WERELDWIJDE GRONDWET VOOR INTERNET

Transcriptie

1 DOOR: CARINDA STRANGIO FOTO S: NIC.BR LUÍS VINHÃO / FERNANDO TORRE WERELDWIJDE GRONDWET VOOR INTERNET Brazilië bood eind april onderdak aan NET mundial. Een conferentie gericht op internet gover nance, ofwel het beheren van internet. Het resultaat kan gezien worden als een soort grondwet voor internet. Europarlementariër Neelie Kroes werkte mee aan de totstandkoming van het startdocument. I nternet bestaat ruim 25 jaar. Was het in het begin nog het domein van nerds, nu gebruikt iedereen het. En steeds vaker worden we geconfronteerd met cybercrime, spam en grootschalige surveillance. Kunnen we het internet met al zijn positieve verworvenheden behouden of moet het van overheidswege worden gereguleerd? Om dit soort kwesties te bespreken werd in 2005 in Tunesië, onder de vlag van de Verenigde Naties, een conferentie georganiseerd over de toekomst van het internet. Hieruit is het Internet Governance Forum (IGF) voortgekomen. Een jaarlijkse bijeenkomst waar private en publieke partijen met elkaar praten over het realiseren van een veilig, democratisch en stabiel internet. 10 EDITIE _PCA276 netmundial_v2.indd :53

2 REPORTAGE Grondwet voor internet De conferentie is zonder mandaat. Omdat de belangen van de deelnemende landen te uiteenlopend zijn, komen de deelnemers nooit tot een resolutie. Neelie Kroes: Er is geen land ter wereld, ongeacht zijn politieke of economische macht, dat op het gebied van internet geïsoleerd kan opereren. Het is van essentieel belang dat we naar een gemeenschappelijke visie werken over de toekomst van het internet, de beleidsterreinen waarop dat gebaseerd is en het globale beheer ervan. Dit betekent niet dat we allemaal dezelfde wetgeving zullen hebben, maar dat we in ieder geval een zekere mate van onderlinge toepasbaarheid waarborgen. DAADKRACHTIGE PRESIDENT De behoefte aan wereldwijd gedragen internetprincipes werd opeens urgent door de Snowden-affaire. Halverwege 2013 kwam Edward Snowden met onthullingen over grootschalige online spionageactiviteiten van de Amerikaanse inlichtingendienst NSA. Op het daaropvolgende Internet Governance Forum liep de discussie hoog op. Wie kon men eigenlijk nog vertrouwen en wat was de waarde van hetgeen op het IGF werd besproken? gewerkt via een multistakeholderprincipe: meerdere partijen mogen hun stem in de discussie laten horen. Volgens NETmundial hebben duizenden mensen een bijdrage geleverd. Kroes: In het debat bezette de EU stevig de middenpositie. We presenteerden een zinvolle aanpak voor toekomstig internetbeheer, waarvoor andere partijen ontvankelijk waren. Dit alles leidde tot een gezamenlijke slotverklaring met aanbevelingen op het gebied van vrijheid, toegankelijkheid, privacy en veiligheid. Een soort grondwet voor internet, de rechten van de online mens. Met basisprincipes waar iedereen zich aan moet houden. Van gebruiker tot internet serviceprovider, van overheid tot ontwikkelaar. De aanbevelingen zijn niet-bindend en gemaakt met het oog op consensus. Maar wat is de NETmundial heeft ons op het juiste spoor gezet De Braziliaanse president Dilma Rousseff, eveneens slachtoffer van de Amerikaanse afluisterpraktijken, kondigde daadkrachtig aan een conferentie te organiseren met als doel globale internetprincipes vast te stellen. Binnen zes maanden lag er een startdocument dat diende als basis voor discussie tijdens NETmundial. Het was samengesteld uit 180 bijdragen van partijen wereldwijd. Twee hiervan zijn ingebracht door Neelie Kroes, lid van het High Level comité van het NETmundial. Kroes wilde dat alle deelnemers zich vooraf bewust zouden zijn van de noodzaak tot concrete resultaten te komen. NIET-BINDENDE VERKLARING Tijdens de conferentie namen sprekers vanuit de overheid, technici en kennisorganisaties aan het debat deel. Ook konden mensen inbellen via dertig remote hubs over de hele wereld. Er werd waarde hiervan? Iedereen in Sao Paulo wist op voorhand dat de uitkomst niet-bindend zou zijn. Dat is de aard van een multistakeholderbijeenkomst. Volgens mij is de waarde van een politieke uitkomst niet of die al dan niet bindend is, maar of deze geloofwaardig, effectief en resultaat is van werkelijke consensus. Zodat alle partijen zich eraan kunnen committeren en implementatie ondersteunen. In Sao Paulo heb ik kunnen constateren dat de slotverklaring voortkomt uit goede wil bij alle betrokken partijen. Ik had graag gezien dat de afspraken nog wat concreter zouden zijn wat betreft milestones en data, alhoewel de toezeggingen die er zijn voor nu volstaan. Ze worden onderschreven door bijna alle relevante spelers uit verschillende sectoren. De werkelijke waarde van de uitkomsten van NETmundial zal moeten blijken uit de concrete maatregelen die deze partijen nemen. PC-ACTIVE _PCA276 netmundial_v2.indd :54

3 TOEKOMST VAN INTERNET EN EUROPA De slotverklaring moet de komende tijd geconcretiseerd worden en zal per land naar eigen inzicht ingevuld worden. Zo heeft Brazilië wetten aangenomen waarin netneutraliteit gegarandeerd wordt en grote Amerikaanse bedrijven als Facebook en Google worden verplicht om gegevens van Braziliaanse internetgebruikers te beschermen. Kroes vertelt welke stappen Europa concreet gaat ondernemen: Ik zal de komende maanden alle partijen blijven aansporen de vastgestelde maatregelen uit te voeren. We hebben nu een aantal duidelijke kwesties die aangepakt moeten worden om het internetbeheer te verstevigen en uit te werken. Kroes vervolgt dat de toezeggingen uit het NETmundial-slotdocument in lijn zijn met de prioriteiten van de Europese Commissie, die afgelopen februari zijn vastgesteld. De EU is erg actief op het gebied van internetbeheer en -beleid. Het Parlement en de Raad bespreken een aantal zeer relevante wetsvoorstellen van de Europese Commissie, zoals het Connected Continent-voorstel met regels over netneutraliteit (het uitgangspunt dat al het internetverkeer hetzelfde wordt behandeld). We werken aan het verstevigen van het IGF, zowel financieel als inhoudelijk. En binnenkort starten we met de ontwikkeling van het Global Internet Policy Observatory, een online databank met President Dilma Rousseff tijdens NETmundial-opening informatie over internetbeleid wereldwijd. We willen graag samen met andere stakeholders de good practices definiëren op het gebied van multistakeholderbeheer voor het internet. Per saldo moet dit een gezamenlijke inspanning zijn van de EU-instituties, de lidstaten en alle Europese stakeholders. TO DO-LIJST Terugkijkend concludeert Kroes dat het succes van NETmundial niet mogelijk was geweest zonder de voorafgaande acht edities van het Internet Governance Forum. Is de Euro parle mentariër tevreden met de uitkomst? Ik ben erg blij met het resultaat van de conferentie, inclusief de slotverklaring. Bovendien is er een to do-lijst vastgesteld, met daarop bijvoorbeeld verdere discussie over netneutraliteit. Ja, NETmundial heeft ons op het juiste spoor gezet. WAT KUN JE ZELF DOEN? Arda Gerkens, voormalig directeur HCC, was bij NETmundial aanwezig. Na negen jaar van discussie is er éindelijk een gezamenlijke verklaring. Maar het internet is van de gebruikers en zij zaten niet om de tafel in Brazilië. HCC was vanuit Nederland de enige consumentenorganisatie. Gelukkig is in het slotdocument de eindgebruiker teruggekomen als een aparte stakeholder. Mensen vinden heel terecht dat internet veilig moet zijn. Iedereen heeft zijn eigen verantwoordelijkheid, dus ook de internetgebruiker. Wat je zelf kunt doen, is zorgen voor goede anti-virussoftware. Daarmee draai je botnets de nek om. Zo zou enorm veel cybercrime opgelost worden in Nederland. Zorg voor je eigen computeromgeving en vergeet vooral je mobiel en tablet niet. 12 EDITIE _PCA276 netmundial_v2.indd :54

4 REPORTAGE Grondwet voor internet Erik Huizer Erik Huizer is hoogleraar internettoepassingen aan de Universiteit Utrecht en technisch directeur bij Surfnet. Ook is hij lid van het Internet Governance Strategy-panel van ICANN, de organisatie die zich bezighoudt met de uitgifte van domeinnamen en medeorganisator van NETmundial. Hoe vrij blijft Internet? Hoogleraar internet toepassingen Erik Huizer is verslaafd aan internet en innovatie en volgt de ontwikkelingen op de voet. Wat is voor Nederland het belang van NETmundial? De afspraken die zijn gemaakt tijdens de conferentie lijken een bestendiging van hoe internet nu al geregeld is. Erik vindt dat gegeven al opzienbarend: Dat betekent dat de meeste partijen ervan overtuigd zijn dat dit de juiste principes zijn. Het belangrijkste resultaat van NETmudial is de erkenning van het multistakeholderschap van internet governance. Overheden, commerciële partijen, individuele gebruikers en non-profitbedrijven kunnen allemaal een stem krijgen en met een zo laag mogelijke drempel meepraten. Samenwerking in dit model kan heel productief zijn. TELEURSTELLING Niet alle partijen zijn blij met de uitkomsten van NETmundial. Zo is er teleurstelling vanuit de mensenrechtenorganisaties, omdat zaken als netneutraliteit niet in de slotverklaring terecht zijn gekomen. Huizer erkent dat Nederland al veel verder is op dat gebied. Vanuit ons westerse perspectief gaat het verdrag absoluut niet ver genoeg, maar ik zie dit als salamitactiek. Eerst de grote principes en pas daarna de volgende laag invoeren. Als we in de slotverklaring netneutraliteit per se hadden willen opnemen, dan was er nooit consensus gekomen. Veel totalitaire regimes hebben tot veler verbazing ingestemd met het verdrag. Doorgaans bepalen zulke landen het internet sterk vanuit de overheid. Daarnaast zijn er landen die het internet helemaal vrij laten, zoals Nederland, en landen die beide doen, zoals Turkije dat een vrij internet propageert maar onlangs tijdelijk Twitter heeft afgesloten. Rusland, India en Cuba zijn de enige landen die niet met de slotverklaring akkoord zijn gegaan. TOEKOMST Erik Huizer maakt duidelijk dat nationale wetgeving moet aansluiten op de maatregelen, maar daarmee internet gover nance niet geregeld is. Internet governance gaat uit van hetzelfde subsidiariteitsbeginsel als de Europese Unie. Wat je niet centraal hoeft te regelen, moet je in een land regelen. DDoS-aanvallen (Distributed Denial of Service-aanvallen, ofwel cyberaanvallen) zul je nog steeds strafbaar moeten stellen in elk van de landen en dat is een taak van de overheid. Tegelijkertijd moet je maatregelen nemen om de aanvallen zoveel mogelijk te voorkomen. Dat is weer een taak van de internet service providers, de commer ciële bedrijven. Multistakeholderschap wil niet alleen maar zeggen dat je invloed krijgt, het wil ook zeggen dat je verplichtingen hebt. Rusland zal pas serieus genomen worden op het gebied van security, zowel door andere landen als door andere stakeholders, als ze zelf eindelijk eens wetgeving regelen tegen DDoSattacks. Deze komen bijna allemaal uit die regio, maar Rusland weigert daar zijn wetgeving op aan te passen. PC-ACTIVE _PCA276 netmundial_v2.indd :54

5 MAATSCHAPPELIJK PROCES Behalve regelgeving is het van belang dat een proces van bewustwording op gang komt. Er zijn maar weinig mensen vertrouwd met het begrip internet governance, laat staan de invulling ervan. Erik Huizer vertelt over een college dat hij gaf aan een groep internationale studenten over dit onderwerp. Echte interesse voor het onderwerp ontbrak, want het internet werkt immers toch altijd. Mijn reactie was: maar je wilt toch dat het blijft werken? Dat het open en toegankelijk blijft, dat je zonder toestemming een website kunt opzetten? En dat je kunt communiceren met iemand in Afrika zonder daar goedkeuring voor te vragen? Ja, dat vonden ze ridicuul, het feit dat ik dat suggereerde. Maar dat zijn wel de zaken die in het geding zijn. Hoe vrij, open en toegankelijk blijft dat internet? Belangrijkste uitkomsten NETmundial NETmundial (voluit Global Multistakeholder Meeting on the Future of Internet Governance) formuleerde een aantal uitgangspunten in de slotverklaring. - Vrijheid van meningsuiting - Respecteren van mensenrechten - Multistakeholderschap - Recht op privacy gewaarborgd - Vrijheid van en toegang tot informatie - Een wereldwijd netwerk - Open architectuur Lees het document op Kamp: Boodschap internationaal uitdragen Minister Kamp van Economische Zaken laat in een reactie weten dat de NETmundial-principes voor Nederland belangrijke zaken vast leggen, zoals vrijheid op het internet en het multi stakeholdermodel. Nederland past de principes die zijn afgesproken op NETmundial nu al zo goed als allemaal toe. Ze zijn verankerd in de wet of worden in de praktijk toegepast in de vorm van publiek-private samen werking. Het zijn waarden die we koesteren, en zaken die wij belangrijk vinden voor internet en het innoverend vermogen van de Nederlandse economie. We zullen de boodschap van de conferentie inter nationaal uit dragen en andere landen en partijen aansporen het gedachtegoed en de aanbevelingen in te brengen in internationale discussies en fora waar internet bestuur ter discussie staat. Dat zal onder andere zijn in VNverband tijdens de komende IGF in september en de ITU Plenipotentiary in oktober. Daarmee wordt ook tegenwicht geboden aan landen die in de VN meer staatscontrole over, of verregaande regulering van, het internet voor staan. 14 EDITIE _PCA276 netmundial_v2.indd :56