De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 1 en woensdag 2 september 2015

Transcriptie

1 De Wiershoeck- Kinderwerktuin, dinsdag 1 en woensdag 2 september 2015 Beste natuurliefhebber/- ster, Dinsdagmiddag was het heel aardig weer, maar s morgens viel het nogal tegen. Wat ook tegenviel was de oogst van die dag en daarom stapte ik de volgende dag weer op de fiets in de hoop op een beter resultaat. Ook toen stond er vrij veel wind, maar verder was het heel aardig weer. En ik kwam een paar leuke nieuwe onderwerpen tegen. Deze sprinkhaan (bruine sprinkhaan / tandradje) zat op een blad en er viel me iets bijzonders op. Hij kroop eerst op een grasstengel en stapte toen over op de door mij aangeboden stengel. Zo te zien heeft een liefhebber van sprinkhanen hem / haar behoorlijk bij de poot gehad. De rechter achterpoot is verdwenen. Deze nimfen van de groene stinkwants hebben een geweldige schutkleur en je ziet ze op struiken en ander groen gemakkelijk over het hoofd. Maar op een oranje bloem is de groene schutkleur iets minder effectief.

2 Dit gamma- uiltje zat onverstoorbaar op de zonnebloem. Meestal zijn gamma- uiltjes vrij snel verdwenen als ze worden benaderd, maar ik kon de bloem met enige moeite zo draaien dat de vlinder in het licht kwam. Blijkbaar was ik voorzichtig genoeg, want het uiltje bleef rustig zitten. De gamma- uil is een heel gewone trekvlinder uit het Middellandse Zeegebied, die zowel overdag als 's nachts vliegt. Hij is van half mei tot september in heel Nederland te zien. Overdag en in de avond vliegt hij, op zoek naar nectar. Hierbij is hij niet kieskeurig, maar snoept van vele bloemen- en plantensoorten. Na de zomer vertrekt hij weer naar warmere gebieden. De soort overwintert in zachte winters soms in Nederland als volgroeide rups of als pop. De rups van de witvlakvlinder (max. 35 mm) heeft een donkergrijs lichaam dat bedekt is met grijsachtig witte haarborstels, die op kleine wratjes staan ingeplant. Midden op de segmenten vier tot zeven staan opvallende bruine, gele of licht okerkleurige haarborstel. Op het eerste segment heeft de rups een paar naar voren wijzende borstels van lange zwarte gepluimde haren en op het elfde segment staat een identieke haarborstel, die naar achteren wijst. Over de rug lopen vier rijen vuilrode vlekken en over de zijkant loopt een gebroken witte lengtestreep over de spiracula (ademhalingsopeningen). De rups heeft een glimmend zwarte kop. De haren kunnen een jeukende uitslag veroorzaken. De rups (mei- september) komt algemeen voor in het hele land. De soort overwintert als ei in legsels van enkele honderden eieren op de buitenzijde van de lege, aan de waardplant vastgehechte cocon van het (vleugelloze) vrouwtje of op een nabij gelegen hek of muur.

3 De gewone vliegendoder (7-14 mm) heeft een slank en opvallend glanzend lichaam. Het eerste segment van het achterlijf is steelvormig, de achterlijfsegmenten 2-5 hebben een gele band, de band op segment 4 is onderbroken. Op het gezicht heeft deze graafwesp een (hoekige) gele U. In de periode juli- oktober komt de gewone vliegendoder vaak voor op zeer kleinschalige, open, zandige tot lemige plekken. Lokaal talrijk, ook in stedelijke gebieden. De soort is als één van de laatste graafwespen soms nog tot ver in oktober te vinden. Ze graaft een ongeveer 30 cm diep nest, bij voorkeur in een talud. De wesp jaagt op zogenaamde hogere vliegen, vooral van de familie Muscidae (echte vliegen). Net als de bijenwolf gebruikt ze haar prooien regelmatig voor de eigen suiker- en eiwitbehoefte. Daartoe worden ze gekneed en gemasseerd, totdat er vloeistof uit de zuigsnuit loopt en dat dan wordt opgelikt. Op onderstaande site staat een interessant verslag over de gewone vliegendoder: vliegendoder- vergrijpt- zich- aan.html Het zou me niet verbazen als deze hommel nog vochtig was van de regen die in de loop van de ochtend is gevallen. Aan natte haren blijft het stuifmeel zeker goed plakken.

4 Vroeger (eind 19 e eeuw) werd naast de gewone snuitvlieg ook regelmatig de rode snuitvlieg waargenomen. Aan het begin van de 20 e eeuw is de rode snuitvlieg bijna geheel verdwenen en nam de gewone snuitvlieg fors in aantal toe. De larve van de gewone snuitvlieg leeft o.a. in koeienvlaaien, en ze profiteerde duidelijk van het toenemen van onze veestapel. Andere soorten snuitvliegen leven waarschijnlijk ook in uitwerpselen van dieren, en mogelijk is de achteruitgang van het wildbestand destijds de directe oorzaak voor het verdwijnen van de rode snuitvlieg geweest. De soort is echter bezig met een comeback. Mogelijk is deze vlieg gebaat bij een kwakkeljaar, omdat uitwerpselen van dieren dan niet snel uitdrogen, en de larven daardoor hun levenscyclus kunnen volbrengen. De gewone snuitvlieg (foto) heeft een donker lijntje langs de zijrand van het achterlijf, de rode snuitvlieg heeft dat randje niet. Ook deze honingbij heeft ongewild aardig wat stuifmeel verzameld. Nadat ik deze foto had gemaakt heb ik de bij uit het web bevrijd. Dat waarschijnlijk tot ongenoegen van de spin. Even later zag ik hoe een kleine zweefvlieg in een ander web belandde. Voor ik ook maar iets kon doen had de spin de prooi al ingesponnen. Ik heb met verbazing naar die snelle actie gekeken.

5 Het mannetje van de terrasjeskommazweefvlieg (7-10 mm) heeft een overwegend bruine lichaamskleur met drie paar gele vlekken tot banden op het achterlijf, bij vrouwtjes (foto) zijn dit altijd drie paar komma- vormige vlekken. De vlekken lopen altijd tot over de zijnaad van het lijf, wat een onderscheid is met gelijkende soorten. Het borststuk is donkerder tot zwart, de clypeus (de voorzijde van de kop) is vrijwel geheel geel. De zweefvlieg is in Nederland te zien vanaf april tot november. Mannetjes zijn makkelijk te onderscheiden van de vrouwtjes, de ogen van de mannetjes raken elkaar op de bovenzijde van de kop terwijl er bij de vrouwtjes een duidelijke tussenruimte is. De ogen van deze soort zijn nooit voorzien van beharing, ook dit is een belangrijk verschil met veel gelijkende zweefvliegen. In ons land komen 9 soorten kommazweefvliegen voor. De volwassen andoornwants / andoornschildwants (midden) is duidelijk te herkennen en is 6,5 tot 7,5 mm lang. Hij wordt vooral op andoorn gevonden, maar zit ook wel op andere planten uit de lipbloemenfamilie. Zo zag ik op betonie enkele zwart- groene jonge wantsen. Waarschijnlijk heb ik in het verleden dit soort nimfen onterecht wel eens jonge groene stinkwantsen genoemd. Daar lijken ze in een bepaalde fase veel op, maar het zijn nimfen van de andoornwants. De nimfen zijn erg variabel van tekening en kleur. De nimfen rondom de imago zijn allemaal andoornwantsen. Er is ook nog een zwart- gele versie en die lijkt op de nimf van de dovenetelwants (in een bepaald stadium).

6 Op de door de zon opgewarmde brugleuning zat o.a. dit paartje dambordvliegen. De dambordvlieg is een van de grotere vliegen die we kennen in Nederland. Ze worden zo'n 1 tot 1,5 cm lang. De dambordvlieg is een grijs ogende vlieg. Het borststuk is zwart met grijze strepen. Het achterlijf is zwartgrijs geblokt en doet wel wat denken aan een dambord. De rode ogen zijn het enige wat de vlieg keur geeft. De dambordvlieg zoekt voedsel op bloemen die erg ruiken (nectar) of op uitwerpselen. De vrouwtjes zetten hun larven die in het lichaam al uit zijn gekomen af op rottend vlees of aas. De dambordvlieg komt voor in West- en Midden- Europa. Ze komen vooral voor in de omgeving van mensen. Je kunt ze tegenkomen van maart tot oktober. Deze slanke vlieg zat maar even op de paal, gelukkig lang genoeg om er een foto van te kunnen maken. Is het een houtsluipwesp? Is het een reuzensluipwesp? Ik weet het niet. Het is in ieder geval een vrouwtje, dat is te zien aan de lange legboor. In feite is wat we zien niet de legboor, maar de beschermhoes waarin de legboor is opgeborgen. Het vrouwtje van dit soort wespen bepaalt met haar voelsprieten waar larven van boktorren of andere kevers zitten. Daarna brengt ze haar legboor in stelling en boort ze een gaatje in het hout, waarna ze met de legboor op zoek gaat naar in het hout levende larven. Als ze een larve heeft gevonden dan wordt die verdoofd en daarna wordt er een eitje in afgezet. De sluipwesplarve ontwikkelt zich ten koste van de keverlarve, de sluipwesplarve zal de keverlarve van binnenuit opeten en daarna verpoppen. Na verloop van tijd komt er dan een nieuwe sluipwesp tevoorschijn.

7 De paardenbijter (56-64 mm) is de kleinste glazenmaker en vliegt in de nazomer vaak in groepjes rond. Ik had dinsdag al een mannetje gezien, maar woensdag zag ik twee mannetjes en een vrouwtje. Het achterlijf van de paardenbijter is donker en heeft een mozaïektekening van licht gekleurde vlekken. Zijkant borststuk donker, met twee gele banden, die aan de bovenkant vaak blauw getint zijn. Schouderstrepen bij beide geslachten gereduceerd tot korte streepjes. Op de rugzijde van achterlijfsegment 2 staat een grote gele spijkervormige figuur. De voorrandader van de vleugel is bruin. Mannetje: Ogen bruinblauw. Bovenzijde achterlijfsegmenten met twee vrijwel ronde blauwe vlekjes aan de achterrand. Vrouwtje: Ogen bruin met geel of groen. Achterlijfstekening met zowel gele als bruine vlekken, op de laatste paar segmenten alleen met gele vlekjes (dat geel moeten we volgens mij niet te letterlijk nemen). Het is een laat vliegende soort: van begin juli tot in november met de grootste aantallen in augustus en september. In het labyrint op de Kinderwerktuin zag ik dit paartje tweedoornwants. Gebruikelijk bedekken de vleugels / dekschilden het gehele achterlijf, op de foto is dat slechts bij één wants het geval. Ik neem dat de andere wants een vrouwtje is en dat in haar lichaam al een serie eitjes in ontwikkeling is. Voor het mannetje zit het leven er bijna op, mannetjes sterven in september (na de paring). De iets grotere vrouwtjes leven tot in november, ze moeten de eitjes nog afzetten. De eitjes worden afgezet in clusters van 20 tot 50 stuks. De soort overwintert als ei (soms als larve). Ongeveer half mei komt de volgende generatie uit het ei. De volwassen wants is 10 tot 13 mm lang, de kleur is tabaksbruin en de wants is geheel bedekt met zwarte spikkeltjes. De volwassen wants is te zien van juli tot oktober. Gelet op de zeer puntige schouders zou je denken dat de wants daaraan zijn naam dankt, dat is echter niet het geval. De wants schijnt aan de binnenkant van de voorste poten een paar kleine doorns te hebben. Groetjes, Luit