Onderwerp Rapport van de Rekenkamercommissie "Onderzoek integrale handhaving gemeente Heusden"

Transcriptie

1 CONCEPTZaaknummer HHVBE10 Onderwerp Rapport van de Rekenkamercommissie "Onderzoek integrale handhaving gemeente Heusden" Raadsvoorstel Inleiding Op verzoek van de raad heeft de Rekenkamercommissie Heusden een onderzoek ingesteld naar de integrale handhaving. Naar aanleiding van dit onderzoek heeft de commissie een rapport geschreven, waarin een aantal conclusies en aanbevelingen is opgenomen. Feitelijke informatie De handhaving van het bestuursrecht is van wezenlijk belang voor de geloofwaardigheid van de overheid en van de regels die zij stelt. Handhaving draagt bij aan een leefbare, veilige en duurzame gemeente waar het prettig is om te wonen, werken en te verblijven. Een goed uitgevoerd handhavingsbeleid is van essentieel belang. Overlast of direct gevaarlijke situaties en rechtsongelijkheid zijn het gevolg van slecht handhavingsbeleid en raken de inwoners van de gemeente Heusden. Gelet hierop hebben alle fracties uit de gemeenteraad het onderwerp integrale handhaving geselecteerd en de Rekenkamercommissie gevraagd om hier nader onderzoek naar te laten verrichten. Het onderzoek door de Rekenkamercommissie Heusden had tot doel om enerzijds inzicht te geven in het handhavingsbeleid in de gemeente Heusden en anderzijds te onderzoeken of de wijze waarop handhaving in de praktijk wordt uitgevoerd doeltreffend is. Afweging Het eindrapport schetst een overwegend positief beeld. Over het algemeen bezien doet onze gemeente het goed en dat is een plezierige constatering. Een belangrijke aanbeveling is dan ook om vooral goed te blijven doen wat de gemeente al goed doet. Dit neemt niet weg dat het eindrapport ook een aantal aanbevelingen bevat. Onderstaand worden deze genoemd en van een korte, samenvattende, reactie voorzien, onder verwijzing naar de uitgebreide bestuurlijke reactie van het college die in het rapport is opgenomen : 1. Maak de gemeente Wabo-proof. Het gaat hierbij inderdaad nog om een beperkt aantal zaken waaraan deels ook al wordt gewerkt in de organisatie. Daarbij is het soms ook een kwestie van interpretatie in hoeverre aan de wettelijke eisen wordt voldaan. 2. Ben duidelijk in wat je wanneer wilt bereiken. We hebben eerder gekozen voor een redelijke, maar beperkte, ambitie. Ook in dit opzicht. Veranderingen kunnen echter bij de opstelling van het nieuwe beleidsplan worden doorgevoerd. Desgewenst kan dan de ambitie natuurlijk worden verhoogd met gelijktijdige beschikbaarstelling van de daarvoor noodzakelijke extra middelen. 3. Beperk het aantal bestuurlijke interventies. Het college staat achter de nalevingsstrategie die het heeft vastgesteld. Het aantal bestuurlijke interventies is in de praktijk relatief beperkter dan het onderzoek aangeeft. Er worden jaarlijks veel beslissingen, ook via ambtelijk mandaat, genomen waar geen enkele bemoeienis noch 1

2 CONCEPTZaaknummer HHVBE10 Onderwerp Rapport van de Rekenkamercommissie "Onderzoek integrale handhaving gemeente Heusden" interventie op plaatsvindt. De keuze voor de onderzochte dossiers is hier wellicht debet aan de gedane constatering. Daarbij blijft, mits goed gemotiveerd, een bestuurlijke interventie natuurlijk altijd mogelijk. 4. Continueer het actieve communicatiebeleid. Deze aanbeveling is vanzelfsprekend. De aanbeveling om burgers en bedrijven te betrekken bij de opstelling van het beleid kan worden ingevuld bij de opstelling van het nieuwe beleidsplan. 5. Maak keuzes voor de wijze waarop integraliteit wordt geborgd. Uitgaande van de gekozen ambitie is er momenteel voldoende duidelijkheid over de integraliteit van controles via de uitvoeringsprogramma s en jaarverslagen. Afhankelijk van het soort project wordt gekeken welke mate van integraliteit mogelijk is. Wanneer de gekozen ambitie en de daarmee samenhangende omstandigheden niet wijzigen, vindt het college het daarom ook niet noodzakelijk om nog een expliciete keuze te maken waar het gaat om de integraliteit van werken. In de aanbeveling wordt er verder voor gepleit om in het uitvoeringsprogramma voor elke taak de personele capaciteit vast te leggen. Dit gaat echter ver, zeker voor de taken met een lage prioriteit, en is vaak ook erg lastig omdat een aantal taken vraaggestuurd wordt uitgevoerd. Het is dan lastig te voorspellen hoeveel uren zo n taak zal gaan kosten. Gedurende het jaar wordt dit wel bijgehouden en zonodig wordt bijgestuurd. Tenslotte wordt nog het volgende opgemerkt. De aanbevelingen in het eindrapport hebben ook een relatie met de ontwikkelingen die landelijk gaande zijn omtrent de vorming van regionale uitvoeringsdiensten (Rud s). In samenhang daarmee zijn kwaliteitseisen ontwikkeld waaraan een handhavingsorganisatie c.q. de uitvoering van handhavingstaken moeten voldoen. Hiervoor is een zogenaamde zelfevaluatietool beschikbaar gekomen die we in de komende tijd ook in Heusden zullen gebruiken om te bezien of, en zo ja welke, maatregelen nodig zijn. Het is logisch om daarbij de aanbevelingen uit het eindrapport van de Rekenkamercommissie Heusden te betrekken. Inzet van Middelen Er zijn geen financiële en/of personele consequenties verbonden aan dit voorstel. Risico's Er zijn geen risico's verbonden aan dit voorstel. Voorgenomen besluit Wij stellen u voor bijgaand besluit vast te stellen. Het college van Heusden, de secretaris, mr. J.T.A.J. van der Ven de burgemeester, drs. H.P.T.M. Willems TER INZAGE: Rapport onderzoek integrale handhaving van de Rekenkamercommissie Heusden 2

3 CONCEPTZaaknummer HHVBE10 Onderwerp Rapport van de Rekenkamercommissie "Onderzoek integrale handhaving gemeente Heusden" De gemeenteraad van Heusden in zijn openbare vergadering van 12 juli 2011; gezien het voorstel van het college van 24 mei 2011, doc.nr. HHVBE10 overwegende dat de Rekenkamercommissie Heusden een onderzoek ingesteld heeft naar de integrale handhaving en aan de hand daarvan een aantal aanbevelingen heeft gedaan; gelet op de beraadslaging; b e s l u i t : het college te verzoeken: - de uitwerking van de aanbevelingen, voorzover deze reeds gaande is, voort te zetten; - de aanbevelingen te betrekken bij de ontwikkeling inzake de Rud s/kwaliteitseisen en de opstelling van het beleidsplan integrale handhaving voor de periode vanaf de griffier, de voorzitter, mw. drs. E.J.M. de Graaf drs. H.P.T.M. Willems 3

4 Onderzoek Integrale Handhaving Gemeente Heusden - Eindrapport - Rekenkamercommissie Heusden April 2011

5 Inhoudsopgave Voorwoord... 3 Samenvatting Achtergrond en aanleiding Doelstelling, vraagstelling en aanpak Beantwoording onderzoeksvragen Beleid Organisatie en uitvoering Resultaten Verantwoording en controle Conclusies Aanbevelingen Bestuurlijke reactie Nawoord Bijlagen Normenkader Feitenrapportage Vragenlijst interviews Toetsing aan eisen Wabo en (concept) landelijke kwaliteitscriteria Gehanteerde literatuur

6 Voorwoord In oktober 2010 is de rekenkamercommissie Heusden gestart met het onderzoek naar integrale handhaving. Een aantal fracties in de gemeenteraad had dit onderzoeksonderwerp aangedragen. Het is een onderzoek met een brede insteek. Het gaat dus niet alleen over het handhaven op het moment dat er misstanden zijn maar juist ook is onderzocht of de voorbereidende acties voldoende zijn zodat er gehandhaafd kan worden dan wel de burgers en bedrijven voldoende op de hoogte zijn van de regelgeving. MPE-Advies, in de personen van Marc Peeters en Danie Höller, heeft het onderzoek uitgevoerd in opdracht van de rekenkamercommissie. Daarbij heeft de rekenkamercommissie een splitsing gemaakt in een bestuurlijk rapport wat nu voor u ligt en een inhoudelijk rapport waarbij de toetsing aan de Wabo heeft plaatsgevonden. Deze toetsing is in de bijlage 6.4 apart toegevoegd. Deze bijlage is een extra toets waarmee de organisatie verdere verbeteringen kan aanbrengen aan de uitvoering van de Wabo. Het bestuur kan zich vooral richten op de hoofdlijnen die in het hoofdrapport zijn verwerkt. In het rapport beginnen we met een samenvatting, waarna we ingaan op de achtergronden en aanleiding van het onderzoek (1). In hoofdstuk twee worden de doelstelling, vraagstelling en aanpak verwoord. Vervolgens worden de onderzoeksvragen beantwoord en conclusies getrokken. Tenslotte wordt in hoofdstuk 5 de aanbevelingen aangegeven. Drs. ing. A.M.A van Drunen MSc. Namens de rekenkamercommissie Heusden 3

7 Samenvatting De conclusie die getrokken kan worden is dat de gemeente Heusden het op gebied van integrale handhaving het goed doet. De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) is per 1 oktober 2010 in werking getreden. Hoewel de gemeente Heusden voor het overgrote deel aan de gestelde Wabo-eisen voldoet zijn er nog wel ontwikkelpunten te benoemen (zie hiervoor bijlage 6.4). De doelstellingen in het beleidsplan zijn onvoldoende geformuleerd om de doelen en de effecten te kunnen meten en monitoren. Het blijkt ook dat in circa 20% van de onderzochte (vorige collegeperiode) dossiers afgeweken wordt van het gemeentelijk beleid met bestuurlijke interventies. Burgers en bedrijven zijn niet betrokken geweest bij het opstellen van het handhavingsbeleid als ook niet bij de handhavingprioriteiten. De gemeente Heusden voert een actief communicatiebeleid echter de effecten daarvan worden nauwelijks gemeten. Er is nog geen keuze gemaakt hoe precies de integrale handhaving in de toekomst vormgeven gaat worden. Welke ontwikkelingen er op personele capaciteit moeten plaatsvinden is daarmee ook niet duidelijk. De volgende aanbevelingen zijn geformuleerd: 1. Maak de gemeente Heusden Wabo-proof. In bijlage 6.4 zijn de verschillende aspecten genoemd die nog niet Wabo-proof zijn. 2. Ben duidelijk in wat je wanneer wilt bereiken. De doelstellingen die worden nagestreefd dienen ook gebaseerd te zijn op een actuele risicoanalyse. 3. Beperk het aantal bestuurlijke interventies. Het is aan te bevelen om meer aan het beleid vast te houden en indien nodig het beleid na evaluatie aan te passen aan de bestuurlijke ambities waardoor interventies niet meer nodig zijn. 4. Continueer het actieve communicatiebeleid. Continueer het actieve communicatiebeleid, maar betrek burgers en bedrijven bij het opstellen van het beleid en de prioriteitstelling. Hierdoor ontstaat meer begrip en dus draagvlak voor het gemeentelijk handhavingsbeleid. 5. Maak keuzes voor de wijze waarop integraliteit wordt geborgd Voor de uitvoering van het handhavingsbeleid en programma is kwalitatief en kwantitatieve een personele formatie nodig. Deze personele capaciteit is afhankelijk van de keuzes die gemaakt worden. 4

8 1. Achtergrond en aanleiding De handhaving van het bestuursrecht is van wezenlijk belang voor de geloofwaardigheid van de overheid en van de regels die zij stelt. Handhaving draagt bij aan een leefbare, veilige en duurzame gemeente waar het prettig is om te wonen, werken en te verblijven. Een goed uitgevoerd handhavingsbeleid is van essentieel belang. Overlast of direct gevaarlijke situaties en rechtsongelijkheid zijn het gevolg van slecht handhavingsbeleid en raken de inwoners van de gemeente Heusden. Gelet hierop hebben alle fracties uit de gemeenteraad het onderwerp integrale handhaving geselecteerd en de Rekenkamercommissie gevraagd om hier nader onderzoek naar te laten verrichten. 2. Doelstelling, vraagstelling en aanpak Onderhavig onderzoek door de Rekenkamercommissie Heusden heeft tot doel om enerzijds inzicht te geven in het handhavingsbeleid in de gemeente Heusden en anderzijds te onderzoeken of de wijze waarop handhaving in de praktijk wordt uitgevoerd doeltreffend is. De centrale vraagstelling van het onderzoek is: Is er sprake van (integraal)handhavingsbeleid en wordt dit beleid doeltreffend en evenwichtig uitgevoerd. Ter verdere uitwerking van de centrale vraagstelling zijn de volgende deelvragen geformuleerd: Beleid: 1. Wat is het integraal handhavingsbeleid en is dit beleid doeltreffend en evenwichtig geformuleerd? 2. Hoe is dit beleid tot stand gekomen? Welke rol heeft de gemeenteraad hierin gespeeld? 3. Wat is het beleidsinstrumentarium voor handhaving en welke handhavingstrategieën hanteert de gemeente? Sluiten deze aan op de specifieke wensen van de raad? 4. Is het beleid uitgewerkt in een uitvoeringsprogramma, welke prioriteiten zijn er en hoe worden deze gekozen? 5. Wat kost het handhavingsbeleid en de uitvoering hiervan? Hoe heeft zich dit in de tijd ontwikkeld? 6. In welke mate heeft de gemeente Heusden bij het opstellen van haar integrale handhavingsbeleid rekening gehouden met de (eisen uit de) Wabo? 7. In welke mate zijn de doelgroepen (burgers en bedrijven) betrokken bij het tot stand komen van het integrale handhavingsbeleid en bij het bepalen van de handhavingsprioriteiten? 8. Heeft de gemeente ingezet op communicatie als preventief handhavingsinstrument in haar beleid? Op welke wijze is hier in de praktijk inhoud aan gegeven en heeft dit effect gehad op de burgers en bedrijven? 9. Op welke wijze is de handhaafbaarheid van vergunningen geborgd? 5

9 Organisatie en uitvoering: 10. Hoe is het handhavingsbeleid binnen de gemeentelijke organisatie georganiseerd? 11. Welke controle- en handhavingsacties zijn er ondernomen in de periode van 1 oktober 2008 tot 1 oktober 2010? 12. Welke strategie en instrumentarium zijn hierbij gebruikt? 13. In welke mate sluit dit aan op de wensen die de raad heeft geuit? Resultaten: 14. Draagt de handhaving en controle op de vergunningen bij aan de door de gemeente gestelde doelstellingen op het specifieke (gekozen) beleidsterrein (doeltreffendheid)? Verantwoording en controle: 15. Hoe en in welke frequentie verantwoord het college zich over het handhavingsbeleid en op welke wijze voert de raad haar controlerende taak uit? Normenkader In dit onderzoek fungeert het door de gemeente Heusden vastgestelde handhavingsbeleid naast de Wabo, als normenkader. Het normenkader is op een zodanige wijze beschreven dat het bij de data-analyse als referentie is gebruikt. Aan de hand van het normenkader is een specifieke vragenlijst opgesteld die gebruikt is bij de dataverzameling en die heeft geresulteerd in een feitenrapportage (zie bijlage). Dataverzameling: De dataverzameling heeft plaatsgevonden aan de hand van documentenanalyse, interviews met medewerkers, bestuurders, raadsleden, externe handhavingspartners en dossieronderzoek. Ten behoeve van de documentenanalyse zijn stukken opgevraagd aan de hand van een hiervoor opgestelde lijst (zie bijlage gehanteerde literatuur). De ontvangen stukken zijn geanalyseerd en vervolgens zijn een 19 tal dossiers geselecteerd (verdeeld over verschillende beleidsvelden binnen de Wabo) en nader onderzocht op een doeltreffende en evenwichtige uitvoering. Als onderdeel van het dossieronderzoek heeft ook een verdieping plaatsgevonden met betrekking tot het onderwerp illegale bouw. De dataverzameling is vervolgens geanalyseerd aan het normenkader en heeft geleid tot beantwoording van de hierboven genoemde centrale vraagstelling voor dit onderzoek en de hierbij behorende deelvragen. Op grond daarvan zijn conclusies getrokken en worden aanbevelingen gedaan. 3. Beantwoording onderzoeksvragen Op basis van de feitenrapportage die is opgesteld na de dataverzameling wordt hieronder antwoord gegeven op de bovengenoemde onderzoeksvragen: Centrale vraagstelling: is er sprake van (integraal)handhavingsbeleid en wordt dit beleid doeltreffend en evenwichtig uitgevoerd. 6

10 (Integraal)handhavingsbeleid Het beleid omvat alle beleidsvelden onder de fysieke leefomgeving (Wabo+: bouwen, ruimtelijke ordening, milieu, brandveiligheid, APV en bijzondere wetten). De integraliteit van de uitvoering van het toezicht wordt gedeeltelijk ingeperkt doordat er sectoraal (per beleidsveld) is geprioriteerd. Het beleid is er namelijk op gericht dat nadrukkelijk aan de slag wordt gegaan met de handhavingthema s uit de categorie grote noodzaak en minder nadrukkelijk met de handhavingthema s uit de categorie gemiddelde noodzaak en bij de handhavingthema s uit de categorie geringe noodzaak wordt alleen gereageerd op klachten en verzoeken om handhaving. De reactie bestaat alleen uit een toezichtbezoek en een poging om dit in het veld op te lossen en wordt niet juridisch afgehandeld (er wordt geen bestuursrechtelijk handhavingtraject gevolgd). De mate waarin het beleid doeltreffend en evenwichtig wordt uitgevoerd wordt beantwoord via de beantwoording van de onderstaande deelvragen. 3.1 Beleid Onderzoeksvraag 1:wat is het integraal handhavingsbeleid en is dit beleid doeltreffend en evenwichtig geformuleerd? In 2005 heeft de raad het beleidsplan integrale handhaving vastgesteld. Dit beleidsplan handelt over alle beleidsvelden onder de fysieke leefomgeving (bouwen, milieu, ruimtelijke ordening, brandveiligheid, APV en bijzondere wetten). In het beleid zijn de handhavingthema s gegroepeerd in drie categorieën: categorie grote noodzaak, (brandveiligheid horeca en openbare gebouwen, milieuvergunningen risicovolle bedrijven, bouwvergunningen, woonwagenzaken, buitengebied, strijdigheid bestemmingsplannen, zwerfafval en dumpingen, illegale bouw,grote evenementen, illegaal grondgebruik, excessen op alle fronten), categorie gemiddelde noodzaak (sloop, milieuvergunning algemeen, Loonse en Drunense Duinen, Heusden vesting, openbare orde algemeen, brandveiligheid algemeen, bouwstoffenbesluit, horeca en honden) en categorie geringe noodzaak (bedrijven zonder milieuvergunning, bestaande bouw, vergunningvrije bouwwerken, kleine evenementen, natuur en openbaar groen, APVvergunningen, milieumeldingen, verkeer en parkeren (m.u.v. parkeren in Heusden Vesting) en toerisme en recreatie). Aan de hand van de categorie-indeling is in het beleidsplan bepaald dat nadrukkelijk aan de slag wordt gegaan met de categorie grote noodzaak en wat minder nadrukkelijk met de categorie gemiddelde noodzaak. Voor wat betreft de categorie geringe noodzaak is bepaald dat voornamelijk alleen wordt gereageerd op klachten of verzoeken om handhaving en dat de reactie bestaat uit een toezichtbezoek en een poging om dit in het veld op te lossen en dat dit niet juridisch wordt afgehandeld (geen bestuursrechtelijk handhavingtraject volgen). In december 2008 heeft de raad besloten om het beleid uit voor de periode voort te zetten waarbij een aantal (nieuwe) aandachtspunten zijn benoemd en voorstellen zijn opgenomen. Het betreft meer projectmatig werken, loslaten van het buitengebied als apart handhavingthema en de naamgeving van het thema Loonse en Drunense Duinen te wijzigen in Natuurgebieden, het regulier bouwtoezicht nader te regelen via het komende bouwkwaliteitsplan, experimenteren met de aanpak van verse, relatief makkelijk aan te pakken overtredingen en de ontwikkelingen inzake de 7

11 handhaving van de horecasector de komende tijd te blijven volgen. Op verzoek van de raad is het thema Heusden Vesting in het handhavingsbeleid voor de periode ingedeeld in de categorie grote noodzaak in plaats van gemiddelde noodzaak. In het beleidsplan is aangegeven dat men in Heusden de handhavingstaken klantgericht wil uitvoeren: zo min mogelijk willekeur, afspraak is afspraak, handhaven met reden, zo veel mogelijk integraal en inzet van één accountmanager bij samenhangende handhavingzaken. Uit de onderzochte dossiers is gebleken dat er ambtelijk consequent en met dezelfde dwangsombedragen voor soortgelijke overtredingen wordt opgetreden. In een drietal dossiers is gemotiveerd bestuurlijk geïntervenieerd. In 2 gevallen heeft dit geleid tot matiging van het opgelegde dwangsom bedrag en in alle drie de gevallen tot het besluit om niet verder te handhaven. Daarnaast is gebleken dat er projectmatig integrale controles plaatsvinden waarbij op alle beleidsvelden van de Wabo gecontroleerd wordt (milieu, bouwen, ro en APV). Het handhavingsbeleid van de gemeente Heusden is evenwichtig geformuleerd. Bij het opstellen van een uitvoeringsprogramma wordt nadrukkelijk ook gekeken naar de beschikbare personele capaciteit die nodig is om dat programma uit te voeren. Er is veel aandacht voor communicatie naar en met de doelgroep van handhaving. Ten aanzien van de mate waarin het huidige beleid voldoet aan de eisen die de Wabo hieraan stelt is geconstateerd dat er nog een aantal zaken nader geregeld dienen te worden (zie bijlage 6.4). Het beleid is doeltreffend geformuleerd. Duidelijk is welke doelen er zijn gesteld en wat het bestuur wil bereiken met de uitvoering van haar handhavingstaken. De doelstellingen zijn echter niet altijd SMART geformuleerd. Dat maakt het meten van de mate waarin de doelstellingen worden bereikt lastig. Een systeem om dit te meten ontbreekt nog. De te hanteren werkwijzen tijdens de taakuitvoering zijn uitgewerkt. Hoewel het beleid ook op dat onderdeel doeltreffend is geformuleerd is gebleken dat tijdens de uitvoering daarvan nog wel eens wordt afgeweken. Verder in dit rapport wordt dit nader toegelicht. Onderzoeksvraag 2: hoe is dit beleid tot stand gekomen? Welke rol heeft de gemeenteraad hierin gespeeld? In het beleidsplan dat in 2005 door de raad is vastgesteld is de visie op handhaving, die de raad op 1 april 2003 heeft vastgesteld, en de hierbij behorende uitgangspunten, opgenomen. Voor het beleidsplan is in 2004 een risicoanalyse uitgevoerd voor alle beleidsvelden die momenteel vallen onder de werking van de Wabo. Hierin zijn ook de onderwerpen meegenomen die uit het klanttevredenheidsonderzoek in 2001 zijn gekomen. De uitkomst van de risicoanalyse is aan de commissie ABZ voorgelegd in een opiniërende vergadering waarin de prioriteiten voor handhaving zijn besproken en op verzoek van de raad zijn deze bijgesteld. De prioriteiten die hieruit voort gekomen zijn, zijn vervolgens vertaald in een categorisering van thema s in de categorie grote noodzaak, categorie gemiddelde noodzaak en categorie geringe noodzaak, zoals hierboven reeds aangegeven, en in het handhavingsbeleidsplan opgenomen. 8

12 In 2007 heeft een evaluatie plaatsgevonden van het beleidsplan In april 2007 is, als stap naar de evaluatie, de raad middels een presentatie geïnformeerd over de totstandkoming en de inhoud van het beleidsplan Op verzoek van de raad is vervolgens een eenvoudige tussentijdse evaluatie opgesteld over de ervaringen in de afgelopen jaren met de uitvoering van het beleidsplan Deze is besproken in de raad op 27 november Deze bijeenkomst met de raad is ook benut voor een bestuurlijke discussie over de inhoud en het doen van richtinggevende uitspraken inzake de inhoud en wijze van totstandkoming van het nieuwe beleidsplan voor de periode Het college heeft vervolgens besloten om voor het beleidsplan voor de periode geen nieuwe risicoanalyse uit te voeren. In het raadsvoorstel tot vaststelling van het beleidsplan voor de periode is de raad geïnformeerd over het feit dat geen nieuwe risicoanalyse is uitgevoerd. In december 2008 heeft de raad vervolgens besloten om het beleid uit voor de periode voort te zetten waarbij een aantal (nieuwe) aandachtspunten zijn benoemd en voorstellen zijn opgenomen. Onderzoeksvraag 3:wat is het beleidsinstrumentarium voor handhaving en welke handhavingstrategieën hanteert de gemeente? Sluiten deze aan op de specifieke wensen van de raad? De gemeente Heusden hanteert een nalevingstrategie. Deze is als bijlage I behorende bij het integrale beleidsplan door de raad vastgesteld. In de nalevingstrategie zijn de volgende strategieën opgenomen: de preventiestrategie, de handhavingstrategie, de toezichtstrategie, de sanctiestrategie en de gedoogstrategie. De preventiestrategie is gericht op het voorkomen van overtredingen en beschrijft o.a. de inzet van financiële middelen, voorlichting, communicatie en samenwerking met partners. De handhavingstrategie zo handhaven we in Brabant is provinciebreed opgesteld en beschrijft hoe bestuursrechtelijk en/of strafrechtelijk wordt opgetreden. Recent (in september 2010) is er een nieuwe versie verschenen van de handhavingstrategie Zo handhaven we in Brabant, die nog niet door het college is vastgesteld. De toezichtstrategie beschrijft de manier waarop toezicht wordt gehouden voor de beleidsvelden milieu, bouwen, APV, ruimtelijke ordening, brandveiligheid en groen. De gedoogstrategie beschrijft wanneer in uitzonderlijke gevallen niet opgetreden wordt. Uit het onderzoek is niet gebleken of de raad specifieke wensen heeft ingebracht. Wel is gebleken dat de in het beleidsplan opgenomen strategieën in de meeste gevallen wel, maar soms ook niet, worden gevolgd. Daarover later meer. Onderzoeksvraag 4: is het beleid uitgewerkt in een uitvoeringsprogramma, welke prioriteiten zijn er en hoe worden deze gekozen? Jaarlijks wordt een handhavingsuitvoeringsprogramma vastgesteld door het college. De prioriteiten uit het handhavingsuitvoeringsprogramma zijn gebaseerd op de prioriteiten uit het integraal handhavingsbeleidsplan (zie hierboven: categorie grote 9

13 noodzaak, categorie gemiddelde noodzaak en categorie geringe noodzaak). De thema s uit het beleidsplan, gebaseerd op de risicoanalyse, komen terug in het programma en zijn doorvertaald naar concrete activiteiten. Uit het programma blijkt dat uitdrukkelijk aan de slag wordt gegaan met activiteiten uit de categorie grote noodzaak en minder nadrukkelijk met activiteiten uit de categorie gemiddelde noodzaak. Het programma wordt opgesteld op basis van ervaringscijfers, actuele ontwikkelingen, de prioriteiten uit de risicoanalyse zoals opgenomen in het beleidsplan en de bestaande personele capaciteit. Het programma wordt in concept opgesteld door medewerkers van het team handhaving en vervolgens besproken met het hele team Handhaving. Daarnaast wordt het conceptprogramma ook breed in de organisatie (o.a. bij de teams milieu, bodem/afval, frontoffice etc.) uitgezet en besproken. Onderzoeksvraag 5: wat kost het handhavingsbeleid en de uitvoering hiervan? Hoe heeft zich dit in de tijd ontwikkeld? In Heusden is de uitvoering van wettelijke handhavingstaken die onder de Wabo vallen (en daarnaast nog een aantal andere wettelijke taken) in één handhavingteam samengevoegd. Sinds 2005 is het team Handhaving uitgebreid. In 2009 heeft nog eens een uitbreiding plaatsgevonden met 2 medewerkers. Het team bestaat nu uit 14 formatieplaatsen. In 2003, toen het projectteam Handhaving van start ging, was dat nog 5 formatieplaatsen. Onderzoeksvraag 6: in welke mate heeft de gemeente Heusden bij het opstellen van haar integrale handhavingsbeleid rekening gehouden met de (eisen uit de) Wabo? Bij het opstellen van het beleidsplan is deels wel en deels niet rekening gehouden met de eisen uit de Wabo. Conform de eisen uit de Wabo zijn in het beleidsplan de doelstellingen voor handhaving opgenomen en zijn prioriteiten voor handhaving benoemd. In 2007 heeft een evaluatie plaatsgevonden van het beleidsplan Het vastgestelde handhavingsbeleid is toegezonden aan de externe handhavingspartners en in het beleidsplan is een nalevingstrategie opgenomen die bestaat uit de volgende strategieën: de preventiestrategie, de handhavingstrategie, de toezichtstrategie, de sanctiestrategie en de gedoogstrategie. Conform een andere eis uit de Wabo is het optreden tegen overtredingen van de eigen organisatie of andere overheidsorganen geregeld in de handhavingstrategie. Het beleidsplan is gebaseerd op een risicoanalyse uit Er is daarna géén nieuwe en daarmee actuele risicoanalyse uitgevoerd. De methodiek om doelstellingen te meten is niet in het beleidsplan omschreven. Ook ontbreekt een geautomatiseerd systeem om de mate waarin de doelstellingen worden bereikt te kunnen meten. Uit de data-analyse is gebleken dat de raad zowel het integrale handhavingsbeleidsplan als het integrale handhavingsbeleidsplan heeft vastgesteld. De 10

14 Wabo stelt als minimum eis dat het beleidsplan wordt vastgesteld door het college en ter kennis wordt gebracht aan de raad. Aan deze eis wordt derhalve voldaan. Behalve aan het beleid stelt de Wabo nog veel andere verplichtingen aan de gemeentelijke taakuitvoering ten aanzien van toezicht en handhaving. Voor een overzicht van de mate waarin de gemeente daaraan voldoet wordt verwezen naar bijlagen 6.2 en 6.4. Onderzoeksvraag 7: in welke mate zijn de doelgroepen (burgers en bedrijven) betrokken bij het tot stand komen van het integrale handhavingsbeleid en bij het bepalen van de handhavingsprioriteiten? Burgers en bedrijven zijn niet bij het opstellen van het handhavingsbeleid betrokken geweest en ook niet bij het bepalen van de handhavingprioriteiten. Onderzoeksvraag 8: heeft de gemeente ingezet op communicatie als preventief handhavingsinstrument in haar beleid? Op welke wijze is hier in de praktijk inhoud aan gegeven en heeft dit effect gehad op de burgers en bedrijven? De gemeente Heusden voert een actief communicatiebeleid. Bedrijven waaronder horeca, vuurwerkbedrijven en tuinbouwbedrijven worden jaarlijks door de gemeente schriftelijk geïnformeerd over de eisen die de regelgeving aan hun bedrijf stelt. Daarnaast wordt communicatie ingezet rondom de start van projecten. De bedrijven worden van te voren geïnformeerd over de controle en ontvangen de (integrale)checklist. Ook over nieuwe regelgeving, beleid, het uitvoeringsprogramma, tussentijdse resultaten en aandachtspunten en het jaarverslag wordt gecommuniceerd via de informatiepagina in het gemeentelijke huis aan huis blad. Daarnaast worden regelmatig (zeswekelijks) themagerichte artikelen gepubliceerd over handhaving op de info pagina van de gemeente in het huis-aan-huis blad De Scherper. Raadsleden hebben aangegeven dat zij zelf en ook de burgers niet voldoende weten wat de gemeente wel en wat zij niet doet. Niet voldoende duidelijk is wat de gestelde prioriteiten zijn en dat deze prioriteitenstelling ook gevolgen heeft voor de afwikkeling van een melding of klacht. Uit het onderzoek is gebleken dat het effect van de communicatieactiviteiten nauwelijks wordt gemeten. Met de wijkatlas en de sociale index zijn daartoe middelen aanwezig maar deze instrumenten worden daarvoor beperkt gebruikt. Onderzoeksvraag 9: op welke wijze is de handhaafbaarheid van vergunningen geborgd? Het team handhaving heeft regelmatig overleg met de collega s van vergunningverlening en beleid over nieuw op te stellen beleid, vergunningen en bestemmingsplannen en geeft hier advies aan. Op deze wijze wordt de handhaafbaarheid van nieuwe gemeentelijke regels, waar onder vergunningen, geborgd. 11

15 3.2 Organisatie en uitvoering Onderzoeksvraag 10: hoe is het handhavingsbeleid binnen de gemeentelijke organisatie georganiseerd? In Heusden is de uitvoering van wettelijke handhavingstaken die onder de Wabo vallen (en daarnaast nog een aantal andere wettelijke taken) in één handhavingteam samengevoegd. Door het instellen van het handhavingteam is bewerkstelligd dat er een strikte functiescheiding is doorgevoerd tussen vergunningverlening en handhaving. In het beleidsplan is aangegeven op welke wijze interne afstemming tussen het team Handhaving en de beleidsmakers en vergunningverleners dient plaats te vinden. Gebleken is dat de medewerkers van deze afspraken op de hoogte zijn en hier uitvoering aan geven door deel te nemen aan de hiervoor in het leven geroepen overlegvormen. Het team Handhaving wordt door de vergunningverleners en beleidsmakers betrokken bij het opstellen van nieuw beleid, nieuwe bestemmingsplannen en bij de legalisatietoetsen. Onderzoeksvraag 11: welke controle- en handhavingacties zijn er ondernomen in de periode van 1 oktober 2008 tot 1 oktober 2010? De prioriteiten en doelstellingen uit het programma zijn gebaseerd op het beleidsplan. De thema s uit het beleidsplan, gebaseerd op de risicoanalyse, komen terug in het programma en zijn doorvertaald naar concrete activiteiten. Uit het programma blijkt dat uitdrukkelijk aan de slag wordt gegaan met de door de raad vastgestelde activiteiten uit de categorie grote noodzaak en minder uitdrukkelijk met activiteiten uit de categorie gemiddelde noodzaak. De gemeente Heusden controleert niet actief op overtredingen uit de categorie geringe noodzaak. Controles op overtredingen uit de categorie geringe noodzaak vinden alleen plaats bij klachten of naar aanleiding van handhavingverzoeken. De klager of degene die het handhavingverzoek heeft ingediend wordt schriftelijk geïnformeerd over de afhandeling hiervan. Klachten die licht geprioriteerd zijn (categorie geringe noodzaak ) krijgen niet automatisch een vervolgaanpak en klachten uit de categorie grote noodzaak wel. Ook verzoeken om handhaving worden beoordeeld naar prioriteit. Indien het handhavingverzoek betrekking heeft op een overtreding uit de categorie geringe noodzaak wordt er niet automatisch een juridisch gevolg gegeven aan de overtreding. Er vindt dan een afweging plaats (beschikbare tijd/capaciteit, complexiteit, te bereiken effect). Tegen een overtreding die is geconstateerd naar aanleiding van een handhavingverzoek uit de categorie grote noodzaak (bijvoorbeeld illegale bouw) wordt altijd een bestuursrechtelijk handhavingtraject gestart. Het handhavingprogramma wordt toegezonden aan de externe handhavingspartners. Zowel de politie, het Waterschap als de provincie hebben aangegeven dat met de gemeente Heusden overleg plaats vindt over het op te stellen handhavingprogramma. Daarnaast is door de politie aangegeven dat het uitvoeringsprogramma integrale veiligheid van de gemeente Heusden in 2011 leidend wordt voor de uitvoeringsplannen 12

16 van de politie. De externe handhavingspartners zijn zeer tevreden over de samenwerking met het team Handhaving van de gemeente Heusden. De provincie is in haar rol als regisseur van de handhaving ook zeer tevreden over de uitvoering van de handhaving door de gemeente Heusden. Heusden wordt door de externe handhavingspartners bestempeld als een actieve gemeente. Volgens de externe handhavingspartners is de gemeente Heusden coöperatief en actief betrokken bij de handhavingsamenwerking en neemt zij actief deel aan de regionale en lokale handhavingsoverleggen. Onderzoeksvraag 12: welke strategie en instrumentarium zijn hierbij gebruikt? Uit de onderzochte dossiers is gebleken dat toezicht plaats vindt conform de toezicht- en sanctiestrategie. Excessen, ongeacht de categorisering, worden opgepakt. Uit het dossieronderzoek is gebleken dat alle geconstateerde illegale bouw is stilgelegd onder oplegging van een last onder dwangsom. Daarnaast is gebleken dat indien er een handhavingtraject is ingezet, ambtelijk, via mandaat, consequent alle handhavingstappen worden genomen in de richting van de overtreder. Uit de dossieronderzoeken is gebleken dat daar waar een handhavingtraject is ingezet, de stappen uit de handhavingstrategie om te komen tot beëindiging van de overtreding in het merendeel van de gevallen (ongeveer 80%) wordt gevolgd (dus in 20% van de gevallen niet). Afwijking is een gevolg van gemotiveerde bestuurlijke interventie, zo is gebleken. Tevens is uit het dossieronderzoek gebleken dat bij illegale bouw en strijd met het bestemmingsplan 1 maal impliciet is gedoogd en drie maal expliciet. Impliciet gedogen houdt in dat niet wordt opgetreden tegen een geconstateerde overtreding zonder dat hiervoor een schriftelijk besluit wordt genomen(wrakingsbrief of gedoogbeschikking). Expliciet gedogen houdt in de onderzochte gevallen in dat er weliswaar in een brief de overtreden situatie wordt toegestaan, maar dat hiervoor geen gemotiveerde schriftelijke gedoogbeschikking is afgegeven waarin de gebruikelijke rechtsbescherming staat vermeld. In drie van de vier gevallen werd gedoogd vanwege op komst zijnde nieuwe regelgeving of beleid. Binnen de aselect geselecteerde dossiers is niet gebleken van overtredingen door de gemeente zelf of door andere overheidsinstanties. Derhalve is niet getoetst of en hoe de gemeente hier tegen optreedt. Onderzoeksvraag 13: In welke mate sluit dit aan op de wensen die de raad heeft geuit? Uit het onderzoek is gebleken dat, overeenkomstig de wens van de raad, in 2009 intensiever gecontroleerd is op monumenten (met name in de vesting Heusden) en het bouwen zonder vergunning. 3.3 Resultaten Onderzoeksvraag 14: draagt de handhaving en controle op de vergunningen bij aan de door de gemeente gestelde doelstellingen op het specifieke (gekozen) beleidsterrein (doeltreffendheid)? 13

17 Gebleken is dat de gemeente Heusden nog geen (betrouwbare) relatie kan leggen tussen de handhavinginspanningen en de effecten daarvan. Een systeem daarvoor ontbreekt. Sturing vindt vooral plaats op het aantal uit te voeren handhavinginspanningen en op het opheffen van overtredingen. Momenteel wordt de voortgang van het uitvoeringsprogramma driemaandelijks bewaakt naar aantallen controles en uren (per medewerker) en wordt in beeld gebracht welke acties al zijn en nog moeten worden uitgevoerd. De resultaten hiervan worden echter niet gekoppeld aan de planning en control cyclus (MARAP). Uit de data-analyse is gebleken dat in het jaarverslag al wel bij een aantal thema s kan worden aangegeven welk effect/resultaat de handhavingacties (incl. communicatie) hebben gehad. Het betreft controles milieuvergunningen risicovolle bedrijven, controles op afvalcontainers, controles verplichte UO-registratie glastuinbouw en de controles binnen de kinderopvanginstellingen. 3.4 Verantwoording en controle Onderzoeksvraag 15: hoe en in welke frequentie verantwoord het college zich over het handhavingsbeleid en op welke wijze voert de raad haar controlerende taak uit? De portefeuillehouders handhaving worden één maal in de twee weken door de teammanager Handhaving geïnformeerd over de stand van zaken met betrekking tot de uitvoering van de handhaving. Tijdens dit overleg worden ook afwegingen gemaakt met betrekking tot de te volgen aanpak bij geconstateerde overtredingen. Het verslag van dit overleg wordt vastgesteld door het college. Het team Handhaving legt driemaandelijks bestuurlijk verantwoording af over de in mandaat genomen handhavingbesluiten. Twee keer per jaar wordt via de gemeentelijke pagina in het huis-aan-huis blad gecommuniceerd over de behaalde handhavingresultaten. In de bestuursrapportages wordt niet gerapporteerd over de stand van zaken met betrekking tot de uitvoering van de handhaving. Organisatiebreed is afgesproken dat hierin alleen grotere afwijkingen in het budget van de begroting worden opgenomen. Jaarlijks wordt er een handhavingverslag opgesteld door het college en dit wordt ter kennis gebracht aan de raad. In het jaarverslag wordt gerapporteerd over de uitgevoerde handhavingactiviteiten maar deze kunnen voor de beleidsvelden bouwen, ruimtelijke ordening en APV niet vergeleken worden met de geplande activiteiten. De reden hiervan is dat in het handhavingsuitvoeringsprogramma geen aantallen te controleren objecten worden opgenomen. Uit het jaarverslag is niet duidelijk herleidbaar in hoeverre de doelstellingen uit het beleidsplan en/of uitvoeringsprogramma zijn behaald en of en zo ja welke doelstellingen bijstelling behoeven. Daarnaast wordt in het jaarverslag niet ingegaan op de samenwerking met de externe handhavingspartners bij de uitvoering van de handhaving. 14

18 4. Conclusies Over het algemeen bezien doet de gemeente Heusden het goed. Toch zijn er een aantal aandachtspunten benoemd. Op grond van het uitgevoerde onderzoek worden de volgende conclusies getrokken: 1. De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) is per 1 oktober 2010 in werking getreden. Deze wet stelt eisen aan de gemeentelijke taakuitvoering ten aanzien van toezicht en handhaving. De gemeente Heusden voldoet nog niet op alle onderdelen aan de eisen van de Wabo (zie ook bijlage 6.4). 2. De doelstellingen in het beleidsplan zijn beperkt SMART geformuleerd. Dit maakt het lastig om de mate waarin de doelstellingen al dan niet worden behaald en de effecten van de inspanningen te kunnen meten. Een systeem om de mate waarin de doelstellingen worden bereikt en de effecten te monitoren ontbreekt. 3. Uit het onderzoek is gebleken dat in circa 20% van de onderzochte handhavingdossiers is afgeweken van het gemeentelijke beleid. Dat is in 1 op de 5 dossiers. In de ambtelijke aanpak, zo is geconstateerd, wordt het vastgestelde beleid gevolgd. Het gaat daar waar wordt afgeweken van het beleid om bestuurlijke interventies. Ook ten aanzien van de situaties waarin eer wordt gedoogd is geconstateerd dat er wordt afgeweken van het beleid. 4. Burgers en bedrijven zijn niet bij het opstellen van het handhavingsbeleid betrokken geweest en ook niet bij het bepalen van de handhavingprioriteiten. Verder voert de gemeente Heusden een actief communicatiebeleid. Uit het onderzoek is gebleken dat het effect van de communicatieactiviteiten nauwelijks wordt gemeten. Met de wijkatlas en de sociale index zijn daartoe middelen aanwezig maar deze instrumenten worden daarvoor beperkt gebruikt. 5. Er wordt in het programma een verbinding gelegd tussen de uit te voeren activiteiten en de daarvoor benodigde personele capaciteit, maar niet voor alle beleidsvelden. Uit de ter beschikking gestelde informatie is niet gebleken dat de personele en financiële capaciteit die nodig is om het integrale handhavingprogramma uit te voeren zichtbaar is geborgd in de gemeentebegroting. Er dient nog een keuze gemaakt te worden ten aanzien van de ambitie waar het gaat om de integraliteit van werken: informeren toezichthouders elkaar en doet ieder zijn eigen deel (sectoraal), voeren toezichthouders hun werkzaamheden gezamenlijk en gelijktijdig uit of worden zoveel mogelijk aspecten door één toezichthouder gecontroleerd. 15

19 5. Aanbevelingen Op basis van bovenstaande conclusies worden de volgende aanbevelingen gedaan: 1. Maak de gemeente Heusden Wabo-proof Zoals is geconstateerd worden er onder de Wabo nog eisen gesteld waaraan de gemeente Heusden op dit moment nog niet (geheel) voldoet. Aan sommige aspecten wordt op dit moment al gewerkt. Andere aspecten moeten nog worden opgepakt. Zo dient er aandacht te worden besteed aan onder andere: monitoring, (wijze van) formulering van doelstellingen, (zichtbare) borging van personele capaciteit in de begroting, roulatiesysteem voor toezichthouders, bereikbaarheids- en beschikbaarheidsregeling buiten kantooruren (zie ook bijlage 6.4). 2. Ben duidelijk in wat je wanneer wilt bereiken Formuleer de beleidsdoelstellingen/gewenste effecten op een zodanige manier zodat gemonitord kan worden of en in welke mate de doelstellingen worden bereikt. Actualisatie/aanpassing van de doelstellingen kan tijdens een tussentijdse evaluatie of bij de evaluatie van het beleidsplan Daarbij kan ook de eerder uitgevoerde risicoanalyse tegen het licht worden gehouden aan de hand waarvan de prioriteiten kunnen worden herijkt. Implementeer een systeem waarmee monitoring van de mate waarin doelstellingen worden bereikt kan plaatsvinden. 3. Beperk het aantal bestuurlijke interventies Beperk het aantal bestuurlijke interventies waarbij wordt afgeweken van het beleid. Natuurlijk mag er in beperkte gevallen van het beleid worden afgeweken, mits dit goed wordt gemotiveerd. Wanneer het aantal bestuurlijke interventies groot is dan kan dat betekenen dat het beleid misschien moet worden aangepast omdat dit niet (langer) aansluit bij de bestuurlijke ambities. Betrek dit in de eerstvolgende evaluatie. 4. Continueer het actieve communicatiebeleid Vergeleken met veel andere gemeenten scoort de gemeente Heusden goed op dit punt. Gebruik de beschikbare instrumenten om de resultaten van de communicatieactiviteiten te monitoren. Het vooraf betrekken van burgers en bedrijven bij het bepalen van prioriteiten en het opstellen (en/of het actualiseren) van beleid kan een waardevolle bijdrage leveren aan de kwaliteit van en het draagvlak voor het gemeentelijke handhavingsbeleid. 5. Maak keuzes voor de wijze waarop integraliteit wordt geborgd Voor de uitvoering van het handhavingsbeleid en programma is personele capaciteit, zowel kwantitatief als kwalitatief, een belangrijke randvoorwaarde. Er dient voortdurend aandacht te worden besteed aan de ambities en de kwalitatieve en kwantitatieve personele capaciteit die nodig is om die ambities waar te maken. Leg in het programma voor alle taken de benodigde personele capaciteit vast. Besteed ook voldoende aandacht aan opleiding voor medewerkers die te maken krijgen met nieuwe regelgeving en/of nieuwe taken. Zeker als er voor wordt gekozen om zoveel mogelijk aspecten door één toezichthouder te laten controleren. 16

20 Blijf vooral goed doen wat de gemeente al goed doet! 17

21 Bestuurlijke reactie Het college van Heusden heeft met instemming kennis genomen van het feit dat het onderzoek van de Rekenkamercommissie Heusden een goed resultaat laat zien. Dit geldt des te meer aangezien er eerder bestuurlijke keuzes zijn gemaakt om inzake de handhaving een weliswaar redelijk, doch ook beperkt, ambitieniveau te verwezenlijken. De gemeente, zo luidt de conclusie nu, doet het over het algemeen goed. Dit sluit aan op de positieve resultaten van het onderzoek dat de provincie in 2008 deed naar de uitvoering van de handhavingstaken door onze gemeente. Daarbij valt het actieve communicatiebeleid opnieuw op. Niettemin kan het altijd beter. Dat is ook sowieso het geval in het licht van de eerder gemaakte keuzes inzake de gemeentelijke ambitie. Tegen die achtergrond heeft het college dan ook goed gekeken naar de aanbevelingen die zijn gedaan. Verder is gekeken naar de feitenrapportage die in het eindrapport onder 6.2 is opgenomen en die mede een basis vormt voor de aanbevelingen. De feitenrapportage geeft een behoorlijk overzicht. Op de inhoud wenst het college nog wel enkele kanttekeningen te maken: - op blz. 29 wordt gesteld dat de wijkatlas en de sociale index middelen zijn om het effect van de communicatieactiviteiten te meten. Tijdens de aangehaalde interviews hebben de betrokken collegeleden aangegeven dat zij hier anders over denken. Dit is niet in de rapportage vermeld. Hierna, onder de aanbevelingen, wordt hierop nader ingegaan; - op blz. 32 wordt gesteld dat de geïnterviewde leden van het college hebben aangegeven meer behoefte te hebben aan stelselmatige informatie over de voortgang van de uitvoering van het programma als geheel. Dit is niet de beleving van de betrokken collegeleden. Er is gezegd dat afwijkingen van het plan besproken worden. Het tweewekelijkse portefeuillehoudersoverleg gaat over deze afwijkingen van het beleid en de complexe casuïstiek. Het college is het platform voor evaluatie en beleid, dat wel wordt voorbesproken en bediscussieerd in het portefeuillehoudersoverleg. - in het rapport wordt gesteld dat er sprake is van 14 formatieplaatsen in het team Handhaving. Hier wordt aanvullend over opgemerkt dat het team vorig jaar 16 medewerkers telde. Een aantal van hen werkt parttime en dit betekent dat de formatie 14,22 fte bedroeg. Met de vorming van de regionale brandweer is per 2011 een medewerker overgegaan waardoor de formatie met 1 fte is verminderd. Op de aanbevelingen gaat het college hierna puntsgewijs in. 1. Maak de gemeente Wabo-proof. Het gaat hierbij inderdaad nog om een beperkt aantal zaken waaraan deels ook al wordt gewerkt in de organisatie. Daarbij is het soms ook een kwestie van interpretatie in hoeverre aan de wettelijke eisen wordt voldaan. Het concreter, smart formuleren van doelstellingen en monitoren daarvan, is een aandachtspunt waaraan wordt gewerkt bij de uitvoering van concrete handhavingsprojecten. Zo is de laatste jaren een steeds duidelijker beeld ontstaan over het nalevingsgedrag c.q. het effect van uitgevoerde controles bij de 18

22 scholen, buurthuizen, sportkantines, de glastuinbouw en de kinderdagverblijven. Met de aanschaf en invoering van een nieuwe integrale softwareapplicatie voor vergunningverlening en handhaving wordt dit jaar qua monitoringsmogelijkheden weer een stap voorwaarts gezet. Volgend jaar bestaat bij de opstelling van het nieuwe beleidsplan integrale handhaving voor de komende periode vanaf 2013 de mogelijkheid om wijzigingen door te voeren. Overigens is effectmeting van handhaving iets dat niet alleen in Heusden maar in heel ons land nog in ontwikkeling is. Het is complexe materie waar op veel plaatsen mee wordt geworsteld. Waar we in Heusden hebben gekozen voor een beperkte ambitie lopen we hierin ook niet voorop en accepteren we dat niet alle effecten van onze handhavingsinspanningen nu meetbaar zijn. Er wordt bekeken op welke wijze een zichtbare borging van de personele capaciteit voor handhaving in de begroting kan worden gerealiseerd. Wat betreft het roulatiesysteem voor toezichthouders is het college van mening dat voldaan wordt aan de eisen en geen verdere verandering noodzakelijk is. Dit is ook in de feitenrapportage zo aangegeven. De bereikbaarheids- en beschikbaarheidsregeling voor buiten kantoortijden vormt een aandachtspunt. Voor milieu-incidenten is dit geregeld. Op dit moment geldt verder de afspraak met de politie dat deze de achtervang vormt voor dringende overlastmeldingen en klachten buiten kantoortijden. De politie heeft de mogelijkheid om de gemeente mee in te schakelen (via de beschikbare gsmnummers van het handhavingsteam). De behoefte hieraan blijkt in de praktijk tot nu toe gering te zijn. 2. Ben duidelijk in wat je wanneer wilt bereiken. De reactie op deze aanbeveling is hiervoor onder 1. al opgenomen. Rekening houdend met de gekozen ambitie kunnen veranderingen bij de opstelling van het nieuwe beleidsplan worden doorgevoerd. Desgewenst kan de ambitie uiteraard ook worden verhoogd met gelijktijdige facilitering van de daarvoor noodzakelijke extra middelen. 3. Beperk het aantal bestuurlijke interventies. Het college staat achter de nalevingsstrategie die het heeft vastgesteld. Het aantal bestuurlijke interventies is in de praktijk lager dan dat het onderzoek suggereert. De lijst met de keuze voor de onderzochte dossiers lijkt hier debet aan te zijn. Mits goed gemotiveerd, blijft een bestuurlijke interventie inderdaad mogelijk. Via de deregulering die momenteel gaande is op diverse beleidsvelden, wordt naar verwachting bereikt dat de behoefte om af te wijken van de nalevingsstrategie verder vermindert. 4. Continueer het actieve communicatiebeleid. Deze aanbeveling is vanzelfsprekend. De wijkatlas en de sociale index zijn echter geen geschikte middelen om de effecten van de communicatieactiviteiten te meten. Ze zijn voor een geheel ander doel opgesteld en zien slechts op een beperkt deel van de handhavingsactiviteiten. Bovendien hebben deze activiteiten niet de grootste prioriteit gekregen in het beleidsplan (en daarop gebaseerde uitvoeringsprogramma s). De aanbeveling om burgers en bedrijven te betrekken bij de opstelling van het beleid kan worden ingevuld bij de opstelling van het nieuwe beleidsplan. 19

23 5. Maak keuzes voor de wijze waarop integraliteit wordt geborgd. Uitgaande van de gekozen ambitie is er momenteel voldoende duidelijkheid over de integraliteit van controles via de uitvoeringsprogramma s en jaarverslagen. In een aantal projecten zijn controles op een integrale manier uitgevoerd (bijv. buurthuizen, sportkantines, industrieterreinen Heesbeen, Nassaulaan, Het Hoog en controles in de glastuinbouw). Afhankelijk van het soort project wordt gekeken welke mate van integraliteit mogelijk is. De laatste jaren worden de controles van de terrassen door de Boa s door hen ook gecombineerd met aspecten van de Drank- en Horecawet. De Boa s zijn ook ingezet bij controles in de bouw. Wanneer de gekozen ambitie en de daarmee samenhangende omstandigheden niet wijzigen, vindt het college het daarom ook niet noodzakelijk om nog een expliciete keuze te maken ten aanzien van de ambitie waar het gaat om de integraliteit van werken. In de aanbeveling wordt er verder voor gepleit om in het uitvoeringsprogramma voor elke taak de personele capaciteit vast te leggen. Dit gaat echter ver, zeker voor de taken met een lage prioriteit, en is vaak ook erg lastig omdat een aantal taken vraaggestuurd wordt uitgevoerd. Het is dan lastig te voorspellen hoeveel uren zo n taak zal gaan kosten. Gedurende het jaar wordt dit wel bijgehouden en zonodig wordt bijgestuurd. Dit geldt bijv. voor de afhandeling van meldingen en klachten, het uitvoeren van bouwcontroles, het optreden bij zich voordoende excessen of incidenten e.d. We hebben de afgelopen jaren wel steeds meer ervaringscijfers verzameld waardoor een steeds betere inschatting mogelijk wordt. We gaan door op deze weg. Uiteraard wordt aandacht besteed aan de opleidingen voor medewerkers. Zo is de komst van nieuwe regelgeving in de afgelopen jaren steeds goed voorbereid geweest via o.a. de noodzakelijke opleidingen. Van medewerkers wordt wel verwacht dat ze hierin zelf ook een actieve houding tonen door tijdig aan te geven als een opleiding noodzakelijk is. Tenslotte wordt nog het volgende opgemerkt. De aanbevelingen in het eindrapport hebben ook een relatie met de ontwikkelingen die landelijk gaande zijn omtrent de vorming van regionale uitvoeringsdiensten (Rud s). In samenhang daarmee zijn kwaliteitseisen ontwikkeld waaraan een handhavingsorganisatie c.q. de uitvoering van handhavingstaken moeten voldoen. Hiervoor is een zogenaamde zelfevaluatietool beschikbaar gekomen die we in de komende tijd ook in Heusden zullen gebruiken om te bezien of, en zo ja welke, maatregelen nodig zijn. Het is logisch om daarbij de aanbevelingen uit het eindrapport van de Rekenkamercommissie Heusden te betrekken. 20

24 Nawoord Allereerst danken wij het college voor de uitvoerige bestuurlijke reactie. Het betekent dat het college volop aandacht heeft voor het rekenkamerrapport en dat het college serieus werk maakt van het handhavingsbeleid. De opmerkingen over het feitenrapport hebben wij niet meer verwerkt in ons feitenrapport, daar wij alleen bij de technische reactie deze opmerkingen nog kunnen afstemmen en nader verwerken in het rapport. Wij zouden het dan ook in de toekomst op prijs stellen indien de reactie op het feitenrapport bij de technische reactie gegeven zou worden, zodat voorkomen kan worden dat op onjuiste feiten onze conclusies en aanbevelingen worden gestoeld. In deze situatie hebben de technische reacties op het feitenrapport gelukkig geen invloed op onze aanbevelingen. Wel hebben we rondom de conclusies over communicatie de opmerkingen gemaakt dat de wijkatlas en sociale index gebruikt kunnen worden. Wij zijn van mening dat het natuurlijk geen één op één instrument is om de effecten van handhaving te kunnen meten maar deze instrumenten geven mogelijk een indicatie, zeker indien resultaten tussen verschillende jaren worden vergeleken. Ten aanzien van de aanbevelingen geeft u vooral aan dat u aandacht heeft voor en op weg bent met de uitvoering van de aanbevelingen. Wij kunnen daarmee tevreden zijn omdat het altijd goed is om met de aanbevelingen in de lijn van de ontwikkeling van de gemeente te zitten. De rekenkamercommissie van Heusden is van mening dat de gemeente Heusden met haar handhavingbeleid op de goede weg zit en dat het hierdoor alleen nog maar beter kan worden. Namens de rekenkamercommissie Heusden, Drs. ing. A.M.A. van Drunen MSc. 21

25 6. Bijlagen 22

26 6.1 Normenkader Fase handhavingscyclus 1.Handhavingsbeleid 2. Handhavingsuitvoeringsprogramma 3. Organisatie en uitvoering Normenkader Aanwezigheid vastgesteld handhavingsbeleid met: doelstellingen, prioriteitenstelling, methodiek om doelstellingen te meten, handhavingsstrategie, toezichtstrategie, sanctiestrategie, gedoogstrategie en omgaan met overtredingen door eigen organisatie of andere overheidsorganen Uitwerking doelstellingen in gewenste outcome Evaluatie van het handhavingsbeleidsplan tweejaarlijks Afstemmen handhavingsbeleid met betrokken andere bestuursorganen en strafrechtelijke handhavingspartners Aanwezigheid (actuele)risico-analyse Bekendmaken beleid aan raad Aanwezigheid vastgesteld handhavingsuitvoeringsprogramma Activiteiten gebaseerd op prioriteiten en doelstellingen Nadrukkelijk aan de slag gaan met de categorie grote noodzaak en minder nadrukkelijk met categorie gemiddelde noodzaak. Afstemmen handhavingsuitvoeringsprogramma met andere betrokken bestuursorganen en strafrechtelijke handhavingspartners Borging van de benodigde financiële en personele middelen Bekendmaken programma aan raad Vastgelegde personeelsformatie ten behoeve van de handhaving Aanwezigheid roulatiesysteem Aanwezigheid bereikbaar- en beschikbaarheidsregeling buiten kantooruren Aanwezigheid systeem voor kwaliteitsborging en uitvoeren werkzaamheden volgens werkprocessen en protocollen Aanwezigheid functiescheiding tussen vergunningverlening en handhaving 23

27 4.Monitoring 5.Rapportage Afspraken interne afstemming handhaving en uitvoering volgens afspraken Uitvoering handhaving conform de hiervoor vastgestelde strategieën Communicatie inzetten ter voorkoming van overtredingen en bij de invoering van regels of handhaving daarvan Bij handhavingszaken in de categorie geringe noodzaak wordt alleen gereageerd n.a.v. klachten of op verzoeken om handhaving. Verzoeken om handhaving in de categorie geringe noodzaak niet juridisch afwerken. Excessen ongeacht de categorisering altijd oppakken Alle in gang zijnde illegale bouw direct stilleggen Bij een in gang gezet handhavingstraject alle stappen doorlopen tot dat overtreding is beëindigd Handhaving klantgericht uitvoeren: zo min mogelijk willekeur, afspraak is afspraak, handhaven met reden en integraal en één accountmanager bij samenhangende handhavingszaken Handhaafbaarheidstoets bij nieuw beleid of nieuwe regels (interne afstemming) Met behulp van geautomatiseerd systeem resultaten en voortgang bewaken van het uitvoeringsprogramma en de handhavingsdoelen. Registratie van de in het kader van de handhaving verkregen gegevens in een geautomatiseerd systeem Evalueren (eventueel bijstellen) en rapporteren over :de bereikte handhavingsdoelen, de uitvoering van de voorgenomen activiteiten uit het handhavingsuitvoeringsprogramma in verhouding tot de prioriteitstelling en de uitvoering van de afspraken met de externe handhavingspartners Bekendmaken rapportage en verslag aan de raad Rekenkamercommissie Heusden Onderzoek integrale handhaving 24

28 6.2 Feitenrapportage Fase handhavingscyclus 1.Handhavingsbeleid Normenkader Aanwezigheid vastgesteld handhavingsbeleid met: doelstellingen, prioriteitenstelling, methodiek om doelstellingen te meten, handhavingsstrategie, toezichtstrategie, sanctiestrategie, gedoogstrategie en omgaan met overtredingen door eigen organisatie of andere overheidsorganen Feitenrapportage Uit de data-analyse is gebleken dat in 2005 de raad het beleidsplan integrale handhaving heeft vastgesteld. In dit beleidsplan is de visie op handhaving, die de raad op 1 april 2003 heef vastgesteld, en de hierbij behorende uitgangspunten, opgenomen. In het beleid zijn de handhavingsthema s gegroepeerd in drie categorieën: categorie grote noodzaak,(brandveiligeid horeca en openbare gebouwen, milieuvergunningen risicovolle bedrijven, bouwvergunningen, woonwagenzaken, buitengebied, strijdigheid bestemmingsplannen, zwerfafval en dumpingen, illegale bouw,grote evenementen, illegaal grondgebruik, excessen op alle fronten), categorie gemiddelde noodzaak (sloop, milieuvergunning algemeen, Loonse en Drunense Duinen, Heusden vesting, openbare orde algemeen, brandveiligheid algemeen, bouwstoffenbesluit, horeca en honden) en categorie geringe noodzaak (bedrijven zonder milieuvergunning, bestaande bouw, vergunningvrije bouwwerken, kleine evenementen, natuur en openbaar groen, APV-vergunningen, milieumeldingen, verkeer en parkeren(m.u.v. parkeren in Heusden Vesting) en toerisme en recreatie). Per categorie-indeling zijn de doelen voor de handhavingsthema s opgenomen. Daarnaast zijn ook de activiteiten omschreven die nodig zijn om de doelen te realiseren. Aan de hand van de categorie-indeling is in het beleidsplan bepaald dat nadrukkelijk aan de slag wordt gegaan met de categorie grote noodzaak en wat minder nadrukkelijk met de categorie gemiddelde noodzaak. Voor wat betreft de categorie geringe noodzaak is bepaald dat voornamelijk alleen wordt gereageerd op klachten of verzoeken om handhaving en dat de reactie bestaat uit een toezichtbezoek en een poging om dit in het veld op te lossen en dat dit niet juridisch wordt afgehandeld (geen bestuursrechtelijk handhavingstraject volgen). Uit de interviews met de medewerkers is gebleken dat zij in de periode waarin Rekenkamercommissie Heusden Onderzoek integrale handhaving 25

29 het beleidsplan is opgesteld, nog niet werkzaam waren bij de gemeente. Niet duidelijk is welke medewerkers bij het opstellen van het beleidsplan betrokken zijn geweest. Het beleidsplan is binnen het team Handhaving in concept opgesteld en besproken met de betreffende portefeuillehouder en het college en later door de raad vastgesteld. Uit de data-analyse en de interviews met de medewerkers en de raad is gebleken dat burgers en bedrijven niet bij het opstellen van het handhavingsbeleid betrokken zijn geweest. Uit de data-analyse is gebleken dat in december 2008 de raad heeft besloten om het beleid uit voor de periode voort te zetten waarbij een aantal (nieuwe) aandachtspunten zijn benoemd en voorstellen zijn opgenomen. Het betreft meer projectmatig werken, loslaten van het buitengebied als apart handhavingsthema en de naamgeving van het thema Loonse en Drunense Duinen te wijzigen in Natuurgebieden, het regulier bouwtoezicht nader te regelen via het komende bouwkwaliteitsplan, experimenteren met de aanpak van verse, relatief makkelijk aan te pakken overtredingen en de ontwikkelingen inzake de handhaving van de horecasector de komende tijd te blijven volgen. Op verzoek van de raad is het thema Heusden Vesting in het handhavingsbeleid voor de periode ingedeeld in de categorie grote noodzaak in plaats van gemiddelde noodzaak Uit de data-analyse is gebleken dat de methodiek om doelstellingen te meten niet in het beleidsplan is omschreven. Tevens is gebleken dat een geautomatiseerd systeem ontbreekt om de mate waarin de doelstellingen worden bereikt te kunnen meten. Wel worden handhavingthema s gemeten met de wijkatlas die elke twee jaar geüpdate wordt en met de wetenschappelijke methode sociale index. De nalevingsstrategie is vastgesteld als bijlage 1 behorende bij het integrale beleidsplan In de nalevingsstrategie zijn de volgende strategieën opgenomen: de preventiestrategie, de handhavingsstrategie, de toezichtstrategie, de sanctiestrategie en de gedoogstrategie. Het optreden tegen overtredingen van de eigen organisatie of andere overheidsorganen is geregeld in de handhavingsstrategie. Recent ( september 2010)is er een nieuwe versie verschenen van de handhavingsstrategie Zo handhaven we in Brabant, die nog niet door het college is vastgesteld. Uit het interview met de medewerkers is 26 Rekenkamercommissie Heusden Onderzoek integrale handhaving

30 gebleken dat deze op korte termijn ter vaststelling van het college zal worden aangeboden. Uit de dossieronderzoeken is gebleken dat daar waar een handhavingstraject is ingezet, de stappen uit de handhavingsstrategie om te komen tot beëindiging van de overtreding in het merendeel van de gevallen (ongeveer 80%) wordt gevolgd. Afwijking is een gevolg van gemotiveerde bestuurlijke interventie. Tevens is uit het dossieronderzoek gebleken dat bij illegale bouw en strijd met het bestemmingsplan 1 maal impliciet is gedoogd en drie maal expliciet. Impliciet gedogen houdt in dat niet wordt opgetreden tegen een geconstateerde overtreding zonder dat hiervoor een schriftelijk besluit wordt genomen(wrakingsbrief of gedoogbeschikking). Expliciet gedogen houdt in de onderzochte gevallen in dat er weliswaar in een brief de overtreden situatie wordt toegestaan, maar dat hiervoor geen gemotiveerde schriftelijke gedoogbeschikking is afgegeven waarin de gebruikelijke rechtsbescherming staat vermeld. In drie van de vier gevallen werd gedoogd vanwege op komst zijnde nieuwe regelgeving of beleid. Daarnaast is uit de onderzochte dossiers gebleken dat toezicht heeft plaatsgevonden conform de toezicht- en sanctiestrategie. Binnen de aselect geselecteerde dossiers is niet gebleken van overtredingen door de gemeente zelf of door andere overheidsinstanties. Werkzaamheden voor kwaliteitsverbetering van de handhaving Uit de data-analyse is gebleken dat zowel in het uitvoeringsprogramma integrale handhaving als in het jaarverslag uitvoerig wordt omschreven welke werkzaamheden gepland zijn en uitgevoerd zijn ten behoeve van kwaliteitsverbetering en verbetering van de klantgerichtheid. Voor 2010 betreffen de geplande werkzaamheden: 1.regelmatige voorlichting en communicatie; 2.tijdige duidelijke beantwoording van brieven, telefoontjes en s van Rekenkamercommissie Heusden Onderzoek integrale handhaving 27

31 klanten; 3.verdere ontwikkeling integrale handhaving door het uitvoeren van projectmatige integrale controles; 4.proefdraaien met digitaal toezicht; 5.aanschaf van een nieuwe software applicatie; 6.opstellen bouwkwaliteitsplan. 7.vastleggen, verbeteren en beheer van processen en gegevensregistratie. Ad.1 Uit de data-analyse is gebleken dat er met regelmaat(bijna maandelijks) artikelen over handhaving worden geplaatst op de info pagina van de gemeente in het huis-aan- huis blad De Scherper. Ad.2 Uit het dossieronderzoek is gebleken dat brieven schriftelijk, tijdig en duidelijk beantwoord worden. Ad.3 Uit de data-analyse en het dossieronderzoek is gebleken dat er projectmatig integrale controles plaatsvinden waarbij integrale checklijsten worden gebruikt (bijvoorbeeld horeca-controles en controles bedrijventerrein Heesbeen). Ad.4 Is niet onderzocht (proef nog niet afgerond). Ad.5. In 2011 gaat er gewerkt worden met Squit XO voor zowel vergunningverlening als handhaving ten behoeve van registratie, planning en monitoring. Ad.6 De voorbereidende werkzaamheden voor het bouwkwaliteitsplan lopen. Het plan wordt op korte termijn opgesteld. Ad.7 Momenteel wordt er met twee archiefsystemen gewerkt. Het oude systeem (analoog) en het nieuwe systeem Share point (digitale dossiers). Daarnaast wordt geregistreerd in verschillende, aparte softwareapplicaties (Wave voor bouwen, Stramis voor milieu en Excel voor brandveiligheid, APV/Bijzondere wetten). Uit de interviews met de medewerkers is gebleken dat het registreren administratief veel werk vergt van de medewerkers van het team Handhaving. De administratieve werkzaamheden gaan ten koste van het reguliere handhavingswerk waardoor er minder tijd over is voor de uitvoering. Voorheen werd een deel van de administratieve werkzaamheden door de postkamer uitgevoerd. Rekenkamercommissie Heusden Onderzoek integrale handhaving 28

32 Uit de interviews met de medewerkers is gebleken dat de doorvertaling van het handhavingsprogramma naar persoonlijke werkplanningen plaats vindt middels een RGA/POP-gesprek (resultaatgerichte afspraken en persoonlijke ontwikkeling zijn hierin de gespreksonderwerpen) dat aan het begin van ieder kalenderjaar wordt besproken en vastgesteld. Daarnaast is gebleken dat er geen specifiek opleidingsplan is voor het team Handhaving. De opleidingsbehoeften worden met name geïnventariseerd en gefaciliteerd via de RGA/POP-gesprekken. Medewerkers hebben tijdens de interviews aangegeven dat ze wel spanning ervaren tussen de dagelijkse werkzaamheden enerzijds en de noodzaak om hun kennis op het vakgebied op orde te houden anderzijds. Evaluatie van het handhavingsbeleidsplan tweejaarlijks Afstemmen handhavingsbeleid met betrokken andere bestuursorganen en strafrechtelijke handhavingspartners (minimum eis uit de Wabo is het toesturen van het beleid aan de bestuursorganen en strafrechtelijke handhavingspartners) Aanwezigheid (actuele)risicoanalyse Uit de data-analyse en de interviews met de medewerkers is gebleken dat er in 2007 een evaluatie heeft plaatsgevonden van het beleidsplan In april 2007 is, als stap naar de evaluatie, de raad middels een presentatie geïnformeerd over de totstandkoming en de inhoud van het beleidsplan Op verzoek van de raad is vervolgens een eenvoudige tussentijdse evaluatie opgesteld over de ervaringen in de afgelopen jaren met de uitvoering van het beleidsplan Deze is besproken in de raad op 27 november Deze bijeenkomst met de raad is ook benut voor een bestuurlijke discussie over de inhoud en het doen van richtinggevende uitspraken inzake de inhoud en wijze van totstandkoming van het nieuwe beleidsplan voor de periode Uit de data-analyse en de interviews met de medewerkers en de externe handhavingspartners (politie, provincie en Waterschap) is gebleken dat het vastgestelde handhavingsbeleid is toegezonden aan de externe handhavingspartners. Uit de data-analyse is gebleken dat voor het beleidsplan in 2004 een risicoanalyse is uitgevoerd voor alle beleidsvelden die momenteel vallen onder Rekenkamercommissie Heusden Onderzoek integrale handhaving 29

33 de werking van de Wabo (bouwen, ro, milieu, brandveiligheid en APV). Hierin zijn ook de onderwerpen meegenomen die uit het klanttevredenheidsonderzoek in 2001 zijn gekomen zoals het thema honden en openbare orde algemeen (hangjongeren, vandalisme, graffiti en drugs). De uitkomst van de risicoanalyse is aan de commissie ABZ voorgelegd in een opiniërende vergadering waarin de prioriteiten voor handhaving zijn besproken en op verzoek van de raad zijn deze bijgesteld. De prioriteiten die hieruit voort gekomen zijn, zijn vervolgens vertaald in een categorisering van thema s in de categorie grote noodzaak, categorie gemiddelde noodzaak en categorie geringe noodzaak, zoals hierboven reeds aangegeven, en in het handhavingsbeleidsplan opgenomen. Uit de data-analyse en het interview met de medewerkers is gebleken dat het college heeft besloten om voor het beleidsplan voor de periode geen nieuwe risicoanalyse uit te voeren. Als reden hiervan wordt aangegeven dat een nieuwe risicoanalyse onder de huidige omstandigheden geen toegevoegde waarde heeft. De huidige omstandigheden bestaan eruit dat bij ongewijzigde prioriteiten geen ruimte bestaat voor nieuwe taken of intensivering van bestaande taken, er maar zeer beperkte ruimte is om te schuiven met prioriteiten (alleen op het gebied van ruimtelijke ordening en APV mogelijk)en er een heroriëntatie op het bouwtoezicht noodzakelijk is. Daarnaast wordt verwacht dat de uitkomsten van de risicoanalyse niet of nauwelijks veranderd is in de afgelopen tijd. Dit is een aanname. Van onderzoek hiernaar is niet gebleken. In het raadsvoorstel tot vaststelling van het beleidsplan voor de periode is de raad geïnformeerd over het feit dat geen nieuwe risicoanalyse is uitgevoerd. Bekendmaken beleid aan raad Uit de data-analyse is gebleken dat de raad zowel het integrale handhavingsbeleidsplan als het integrale handhavingsbeleidsplan heeft vastgesteld. 2. Handhavingsuitvoerin gsprogramma Aanwezigheid vastgesteld handhavingsuitvoeringsprogramma Gebleken is dat er jaarlijks een handhavingsuitvoeringsprogramma wordt vastgesteld door het college. Het programma wordt in concept opgesteld door medewerkers van het team handhaving en vervolgens besproken met het hele Rekenkamercommissie Heusden Onderzoek integrale handhaving 30

34 Activiteiten gebaseerd op prioriteiten en doelstellingen Nadrukkelijk aan de slag gaan met de categorie grote noodzaak en minder nadrukkelijk met categorie gemiddelde noodzaak. team Handhaving. Daarnaast wordt het conceptprogramma ook breed in de organisatie (o.a. bij de teams milieu, bodem/afval, frontoffice etc.)uitgezet en besproken. Uit de data-analyse en de interviews met de medewerkers is gebleken dat de prioriteiten en doelstellingen uit het programma zijn gebaseerd op het beleidsplan. De thema s uit het beleidsplan, gebaseerd op de risicoanalyse, komen terug in het programma en zijn doorvertaald naar concrete activiteiten. Uit het programma blijkt dat uitdrukkelijk aan de slag wordt gegaan met activiteiten uit de categorie grote noodzaak en minder uitdrukkelijk met activiteiten uit de categorie gemiddelde noodzaak. Het programma wordt opgesteld op basis van ervaringscijfers, actuele ontwikkelingen, de prioriteiten uit de risicoanalyse zoals opgenomen in het beleidsplan en de bestaande personele capaciteit. Uit de data-analyse en het dossieronderzoek is gebleken dat nadrukkelijk aan de slag wordt gegaan met controles uit de categorie grote noodzaak zoals illegale bouw en brandveiligheid maar dat daarnaast ook nadrukkelijk wordt gecontroleerd op overtredingen uit de categorie gemiddelde noodzaak zoals drank- en horecavergunning/kansspelen en sloopwerken. In het raadsvoorstel ter vaststelling van het integrale handhavingsbeleid is aangegeven dat het horeca-project zo n 400 { 500 uur per jaar aan inzet kost (0,4 Fte). Afstemmen handhavingsuitvoeringsprogramma met andere betrokken bestuursorganen en strafrechtelijke handhavingspartners Uit de data-analyse en de interviews is gebleken dat het handhavingsprogramma wordt toegezonden aan de externe handhavingspartners (provincie, politie en Waterschap). Zowel de politie, het Waterschap als de provincie hebben aangegeven dat met de gemeente Heusden overleg plaats vindt over het op te stellen handhavingsprogramma. Daarnaast is door de politie aangegeven dat het uitvoeringsprogramma integrale veiligheid van de gemeente Heusden in 2011 leidend wordt voor de uitvoeringsplannen van de politie. Uit de interviews met de externe handhavingspartners is gebleken dat zij zeer tevreden zijn over de samenwerking met het team Handhaving van de gemeente Heusden. De provincie is in haar rol als regisseur van de handhaving ook zeer tevreden over de uitvoering van de handhaving door de gemeente Heusden. Heusden wordt door de externe handhavingspartners bestempeld als een Rekenkamercommissie Heusden Onderzoek integrale handhaving 31

35 3. Organisatie en uitvoering Borging van de benodigde financiële en personele middelen in de begroting Bekendmaken programma aan raad Vastgelegde personeelsformatie ten behoeve van de handhaving actieve gemeente. Volgens de externe handhavingspartners is de gemeente Heusden coöperatief en actief betrokken bij de handhavingssamenwerking en neemt zij actief deel aan de regionale en lokale handhavingsoverleggen. Uit de ter beschikking gestelde informatie is niet gebleken dat de personele en financiële capaciteit die nodig is om het integrale handhavingsprogramma uit te voeren zichtbaar is geborgd in de gemeentebegroting. Het handhavingsprogramma wordt jaarlijks vastgesteld door het college en bekend gemaakt aan de raad. Uit de data-analyse en de interviews met de medewerkers is gebleken dat in Heusden de uitvoering van wettelijke handhavingstaken die onder de Wabo vallen (en daarnaast nog een aantal andere wettelijke taken) in één handhavingsteam zijn samengevoegd. Uit de data-analyse en de interviews met de medewerkers is gebleken dat sinds 2005 het team Handhaving is uitgebreid. In 2009 heeft nog eens een uitbreiding plaatsgevonden met 2 medewerkers. Het team bestaat nu uit 14 fte. In 2003, toen het projectteam Handhaving van start ging, was dat 5 fte. In 2010 is één medewerker van het team Handhaving voor 2 dagen in de week onttrokken aan het team Handhaving om ingezet te worden als Wabocoördinator. De inzet als Wabo-coordinator heeft betrekking gehad op het vergunningverleningsproces en niet op de handhaving. Deze situatie was tijdelijk en gold alleen voor Aanwezigheid roulatiesysteem Uit de data-analyse en de interviews met de medewerkers is gebleken dat voor milieu gewerkt wordt met een roulatiesysteem en dat de toezichthouders milieu om de vijf jaar (in 2011 voor het eerst ) gaan rouleren m.b.t. te controleren inrichtingen. De toezichthouders bouwen en ruimtelijke ordening zijn in een rayon ingedeeld. Na de komst van een nieuwe medewerker in 2008 is er van rayon gewisseld. De noodzaak is hier echter minder groot vanwege het feit dat het gaat om kortstondige projecten en er derhalve geen vaste handhavingsrelatie kan ontstaan. Voor het taakveld APV is hieraan een zelfde motivatie gekoppeld; de opsporingsambtenaren bestrijken het totale gebied van de gemeente en hebben geen rayonindeling. Rekenkamercommissie Heusden Onderzoek integrale handhaving 32

36 Aanwezigheid bereikbaarheids- en beschikbaarheidsregeling buiten kantooruren Aanwezigheid systeem voor kwaliteitsborging en uitvoeren werkzaamheden volgens werkprocessen en protocollen Uit de interviews met de medewerkers is gebleken dat er een beschikbaarheidsregeling is voor milieu-incidenten (mede in het kader van het gemeentelijke rampenplan) en niet voor de overige beleidsvelden van de Wabo (bouwen, ro en APV). Het betreft geen piketdienst, en men is niet verplicht om stand-by te zijn. Verder biedt het team Handhaving in klachtensituaties die zich hiervoor lenen een tijdelijke telefonische bereikbaarheid buiten kantooruren (=maatwerk in overleg met de klager). Ook dit betreft geen piketdienst. Uit de data-analyse is gebleken dat alle handhavingsstappen zijn beschreven en dat wordt gewerkt met standaardbrieven. De bewaking van de stappen gebeurt door de teammanager Handhaving. Uit de data-analyse en het dossieronderzoek is gebleken dat de gemeente beschikt over alle op grond van de Wabo benodigde interne protocollen, regelingen en werkprocessen met uitzondering van het protocol en werkinstructie voor de integrale controle. Bij de uitvoering van het dossieronderzoek is getoetst of er wordt gewerkt conform de protocollen uitvoeren van een controle en uitvoeren van een hercontrole, behandelen van een klacht en toepassen gedoogstrategie. Hieruit is gebleken dat de controles zijn uitgevoerd conform de werkinstructie uitvoeren van een controle en uitvoeren van een hercontrole en dat klachten zijn behandeld conform de werkinstructie behandelen van een klacht. Daarnaast is uit het dossieronderzoek gebleken dat in die gevallen waarin wordt gedoogd, niet het protocol toepassen gedoogstrategie is gevolgd. Aanwezigheid functiescheiding tussen vergunningverlening en handhaving Afspraken interne afstemming handhaving en uitvoering volgens afspraken Uit de data-analyse en de interviews is gebleken dat er door het instellen van het handhavingsteam is bewerkstelligd dat er een strikte functiescheiding is doorgevoerd tussen vergunningverlening en handhaving. Vergunningverlening en handhaving zijn niet verenigd in één persoon. In het beleidsplan is aangegeven op welke wijze interne afstemming tussen het team Handhaving en de beleidsmakers en vergunningverleners dient plaats te vinden. Uit de interviews met de medewerkers is gebleken dat de medewerkers van deze afspraken op de hoogte zijn en hier uitvoering aan geven Rekenkamercommissie Heusden Onderzoek integrale handhaving 33

37 door deel te nemen aan de hiervoor in het leven geroepen overlegvormen. Daarnaast is uit de data-analyse gebleken dat het team Handhaving door de vergunningverleners en beleidsmakers betrokken wordt bij het opstellen van nieuw beleid, nieuwe bestemmingsplannen en bij de legalisatietoetsen. Tevens is uit de interviews met de medewerkers gebleken dat door het team Handhaving samen met de vergunningverleners en beleidsmakers momenteel nadere afspraken gemaakt worden over de rolverdeling bij het uitvoeren van een legalisatietoets. Uitvoering handhaving conform de hiervoor vastgestelde strategieën Uit de interviews met de externe partners en uit het dossieronderzoek is gebleken dat het team handhaving voor de handhaving van overtredingen afhankelijk is van de snelheid waarmee de medewerkers van het team Leefomgeving (o.a. opstellen van beleid en vergunningverlening) nieuw beleid opstellen dan wel bestaand beleid aanpassen. Uit de onderzochte dossiers is gebleken dat in de vier geconstateerde gedooggevallen, niet middels een gedoogbeschikking overeenkomstig de vastgestelde strategie wordt gedoogd. Communicatie inzetten ter voorkoming van overtredingen en bij de invoering van regels of handhaving daarvan Bij handhavingszaken in de categorie Uit de data-analyse en de interviews met de medewerkers, college en de raadsleden is gebleken dat de gemeente een actief communicatiebeleid voert. Bedrijven waaronder horeca, vuurwerkbedrijven en tuinbouwbedrijven worden jaarlijks door de gemeente schriftelijk geïnformeerd over de eisen die de regelgeving aan hun bedrijf stelt. Daarnaast wordt communicatie ingezet rondom de start van projecten. De bedrijven worden van te voren geïnformeerd over de controle en ontvangen de (integrale)checklist. Ook over nieuwe regelgeving, beleid, het uitvoeringsprogramma, tussentijdse resultaten en aandachtspunten en het jaarverslag wordt gecommuniceerd via de informatiepagina in het gemeentelijke huis aan huis blad. Daarnaast worden regelmatig (zeswekelijks) themagerichte artikelen gepubliceerd. Uit het onderzoek is niet gebleken dat het effect van de communicatieactiviteiten wordt gemeten. Met de wijkatlas en de sociale index zijn daartoe middelen aanwezig maar tijdens het interview met de leden van het college is aangegeven dat deze instrumenten daarvoor niet expliciet worden gebruikt. Uit dossieronderzoek en de interviews met de medewerkers is gebleken dat de Rekenkamercommissie Heusden Onderzoek integrale handhaving 34

38 geringe noodzaak alleen reageren n.a.v. klachten of op verzoeken om handhaving. Verzoeken om handhaving in de categorie grote noodzaak juridisch afhandelen en in de categorie geringe noodzaak niet juridisch afhandelen. Excessen ongeacht de categorisering altijd oppakken Alle in gang zijnde illegale bouw direct stilleggen Bij een in gang gezet handhavingstraject alle stappen doorlopen tot dat overtreding is beëindigd Handhaving klantgericht uitvoeren: zo min mogelijk willekeur, afspraak is afspraak, handhaven met reden en integraal en één accountmanager bij samenhangende handhavingszaken gemeente niet actief controleert op overtredingen uit de categorie geringe noodzaak. Controles op overtredingen uit de categorie geringe noodzaak vinden alleen plaats bij klachten of naar aanleiding van handhavingsverzoeken. De klager of degene die het handhavingsverzoek heeft ingediend wordt schriftelijk geïnformeerd over de afhandeling hiervan. Klachten die licht geprioriteerd zijn (categorie geringe noodzaak) krijgen niet automatisch een vervolgaanpak en klachten uit de categorie grote noodzaak wel. Uit de interviews met de medewerkers en uit het dossieronderzoek is gebleken dat verzoeken om handhaving worden beoordeeld naar prioriteit. Indien het handhavingsverzoek betrekking heeft op een overtreding uit de categorie geringe noodzaak wordt er niet automatisch een juridisch gevolg gegeven aan de overtreding. Er vindt dan een afweging plaats (beschikbare tijd/capaciteit, complexiteit, te bereiken effect). Tegen een overtreding die is geconstateerd naar aanleiding van een handhavingsverzoek uit de categorie grote noodzaak (illegale bouw) wordt altijd een bestuursrechtelijk handhavingstraject gestart. Uit het dossieronderzoek en de interviews met de medewerkers is gebleken dat excessen, ongeacht de categorisering, opgepakt worden. Uit het dossieronderzoek en de interviews met de medewerkers is gebleken dat alle geconstateerde illegale bouw is stilgelegd onder last van een dwangsom. Uit het dossieronderzoek en de interviews met de medewerkers is gebleken dat illegale bouw (= categorie grote noodzaak)altijd stil wordt gelegd middels oplegging van een dwangsom. Daarnaast is uit het dossieronderzoek gebleken dat indien er een handhavingstraject is ingezet, ambtelijk, via mandaat, consequent alle handhavingsstappen worden genomen in de richting van de overtreder. In ca. 20% van de onderzochte dossiers is gebleken dat middels bestuurlijke interventie gemotiveerd daarvan wordt afgeweken. Uit de onderzochte dossiers is gebleken dat er ambtelijk consequent en met dezelfde dwangsombedragen voor soortgelijke overtredingen wordt opgetreden. In een drietal dossiers is gemotiveerd bestuurlijk geïntervenieerd. In 2 gevallen heeft dit geleid tot matiging van het opgelegde dwangsom bedrag en in alle drie de gevallen tot het besluit om niet verder te handhaven. Daarnaast is uit het dossieronderzoek gebleken dat er projectmatig integrale Rekenkamercommissie Heusden Onderzoek integrale handhaving 35

39 4.Monitoring Handhaafbaarheidstoets bij nieuw beleid of nieuwe regels Met behulp van geautomatiseerd systeem resultaten en voortgang bewaken van het uitvoeringsprogramma en de handhavingsdoelen. Registratie van de in het kader van de handhaving verkregen gegevens in een controles plaatsvinden waarbij op alle beleidsvelden van de Wabo gecontroleerd wordt (milieu, bouwen, ro en APV). Uit de data-analyse en de interviews met de medewerkers is gebleken dat in het uitvoeringsprogramma wordt aangegeven welke controles samen (met meerdere disciplines)worden uitgevoerd. Het betreft met name projectmatige controles, en bedrijven die nieuw gebouwd worden en bij de horeca. Uit het dossieronderzoek is gebleken dat er van de integrale controle 1 brief met constateringen wordt opgesteld. De werkwijze voor een integrale controle is nog niet schriftelijk vastgelegd. Uit de interviews met de medewerkers is gebleken dat er bij een samenhangende handhavingszaak één accountmanager wordt aangewezen die de handhaving in- en extern coördineert. Deze werkwijze is nog niet schriftelijk vastgelegd. Uit de data-analyse en de interviews met de medewerkers van het team Handhaving is gebleken dat er geregeld overleg plaats vindt met en advies wordt gegeven aan de collega s van vergunningverlening en beleid over nieuw op te stellen beleid, vergunningen en bestemmingsplannen. Gebleken is dat de gemeente qua monitoring nog niet zover is dat ze al beschikken over documenten die een betrouwbare relatie leggen tussen de handhavingsinspanningen en de effecten daarvan. Momenteel wordt de voortgang van het uitvoeringsprogramma driemaandelijks bewaakt naar aantallen controles en uren (per medewerker) en wordt in beeld gebracht welke acties al zijn en nog moeten worden uitgevoerd. De resultaten hiervan worden niet gekoppeld aan de planning en control cyclus (MARAP). Uit de data-analyse is gebleken dat in het jaarverslag al wel bij een aantal thema s kan worden aangegeven welk effect/resultaat de handhavingsacties (incl. communicatie) hebben gehad. Het betreft controles milieuvergunningen risicovolle bedrijven, controles op afvalcontainers, controles verplichte UOregistratie glastuinbouw en de controles binnen de kinderopvanginstellingen. Uit de interviews met de medewerkers is gebleken dat er op dit moment verschillende geautomatiseerde systemen voor registratie worden gebruikt. Rekenkamercommissie Heusden Onderzoek integrale handhaving 36

40 5.Rapportage geautomatiseerd systeem Evalueren (eventueel bijstellen) en rapporteren over :de bereikte handhavingsdoelen, de uitvoering van de voorgenomen activiteiten uit het handhavingsuitvoeringsprogramma in verhouding tot de prioriteitstelling en de uitvoering van de afspraken met de externe handhavingspartners Door het team Handhaving wordt gewerkt met Excel-lijsten. Daarnaast wordt voor bouwen gebruik gemaakt van het programma Wave, voor milieu met programma Stramis en worden handhavingszaken in Sharepoint ingevoerd. In 2011 gaat er gewerkt worden met één ondersteunend informatiesysteem voor zowel vergunningverlening als handhaving, Squit XO genaamd. In het integraal handhavingsjaarverslag 2009 is aangegeven dat verwacht wordt dat de invoering van dit nieuwe systeem tijdelijk een flink capaciteitsbeslag met zich zal brengen maar dat het de werkzaamheden daarna een stuk efficiënter zal maken. Uit de data-analyse en de interviews met de medewerkers, college en de raadsleden is gebleken dat jaarlijks een handhavingsverslag wordt opgesteld door het college en dat dit ter kennis wordt gebracht van de raad. Daarnaast is uit het interview met de medewerkers en het college gebleken dat de portefeuillehouders handhaving één maal in de twee weken door de teammanager Handhaving geïnformeerd wordt over de stand van zaken met betrekking tot de uitvoering van de handhaving en tijdens dit overleg ook afwegingen worden gemaakt met betrekking tot de te volgen aanpak bij geconstateerde overtredingen. Het verslag van dit overleg wordt vastgesteld door het college. De geïnterviewde leden van het college hebben aangegeven behoefte te hebben aan meer stelselmatige informatie met betrekking tot de voortgang van de uitvoering van het programma als geheel. Uit de data-analyse en de interviews met de medewerkers is gebleken dat het team Handhaving driemaandelijks bestuurlijke verantwoording aflegt over de in mandaat genomen handhavingsbesluiten. Uit de data-analyse is tevens gebleken dat er twee keer per jaar op de gemeentelijke pagina in het huis-aan-huis blad gecommuniceerd wordt over de behaalde handhavingsresultaten. Uit de data-analyse is gebleken dat in de bestuursrapportages niet wordt gerapporteerd over de stand van zaken met betrekking tot de uitvoering van de handhaving. Organisatiebreed is de lijn dat hierin grotere afwijkingen in het budget van de begroting worden opgenomen. Rekenkamercommissie Heusden Onderzoek integrale handhaving 37

41 Uit de data-analyse en de interviews met het college en de raadsleden is gebleken dat er in het jaarverslag wordt gerapporteerd over de uitgevoerde handhavingsactiviteiten maar dat deze voor de beleidsvelden bouwen, ruimtelijke ordening en APV niet vergeleken kunnen worden met de geplande activiteiten. De reden hiervan is dat in het handhavingsuitvoeringsprogramma geen aantallen te controleren objecten worden opgenomen. Bij het jaarverslag zit een overzicht naar hoeveelheid en soort klachten/meldingen. Verder is qua ro/bouwen een overzicht beschikbaar van zaken die vooralsnog niet zijn opgepakt vanwege prioritering. Uit de data-analyse en de interviews met de medewerkers is gebleken dat, overeenkomstig de wens van de raad, in 2009 intensiever gecontroleerd is op monumenten (met name in de vesting Heusden)en het bouwen zonder vergunning. Uit het jaarverslag is niet duidelijk herleidbaar in hoeverre de doelstellingen uit het uitvoeringsprogramma zijn behaald en of en zo ja welke doelstellingen bijstelling behoeven. Daarnaast wordt in het jaarverslag niet ingegaan op de samenwerking met de externe handhavingspartners bij de uitvoering van de handhaving. Uit de interviews met de medewerkers is gebleken dat bijstelling van de doelen plaats vindt in het jaarlijkse uitvoeringsprogramma integrale handhaving. Bekendmaken rapportage en verslag aan de raad Uit de data-analyse en de interviews met de medewerkers, college en de raadsleden is gebleken dat het jaarverslag integrale handhaving aan de raad bekend wordt gemaakt. Rekenkamercommissie Heusden Onderzoek integrale handhaving 38

42 6.3 Vragenlijst interviews Beleid Op welke wijze zijn de medewerkers betrokken geweest bij het opstellen van de risico-analyse en de prioritering van de handhavingsthema s? En bij het opstellen van het beleid? Op welke wijze zijn college en/of de raad betrokken geweest bij het opstellen van de risicoanalyse en de prioritering van de handhavingsthema s? En bij het opstellen van het beleid? Op welke wijze zijn de burgers en bedrijven betrokken geweest bij het opstellen van de risicoanalyse en de prioritering van de handhavingsthema s? En bij het opstellen van het beleid? Zijn de medewerkers bekend met de categorie-indeling van de handhavingsthema s (grote noodzaak, gemiddelde noodzaak en geringe noodzaak) en de per thema bijhorende doelstelling? Wordt er bij nieuw beleid of nieuwe regels intern en/of extern afstemming gezocht en wordt de handhaafbaarheid getoetst en zo ja hoe? (preventiestrategie) Hoe wordt communicatie ingezet bij de handhaving? Welke overwegingen liggen daaraan ten grondslag? Is er een communicatieplan en zo ja hoe is dit tot stand gekomen en wordt dit jaarlijks aangepast? Op welke wijze heeft het bekend maken van nieuwe regels daarin een plek gekregen? Zijn de medewerkers bekend met de toezichtstrategie voor milieu, bouw, brandveiligheid, APV, groen en gezamenlijk toezicht en zo ja vindt het toezicht conform deze strategie plaats? Zijn de medewerkers bekend met de sanctiestrategie (is bekend in welke gevallen bestuursdwang, in welke gevallen een dwangsom wordt opgelegd en wanneer het middel stillegging wordt gebruikt) en wordt deze in de praktijk ook toegepast? Vindt alvorens handhavend wordt opgetreden een legalisatietoets plaats en zo ja hoe wordt daaraan invulling gegeven? Zijn de medewerkers bekend met de vastgestelde handhavingsstrategie (categorie acuut gevaar, categorie I (minder spoed) en categorie II (geen spoed) en het hierin opgenomen stappenplan en wordt deze in de praktijk ook toegepast? Zijn de medewerkers bekend met de gedoogstrategie (wanneer gedoogbeschikking en wanneer wrakingsbrief)en wordt hier in de praktijk gebruik van gemaakt en zo ja in welke gevallen? Welke methodiek wordt gehanteerd om te bepalen of de doelstellingen uit het handhavingsbeleid worden bereikt? Zijn de medewerkers betrokken geweest bij de evaluatie van het beleidsplan en zo ja hoe? Zijn de burgers en bedrijven betrokken geweest bij de evaluatie van het beleidsplan en zo ja hoe? Zijn college en/of de raad betrokken geweest bij de evaluatie van het beleidsplan en zo ja hoe? Rekenkamercommissie Heusden Onderzoek integrale handhaving 39

43 Is er een nieuwe risicoanalyse uitgevoerd (of de oude geactualiseerd) bij het opstellen van het beleidsplan ? Zo nee, waarom niet? Is onderzocht of de risicoanalyse is gewijzigd in de afgelopen tijd en zo ja op welke wijze? Is het kwaliteitsplan bouwen inmiddels opgesteld en zo nee wat is daarvan de reden? Wat is de (beoogde) inhoud van het kwaliteitsplan bouwen? Hoe wordt omgegaan met overtredingen die zijn begaan door of in naam van de gemeente en andere overheidsinstanties? Uitvoeringsprogramma en organisatie Wordt er jaarlijks een handhavingsuitvoeringsprogramma opgesteld? Wordt dit (tenminste) vastgesteld door het college en bekend gemaakt aan de gemeenteraad? Wat is de werkwijze voor het opstellen van het handhavingsuitvoeringsprogramma? Op welke wijze krijgen de prioriteiten uit de risicoanalyse een plek in het handhavingsprogramma? Op welke wijze wordt er gewerkt met kengetallen, hoe komen deze tot stand en worden deze gemonitord? Wie (zowel internen als externen) zijn bij het opstellen van het uitvoeringsprogramma betrokken en op welke wijze? Worden de activiteiten uit het handhavingsprogramma doorvertaald naar persoonlijke werkplanningen? Hoe zien die er uit? Is bekend welke communicatiemiddelen bij welke acties ingezet moeten worden en wie draagt hier zorg voor? Op welke wijze vindt er intern (binnen het team handhaving zelf en tussen de verschillende afdelingen) en extern (handhavingspartners) afstemming plaats en waarover? Worden zoveel mogelijk aspecten in één bezoek meegenomen en zo ja bij welke controles? Verrichten meerdere toezichthouders tegelijk één controle en zo ja bij welke controles? Wordt bij een samenhangende handhavingszaak (waarbij meerdere disciplines betrokken zijn) één accountmanager aangewezen en zijn hier voorbeelden van te noemen? Zijn de werkprocessen voor(integraal) toezicht en handhaving vastgelegd en zo ja zijn de werknemers hiermee bekend? Wordt conform gewerkt? Wordt er in de voorbereiding en uitvoering van de handhavingstaken gehandeld op grond van vastgestelde protocollen (voor alle beleidsvelden van de Wabo)? Handelt uw organisatie op basis van protocollen voor communicatie, informatiebeheer en informatie-uitwisseling? Handelt uw organisatie op grond van een systematiek van interne kwaliteitsborging (beschrijving, toetsing en verbetering) van de wijze waarop de werkzaamheden beheerst kunnen worden uitgevoerd? Hoe ziet dat er uit? Hoe wordt dat systeem onderhouden? Welke acties zijn er ondernomen om te komen tot verbetering van het dossierbeheer? Op welke wijze is het handhavingsproces gedigitaliseerd? Op welke wijze wordt er gebruik gemaakt van checklisten en standaarddocumenten? Is er een bereikbaar- en beschikbaarheidsregeling voor buiten kantooruren (24/7) en hoe wordt hier uitvoering aan gegeven? Hoe heeft de organisatie zich de laatste 4 jaar ontwikkeld? 40 Rekenkamercommissie Heusden Onderzoek integrale handhaving

44 Hoeveel Fte is er wanneer bijgekomen en waar is deze op ingezet en waarom? Hoe is geborgd dat dezelfde ambtenaar niet voortdurend feitelijk wordt belast met het uitoefenen van toezicht op dezelfde inrichting (roulatiesysteem)? Hoe wordt er met klachten omgegaan? Hoe ziet de procedure van afhandeling er uit? Wordt er verschil gemaakt in de afhandeling van een klacht uit de categorie grote noodzaak en een klacht uit de categorie geringe noodzaak? Hoe wordt omgegaan met handhavingsverzoeken? Hoe ziet de procedure van afhandeling er uit? Worden alle ingezette handhavingstrajecten ook afgerond en zo nee waarom niet? Monitoring Beschikt uw organisatie over een geautomatiseerd systeem voor planning, programmering en voortgangsbewaking van de handhavingstaak en zo ja welk? Beschikt uw organisatie over een geautomatiseerd systeem voor registratie en monitoring van zowel inrichtinggebonden en de niet inrichtinggebonden handhavingstaken en zo ja welk? Hoe wordt de voortgang bewaakt van de uitvoering van het handhavingsuitvoeringsprogramma? Op welke wijze vindt tussentijdse bijsturing plaats? Hoe wordt de voortgang bewaakt van het bereiken van de doelen uit het handhavingsbeleidsplan? Op welke wijze wordt onderzocht welk effect het communicatiebeleid van de gemeente heeft op de burgers en bedrijven? Kan worden aangetoond welke acties van de gemeente resultaat hebben en waaruit dit resultaat bestaat?.. Rapportage Wordt er periodiek gerapporteerd aan het bestuur over het bereiken van de handhavingsdoelstellingen, de voorgenomen handhavingsactiviteiten en de afspraken met externe handhavingspartners en zo ja op welke wijze en hoe vaak per jaar? Aan welke (aanvullende) informatie heeft het gemeentebestuur behoefte? Wordt er jaarlijks geëvalueerd of de in het uitvoeringsprogramma opgenomen activiteiten zijn uitgevoerd en in hoeverre de activiteiten hebben bijgedragen aan het bereiken van de doelen? Wordt de rapportage en het verslag (tenminste) vastgesteld dor het college en bekend gemaakt aan de raad? Rekenkamercommissie Heusden Onderzoek integrale handhaving 41

45 6.4 Toetsing aan eisen Wabo en (concept) landelijke kwaliteitscriteria 42

46 Rekenkamercommissie Heusden Onderzoek integrale handhaving 43

47 Rekenkamercommissie Heusden Onderzoek integrale handhaving 44