Notitie. Programmatische Aanpak Stikstof

Transcriptie

1 Notitie Onderwerp Programmatische Aanpak Stikstof Inleiding Op 11 oktober 2013 is er een beeldvormingsdag over de Programmatische aanpak Stikstof (PAS). Deze notitie gaat in op de stand van zaken rond de PAS en enkele essentiºle vragen. Aan de commissieleden wordt gevraagd naar: de onderdelen waar zij graag verder ge nformeerd over willen worden; hoe zij hun rol zien in de besluitvorming over de PAS. Wat is de PAS? De PAS is een landelijk programma. De PAS is gericht op het nakomen van de internationale verplichtingen op het gebied van de bescherming van natuur (Natura2000). Tegelijkertijd maakt de PAS economische ontwikkelingen mogelijk te maken zonder dat strijdigheid optreedt met deze verplichtingen. Waarom de PAS? Eind 2005 is de gewijzigde Natuurbeschermingswet 1998 (Nbwet) in werking getreden. In de gewijzigde Nbwet zijn de Europese verplichtingen voor de bescherming van de natuur opgenomen (Habitatrichtlijn, Vogelrichtlijn). Aan Leden commissie ER Kopie aan Johan van den Hout Yolande van der Meulen Jan Bovendeur Annelies Schoenmakers Sjoerd Sibbing Ter bespreking in Beeldvormingsdag 11 oktober 2013 Datum 3 oktober 2013 Van E.A.P. Wieman Directie Ecologie Telefoon (06) Sinds de inwerkingtreding zijn er in toenemende mate knelpunten ontstaan bij het verlenen van Nbwet-vergunningen voor activiteiten die gepaard gaan met een uitstoot van stikstof. Dit heeft geleid tot stagnatie bij vergunningprocedures en onduidelijkheid bij ondernemers en de bevoegde gezagen over de wijze van beoordeling van deze activiteiten. De PAS dient deze impasse te doorbreken. Hoe werkt de PAS? In het kader van de PAS worden afspraken gemaakt over: Bronmaatregelen door het Rijk. Deze maatregelen zorgen voor een daling van de stikstofdepositie (ammoniak uit veehouderij, stikstofoxiden uit verkeer en industrie) op Natura2000-gebieden. Een deel van deze daling wordt weer beschikbaar gesteld voor economische activiteiten. Het overige deel is milieuwinst. Herstelmaatregelen door de provincie. Het betreft maatregelen in en rond de Natura2000-gebieden, zoals maatregelen voor het verbeteren van de waterhuishouding en maatregelen als plaggen en maaien. 1 Voor een uitgebreide beschouwing hierover verwijzen wij u naar het achtergronddocument Kiezen voor verantwoordelijkheid binnen grenzen (C / ). Deze is op 25 september 2012 aan u toegezonden.

2 Met de bron- en herstelmaatregelen wordt gegarandeerd dat er geen sprake is van verdere verslechtering en worden de Natura2000-doelen dichterbij gebracht. Reductie stikstof Herstelmaatregelen Ontwikkelruimte Figuur 1: De pijlers van de PAS Door een deel van de daling van stikstofemissies weer beschikbaar te stellen ontstaat ruimte voor economische ontwikkelingen (figuur 1). Dit ondanks de momenteel nog (fors) te hoge stikstofbelasting. Bij activiteiten kan een beroep worden gedaan op deze ontwikkelruimte. Hierdoor kan een vergunning op grond van de Nbwet worden verleend. Hoe is de besluitvorming, wat is de planning? Vaststelling van de PAS vindt plaats via een openbare voorbereidingsprocedure. Het Rijk stelt eerst een ontwerp-pas vast. Hierop kunnen zienswijzen worden ingebracht. Na verwerking van de zienswijzen wordt de definitieve PAS vastgesteld. De PAS wordt vastgesteld door de ministeries van EZ en I&M met instemming van de twaalf provincies. Dit is een bevoegdheid van GS. Alle provincies dienen in te stemmen, voordat de PAS in werking kan treden. 2/7

3 2014 feb mrt apr mei jun jul aug Ontwerp-PAS Ter inzagelegging Beantwoording zienswijzen Definitief PAS Inwerkingtreding? Figuur 2. Meest reºle planning van de PAS Op 18 september 2013 is in een bestuurlijk overleg tussen de portefeuillehouders van de twaalf provincies en staatssecretaris Dijksma de planning besproken. Naar verwachting treedt de PAS voor de zomer 2014 in werking. Dit is afhankelijk van de besluitvorming in de provincies. Instemming met de PAS is wettelijk een bevoegdheid van GS. Welke rol ziet u voor PS in de besluitvorming rond de PAS? Waar committeren wij ons aan bij instemming? Na vaststelling verplichten de partijen zich (wettelijk) aan de afspraken die in het kader van de PAS worden gemaakt: Het Rijk verplicht zich tot de bronmaatregelen die moeten leiden tot de afgesproken daling van de stikstofbelasting; De provincies verplichten zich tot uitvoering van de herstelmaatregelen in en rond de Natura2000-gebieden. Wat is de beleidsvrijheid voor Brabant? De PAS is een landelijk programma. Dit betekent dat het aantal vrijheidsgraden voor de afzonderlijke provincies niet onbeperkt is. Ook wordt de PAS sterk ingekaderd door de juridische (on)mogelijkheden. Daarbij is zoveel mogelijk uniformiteit tussen provincies bij de beoordeling van projecten in het kader van de Natuurbeschermingswet wenselijk. De beleidsvrijheid ligt met name bij de verdeling en uitgifte van ontwikkelingsruimte. 3/7

4 Wat levert de PAS op voor Brabant? Met de afspraken in de PAS wordt verdere verslechtering van de Natura2000-gebieden voorkomen en worden de natuurdoelen dichterbij gebracht. De PAS leidt nog niet tot het realiseren van de natuurdoelen. In de planperiode van 18 jaar wordt de stikstofbelasting sterk teruggebracht, maar blijft te hoog. De PAS gaat uit van vaststaand en reeds voorgenomen bronbeleid. Voor de veehouderij worden wel aanvullende afspraken gemaakt tussen Rijk en LTO over het verminderen van de stikstofemissies. Het betreft afspraken over voer, mestaanwending en emissies uit stallen. De afspraken over de emissie uit stallen gaan minder ver dan de verordening stikstof en Natura2000 Noord-Brabant. Door de PAS ontstaat economische ontwikkelruimte. Dit betekent dat de vergunningverlening voor projecten met een stikstofemissie wordt vereenvoudigd. Dit is winst voor de ondernemer en voor de provincie als bevoegd gezag. De meerwaarde van de PAS voor de natuur is dan ook niet zozeer gelegen in aanvullende ambities, maar in het verplichtend karakter van de bron- en herstelmaatregelen. De partijen zijn wettelijk gebonden aan de afspraken en zonder deze maatregelen is er geen ontwikkelruimte. De PAS vereenvoudigt de vergunningprocedure en vermindert daarmee de regeldruk. In de PAS wordt namelijk een drempelwaarde onderbouwt. Onder de drempelwaarde is er geen vergunningplicht. Kunnen wij aan onze verplichtingen voldoen? Bij de vraag of wij aan onze verplichtingen kunnen voldoen, moet een onderscheid worden gemaakt in de verplichting die Nederland als lidstaat heeft tegenover de Europese Commissie en het nakomen van afspraken voor de bronmaatregelen en herstelmaatregelen in het kader van de PAS. Geconcludeerd kan worden dat Noord-Brabant aan zijn verplichtingen kan voldoen. Internationale verplichtingen Nederland is als lidstaat gehouden aan de Europese verplichtingen voor natuurbehoud. Dit is primair een verantwoordelijkheid van het Rijk. De provincie kan niet verantwoordelijk worden gesteld voor het nakomen van deze internationale afspraak, tenzij de door het Rijk beschikbaar gestelde financiºle 4/7

5 middelen voor Natura2000 niet worden ingezet voor Natura2000. Dit is conform het decentralisatieakkoord natuur. Bronmaatregelen Brabant stelt via de verordening stikstof hoge eisen aan de emissie uit stallen. De verordening maakt (nog) geen onderdeel uit van de PAS. Brabant verplicht zich wettelijk dus niet via de PAS aan de verordening. De vermindering van de stikstofbelasting door de verordening is wel meegenomen in de ecologische onderbouwing van de ontwikkelruimte. De verordening is hierdoor niet meer vrijblijvend. Uitvoering herstelmaatregelen De provincies verplichten zich tot uitvoering van de herstelmaatregelen in de Natura2000-gebieden. De maatregelen worden in de praktijk door de waterschappen en de terreinbeherende organisaties genomen. Het is daarom belangrijk dat er voldoende draagvlak is en met deze partijen bestuursafspraken worden gemaakt. Deze bestuursafspraken worden gemaakt in het kader van het opstellen van de Natura2000-beheerplannen. De herstelmaatregelen worden financieel gedekt door het decentralisatieakkoord en het natuurpact. Dit geldt zowel voor het regulier beheer, aanvullend beheer, grondverwerving en inrichting en herstelmaatregelen gericht op het verbeteren van de waterhuishouding in de gebieden en het saneren van piekbelastingen. Is er voldoende ontwikkelruimte? Voor de uitvoering en vaststelling van de PAS is het belangrijk om zicht te hebben of de ontwikkelruimte aansluit bij de ontwikkelbehoefte in Brabant. Om daar meer zicht op te krijgen is een projectenlijst opgesteld met ontwikkelingen tot 2030 die kunnen leiden tot extra stikstofdepositie. Daarbij is een onderscheid gemaakt tussen voorgenomen activiteiten die concreet (projecten) en minder concreet (plannen) zijn. Voor de veehouderij is een scenario van het Planbureau voor de Leefomgeving doorgerekend. De projectenlijst is gebaseerd op gegevens uit: het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL) het Brabant Meerjarenprogramma Infrastructuur en Transport (BMIT). plannen die voorkomen in de regionaal gemaakte afspraken (in RROverband) voor te ontwikkelen bedrijventerreinen. De Indicatie van de toename van de woningvoorraad per gemeente, (zie De bevolkings- en woningbehoefteprognose Noord- Brabant, actualisering 2011). 5/7

6 Op dit moment vinden berekeningen plaats die inzicht moeten bieden in de verhouding van de ontwikkelruimte en de ontwikkelbehoefte. De definitieve resultaten worden in december 2013 verwacht. De uitkomsten zijn belangrijk voor het opstellen van regels over de uitgifte van ontwikkelruimte en het bestuurlijke vervolg van de PAS. Hoe verdelen we de ontwikkelingsruimte? De ontwikkelingsruimte is verdeeld over vier categorieºn. Het betreft ontwikkelingsruimte voor: Niet-toestemmingsplichtige handelingen (bijv. snelheidsverhoging 130 km/uur); Projecten en plannen onder de drempelwaarde. Het betreft projecten en plannen voor verkeer, industrie en veehouderij; Prioritaire plannen en projecten van Rijk en provincie boven de drempelwaarde (segment 1); Overige plannen en projecten (segment 2). Prioritaire plannen en projecten voor het Rijk zijn in ieder geval de projecten uit het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Transport en Mobiliteit. Op de lijst met plannen en projecten in Brabant is nog geen prioritering aangebracht. Een prioritering kan pas worden gemaakt wanneer duidelijk is hoe de ontwikkelbehoefte zich verhoudt tot de ontwikkelruimte. Ontwikkelruimte voor de veehouderij is beschikbaar in segment 2. In tegenstelling tot de andere sectoren is het namelijk niet mogelijk om individuele projecten en plannen te definiºren. Gezien de relatief grote ontwikkelbehoefte van de veehouderij in vergelijking met de andere sectoren, de maatschappelijke onrust en de gewenste transitie is de ontwikkelruimte met name voor deze sector punt van aandacht. In de PAS worden uniforme spelregels opgesteld over de uitgifte, vergelijkbaar met de spelregels zoals worden gehanteerd bij de Brabantse depositiebank. De provincie heeft de mogelijkheid om aanvullende spelregels op te stellen. Het ligt voor de hand dat de spelregels de transitie van de veehouderij (Brabantse Zorgvuldigheidsscore Veehouderij (BZV)) zoveel mogelijk ondersteunen. Dit betekent dat bedrijven die voldoen aan de BZV ook de ontwikkelingsruimte moeten kunnen krijgen om deze transitie te maken. Daarom wordt op dit moment nagegaan of aanvullende spelregels nodig zijn. In dit kader is met name de situatie rond het opvullen van milieuvergunningen en de zogenaamde interimmers relevant. Interimmers zijn bedrijven die in het verleden zijn uitgebreid zonder Nbwet-vergunning. 6/7

7 Relatie met de Natura2000-beheerplannen Voor elk Natura2000-gebied wordt een beheerplan opgesteld. In het beheerplan worden de natuurdoelen uitgewerkt in ruimte en tijd. Onderdeel van de beheerplannen is een stikstofparagraaf. Afronding van de beheerplannen is daarmee afhankelijk van de PAS. Omgekeerd is ook de PAS afhankelijk van de beheerplannen. De uitwerking van de natuurdoelen en het bepalen van de herstelmaatregelen vindt namelijk plaats in het beheerplanproces. Welke vragen heeft u? Bovenstaande geeft in hoofdlijnen de stand van zaken rond de PAS. Graag horen wij welke vragen u nog heeft en wat u terug zou willen zien in een eventuele startnotitie. 7/7