Masterclass fiscale vergroening. De praktijk Martijn Blom, CE Delft

Transcriptie

1 Masterclass fiscale vergroening De praktijk Martijn Blom, CE Delft

2 Martijn Blom, 14 oktober

3 Om eerste te zijn moet je ofwel snel zijn, vroeg vertrekken, of, bij een lange race, beschikken over uithoudingsvermogen Martijn Blom, 14 oktober

4 Inhoud presentatie 1. Waar staan we in Nederland met groene belastingen? Successen? 2. Uitgangspunten en randvoorwaarden voor vergroening 3. Vergroeningsagenda 4. Pakket aan opties 5. Conclusies EC-definitie groene belasting = een belasting waarvan de fysieke basis een meetbare impact heeft op milieu Energie, transport en vervuiling Martijn Blom, 14 oktober

5 Waar staan we nu?

6 Ontwikkeling groene belasting Martijn Blom, 14 oktober

7 Positie EU: NL in koplopergroep % groene belastingen Groene belastingen als % van de totale belastingopbrengst (incl. sociale premies), ,0 10,0 8,0 6,0 4,0 2,0 0,0 Martijn Blom, 14 oktober

8 ..in combinatie met relatief lage energiebelastingopbrengsten 10,0 9,0 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 Energiebelastingen als % van de totale belastingopbrengst (incl. sociale premies), 2011 Martijn Blom, 14 oktober

9 Elektriciteitsprijzen consumenten 2011 Nederland Martijn Blom, 14 oktober

10 Successen vergroening Nederland Fiscale en milieudoelen gaan heel goed samen Stabiele en brede belastinggrondslagen Beperkte prijselasticiteit van grondslag Desondanks aanzienlijke effecten op milieu Grijpen aan bij groot deel van het energiegebruik (itt bijv. EPC norm nieuwbouw) Ex-post evaluatie 2001 (SEO): effecten van EB Gas: -0,14 Elektra: - 0,4 Effect neemt toe met beschikbare alternatieven Synergie met andere instrumenten Beperkte uitvoeringskosten. Let op: Extra kosten ten opzichte reguliere belasting Energiebelasting goedkoper dan EU ETS Martijn Blom, 14 oktober

11 Effectiviteit (R)EB ten opzichte van andere instrumenten Martijn Blom, 14 oktober

12 Stabiliserende werking overheidsfinanciën groene belastingen - 0,8% = totaal groen -2,8% = totaal Martijn Blom, 14 oktober

13 Vergroeningsagenda

14 Uitgangspunten en randvoorwaarden Internaliseren van milieukosten Kosteneffectiviteit Bevordering innovatie Fiscale doelen Administratieve lasten Martijn Blom, 14 oktober

15 Hoofdlijn van vergroeningsagenda 1. Verbreed de EB, schaf fiscale subsidies af 2. Introduceer een nieuwe CO 2 -heffing als onderdeel van de belasting op energieproducten 3. Breid uit met nieuwe grondslagen Ruimte Hernieuwbare grondstoffen (hout, vlees, vis) 4. Stel Europese vergroeningsagenda op Martijn Blom, 14 oktober

16 (1) Verbreding EB Gas elekriciteit Typische gebruiker Schijf Huishoudens Schijf MKB, zakelijke dienstverleners Schijf MKB, overheid Schijf Industrie (vermoedelijk deel ETS) Schijf 5 (niet-zakelijk) Schijf 6 (zakelijk) 6 1 Niet-zakelijk 5 - Energiebedrijven, staal, aluminium (ETS) Martijn Blom, 14 oktober

17 (1) EB-druk is extreem scheef verdeeld Energiebelastingdruk industrie Aardolie-, steenkoolverwerkende ind. 27 Basismetaalindustrie 24 VV chemische producten 21 Papier(waren)- en karton(waren)ind. 26 Glas-, aardewerk-, cement-, kalkind. DA Voedings- en genotmiddelenindustrie 37 Voorbereiding tot recycling 1700a Textiel,kleding en lederindustrie 25 Rubber- en kunststofverwerkende DM Transportmiddelenindustrie DL Elektrische en optische 28 Metaalproductenindustrie 29 Machine- en apparatenindustrie 22 Uitgeverijen,drukkerijen,reproductie 20 Hout-,kurk-,rietwarenind,geen 36 Meubelind en overige industrie n.e.g Euro/GJ Martijn Blom, 14 oktober

18 (2) Breng tarieven meer in lijn met CO 2

19 Voorbeeld huidige situatie Accijnstarief per liter (2009) /ton Diesel 0, Rode diesel 0,25 80 Benzine 0, LPG 0,07 40 Biodiesel 0, Ethanol 0, Kerosine (internationaal) 0 0 Martijn Blom, 14 oktober

20 Tarief ( /100 Gevolgen van CO 2 -tarief van 20 /ton (budgetneutraal) Benzine Diesel Rode diesel Kerosine Bioethanol Biodiesel LPG Huidig tarief Tarief scenario 1 Martijn Blom, 14 oktober

21 (3) Nieuwe grondslagen Vleesheffing, ruimteheffing

22 Grote verschillen in milieudruk tussen eiwitten Effecten op klimaatemissies Tofu, gecertificeerde soja Gemengde vegetarische producten Tofu, ongecertificeerde soja Eieren Gevogelte Kaas Varkensvlees Lam Rund & Kalfs 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% hoge milieubijdrage gemiddelde milieubijdrage lage milieubijdrage Martijn Blom, 14 oktober

23 euro/kg Externe kosten van vleesconsumptie (NL) Consumentenprijs en externe kosten (2006) externe kosten prijs 0 varkensvlees rundvlees kip Martijn Blom, 14 oktober

24 Mogelijke vormgeving Een aparte consumentenheffing: Differentiatie naar milieueffecten Alleen binnenlandse consumptie Een heffing volgens de systematiek van de accijns: Differentiatie mogelijk Vroeg in de keten (slachterijen) EU harmonisatie Een verhoging van het BTW-tarief: Algemene verhoging van 6 naar 21% (m.u.v. plantaardig) Eenvoudige maatregel Op termijn: voorstel uniform BTW-tarief (19 of 21%) Martijn Blom, 14 oktober

25 Vergroeningspakketspakket

26 Vergroeningspakket Ter Haar : van 14 naar 20% 30,00 25,00 20,00 15,00 Kilometerprijs vracht 0,15/km (1 mld) Verbreding EB schijf 2 en 3 gelijk aan 1 (2,7 mld) Eerste schijf +50% (2,4 mld) 10,00 5,00 0,00 bestaande grondslagen nieuwe grondslagen huidige inkomsten groene belasting Verhogen EB afschaffen verlaagd BTW-tarief vlees Grondstoffenheffing Opbrengsten uit km-prijs vracht Brandstofaccijnzen Verbreden EB Ruimtebelasting Afschaffen accijnskorting rode diesel Martijn Blom, 14 oktober

27 Conclusies Fiscale doelen en milieudoelen gaan hand in hand Combinatie van milieuprikkels en stabiele groene grondslag Crisis slaat vooralsnog geen deuk in opbrengsten Tarieven doen nog geen pijn om energiegebruik fors te verminderen 14 -> 20% groene belasting mogelijk zonder fiscale gevolgen Europees: noodzaak tarieven in lijn te brengen met koolstofinhoud Nu: hoe viezer, hoe lager tarief Nederland: LPG en Diesel te goedkoop Houdbaarheid financiën voor verduurzaming Kt geen probleem Lt : decentrale energievoorziening, EV, energiebesparing Martijn Blom, 14 oktober

28 Tenslotte Martijn Blom, 14 oktober

29 Capita selecta: hulpsheets De praktijk CE Delft, Martijn Blom

30 Samenstelling groene belasting Groene belasting in Europa (2011) als % van totale belastingopbrengsten incl sociale premies (2011) 12,00 10,00 8,00 6,00 4,00 2,00 0,00 transport taxes pollution/resources Energy taxes Martijn Blom, 14 oktober

31 Opbouw van energieheffing voor Duitse consumenten Voor Duitsland gelden de volgende toeslagen: Energiebelasting (Öko-bzw. Stromsteuer): 2,05 WKK-heffing: 0,13 Hernieuwbare-energieheffing (EEG umlage): 5,28 Artikel 19 heffing: 0,33 (gesocialiseerd bedrag i.v.m. vrijstellingen hernieuwbare-energieheffing voor grootverbruikers) Wind op zee-heffing: 0,25 Dat telt op tot 8,01 cent, exclusief BTW, en er is geen teruggave. Met name de EEG umlage stijgt snel. Martijn Blom, 14 oktober

32 EU-Richtlijn (let op voorstel) Grondslag voor minimumtarieven te wijzigen Op energie-inhoud (Gigajoules) Op koolstofinhoud (kg CO 2 ) Gelijke en consistente behandeling Accijns niet meer in liters/kilogrammen maar in GJ Gelijk speelveld voor verschillende (motor)brandstoffen Klimaatneutrale brandstoffen: vrijstelling CO 2 Richtlijn is complementair aan EU ETS (spiegel) Voorkomen van dubbelingen Voor elektriciteit geen minimumtarief voor CO 2 (wel voor E) Minimumtarieven (E) verkeer stapsgewijs optrekken Martijn Blom, 14 oktober

33 EU-Richtlijn (let op voorstel) Grondslag voor minimumtarieven te wijzigen Op energie-inhoud (Gigajoules) Op koolstofinhoud (kg CO 2 ) Gelijke en consistente behandeling Accijns niet meer in liters/kilogrammen maar in GJ Gelijk speelveld voor verschillende (motor)brandstoffen Klimaatneutrale brandstoffen: vrijstelling CO 2 Richtlijn is complementair aan EU ETS (spiegel) Voorkomen van dubbelingen Voor elektriciteit geen minimumtarief voor CO 2 (wel voor E) Minimumtarieven (E) verkeer stapsgewijs optrekken Martijn Blom, 14 oktober

34 Sector Groene Opbrengsten (mld )* belastingmaatregel Verkeer Verhoging van de accijns 0,8 op alle motorbrandstoffen voor wegverkeer met 20% (inclusief CO 2 -component). Verhogen kilometerprijs 1,0 vracht van 0,024 naar 0,15. Industrie Verbreden van de 2,7 energiebelasting, waarbij tarief voor 2 e en 3 e schijf gelijk gesteld wordt aan (huidige) tarief voor 1 e schijf. Gebouwde Bovenop de verbreding van 2,4 omgeving de EB wordt een verhoging van het tarief voor de 1 e schijf ingevoerd van 50% (inclusief CO 2 -component). Een heffing op het 0,7 onttrekken van open ruimte van 16 per m 2. Landbouw Afschaffen EB-korting. - ** Afschaffen verlaagd 0,1 accijnstarief rode diesel. Grondstoffen en Een heffing op veevoeders PM*** natuurlijke hulpbronnen van 0,25 per kg. Afschaffen verlaagd BTWtarief 0,7 Vlees, zuivel en vis (van 19% naar 6%). Bestaande groene 19 belastingen Totaal Totale opbrengsten 27,3 Totale opbrengsten als % 20,1% totale belastingen Totale opbrengsten als % BBP 4,8% * De inschatting van de belastinginkomsten houdt rekening met het (beoogde) gedragseffect. ** Meegerekend onder EB-vebreding. *** Niet meegerekend vanwege noodzaak EU-coördinatie. Martijn Blom, 14 oktober

35 Ruimtebelasting NL

36 Ruimteheffing Het gebruik van ruimte is in Nederland niet belast Ruimtegebruik is economisch minst verstorende grondslagen Ruimte verhuist niet naar buitenland Meerdere doelstellingen Financierend Sturend Stimulerend om bouwen in open ruimte te verminderen Heffing> bestemmingswinsten in grondketen Eerder in 2001 onderwerp van studie IBO Hoge heffingen komen ten laste van grondexploitatie Groot bijeffect op sociale huur (minder renderend) Alleen gericht moeten zijn op financiering Martijn Blom, 14 oktober

37 Vliegbelasting NL

38 Vliegbelasting NL Ingevoerd 1 juli 2008 EUR 11,25 vluchten < 2500 km EUR 45 vluchten >2500 km Nultarief vanaf 1 juli 2009 Afschaffing 1 januari 2010 Mede vanwege opname luchtvaart in EU ETS Opbrengst EUR 300 miljoen per jaar Lage administratieve lasten voor overheid Plm 10% minder reizigers op Schiphol Samenloop met economische teruggang Maar groei reizigers op Eindhoven Martijn Blom, 14 oktober

39 Vliegbelasting andere landen VK: air passenger duty Sinds 1994 Verhoogd in 2010, 2012 en 2013 tot GBP per vlucht FR: Taxe de solidarité Sinds 2006, EUR 1 4 EI: Air Travel Tax Sinds 2009, EUR 3 DE: Luftverkehrabgabe Sinds 2011, EUR 7,50 42,18 AU: Flugabgabe Sinds 2011, EUR 8 32 Veel Europese landen hebben na 2009 vliegverkeerbelastingen ingevoerd of tarieven verhoogd Martijn Blom, 14 oktober

40 Vliegbelasting en EU ETS Een van de redenen voor afschaffing vliegbelasting was opname luchtvaart in EU ETS vanaf 2012 In november 2012 is handhaving op intercontinentale routes opgeschort Hierdoor valt 70% van de Nederlandse luchtvaartemissies niet meer onder EU ETS Navenant lagere opbrengst veiling ETS-rechten luchtvaart In 2013 heeft ICAO een resolutie aangenomen die restricties oplegt aan regionale klimaatmaatregelen Gevolgen voor EU ETS nog niet duidelijk Martijn Blom, 14 oktober

41 Kilometerheffing NL

42 Martijn Blom, 14 oktober

43 Ontwikkelingen kilometerbeprijzing Uitbreiding van kilometerbeprijzing vrachtwagens -> GPS-gebaseerd Duitsland Ook lichtere vrachtauto s Grotere delen van het verkeer België Frankrijk Denemarken Hongarije Nederland kan overwegen om Maut vrachtwagens in te voeren Nederland kan overwegen een pilot voor leaseauto s in te voeren auto (% wagenpark) Op dit moment geen marginale prikkel Martijn Blom, 14 oktober

44 Vleesbelasting en eiwitransitie

45 miljarden Euro's Externe kosten van vleesconsumptie (NL) Externe kosten en productiewaarde NL veehouderij in huidige consumptie advies 100 gram externe kosten Nederlandse externe kosten advies Toegevoegde waarde NL consumptie voedingscentrum (100 gram) veehouderij Martijn Blom, 14 oktober

46 transportbrandstof Staal Elektriciteit (huishoudelijk) Vlees Zuivel Organische chemie Aluminium Anorganische chemie Alcoholische drank Granen Klimaateffecten Nederlandse consumptie van energie & grondstoffen 140% 120% 100% accijnzen ETS & EB 80% ETS 60% 40% ETS 20% 0% Martijn Blom, 14 oktober

47 Vormgeving van een optimale heffing op vlees Martijn Blom, 14 oktober

48 Eiwitpuzzel: verschillende strategieën 1. Verduurzamen van (dierlijk) eiwitconsumptie Let op: buitenland/keten 2. Verminderen van (dierlijke) eiwitinname Een dag in de week geen vlees 3. Veranderen samenstelling vleespakket Meer kip, minder rund en varken 4. Vervangen vlees door vleesvervangers Belang van hybride vleesproducten en vleesarme maaltijdconcepten Martijn Blom, 14 oktober

49 Instrumenten in de eiwittransitie Martijn Blom, 14 oktober

50 Hoe kunnen deze strategieën het best gestimuleerd worden? First best: gedifferentieerde vleesheffing naar milieueffecten Prikkelt alle transitiestrategieën Sluit aan bij externe kosten Maximaal regulerend effect Praktische en juridische obstakels Second best: gedifferentieerde vleesheffing op basis van gemiddelde milieueffecten Kip, rund, varken, zuivel en eieren in aparte tarieven Vleesvervangers in nihil of verlaagd tarief Third best: niet-gedifferentieerde heffing Stimuleert slechts minder vlees en vleesvervangers Martijn Blom, 14 oktober