De gemeente als huisgezin

Transcriptie

1 De gemeente als huisgezin over eenheid en diversiteit Syllabus Landelijke toerustingsdag ambtsdragers 14 juni 2014 Georganiseerd door

2 INHOUDSOPGAVE Pag. inleiding 3 Samenvatting inleiding Bezorgd of bezield 4 Workshop informatie 1 Geestelijke vaders en moeders 6 2 Zoveel hoofden, zoveel zinnen 8 3 Zo zijn onze manieren 10 4 Zoals het klokje thuis tikt 15 5 Nestverlaters 16 6 Gastvrij voor elkaar en anderen Ik zie wat jij ook ziet 19 8 Twist aan tafel 22 9 Hoor je wat ik zeg? Onbeperkt welkom Veelkleurig vieren 31 Overige informatie Trainers en coaches Toerusting Meldpuntmisbruik 41 De gemeente als huisgezin Syllabus toerustingsdag 14 juni 2014 pagina 2

3 INLEIDING Laten we dus, in de tijd die ons nog rest, voor iedereen het goede doen, vooral voor onze geloofsgenoten. PAULUS Er zit beweging in deze woorden van Paulus uit Galaten 6 : 10. Hij concentreert zich op de kern: het goede doen. In deze woorden van Paulus ervaar ik een aandrang om daar vooral niet mee te wachten. Het is alsof hij zelf ook ziet dat er geen tijd te verliezen is. In de tijd die ons nog rest: dat is in het hier en nu. Het goede doe je dus vandaag. Deze oproep van Paulus en zijn concentratie op de kern staat in het licht van het interbellum tussen Christus hemelvaart en zijn wederkomst. Daar bereiden we ons op voor, zoals een familie druk in de weer kan zijn met de voorbereidingen van een bruiloft. Wat kan dat een gedoe geven: stress over pakken en jurken, bepalen wie de daggasten zijn en wie niet, spanningen omdat gebrouilleerde familieleden elkaar tegen komen, sketches en toespraken die moeten worden voorbereid.. Als je niet uitkijkt, raak je elkaar onderweg ergens kwijt. Paulus roept ons op om tussen gisteren en morgen het goede te doen. Aan iedereen, maar vooral ook voor onze geloofsgenoten. We doen ons buiten niet mooier voor dan we zijn. En we sluiten ons niet op in onze huiskamers. Het goede is niet alleen voor onze geloofsgenoten. Het goede doen we voor iedereen. Het goede doen. Agathos, staat er in het Grieks. Het goede, dat is: excellent, onderscheidend, eerzaam, zegenrijk, het maakt mensen blij. Het goede doen. Het klinkt eenvoudig en moeilijk tegelijk. Het is duidelijk: we hebben Gods Geest en elkaar nodig om het goede te kunnen doen. De missie van Toerusting 2.0 is om de werkers in de kerk toe te rusten, op te bouwen en ondersteunen in het leiden van de gemeente van Christus. We hopen en bidden dat deze toerustingsdag daaraan een bijdrage heeft geleverd. In deze syllabus leest u hoe u wat in de verschillende workshop is besproken of gedaan. Wilt u meer informatie, heeft u vragen of wilt u een vervolg? Neem dan contact met ons op via onderstaande mogelijkheden. toerusting@ngk.nl (bij voorkeur op dinsdag of woensdag) Met vriendelijke groet, Klaas Quist Coördinator Toerusting 2.0 De gemeente als huisgezin Syllabus toerustingsdag 14 juni 2014 pagina 3

4 SAMENVATTING INLEIDING: BEZORGD OF BEZIELD Wat voor kerk willen we zijn? Het is een mooi plaatje: de gemeente als gezin. Rond de tafel. Vader en moeder, kinderen, een warme plek. Klopt het ook met de werkelijkheid? Lukt het ons om zo te zijn als kerk? En wat dan als het plaatje zelf ook realistischer wordt dan een romantisch beeld? Slaande deuren, pubers en nestverlaters. Waar staan we als gemeente? Hoe staan we ervoor? Veel gesprekken gaan momenteel over diversiteit. Over tekort aan ambtsdragers. Over moeheid, over kerkelijke krimp. Afhakende jeugd. Secularisatie, veranderingen. Houden we mensen wel vast? Ik zie een bezorgde kerk voor me. Dat is wat me bezighoudt. Als Jezus zegt: wees niet bezorgd, je hemelse Vader weet wat je nodig hebt. Zoek eerst het koninkrijk en de rest zal je gegeven worden - dan gaat dat niet alleen over ons persoonlijk, maar past het ook naadloos op veel situaties in de kerk. Wat is er aan de hand met de kerk? Die vraag is makkelijker te stellen dan zo te beantwoorden. Maar het is wel zinvol om een paar beelden op te roepen en opnieuw de vraag onder ogen te gaan zien: wat voor kerk wil je zijn? Maken we daar nog keuzes in, of laten we de praktijk z n gang gaan en kijken we toe? Niet wetend waar te beginnen? Hoe kom je terug bij de kern van kerk-zijn zoals Jezus ooit het begin toonzette. Een bezielde kerk waar vitaliteit vanuit gaat. Eerste beeld als spiegel: de oppaskerk. Het plaatje van opa en oma die oppassen. Vandaag mag alles, een ijsje zit er ook nog bij. Of de avond oppas. Huiswerk maken en de kids op bed. Fluitje van een cent. Niks gemerkt van dat kussengevecht boven. Voorbijgangers zijn geen opvoeders meestal. Toch praten we vaak zo over predikanten en niet minder over ouderlingen en diakenen. Wat is de impact hiervan? We regelen de hoognodige dingen, we faciliteren, we hebben elkaar tenslotte ook niet uitgezocht Maar we doen ons best. Intussen blijven we voorbijgangers, en dat betekent dat we geen echte familie vormen. Tweede beeld: de zorgkerk. We zijn vooral bezorgde ouders geworden. En de kinderen zijn haast consumenten geworden: mondiger dan ooit en met duidelijke wensen. We vullen zo goed mogelijk de vacatures en meer dan vroeger hebben we beleidsplannen en we proberen de boel bij elkaar te houden. Leiderschap wordt vooral iets van verzorgen. Er valt ook genoeg te zorgen en veel dingen kunnen nog beter. De consument betaalt z n kerkelijke bijdrage. In hoeverre zijn we een zorgkerk geworden en wat doet dat met onze manier van kerk zijn? Derde beeld: de thuiskerk. Hiermee kun je beter weergeven waar het wel om zou moeten gaan. Gaat het eerste beeld sterk over de leiders in de kerk, het tweede zegt ook vooral veel over onze manier van kerk zijn. De thuiskerk: thuiskomen bij God en bij elkaar. Een thuis bieden aan anderen. De samenleving om ons heen die behoefte heeft aan huizen waar liefde woont. Een thuis is meer dan een huis. Dat heeft alles te maken met waar we het nu over hebben: bezieling. De gemeente als gezin - als Gods gezin dan wel graag. Gods familie. Wil de kerk weer aan kracht winnen, aan relevantie, aan betekenis naar binnen én naar buiten toe, dan zal het op z n minst over bezieling moeten gaan. Wat is bezieling? Dit kun je in beeld brengen met drie cirkels en waar die met elkaar overlappen, daar is bezieling. De gemeente als huisgezin Syllabus toerustingsdag 14 juni 2014 pagina 4

5 Elke cirkel is uit te werken. En op elke cirkel komen we onszelf tegen. Het is drie keer iets wat je niet komt aanwaaien. Persoonlijk niet als christen. Samen niet als kerk. We hebben hier fors op ingeleverd, noem het de slijtageslag van het postmodernisme. Bedenk wel: bezieling brengt altijd verandering. Omdat bezieling samenhangt met genade, met Gods aanwezigheid. Vanuit deze drie gebieden zijn ontdekkende vragen te stellen: hoeveel tijd neem ik voor stilte met God? Wat was het laatste dat diep binnen kwam bij bijbellezen? Wie ben ik als kind van God als ik kijk naar hoe ik m n week doorkom? Wie ben ik als leider in de gemeente? Wie zijn we als kerkenraad, wie zijn wij als gemeente? Hoe ziet die identiteit eruit? Hoe ziet samen luisteren eruit, horen we Gods stem nog spreken door alle andere stemmen heen? Doen we de dingen die we moeten doen als je zo vanuit bezieling kijkt naar je agenda op de kerkenraad? Verantwoordelijkheid nemen: durven we ergens te staan (identiteit) en dan ook gaan. Zoekt eerst het koninkrijk en de rest zul je ontvangen. Jezus woorden. Als er één was die bezield was en is, dan Jezus. Doordrongen van wie hij was (identiteit), en continu in verbinding met zijn Vader (spiritualiteit): nachtenlang de stilte met God in. En dan volledig gaan. Bereid zijn leven te geven voor zijn missie (verantwoordelijkheid). Hoe ziet dat spoor van Jezus eruit als we hem volgen hierin? Het is mogelijk in Jezus naam: een bezielde kerk. Het gaat nog veel kosten, maar ook nog veel meer opleveren. Gods Familie midden in deze samenleving. Opnieuw samen luisteren naar de Stem in de stilte. Opnieuw beseffen wie je bent samen en waar het werkelijk om gaat. En dan durven gaan, risico s durven nemen: in Jezus naam. Luister. Ga samen aan tafel. Sta op en wees de verandering waarin je gelooft. Remmelt Meijer De gemeente als huisgezin Syllabus toerustingsdag 14 juni 2014 pagina 5

6 WORKSHOP 1: GEESTELIJKE VADERS EN MOEDERS Over geestelijk leiderschap in de kerk In de workshop heb ik geprobeerd rond het thema leiderschap een aantal elementen naar voren te laten komen. In de praktijk wordt dit vaak afgestemd op de situatie van de plaatselijke kerkenraad. Voor hier beperk ik me tot een paar kernelementen uit de workshop. Kerk in 2014 Momenteel zijn er veel vragen rond twee thema s: discipelschap en leiderschap. Wie zinvol wil praten over leiderschap in de kerk, doet er goed aan bij discipelschap te beginnen. Daar ligt de basis vanuit het Nieuwe Testament voor de kerk. Tegelijk komt de vraag op: wat maakt dat deze onderwerpen zo in zijn? Op dit punt is het goed met elkaar te kijken naar ontwikkelingen waar we mee te maken hebben. In het kort: 1. Ontwikkeling van homogeniteit naar diversiteit. 2. Ontwikkeling van collectief naar individueel. 3. Instituten en grote verhalen boeten in, het persoonlijke verhaal wordt belangrijker. De kerk staat kort gezegd in een andere context dan een paar decennia terug. Ontwikkelingen gaan snel en intussen wordt de kerk een minderheid. Dat biedt een uitdaging: terug naar de basis van waaruit de kerk ooit ook begonnen is in de eerste eeuw. Het zijn elementen die mede verklaren waarom er opnieuw vraag is naar zowel discipelschap als leiderschap. We zijn daarbij voorbij consumentisme en individualisme en tegelijk is er verlangen naar richting: waar gaan we heen? Leiders en leerlingen Discipelschap gaat over leerling zijn van Jezus. Wat wil dat zeggen? In ieder geval is het niet meer consumptief. Ook is er ruimte om te leren. Het vraagt een lerende houding. Als je naar je gemeente kijkt: wat zie je dan? Is er een cultuur van discipelschap, een lerende cultuur? Of hebben we leren vooral gekoppeld aan kennis? Bij Jezus was leren verbonden met samen op trekken, met het leven, met wijsheid. Navolging: leven in het spoor van Jezus en meer op hem gaan lijken. Mensen hebben die jou volgen - dat vraagt dat jijzelf eerst zelf volgt: Jezus. Discipelschap is een ander woord voor een gezin vormen. Een familie die met elkaar optrekt. Zoals Jezus met zijn leerlingen. Leerlingen zijn geen consumenten, ze nemen deel, krijgen ruimte voor hun leerproces, maar ook vorming, richting. Opvoeding: worden kinderen ook volwassen en zelf weer in staat om kinderen op te voeden? Daar ligt een geweldige kans voor je manier van gemeente zijn. De gemeente als thuis, als grote familie. Het biedt een ingang om te kijken naar pastoraat, de rol van ambtsdragers en de eigen rol van gemeenteleden. De gemeente als huisgezin Syllabus toerustingsdag 14 juni 2014 pagina 6

7 Dat biedt de basis voor leiderschap: geestelijke vaders en moeders zijn. Paulus noemt zichzelf in 1 Korintiërs 4,14-16 de geestelijke vader van deze gemeente. Zij zijn de kinderen die hij vermaant. Hij zei niets over ik ben maar een voorbijganger. Opvoeden gaat verder dan voeden. Dit gaat over vormen, over voorgaan. Onze tijd heeft behoefte aan voorbeelden. Mensen die zelf het laten zien. Als ambtsdrager is dat de eerste vraag: ben ik een voorbeeld voor anderen? En in wie investeer jij dan concreet? Je bent als kerkenraad veel meer dan een bestuur die de zaken wat regelt. Hoe geef je geestelijk leiding? Een vader en moeder bewaken behalve de sfeer, ook het gesprek in het gezin: gaat het waarover het moet gaan? Voed je op tot volwassenheid? Remmelt Meijer Is theoloog en coach. Hij was eerder bijna 10 jaar predikant, waarvan de laatste jaren gemeentestichter in Amsterdam. Hij is werkzaam als zelfstandig coach (Confido) in Amsterdam en daarnaast ook werkzaam voor Nederland Zoekt Hij maakt als coach ook deel uit van Toerusting 2.0. De gemeente als huisgezin Syllabus toerustingsdag 14 juni 2014 pagina 7

8 WORKSHOP 2: ZOVEEL HOOFDEN ZOVEEL ZINNEN In deze workshop zijn we vooral aan het werk met elkaar en hebben we praktisch ervaren hoe je met verschillen kunt omgaan. De inhoud van deze workshop komt aan de orde in de workshop Change in Church die bij voldoende aanmelding in het najaar van 2014 georganiseerd wordt. Geloof Gedreven door het geloof en de wens om de gemeente van de Heer te bouwen, initieert u regelmatig veranderingen in de kerk. Wat zou u dan graag willen dat zo n verandering slaagt en bijdraagt aan de gemeenteopbouw. Helaas is de praktijk soms weerbarstig. De praktijk De meeste mensen besteden bij veranderingsprocessen aandacht aan visie, doelen en beleid. Dat is al een uitdaging. Teleurstellend is vaak dat niet alle ideeën goed worden ontvangen. Draagvlak creëren is dan vaak het toverwoord. Wij staan een andere benadering voor. Leer meer in de workshop. Boven en onder de waterlijn De visie en het beleid zijn de zichtbare kant van de verandering. Wij gaan in op de onzichtbare kant: dat wat onder de waterlijn zit. We geven weerstand en onbegrepen gedrag een functie. De dag s Ochtends maakt u kennis met de fases in een veranderingsproces. We werken de fases uit in een praktijksituatie. Verlies, onzekerheid en creativiteit krijgen een eigen plek. s Middags leren we kijken we naar de keerzijde van veranderingen. Met oefeningen en een praktijkcasus gaat u aan de slag en ervaart u uw rol in het veranderingsproces. Wat levert het u op? - Inzicht in menselijk handelen en denken - Mildheid met mensen in het veranderingsproces - Handvatten om een verandering goed door te voeren - Ervaring met uw eigen impact op een verandering - Zin om te beginnen Voor wie? - Leiders, predikanten, kerkelijk werkers en kerkenraadsleden - Het verdient aanbeveling om met zijn tweeën te komen. De gemeente als huisgezin Syllabus toerustingsdag 14 juni 2014 pagina 8

9 Praktisch - Deelname geeft NGK predikanten PE punten (vrije ruimte) - Datum: nader vast te stellen in oktober Aanmelden via: info@pastoraad.nl - Minimaal 10, maximaal 20 deelnemers - De prijs is 185,= per persoon voor 1 dag, vooraf te voldoen. De tweede persoon van één gemeente krijgt 25,= korting. Inclusief koffie, thee en een eenvoudige lunch. - Bij te weinig aanmeldingen gaat de workshop niet door. Dit is één week van tevoren bekend. U krijgt dan uw geld terug. - Bij verhindering kunt u uw plaats overdragen aan een ander. - Locatie: omgeving Utrecht. U krijgt hier nader bericht over. Wie zijn wij - Ton de Gans en Marieke Jellema van PastoRaad - PastoRaad is een initiatief voor coaching en begeleiding van predikanten en kerkenraden: - Voor meer informatie kunt u contact met ons opnemen: Ton: Marieke : De gemeente als huisgezin Syllabus toerustingsdag 14 juni 2014 pagina 9

10 WORKSHOP 3: ZO ZIJN ONZE MANIEREN Zo zijn onze manieren - geschreven of ongeschreven. Manieren - ze zijn er, altijd en overal. In elke gemeenschap. Zelfs de kleinste. Dus ook in de kerk. En ze zijn op zijn minst handig. Het woord manieren komt trouwens ook van het Latijnse woord voor hand (manus). Om zo te zeggen: manieren maken de werkelijkheid han(d)teerbaar. Manieren, afspraken, we kunnen er niet zonder. Want - om maar iets te noemen - het zal duidelijk moeten zijn waar en wanneer de kerkdienst wordt gehouden. Of: wie in de dienst de leiding heeft. En op welke manier leiders (ambtsdragers) worden gekozen en benoemd. Enzovoorts, enzovoorts. Praktisch - principieel Veel manieren/afspraken - zoals bv. aanvangstijden van kerkdiensten - zijn praktisch van aard. Er lijken nauwelijks principes aan ten grondslag te liggen. Want of je een zondagmorgendienst nu om 9.30 uur of om uur laat aanvangen, wat maakt het uit? Of zit er toch nog een principieel kantje aan? Bv. of je al dan niet rekening moet houden met de op zaterdagavond stappende jeugd die niet al te vroeg uit bed zijn te krijgen? Misschien kun je met enige moeite altijd wel een min of meer principiële kant aan een afspraak (hoe praktisch dan ook) ontdekken... Hoe dan ook: aan bepaalde afspraken/manieren liggen heel duidelijk principes ten grondslag. Dat zijn de afspraken betreffende de rechten en plichten in de kerk. Die raken de bevoegdheden van de leden van de gemeente. Om iets te noemen: wie is bevoegd om het Woord en/of de sacramenten te bedienen? Of: wie komen in aanmerking om ambtsdrager te worden? En hoe wordt je dat dan? Enzovoorts. Neem nu maar de manier die in AKS art. 15 is vastgelegd: De ambtsdragers vormen gezamenlijk de kerkenraad. Deze is belast met de leiding en verzorging van de gemeente. Aan dit artikel liggen principiële keuzes ten grondslag. Hierin is namelijk het gereformeerde antwoord op de vraag hoe Christus zijn kerk regeert, verwoord: door de gezamenlijke ambtsdragers, dat wil zeggen: de dienaren-herders-predikanten, de opzieners-ouderlingen en de diakenen. Dit antwoord noemen we ook wel het presbyteriale(-synodale) antwoord. De plaatselijke leiding komt toe aan het presbyterium, de raad van presbyters, de ouderlingen of oudsten. Waartoe in de regel ook de predikant(en) en de diakenen gerekend worden. Dat wil zeggen: Christus maakt voor het regeren van zijn Kerk gebruik van het plaatselijke college van ambtsdragers.

11 Kerkrechtstelsels Naast dit gereformeerde antwoord zijn echter ook andere antwoorden te bedenken. Bijv. het Rooms- Katholieke episcopale(-hiërarchische) antwoord. Of - andere kant van het kerkrechterlijke spectrum - het congregationele(-independente) antwoord. Dat laatste antwoord vinden we bij de zogenaamde vrije kerken. Kenmerk van het RK-antwoord is vooral dit dat daar de ene bisschop (dat komt van het Griekse episkopos en betekent opziener ) de beslissende macht heeft. (En te midden van alle bisschoppen is dat dan weer de primus inter pares, de bisschop van Rome, de paus.) Tegenover de collegiale regering (door het presbyterium, de kerkenraad) in de gereformeerde kerken staat de eenhoofdige leiding door de door de paus benoemde bisschop. Kenmerk van het vrij-kerkelijke antwoord is dat daar de beslissende macht noch bij de enkele bisschop ligt noch bij de gezamenlijke ambtsdragers, maar bij de congregatio, de gemeente. De (gedoopte) leden van de gemeente gezamenlijk beslissen. Er is geen instantie tussen Christus en zijn gemeente. En voor zover er oudsten zijn aan wie de dagelijkse leiding van de gemeente is opgedragen, zijn zij niet meer (maar ook niet minder) dan functies van de gemeente. Er is geen ambt tegenover de gemeente, door welke de Heer zijn kerk regeert, er zijn slechts functionarissen van de gemeente. Zij voeren uit wat de gemeenteleden met elkaar beslissen. Onze kerken kennen dus een presbyteriale regering. En dat lijkt me te passen bij de schaarse NTische gegevens inzake de kerkregering. Ik denk met name aan het gegeven dat de apostelen in elke gemeente oudsten aanstelden om de gemeente te leiden (Hand. 14, 23). En wat de congregatio, de gemeente, betreft: het is eigenlijk best wel opvallend dat het AKS het hele fenomeen van een gemeentevergadering met bevoegdheden zelfs nergens noemt. En dat is eigenlijk best wel jammer! Dat wil overigens niet zeggen dat de gemeente als stemhebbend orgaan helemaal niet in beeld komt. Zeker wel, maar dan wel meer impliciet dan expliciet. In bv. art. 12 als er staat voor dit oordeel - namelijk om een ambtsdrager langer dan de afgesproken termijn te laten dienen - wordt de instemming van de gemeente gevraagd. Iets dergelijks horen we ook in art. 28 over de voortgaande tucht: De kerkenraad past dit laatste redmiddel slechts toe nadat mededeling is gedaan aan de gemeente met het oog op haar instemming. Zie ook art. 29, 30.2 en De gemeente speelt dus wel een rol in de leiding van de gemeente, maar echt royaal is dat niet verwoord in het AKS. Dat is wellicht voor uitbreiding vatbaar. Syllabus Landelijke toerustingsdag ambtsdragers, 14 juni 2014 pagina 11

12 AKS-AGS Elke organisatie - dus ook een kerkelijke - is er bij gebaat als een en ander duidelijk is vastgelegd. Voor een deel gaat het om afspraken die voor alle kerken in een kerkverband gelden. Ze raken wat we gemeenschappelijk hebben. Waardoor we herkenbaar zijn voor elkaar. Maar ook voor wie van buiten komt. O ja, dat doen ze daar zo... Deze afspraken (manieren) hebben we vastgelegd in het Akkoord voor Kerkelijk Samenleven (AKS) en de daarbij behorende regelingen en handreikingen. Zie het jaarlijkse informatieboekje (pag. 233 evv in het Informatieboekje 2014 en - voor met name de regelingen en handreikingen - Andere afspraken/manieren zullen per gemeente verschillen. Bijv. inzake de frequentie van de Avondmaalsviering. Art. 21 van het AKS bepaalt voor alle kerken dat deze ten minste eens per drie maanden zal plaatsvinden in een openbare samenkomst van de gemeente. Plaatselijk moet dan vervolgens worden afgesproken of het bij deze eens per drie maanden blijft, of dat de vieringen vaker zullen plaatsvinden. En verder: alleen in de eerste dienst of ook in de tweede dienst? En op welke wijze de viering zal plaatsvinden: aan tafels, in een kring, lopend? Of misschien de ene keer zus en de andere keer zo? Iets degelijks kan ook gezegd worden ten aanzien van de verkiezing en benoeming van ambtsdragers. In art. 4 AKS staan wel enkele landelijke bepalingen, maar die vragen vervolgens om nadere plaatselijke inkleuring. Overbodig - lijkt mij - om uit te leggen dat voor ieder gezinslid duidelijk moet zijn wat hierin de manieren zijn. Het is nuttig om naast een landelijk AKS ook een plaatselijk akkoord te hebben: een Akkoord voor Gemeentelijk Samenleven (AGS). Een document dus waarin de plaatselijke (lange termijn-)besluiten, reglementen, procedures worden opgenomen. Een dergelijke plaatselijk AGS zou in principe voor alle gemeenteleden, maar zeker voor de leidinggevenden (o.a. ambtsdragers), te raadplegen moeten zijn. Zo streef je naar enige consistentie in het gemeentelijke leven en voorkom je ook een beetje dat je als gemeente heen en weer wordt geslingerd door kerkenraden in wisselende samenstellingen. In een dergelijk AGS kun je bv. vastleggen wie de gemeente in rechte kan vertegenwoordigen. Handig als je bv. de weg naar een notaris of een bankinstelling moet afleggen. Bovendien: voor nieuwe leden kan zo snel duidelijk worden wat ter plaatse zoal de manieren zijn. Mensen zullen zich daardoor eerder thuis voelen in de gemeente dan wanneer ze telkens (actief) maar moeten vragen of (passief) afwachten hoe in deze of gene gemeente de manieren zijn. Hoewel: veel wordt natuurlijk ook vaak wel opgenomen in het plaatselijk informatieboekje. Hoe dan ook: het gaat erom dat de manieren duidelijk en voor iedereen die er mee te maken heeft, inzichtelijk zijn. Syllabus Landelijke toerustingsdag ambtsdragers, 14 juni 2014 pagina 12

13 Regels ter bescherming Manieren, regelingen, regels - zoals boven al gesteld: ze maken het leven han(d)teerbaar. Je weet wat je mag en kunt verwachten. Het haalt voor een goed deel de willekeur uit de werkelijkheid. Ze voorkomen al te grote verrassingen. Want we mogen dan misschien af en toe van verrassingen houden, maar het moet wel incidenteel blijven. Een mens heeft als het erop aankomt toch een grote behoefte aan regelmaat. Stel je ook voor dat je in het verkeer niet uit kunt gaan van de regel dat iedereen in het verkeer zoveel mogelijk rechts rijdt, zoals in ons land het geval is. Niemand zal willen dat je als je je s morgens in het verkeer voegt, eerst moet uitzoeken of er nu rechts of links gereden wordt. Of - nog minder - dat de één rechts rijdt omdat die daar nu eenmaal zin in heeft en de ander links omdat hem dat vandaag beter uitkomt. Dat is vragen om ongelukken. Weet u wie daar de dupe van worden? De kwetsbaren en de zwakken! De olifant die redt het wel in de jungle, maar dat kwetsbare reekalfje haalt het waarschijnlijk niet. Om van de nog kwetsbaarderen maar te zwijgen. Daarmee zijn we - denk ik - bij de essentie van het recht aangekomen. De essentie is nl. dat het recht (manieren, regelingen, etc.) ter bescherming van de kwetsbaren is. Of misschien beter: iedere mens (maar het kan ook op de dieren- en plantenwereld worden toegepast) in zijn kwetsbaarheid beschermt. Het recht gaat in tegen de wet van jungle, dat wil zeggen de wereld waarin het recht van de sterkste, rijkste, knapste, machtigste, mooiste geldt. Waar de minder sterke - en de niet zo rijke, knappe, machtige, mooie - de strijd verliezen en het loodje leggen. Het recht is er ter bescherming van de mens in zijn kwetsbaarheid, en vroeg of laat zijn we dat allemaal. Daarom is het veelal ook zo dat het vooral de sterken etc. zijn die als eerste protesteren tegen teveel regelgeving. Zij redden zich namelijk wel zonder de beschermende regels. Of denken zich wel te redden. Maar deze sterken miskennen veelal dat de minder sterken etc. juist beschermende regels nodig hebben. Om zo te zeggen: niet iedereen kan en durft een trap zonder trapleuning te beklimmen. En vroeg of laat De psalm van het recht is natuurlijk Psalm 72: Geef, o God, uw wetten aan de koning, / uw gerechtigheid aan de koningszoon. Dat betekent dat de koning die Gods wetten en zijn gerechtigheid toepast in zijn regering over het volk de bevrijder is voor wie arm is en om hulp roept, wie zwak is en geen helper heeft. Dat hij zich ontfermt over weerlozen en armen (vers 12 en 13). Laat ik ten slotte een paar AKS-artikelen noemen waarin het beschermende een rol speelt. Art. 3 over de wettige roeping en bevestiging van ambtsdragers. Een regel die de gemeente beschermt tegen het zich zomaar opdringen van mensen met een grote mond. Art. 5 over de voorbereiding op het ambt van predikant. Deze regel behoedt de kwetsbare gemeente tegen (al te veel) ondeskundigheid, onbekwaamheid en domheid op de kansel. Syllabus Landelijke toerustingsdag ambtsdragers, 14 juni 2014 pagina 13

14 Art. 17 over de ondertekening van de Formulieren van Enigheid door ambtsdragers. Een regel die bedoelt te voorkomen dat er een leer afwijkend van de belijdenis wordt gepredikt. Art. 30 over de tucht over een ambtsdrager. Daarin vinden we allerlei bepalingen die voorkomen dat een (kwetsbare) ambtsdrager - bv. een predikant - al te gemakkelijk door een kerkenraad aan de kant gezet wordt. Art. 35 over het beroep op een meerdere vergadering. Daarmee krijgt ieder (kwetsbaar) gemeentelid (en ook dus elke ambtsdrager) de mogelijkheid om bescherming te zoeken bij het kerkverband als de plaatselijke kerkenraad die niet (meer) biedt. Genoeg om duidelijk te laten worden (hoop ik) dat wij met elkaar manieren (regelingen) hebben afgesproken om elkaar en de gemeente van Christus te beschermen. Duidelijke manieren raken het wel-wezen van de kerk van Christus. Misschien kun je zelfs wel zeggen dat ze het wezen van de kerk raken. Want de kerk is bij uitstek de plek waar arme en kwetsbare mensen schuilen bij de Heer van de kerk. Ds. Kor Muller en Mr. Joan Janssens-Boer Commissie Kerkrecht en Beroepszaken Kor Muller kmuller@bart.nl Joan Janssens-Boer ngk.ckb@gmail.com Syllabus Landelijke toerustingsdag ambtsdragers, 14 juni 2014 pagina 14

15 WORKSHOP 4: ZOALS HET KLOKJE THUIS TIKT WORKSHOP 5: NESTVERLATERS Het Nederlands Gereformeerd Jeugdwerk wil leiders inspireren jongeren te verbinden met Christus. Leven delen We zijn dankbaar voor de leiders die keer op keer weer klaar staan voor hun jongeren en met ze op pad zijn om samen te zoeken naar God en de verbinding met Jezus. We ontdekken dat het in de omgang met jongeren gaat over het delen, het delen van jouw leven met Jezus en het delen van jouw leven met de jongeren. Dit brengt ons op een interessant artikel waar we het intro hier met jullie delen: Unless you poor out yourself in someone else, you ll die. Een uitspraak van iemand die ik recent ontmoette bij een internationaal gesprek over het thema je leven delen en de kerk. Wat mij betreft de basis voor het jeugdwerk van de toekomst. Vervolgens popt het thema leven delen in de afgelopen week op verschillende plekken als paddenstoelen uit de grond. In een visionair gesprek met het bestuur van de jongerenorganisatie waar ik werk, en bijvoorbeeld op een werkconferentie bij de Evangelische Alliantie rondom jeugd- en kinderwerk. Het broeit en het thema boeit. Tenzij je niet bereid bent jezelf aan iemand toe te wijden jezelf in iemand uit te gieten zul je doodgaan. Wat een geweldige manier om je leven delen te omschrijven. Jezelf in iemand uitgieten. Maar ook een dramatische manier om dat te doen. Als je dat niet doet, dan zul je doodgaan. Lees dit artikel verder op onze website: auteur André Maliepaard. Leven delen of het nu gaat om 18plussers in je gemeente of ouders die je wil betrekken bij het jeugdwerk, het is een thema wat we niet uit de weg kunnen gaan. Ruimte voor 18+jongeren In de workshop over 18+ jongeren hebben we een beeld geschetst van de wereld waarin de jongeren leven. Die staat soms haaks op de wereld van de kerk. Een belangrijk punt hierin is dat voor veel jongeren Jezus volgen een optie is geworden en niet de enige optie is. Dit vraagt van ons o.a. een reflectie op onszelf en onze relatie met Jezus. En daarnaast is het goed ons af te vragen of we niet teveel bezig zijn met de vormen en activiteiten van het jeugdwerk dan met de vraag wie centraal staat in ons jeugdwerk. Er zijn 18+ jongeren die afhaken omdat ze in een andere plaats gaan wonen, anderen omdat ze naar een andere kerk gaan en ook zullen er zijn die afhaken omdat het hen niet meer boeit. In de workshop hebben we naar aanleiding van een aantal speerpunten een risicoanalyse gemaakt en zo gekeken op welke punten we als eerste in kunnen steken om met deze jongeren te zijn. Eén van die speerpunten die besproken is, is ruimte: Jongeren zitten in een turbulente periode van hun leven, zelfontplooiing, waardering, acceptatie zijn fundamentele behoeften. Ik geloof dat het belangrijk is dat we jongeren ruimte geven om zich zelf te ontwikkelen, en hun te waarderen en te accepteren. Syllabus Landelijke toerustingsdag ambtsdragers, 14 juni 2014 pagina 15

16 Ruimte om zichzelf te zijn in de gemeente, en fouten te maken, dat we ze dan niet afwijzen maar accepteren en weer optillen. Ben je benieuwd wat dat betekent voor het jeugdwerk in jouw kerk? Mail of bel ons gerust voor een afspraak. Invloed van ouders In de workshop zoals het klokje thuis tikt... over de rol van het gezin, hebben we met elkaar nagedacht over het je ouders bij je jeugdwerk kunt betrekken. Ouders hebben de meeste invloed op belangrijke levenskeuzes van jongeren. Ook hierin speelt leven delen een rol. Geloofsopvoeding thuis vindt op veel manieren plaats, maar de meest ingrijpende is dit als ouders het geloof zelf voorleven en dit delen met hun kinderen. Toch is geloofsopvoeding een vaak lastige taak voor ouders en onderschatten zij soms nog hun rol hierin. Soms lijkt het alsof de jeugdleider meer invloed heeft. Een ook al zijn die ook van grote waarde, ouders zijn hierin de belangrijkste schakel. Investeren in je jeugdwerk betekent daarom ook investeren in ouders. Een vraag waar je volgens ons als kerk over na moet denken is: hoe kunnen wij ouders ondersteunen bij de geloofsopvoeding? NGJ kan jullie helpen bij het zoeken naar antwoorden op deze vraag. Meer weten? Bezoek onze website of mail of bel voor een afspraak. Karen Scheele: / * Helma van de Beek: / * (*telefonisch bereikbaar op woensdag) Syllabus Landelijke toerustingsdag ambtsdragers, 14 juni 2014 pagina 16

17 WORKSHOP 6: GASTVRIJ VOOR ELKAAR EN ANDEREN We waren op vakantie in Frankrijk rond het begin van mei. 1 mei een nationale feestdag viel dat jaar op vrijdag, dat betekende voor veel Fransen een lang weekend. Op onze camping stonden vijftig stacaravans en er waren er tien bezet. Heerlijk rustig. Maar dat weekend zou anders zijn. Er kwam een vriendengroep van 110 mensen. Ze kenden elkaar al 35 jaar. Het klonk als een overval. En zo begon het ook. Donderdagavond, om tien uur s avonds stopte een auto bij de stacaravan naast ons. Het was donker en wij wilden slapen. Maar de nieuwe bewoners stapten luid pratend uit. Omhelsden andere nieuwe buren. Kinderen renden al gillend om de auto en hun huis heen. En niet even... De volgende dag werd de kleine camping overspoeld door de Franse vriendengroep, mensen van een jaar of veertig maximaal vijftig. Waar kenden die mensen elkaar al zo lang van? Overal stonden ze te praten, te lachen, liepen rond met wijn, zongen. Om een uur of vier begonnen mensen met stoelen en tafeltjes te slepen. Op een lege plek kwamen alle tafels te staan en vormden een lange tafel. Wij dachten: Dit wordt vannacht erg luidruchtig en dan nog twee nachten... Lekker, hoor, honderd halfdronken Fransen om je heen. Opeens zag ik iemand met eten lopen. Een ander droeg een wit shirtje met een Davidsster. Een keppeltje bij weer een ander. Vrijdagavond... Sabbat. Ze waren niet allemaal orthodox. Niet alle mannen hadden een keppeltje op of zo n wit shirt. Maar toch, daar zaten ze meer dan honderd mensen, mannen en vrouwen, kinderen, tieners en kleine kinderen, samen aan een tafel, vierden ze een symbool wat enorm sterk was. Die avond was het vroeg rustig op de camping. De andere avonden ook. En ik dacht beschaamd: wat een vooroordelen had ik. En: hebben wij niet ook zo n feest, maar krachtiger? Maar ik dacht vooral: wat een krachtig symbool hebben deze mensen: samen sabbat vieren. Ook al was een deel van hen waarschijnlijk niet meer gelovig. Samen vieren. Niet al 35 jaar maar al 35 eeuwen vieren zij hun feest. Tegelijkertijd voelde ik me buitengesloten: zij vierden samen. Ik had wel mee willen eten. Maar, ze zochten geen contact. Hebben wij ook niet zo n feest? En zou ons feest niet uitnodigender, gastvrijer nog uitbundiger, nog krachtiger moeten zijn? Jezus is gekomen om Joden en Grieken te bevrijden. Jezus is ons Paaslam. Hij is gestorven om Joden en Fransen en Nederlanders te bevrijden, te verzoenen met God en elkaar, jong en oud. Hebben wij ook niet zo n feest? Maar vieren wij het ook echt? En is het werkelijk uitnodigend? Gods gastvrijheid voor ons is het hart van het evangelie. En onze gastvrijheid naar elkaar en anderen volgt daaruit. Dat ervaren vormgeven is een van de grote uitdagingen voor de gemeente. Syllabus Landelijke toerustingsdag ambtsdragers, 14 juni 2014 pagina 17

18 Meer lezen: Chester - Met Jezus aan tafel (zie Opbouw 2013, nummer 17) Paas, Wierda, Roest - Eten met Jezus (zie Opbouw 2013, nummer 17) Keller - Vrijgevige God Wright - Bijbelse missie (zie Opbouw 2012, nummer 5) Robert Warren - Handboek Gezonde Gemeente; biedt praktische handvatten om met de gemeente aan de slag te gaan als het gaat om bezinningsprocessen. Meer doen: Kerk 20.21, een initiatief van GKV en NGK om te komen tot een volwassen missionaire groep binnen een bestaande gemeente. Ds. Pieter Kleingeld Missionair Consulent pieter.kleingeld1968@gmail.com Syllabus Landelijke toerustingsdag ambtsdragers, 14 juni 2014 pagina 18

19 WORKSHOP 7: IK ZIE WAT JIJ OOK ZIET Hoe wij de wereld zien, wordt beïnvloed door onze waarneming. De wordt duidelijk met onderstaande plaatjes 1. Wat ziet u? Uit deze twee afbeeldingen blijkt dat de betekenis die wij aan onze waarneming geven, niet volledig kan zijn (linkerafbeelding) of gewoon onjuist (rechter afbeelding). In deze workshop trekken we deze lijn door naar de manier waarop wij met elkaar omgaan. In ons spreken, luisteren en handelen laten wij iets van onszelf zien. Door goed te kijken wordt het beeld dat wij vormen meer compleet. Dit verrijkt de relatie en verbetert de samenwerking. Uzelf begrijpen In het begin van de 20 e eeuw, deed de Amerikaanse psycholoog William Moulton Marston, onderzoek naar het gedrag van normale mensen. In tegenstelling tot veel van zijn tijdgenoten (oa. Freud en Jung) was hij niet geïnteresseerd in het ontstaan en verloop van ziektes of geestelijke storingen. Hij wilde weten hoe normale mensen zich voelen en gedragen. Marston ontwikkelde een model op grond van twee waarnemingen: 1. omgeving 2. persoon Voor Marston is de omgeving alles buiten de individuele persoon. De omgeving gaat dus over andere mensen, gebeurtenissen, omstandigheden, het weer, etc. Hoe wij ons voelen en gedragen wordt dus beïnvloed door ons waarneming van de omgeving en de waarneming van onszelf daarin. 1 In het linker afbeelding zijn twee vrouwen te zien. In de rechter afbeelding hebben de vlakken A en B in werkelijkheid dezelfde kleur. (zie Wikipedia: Dambord van Adelson) Syllabus Landelijke toerustingsdag ambtsdragers, 14 juni 2014 pagina 19

20 Met talloze voorbeelden kan worden duidelijk gemaakt hoe ons gevoel en ons gedrag daardoor wordt beïnvloed. Stel dat u voor alleen thuis bent en een vreemd geluid hoort. Uw gevoel en gedrag is anders wanneer u denkt dat er een inbreker voor de deur staat dan weer u tuinstoelen hoort omvallen door de harde wind. In de woorden van Marston: 1. Uw waarneming van de omgeving kan inspannend of ontspannend zijn. Dat wil zeggen, u ziet dat de omgeving gunstig is of juist niet. 2. De waarneming van uzelf in deze omgeving verschilt. U vindt dat u instaat bent om dingen te veranderen of juist goed te houden. Dan stelt u zich zelfverzekerd op. Twijfelt u aan uw vermogens dan gedraagt u zich meer terughoudend. Marston verbindt hier de volgende vier gedragstypen aan. Dominant (D) Invloedrijk (I) Stabiel (S) Consciëntieus (C) Meestal beperkt het gedragsprofiel van iemand zich overigens niet tot één segment. Combinaties van twee of drie gedragstypen zijn mogelijk. Iemand anders begrijpen Ons gedrag wordt beïnvloed door de waarneming van onze omgeving en de plaats die wij onszelf daarin geven. Het leren kennen van uzelf, kan u helpen om met anderen om te gaan. Ik ben uniek Anderen zijn anders Onbegrip Begrip Wantrouwen Vertrouwen Afwijzing Acceptatie Conflict Aanvulling Syllabus Landelijke toerustingsdag ambtsdragers, 14 juni 2014 pagina 20