MAAR ALS JE EROVER NADENKT

Transcriptie

1 MAAR ALS JE EROVER NADENKT Een jaar literatuuronderwijs in groepen 7 en 8 van de basisschool Gertrud Cornelissen LITERAIRE GESREKKEN Gesprekken waarin lezers de gevoelens en de gedachten die tijdens en na het lezen van het boek bij hen opkomen met elkaar delen. Literair denken wordt op gang gebracht. 1

2 LITERAIR De verbeelding wordt in werking gezet. Er zijn meerdere scenario s mogelijk. Door met elkaar hierover te praten, wordt het inzicht in mogelijke betekenissen groter. OBOUW ONDERWIJSLEERTRAJECT Leerkrachtgestuurd Gedeelde sturing Leerlinggestuurd Motivering lievelingsboek Boek 1 Kring afgewisseld met kleine groepsgesprekken. Boek 2 Kring afgewisseld met kleine groepsgesprekken. Boek 3 Kring afgewisseld met vaste leesgroep. Boek 4 Leesclubs, vaste leesgroepen, voortgangsbespre king in de kring. Motivering lievelingsboek gesprekken gesprekken gesprekken gesprekken M D 5, R D 5 R D 5 R D 5 R E M 2

3 VOORBEELDEN OST ITS GROE 8 AAN DE MACHT RESULTATEN ONTWIKKELING LITERAIRE COMETENTIE De leerlingen zijn gegroeid in het verwoorden van hun beargumenteerde belevingen, interpretaties, beoordelingen en narratief begrip De sterkste groei zit in het beargumenteren van interpretaties binnen het boek. Zowel jongens als meisjes maken een gelijkwaardige ontwikkeling door en hebben een actieve inbreng. Leerlingen zijn meer vragen gaan stellen en meer gevarieerde vagen zoals meer inlevingsvragen en meer verdiepingsvragen. 3

4 MEETINSTRUMENT LITERAIRE COMETENTIE Niveaus Dimensies literaire competentie Niveau 1 Geen uiting Niveau 2 Uiting zonder argumentatie Niveau 3 Uiting met argumentatie binnen het boek Niveau 4 Uiting met argumentatie buiten het boek Beleving Interpretatie Beoordeling Narratief begrip BEAAL DE DIMENSIE EN HET NIVEAU Meer mensen moeten dit boek lezen. Ik vind het stukje waarin de meester Annelies troost heel mooi, omdat de meester hier laat merken dat hij zelf ook vervelende dingen heeft meegemaakt. Ik vind het bijzonder dat het over duiven gaat, omdat het eens iets anders is. Mister is geen echt personage, maar het is meer een stemmetje in het hoofd van Jo-Jo. 4

5 VERKLARING VOOR DE RESULTATEN Lezen van hetzelfde boek en hierover praten is een sociale bezigheid. Gezamenlijke voorkennis over het boek, van elkaar leren. Thuis lezen maakte reactie los bij ouders. Eerst individueel in interactie komen met het boek, daarna pas met elkaar erover praten. Normverandering in de klas. -Leerlingen stellen hun eigen vragen. -Leerlingen weten dat ze vragen kunnen stellen waarover je kunt nadenken en waarop het antwoord niet rechtstreeks in het boek te vinden is. GESREK OVER VERKOCHT VAN HANS HAGEN In groep 7 hebben de kinderen in het boek Verkocht post-its geplakt bij passages waarover ze met elkaar willen praten, specifiek bij stukjes die ze mooi, naar, vreemd, grappig of saai vinden. Juf Marja Wie kan mij een voorbeeld geven van wat hij op een post-it heeft geschreven? Anneke Ik heb een post-it geschreven bij een stukje wat ik niet zo leuk vind. Die Zareena en Yaqub die zaten op een boot en toen waren ze de hele tijd: iep, piep piep en Miauw, miauw aan het zeggen. Juf Marja: Wat staat er op je post it? Anneke: Heel stom stukje. Ik vind het irritant als hij steeds iep zegt. Juf Marja: Ga het er eens met z n tweeën over hebben, wat Anneke hier nu aankaart. 5

6 ODRACHT Jullie krijgen het protocol van het kringgesprek. Wat valt je op aan: De interactie tussen leraar en leerlingen? Wat spreekt je aan en wat zou je anders doen? Vragen hierover? BESREKING MET DE HELE KLAS 1Juf Marja 2Ties 3Juf Marja 4Ties 5Juf Marja 6Ties 7Juf Marja 8Ties 9Juf Marja Ik heb eens rondgekeken en het is me opgevallen dat sommige kinderen hetzelfde hebben bedacht en andere kinderen weer iets anders. Vertel eens Ties, bij jou ben ik niet geweest, wat hebben jullie bedacht? Waarom zouden ze iep piep en Waf waf tegen elkaar zeggen? Een spelletje? In wat voor situatie zijn ze als ze dat spelletje spelen? Situatie? Is het een gezellige sfeer? Nee. Waarom is het niet zo gezellig? Omdat die kinderen zijn weggeroofd. En toch zijn die kinderen een staat om een spelletje te doen. Wie kan daar nog iets aan toevoegen? 6

7 MEER KINDEREN DOEN MEE 10Gertje Ze zaten, zeg maar, op zo n hutje in de boot en ze hadden niets te doen volgens mij. Dus deden ze een spelletje. 11Maarten Ik denk dat ze zich niet thuis voelden. 12Juf Marja Waarom denk je dat ze zich niet thuis voelden? 13Maarten Omdat zijn ouders weg zijn. En ja 14Emma Hij mocht zijn naam niet zeggen en toen was hij iep, piep aan het doen en toen begon Zareena Miauw, miauw te zeggen en toen zei Yaqub: Waf, waf. LEERKRACHT LAAT KINDEREN SAMENVATTEN 15. Juf Marja Eens even kijken. Wat hebben we allemaal gehoord? Wat waren de redenen? 16. Mieke eter zei een spelletje. 17. Juf Marja Maarten, wat zei jij? 18. Maarten Dat de kinderen ontvoerd zijn. 19. Juf Marja eter, wat zei Emma? 20. eter Dat hij zijn naam niet wilde zeggen, omdat hij verlegen was. 7

8 IETS NIEUWS ZEGGEN 21. Juf Marja Er was nog een reden waarom hij zijn naam niet mocht zeggen. 22. Janneke Hij moest van Asnar zeggen dat hij niet meer Yacub was, maar Yaved. 23. Juf Marja Daar was hij blij mee? (kinderen schudden van nee.) 24. Juf Marja Dus wat zou nog een reden kunnen zijn? 25. Janneke Hij wilde Yaved niet zeggen en daarom zei hij iep 26. Dirk Omdat hij een andere naam moest en daar was hij helemaal niet blij mee. Hij moest zich wel Yaved noemen. OST-ITS VAN JANNEKE Ik vind het wel zielig dat hij ineens een andere naam heeft, terwijl hij dat helemaal niet wil. Ik vind het wel grappig met dat piep gedoe. Maar ook wel zielig omdat hij moet liegen over zijn naam. Ik vond dit stukje heel erg leuk omdat hij zijn naam weer eens kon zeggen. 8

9 KWALITEITEN LERAAR Ziet de kinderen en luistert met inleving Waardeert alle inbreng, er is geen foute interpretatie mogelijk Vertelt niet direct haar / zijn eigen mening Is niet bang voor stilte, geeft als dat nodig is denktijd Sluit aan bij wat de kinderen inbrengen en probeert andere kinderen hierop te laten reageren Vat af en toe samen wat de kinderen besproken hebben, of laat de kinderen samenvatten Stelt verschillende soorten vragen over hetzelfde item. Mogelijke vraagroutine: inlevingsvaag, denktijd, bespreken met buurman/buurvrouw, regiseervraag, beoordelingsvraag, regiseervraag, verhelderingsvraag. Durft vragen te stellen waarop zij / hij zelf het antwoord niet weet Heeft grondige kennis van het boek dat gelezen en besproken wordt KWALITEITEN LEERLINGEN Luisteren naar elkaar Staan open voor andere interpretaties Kunnen hun literaire gedachten kort noteren Stellen verschillende soorten vragen Vatten af en toe samen wat er gezegd is 9

10 LITERAIR COMETENTE LEZERS Literair competente lezers kunnen aan het einde van het basisonderwijs, zowel in de interactie met als over literatuur, hun uitingen op het gebied van beleving, interpretatie, beoordeling en narratief begrip onderbouwen. Belevingen en interpretaties met argumentaties binnen en buiten het boek, beoordelingen en narratief begrip met argumentaties binnen het boek. INZICHTEN LITERAIRE GESREKKEN Literair denken wordt op gang gebracht door meeleven met de personages. Vanuit de beleving, het meeleven met de personages groeit de interpretatie en de beoordeling Eest interactie met het boek, lezen en opmerkingen maken en daarna pas met elkaar in gesprek gaan heeft een positief effect op de leesmotivatie 10

11 BEGELEIDING Kinderen eerst de mogelijkheid bieden om het verhaal te lezen. Zelf ook voorafgaande aan het gesprek het verhaal lezen. Zog dat alle kinderen beschikken over het verhaal. Lok de kinderen uit om zich bewust te worden van hun leesbelevingen. Geef kinderen opdracht om tijdens het lezen post-its te plakken of in een leesschriftje opmerkingen te maken bij fragmenten die ze boeiend vinden. Laat kinderen eerst in een kleine groep hun opmerkingen bespreken. robeer in het literair gesprek zelf zoveel mogelijk op de achtergrond te blijven. VRAGEN? Dank voor jullie aandacht en betrokkenheid Gertrud Cornelissen Stichting Lezen dr. G. Cornelissen 11