeltelijk gebaseerd op het Aalyse BWI I dictaat e op aatekeige va Alistair Vardy. 1 Ileidig Het is vaak belagrijk ee gegeve fuctie

Nadere informatie

Mag systeem. Vloerreiniging

Mag systeem. Vloerreiniging NL Mag systeem Vloerreiigig Mag systeem Cocept Eé houder voor alles! Dat was er og ooit: Bij het Mag systeem past éé houder bij alle mopmethode. Zo ka ter plekke telkes de optimale werkbreedte, textielkwaliteit

Nadere informatie

6 METHODIEK n. tijdschrift voor agogisch werk BALANS. n METHODIEK. Psychofysiek werken: sleutel tot persoonlijk leiderschap. TGI en het lichaam

6 METHODIEK n. tijdschrift voor agogisch werk BALANS. n METHODIEK. Psychofysiek werken: sleutel tot persoonlijk leiderschap. TGI en het lichaam METHODIEK Psychofysiek werke: sleutel tot persoolijk leiderschap. Turbulete tijde e persoolijk leiderschap De turbuletie e de veraderige die we wereldwijd meemake zij ooit gezie i oze geschiedeis. De oorloge

Nadere informatie