NEN1010:2015 MasterClass_Medische Ruimten

Transcriptie

1 NEN1010:2015 G.(Gerard) de Groot Consultant Innovatie & Ontwikkeling DISCLAIMER Bij het opstellen van deze hand-out is de uiterste zorg nagestreefd, maar fouten en/of onvolledigheden kunnen niet worden uitgesloten. Deze hand-out is complementair aan de bijbehorende presentatie. Om deze hand-out in een juiste context te kunnen plaatsen is het bijwonen van bijbehorende presentatie noodzakelijk. Locatie: Radboud UMC Nijmegen 1

2 AGENDA 18 FEBRUARI :15 Ontvangst met koffie/thee Radboud UMC NIJMEGEN, F.C. Donderslaan 2 08:30 Opening Pierre van Driel 08:35 DEEL 1 Algemeen Gerard de Groot 09:30 Korte pauze 09:40 DEEL 2 Hoofdstuk medisch gebruikte ruimten Gerard de Groot 10:40 Vragenronde Allen 10:55 Afronding Pierre van Driel 11:00 Einde DEEL 1 Algemeen Locatie: Radboud UMC Nijmegen 2

3 Van product leveren naar prestatie garanderen Detailbepalingen worden doelbepalingen INLEIDING Ingangsdatum Publicatie: 1 oktober 2015 Aanwijzing Bouwbesluit: 1 juli 2016 [voornemen Ministerie] Locatie: Radboud UMC Nijmegen 3

4 INLEIDING BOUWBESLUIT 2012 HOOFDSTUK 1 Artikel 1.3 ALGEMENE BEPALINGEN Gelijkwaardigheidsbepaling 1. Aan een in hoofdstuk 2 tot en met 7 gesteld voorschrift behoeft niet te worden voldaan indien het bouwwerk of het gebruik daarvan anders dan door toepassing van het desbetreffende voorschrift ten minste dezelfde mate van veiligheid, bescherming van de gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid en bescherming van het milieu biedt als is beoogd met de in die hoofdstukken gestelde voorschriften. 2. Een gelijkwaardige oplossing als bedoeld in het eerste lid wordt bij het gebruik van het bouwwerk in stand gehouden. INLEIDING BOUWBESLUIT 2012 CONCREET NEN1010:2015 vervangt NEN1010:2007+C1:2008 Minimaal gelijkwaardig Locatie: Radboud UMC Nijmegen 4

5 INLEIDING BOUWBESLUIT 2012 HOOFDSTUK 9OVERGANGS- EN SLOTBEPALINGEN Artikel 9.1 Algemeen overgangsrecht 1. Op een aanvraag om vergunning voor het bouwen, ingediend voor het tijdstip van inwerkingtreding van dit besluit, alsmede op enig bezwaar of beroep, ingesteld tegen een beslissing over een dergelijke aanvraag, blijven de voorschriften van het Bouwbesluit 2003, het Besluit brandveilig gebruik bouwwerken, paragraaf 2 van het besluit aanvullende regels veiligheid wegtunnels, de bouwverordening, bedoeld in artikel 8, eerste lid, van de wet en de daarop berustende bepalingen van toepassing, zoals deze luidden op het tijdstip waarop de aanvraag werd ingediend. 2.. INLEIDING BOUWBESLUIT 2012 CONCREET I. De aanvraag om vergunning wordt ingediend bij de gemeentelijke autoriteit. II. De indiener ontvangt hiervan een bevestiging. III. De dagtekening van de bevestigingsbrief bepaalt welke versie van de norm van kracht is. Locatie: Radboud UMC Nijmegen 5

6 INLEIDING Aanduiding/ herkomst normen IEC [normnummer] Mondiale norm (brondocument: Mondiaal) EN [normnummer] Europese norm (brondocument: Europees) EN-IEC [normnummer] Europese norm (brondocument: Mondiaal) NEN [normnummer] NEN-EN [normnummer] NEN-EN-IEC [normnummer] Nederlandse norm (brondocument: Nederlands) Nederlandse norm (brondocument: Europees) Nederlandse norm (brondocument: Mondiaal) NEN1010 Nederlandse norm? INLEIDING NEN1010 NEN1010:2015 Relatie met internationale normen De Nederlandse norm NEN 1010:2015 is in beginsel een vertaling van de Europese installatievoorschriften voor laagspanning, vastgelegd in de HD reeks. Waar deze normenreeks niet toereikend was, is gebruikgemaakt van de mondiale IEC reeks, of zijn voorschriften gebruikt die gebaseerd zijn op de Nederlandse installatiepraktijk. - 99% internationaal - NEN-EN-IEC 60364? Locatie: Radboud UMC Nijmegen 6

7 INLEIDING NEN1010 NEN1010:2015 NEN1010 is een begrip in de NL installatiebranche. INLEIDING van UAV naar UAV-gc Van product levering naar prestatie garantie Samenvoegen van taken en verantwoordelijkheden? Is er een vergelijk te trekken? van UAV NAAR UAV-gc UAV-gc vraagt een andere manier van denken. Bij UAV-gc is de aannemer, naast de uitvoering, ook verantwoordelijk voor de ontwikkeling van het ontwerp. Locatie: Radboud UMC Nijmegen 7

8 INLEIDING van UAV naar UAV-gc UAV UAV staat voor Uniforme Administratieve Voorwaarden voor de uitvoering van werken en van technische installatiewerken 2012 (UAV 2012). De UAV 2012 is het resultaat van samenwerking tussen de bouwsector en de overheid. De UAV is uitgegroeid tot een standaardregeling die bij projecten van de overheid en bij projecten in de private sector wordt toegepast. De UAV regelt de contractverhoudingen tussen opdrachtgever en aannemer en kan van toepassing worden verklaard in een contract of aannemingsovereenkomst in de bouw UAV-gc Regisserend opdrachtgeverschap Opdrachtgevers niet langer actief met het bouwproces. Opdrachtgevers formuleren de vraag Opdrachtnemers vullen de vraag in Opdrachtgevers hebben minder invloed op resultaat Creativiteit van de opdrachtnemer wordt aangesproken Risico ligt bij de partij die deze het beste kan beheersen of beïnvloeden. Een deel van de ontwerpwerkzaamheden, de uitvoeringswerkzaamheden en eventueel ook de onderhoudswerkzaamheden liggen in de hand van de opdrachtnemer. Opdrachtgever heeft weinig invloed heeft op het ontwerp- en bouwproces en houdt slechts regie. INLEIDING van UAV naar UAV-gc UAV (Uniforme Adminstratieve Voorwaarden) Gedetailleerde specificatie (Bestek) Werkt in: - - de uitvoeringsfase - UAV-gc (geintegreerde contractvorm) Functionele specificatie (Opstellen) Werkt in: - (een deel van) het ontwerp - de uitvoeringsfase - (zo mogelijk) het onderhoud Ontwerp en uitvoering bij 1 partij Ontwerprisico volledig bij Opdrachtgever Handhaving via directievoering en toezicht Risico s voor een groter deel bij Opdrachtnemer dan bij UAV Opdrachtnemer eigen kwaliteitssysteem (opdrachtgever kijkt op afstand toe) Verschuiving risico s naar opdrachtnemer Locatie: Radboud UMC Nijmegen 8

9 INLEIDING Private kwaliteitsborging Private kwaliteitsborging: Brief Minister Blok 27 november 2013 Doel Wet kwaliteitsborging aan te sluiten bij dat deel van de huidige bouwpraktijk waarbij private partijen met oog voor een goede bouwkwaliteit werken aan bouwprojecten de bouwsector zelf expliciet verantwoordelijk is voor de bouwkwaliteit meer prikkels aan partijen in de bouwsector moeten geven om kwalitatief goede bouwwerken op te leveren INLEIDING Private kwaliteitsborging Aansprakelijkheid beter regelen Aanpassing Burgerlijk wetboek op verborgen gebrek Informatieplicht risico s Retentierecht: actieve handeling Schrappen preventieve toets aan het Bouwbesluit 2012 Borging kwaliteit bouw door marktpartijen Kwaliteitsborging gereguleerd via wettelijke eisen PRIVATE KWALITEITSBORGING EN BOUWREGELGEVING Er moet een beter en flexibeler systeem van kwaliteitsborging in de bouwregelgeving komen. De gewenste stap naar verdere flexibilisering en deregulering van bouwregelgeving kan alleen worden gezet wanneer ook private partijen bereid zijn hierin hun verantwoordelijkheid te nemen. Locatie: Radboud UMC Nijmegen 9

10 INLEIDING Van product levering naar prestatie garantie Terug naar NEN1010 Van NEN1010:2007 naar NEN1010:2015 HOOFDSTUK 4-422: VOORZORGSMAATREGELEN OP PLAATSEN MET BIJZONDERE RISICO S BIJ BRAND NEN1010:2007 NEN1010: Omstandigheden betreffende een evacuatie in geval van nood Omstandigheid: BD2: Lage bezettingsgraad, moeilijke omstandigheden voor evacuatie BD3: Hoge bezettingsgraad, eenvoudige omstandigheden voor evacuatie BD4: Hoge bezettingsgraad, moeilijke omstandigheden voor evacuatie Bij omstandigheden BD2, BD3 en BD4 mogen leidingsystemen niet binnen vluchtwegen liggen, tenzij de leidingen in het leidingsysteem zijn voorzien van mantels, of van omhulsels die deel uitmaken van het kabeldraagsysteem zelf, of op een andere wijze zijn aangebracht. Leidingsystemen die binnen vluchtwegen liggen mogen niet binnen handbereik zijn, tenzij deze zijn beschermd tegen mechanische beschadiging die kan optreden tijdens een ontruiming. Leidingsystemen in vluchtwegen moeten zo kort mogelijk zijn en niet vlamvoortplantend zijn. Bij omstandigheden BD2, BD3 en BD4 moeten leidingsystemen voor de voeding van veiligheidsstroomketens functiebehoud hebben bij brand gedurende de tijd die is voorgeschreven door de regelgeving voor bouwelementen, of gedurende 1 h in de afwezigheid van dergelijke regelgeving. Locatie: Radboud UMC Nijmegen 10

11 INLEIDING NEN 8012:2015 Informatieve verwijzing NEN 8012 Beperking van schade als gevolg van brand van en via de elektrische leidingen in de elektrische installatie 422 Voorzorgsmaatregelen op plaatsen met bijzondere risico s bij brand Algemeen Elektrisch materieel moet zijn beperkt tot wat nodig is voor het gebruik op deze plaatsen, met uitzondering van leidingsystemen volgens n OPMERKING Bij de keuze van de leidingen behoort NEN 8012 te worden toegepast. 527 Keuze en installatie van leidingsystemen ter beperking van brandverspreiding Maatregelen binnen een brandcompartiment Het risico van brandverspreiding moet tot een minimum worden beperkt door de keuze van deugdelijke materialen en het uitvoeren van de installatie volgens rubriek 527. n OPMERKING Bij de keuze van de leidingen behoort NEN 8012 te worden toegepast. INLEIDING NEN 8012:2015 n n Keuze van leidingen De soorten leidingen in tabel 52.J.1 (zie bijlage 52.J) mogen worden toegepast onder de voorwaarde dat ze geschikt zijn voor de geldende uitwendige invloeden. Dit betekent ook dat bij de keuze van de leidingen in verband met brandeigenschappen, NEN 8012 moet worden toegepast. OPMERKING Elektrische kabels (in de vaste installatie) die zijn bedoeld voor het functioneren en de instandhouding van bouwwerken, vallen onder de Europese verordening voor bouwproducten CPR (Construction Products Regulation) met betrekking tot hun gedrag bij brand. Kabels worden hierbij geclassificeerd in verschillende (brand)klassen en moeten voldoen aan NEN-EN Wanneer welke (brand)classificatie moet worden toegepast is de verantwoordelijkheid van Europese lidstaten zelf, en in Nederland is hiervoor NEN 8012 opgesteld. Door toepassing van NEN 8012 wordt aan de CPR voldaan. NEN 8012 behoort ook te worden toegepast bij de rubrieken 422 en 527, waar eisen worden gesteld aan het brandgedrag van kabels. Andere soorten leidingtypen zijn toegelaten onder de voorwaarde dat ze met bovengenoemde soorten onder de voorhanden omstandigheden gelijk zijn te stellen. Locatie: Radboud UMC Nijmegen 11

12 INLEIDING NEN 8012:2015 n Bijlage 52.J (normatief) Keuze van leidingen Tabel 52.J.1 Soorten leidingen Soort leiding Kenmerken/mechanische belasting a Leidingtypen a Voorbeelden van geschikte kabeltypen a Voor de keuze van het leidingtype in verband met brandeigenschappen, moet aanvullend NEN 8012 worden toegepast. INLEIDING NEN 8012:2015 tot 1 juli 2017 Kabel Richtlijn Laagspanning 2006/95/EG 16 januari 2007 Locatie: Radboud UMC Nijmegen 12

13 INLEIDING NEN 8012:2015 Richtlijn bouwproducten 89/106/EEC 1 oktober 1992 Vanaf 1 juli 2013 is de nieuwe bouwproductenrichtlijn Construction Products Regulation (CPR) van kracht. Deze verordening is ter vervanging van de Europese richtlijn voor Bouwproducten, beter bekend als Construction Products Directive (CPD). Construction Products Regulation CPR REGULATION (EU) No 305/ april 2011 INLEIDING NEN 8012:2015 De bouwsector wordt geconfronteerd met de meest ingrijpende wijziging van de afgelopen 10 jaar Een verschil is dat de CPR een Declaration of Performance voorschrijft waar de CPD om een Declaration of Conformity vraagt. Dit betekent dat de CPR meer productprestatie gericht is dan de CPD. Locatie: Radboud UMC Nijmegen 13

14 INLEIDING NEN 8012:2015 Mag vanaf 1 juli 2016 Overgangsjaar van 1 juli 2016 tot 1 juli 2017 Moet vanaf 1 juli 2017 Kabel Richtlijn Laagspanning 2006/95/EG 16 januari Construction Products Regulation CPR REGULATION (EU) No 305/ april 2011 INLEIDING NEN 8012:2015 Kabels zijn onder de CPR gebracht voor de eigenschappen: Reaction to Fire Resistance to Fire De NEN 8012 richt zich op Reaction to Fire Locatie: Radboud UMC Nijmegen 14

15 INLEIDING NEN 8012:2015 De brandklasse is een maat voor de brandverspreiding langs de elektrische leidingen en is van belang voor: beperking van de ontwikkeling van brand en beperking van uitbreiding van brand (het voorkomen dat brand zich binnen een gebouw via de elektrische leidingen naar andere ruimten kan voortplanten). Brandklasse Brandbijdrage Benaming A ca B1 ca geen nauwelijks niet brandbaar B2 ca heel beperkt heel moeilijk brandbaar C ca beperkt moeilijk brandbaar D ca gemiddeld normaal brandbaar E ca hoog goed brandbaar F ca niet bepaald INLEIDING NEN 8012:2015 De rookklasse is een maat voor de hoeveelheid rook die vrijkomt tijdens de verbranding van elektrische leidingen en is van belang voor: beperking van het ontstaan van rook Rookklasse Rookontwikkeling Benaming s1 s2 Heel beperkt gemiddeld Weinig rookontwikkeling (low smoke) s3 Hoog (geen eisen) Veel rookontwikkeling Locatie: Radboud UMC Nijmegen 15

16 INLEIDING NEN 8012:2015 De vallende brandende deeltjes tijdens de verbranding van elektrische leidingen is van belang voor: beperking van gevolgschade van de brand (het voorkomen dat andere objecten vlam kunnen vatten). Klasse Vallende brandende deeltjes Benaming d0 d1 d2 Geen beperkt Hoog (geen eisen) Geen opeenhoping van brandende deeltjes Kleine kans opeenhoping van brandende deeltjes INLEIDING NEN 8012:2015 De corrosiviteit/zuurgraad van de verbrandingsgassen die vrijkomen tijdens de verbranding van elektrische leidingen is van belang voor: beperking van gevolgschade van de rook. Klasse a1 a2 a3 Corrosiviteit/zuurgraad van de verbrandingsgassen Laag beperkt Hoog (geen eisen) Benaming Lage mate van corrosiviteit Hoge mate van corrosiviteit Locatie: Radboud UMC Nijmegen 16

17 INLEIDING NEN 8012:2015 D ca -s3,d2,a3 Veel rookontwikkeling Hoge mate van corrosiviteit Vallende brandende deeltjes normaal brandbaar YMvKmb INLEIDING NEN 8012:2015 1) Het doorlopen van een stappenplan in combinatie met flowcharts 2) Een risico analyse Locatie: Radboud UMC Nijmegen 17

18 INLEIDING NEN 8012: risicograaf Gebruikers Gevolgschade en/of afbreukrisico Blootstelling Afwendbaarheid van de gevaren Elektrische leidingen brandvrij gelegd Elektrische leidingen NIET brandvrij gelegd Aantal gelijktijdig Kans op ontstaan/ontwikkeling van brand Kans op ontstaan/ontwikkeling van brand bedreigde mensen Laag Hoog Laag Hoog Bekend met het gebouw Laag > Hoog > Onbekend met het gebouw Laag > Hoog > Niet zelfredzaam Laag > Hoog > Slapend Laag > Hoog > INLEIDING NEN 8012:2015 tabel 4 Tabel 4 Benodigde classificatie van de elektrische leiding afhankelijk van het brandrisico Brandrisico Aanduiding in risicograaf en de minimale en maximale waarde van het brandrisico Benodigde classificatie van de elektrische leiding Laag (1-6) E ca Middelgroot (7-11) D ca -s3,d2,a3 Groot (12-19) C ca -s1,d1,a1 Zeer groot (20-22) B2 ca -s1,d1,a1 Locatie: Radboud UMC Nijmegen 18

19 INLEIDING Van product levering naar prestatie garantie Samenvoegen van taken en verantwoordelijkheden? Is er een vergelijk te trekken? van UAV NAAR UAV-gc Terug naar NEN1010 NEN1010:2015 Wijzigingen ten opzichte van de vorige editie Locatie: Radboud UMC Nijmegen 19

20 NEN1010:2015 Algemeen In NEN 1010:2015 wordt aandacht geschonken aan de toepassing van nieuwe technologieën en onderwerpen in de elektrotechniek. Deze kenmerken zich vooral door het toenemende gebruik van elektronica en het toenemende gebruik van elektrische energie. In NEN 1010:2015 wordt rekening gehouden met de effecten hiervan op de elektrische installaties binnen het toepassingsgebied van deze norm. Voorbeelden hiervan zijn: toenemende hogere harmonische spanningen en stromen; toenemende gevoeligheid van materieel (elektronica) voor overspanningen; toenemend gebruik van zonnepanelen als (parallelle) energiebron; toenemend gebruik van elektrische voertuigen. Daarnaast is het onderwerp brandpreventie verder uitgewerkt, wordt aandacht besteed aan de gevaren van vlambogen, en worden veiligheidsvoorzieningen zoals voedingen en verlichting in noodsituaties uitgebreid beschreven. Ook wordt met deze editie van NEN 1010 verder vormgegeven aan Europese harmonisatie. Waar nodig zijn specifieke Nederlandse bepalingen beoordeeld op de noodzaak ervan. In veel gevallen heeft dit geleid tot het laten vervallen van de specifieke Nederlandse bepaling. Bepalingen voor bestaande installaties zijn niet meer opgenomen in deze editie van NEN Hiervoor wordt verwezen naar de geldende editie van NEN 1010 ten tijde van het ontwerp en de aanleg van de desbetreffende installatie. NEN1010:2015 Rubriek 710 Medische Ruimten NEN 3134:1976 NEN 3134:1986 nl NEN 3134:1992 nl (1 e druk) (2 e druk) (3 e druk) NEN :2000/A3:2005 NEN 1010:2007+C1:2008 NEN 1010:2007+C1:2008/A1:2011+C1:2011 NEN1010:2015 Locatie: Radboud UMC Nijmegen 20

21 NEN1010:2015 Algemeen De belangrijkste inhoudelijke wijzigingen ten opzichte van NEN 1010:2007 zijn de volgende: De Nederlandse aanvullende bepalingen voor de keuze van leidingen zijn nu opgenomen in twee nieuwe normatieve bijlagen: 52.J (algemeen) en 700.A (toepassing van soorten leidingen voor bijzondere installaties, ruimten en terreinen). Alle desbetreffende hoofdstukken in deel 7 zijn hierop aangepast. Het onderwerp laadinrichtingen voor elektrische voertuigen is toegevoegd, en ondergebracht in hoofdstuk De bepalingen van het oude hoofdstuk (ruimten bestemd voor meting en beproeving in onderwijsgebouwen) zijn ondergebracht in, en gecombineerd met, de inhoud van hoofdstuk (ruimten bestemd voor meting en beproeving met verplaatsbare meetinstrumenten), in een nieuw hoofdstuk (ruimten bestemd voor meting en beproeving). Een aantal onderwerpen zijn vervallen. De bijzondere eisen bij deze onderwerpen zijn in voldoende mate opgenomen in de algemeen geldende delen en hoofdstukken van NEN 1010, of er bestaan specifieke andere normen waar de desbetreffende onderwerpen uitvoerig worden behandeld. Waar nodig zijn enkele aanvullende bepalingen opgenomen in andere hoofdstukken. De volgende hoofdstukken zijn als gevolg hiervan vervallen: NEN1010:2015 NL-rubrieken VERVALLEN 7-720: Gewone ruimten 7-725: Elektrische bedrijfsruimten 7-751: Stoffige ruimten 7-752: Ruimten met brandgevaar 7-758: Ruimten met zware mechanische stootbelasting 7-761: Kabels in de grond 7-763: Grond-, wegdek- en vloerverwarming anders dan voor ruimteverwarming 7-773: Voeding van neoninstallaties en neontoestellen 7-781: Lasinstallaties Lascabines 7-783: Brandpreventieve en -repressieve installaties Locatie: Radboud UMC Nijmegen 21

22 NEN1010:2015 Van product levering naar prestatie garantie Detail bepalingen Doel bepalingen 1 (wand)contactdoos per 7m 2 vloeroppervlak NEN1010:2015 Artikel In elke betreedbare ruimte in tot bewoning bestemde gebouwen, logiesgebouwen en woonschepen moeten voldoende contactdozen en aansluitpunten voor verlichting zijn aangebracht om op veilige en doelmatige wijze de ruimte te kunnen gebruiken. NEN1010:2015 Overleg met de opdrachtgever Doel bepalingen NEN1010:2015 Artikel Rekening houdend met en , moet voor de aanleg van de installatie de omvang van de installatie worden afgestemd met de opdrachtgever en (indien mogelijk) met de (toekomstige) eigenaar/gebruiker van de installatie. Locatie: Radboud UMC Nijmegen 22

23 Gemeenschappelijk beveiligen van leidingen Maatregelen om een gelijke belasting per geleider te verkrijgen - van hetzelfde materiaal - dezelfde doorsnede - dezelfde lengte, en - geen aftakkingen, en Impedantieverschillen, als gevolg van VERVALLEN elektromagnetische beïnvloeding, beperken (belastingstroom verdeelt zich zoveel mogelijk gelijk over de geleiders) - gelijke wijze van aanleg Indien niet wordt voldaan aan 1 van de voorwaarden, dan NEN1010:2015 Gemeenschappelijk beveiligen van leidingen 315A 70 mm2 195A 210A 35 mm2 125A 105A Beveiliging tegen overstroom Personen, levende have en bezittingen moeten zijn beschermd tegen het gevaar voor verwonding of beschadiging ten gevolge van te hoge temperaturen of elektromagnetische krachten, ontstaan door een overstroom die kan optreden in geleiders overstroom elektrische stroom die de toegekende elektrische stroom overschrijdt Opmerking 1 bij de term: Voor geleiders wordt de toegekende waarde beschouwd als de hoogste toelaatbare stroom. 43 Beveiliging tegen overstroom Algemene eisen Beveiligingstoestellen moeten aanwezig zijn om een overstroom in de leidingen in stroomketens af te schakelen voordat deze stroom een gevaar kan veroorzaken vanwege thermische of mechanische effecten die nadelig zijn voor de isolatie, de verbindingen, de aansluitingen of materiaal in de omgeving van de leidingen. Locatie: Radboud UMC Nijmegen 23

24 NEN1010:2015 Gemeenschappelijk beveiligen van leidingen Beveiliging van parallelgeschakelde geleiders tegen kortsluiting Parallelgeschakelde geleiders mogen door een enkel beveiligingstoestel tegen de effecten van kortsluiting zijn beveiligd, op voorwaarde dat de karakteristieken van dat toestel de effectieve werking ervan waarborgen indien een fout zou optreden op de meest ongunstige plaats in een van de parallelgeschakelde geleiders. Er moet rekening worden gehouden met de verdeling van de kortsluitstromen over de parallelgeschakelde geleiders. Een fout kan vanuit beide uiteinden van een parallelgeschakelde geleider worden gevoed. Indien de werking van een enkel beveiligingstoestel niet volstaat moet een van de volgende maatregelen worden getroffen: a) De leidingaanleg moet zo worden uitgevoerd dat het risico op een kortsluiting in enige parallelgeschakelde geleider tot een minimum is beperkt, bijvoorbeeld door bescherming tegen mechanische beschadiging, en leidingen moeten zo worden geïnstalleerd dat het risico op brand of gevaar voor personen tot een minimum wordt beperkt. b) Bij twee parallelgeschakelde geleiders moet een beveiligingstoestel tegen kortsluiting zijn voorzien aan de voedende zijde van elke parallelgeschakelde leiding. c) Bij meer dan twee parallelgeschakelde geleiders moeten beveiligingstoestellen tegen kortsluiting zijn voorzien aan de voedende zijde en aan de belastingszijde van elke parallelgeschakelde geleider. NEN1010:2015 Gemeenschappelijk beveiligen van leidingen Beveiliging van parallelgeschakelde geleiders tegen kortsluiting Parallelgeschakelde geleiders mogen door een enkel beveiligingstoestel tegen de effecten van kortsluiting zijn beveiligd, op voorwaarde dat de karakteristieken van dat toestel de effectieve werking ervan waarborgen indien een fout zou optreden op de meest ongunstige plaats in een van de parallelgeschakelde geleiders. Er moet rekening worden gehouden met de verdeling van de kortsluitstromen over de parallelgeschakelde geleiders. Een fout kan vanuit beide uiteinden van een parallelgeschakelde geleider worden gevoed. Indien de werking van een enkel beveiligingstoestel niet volstaat moet een van de volgende maatregelen worden getroffen: a) De leidingaanleg moet zo worden uitgevoerd dat het risico op een kortsluiting in enige parallelgeschakelde geleider tot een minimum is beperkt, bijvoorbeeld door bescherming tegen mechanische beschadiging, en leidingen moeten zo worden geïnstalleerd dat het risico op brand of gevaar voor personen tot een minimum wordt beperkt. b) Bij twee parallelgeschakelde geleiders moet een beveiligingstoestel tegen kortsluiting zijn voorzien aan de voedende zijde van elke parallelgeschakelde leiding. c) Bij meer dan twee parallelgeschakelde geleiders moeten beveiligingstoestellen tegen kortsluiting zijn voorzien aan de voedende zijde en aan de belastingszijde van elke parallelgeschakelde geleider. Locatie: Radboud UMC Nijmegen 24

25 NEN1010:2015 Gemeenschappelijk beveiligen van leidingen Beveiliging van parallelgeschakelde geleiders tegen kortsluiting Parallelgeschakelde geleiders mogen door een enkel beveiligingstoestel tegen de effecten van kortsluiting zijn beveiligd, op voorwaarde dat de karakteristieken van dat toestel de effectieve werking ervan waarborgen indien een fout zou optreden op de meest ongunstige plaats in een van de parallelgeschakelde geleiders. Er moet rekening worden gehouden met de verdeling van de kortsluitstromen over de parallelgeschakelde geleiders. Een fout kan vanuit beide uiteinden van een parallelgeschakelde geleider worden gevoed. Indien de werking van een enkel beveiligingstoestel niet volstaat moet een van de volgende maatregelen worden getroffen: a) De leidingaanleg moet zo worden uitgevoerd dat het risico op een kortsluiting in enige parallelgeschakelde geleider tot een minimum is beperkt, bijvoorbeeld door bescherming tegen mechanische beschadiging, en leidingen moeten zo worden geïnstalleerd dat het risico op brand of gevaar voor personen tot een minimum wordt beperkt. b) Bij twee parallelgeschakelde geleiders moet een beveiligingstoestel tegen kortsluiting zijn voorzien aan de voedende zijde van elke parallelgeschakelde leiding. c) Bij meer dan twee parallelgeschakelde geleiders moeten beveiligingstoestellen tegen kortsluiting zijn voorzien aan de voedende zijde en aan de belastingszijde van elke parallelgeschakelde geleider. NEN1010:2015 Toepassing NEN1010 biedt een overzicht van de bepalingen, maar koppelt deze niet aan de toepassing. Bepaling De som van de stromen in een meeraderige kabel behoort gelijk te zijn aan nul. Locatie: Radboud UMC Nijmegen 25

26 NEN1010:2015 Toepassing 250A L1 PE 165A N L3 L2 100A 275A De som van de stromen is gelijk aan nul NEN1010:2015 Toepassing Toegestaan of niet? L1 L1 N L3 L2 PE L3 L2 NEN1010:2015 Artikel In meerfaseketens waarin elke fase een kerndoorsnede heeft van meer dan 16 mm2 bij koper of 25 mm2 bij aluminium, mag de kerndoorsnede van de nulleiding kleiner zijn dan die van de fasen, mits.. Locatie: Radboud UMC Nijmegen 26

27 NEN1010:2015 Toepassing L1 PE L1 N L3 L2 N L3 L2 De som van de stromen in een meeraderige kabel behoort gelijk te zijn aan nul. Dit zorgt ervoor dat de nulstroom alleen in de nulleiding van die stroomketen loopt die is ingeschakeld NEN1010:2015 Toepassing Het is NIET meer toegestaan om 4-polige aardlekschakelaars toe te passen voor de beveiliging van éénfase eindgroepen. Aan welke toepassing denkt u? Locatie: Radboud UMC Nijmegen 27

28 NEN1010:2015 Toepassing Het is NIET meer toegestaan om 4- polige aardlekschakelaars toe te passen voor de beveiliging van éénfase eindgroepen. I N = 30mA Aan welke toepassing denkt u nog meer? Geldt ook voor een tweeleiding aftakking van een drie- of vierleidinggroep. NEN1010:2015 Toepassing 718 Ruimten met een publieke functie en bedrijfsruimten Bedrijfsomstandigheden en uitwendige invloeden Vast aangesloten opgehangen materieel met een gewicht van meer dan 5 kg moet zijn bevestigd met een aanvullend onafhankelijk ophangsysteem. Elk onafhankelijk ophangsysteem moet op veilige wijze vijfmaal het gewicht van het materieel kunnen dragen. Deze eisen zijn niet van toepassing op verlichtingsarmaturen, hierop is bepaling van toepassing. Locatie: Radboud UMC Nijmegen 28

29 NEN1010:2015 Toepassing Warenwetbesluit elektrotechnische producten Artikel 3 1. Elektrotechnische produkten moeten, overeenkomstig de regels van goed vakmanschap die in de Europese Economische Gemeenschap dan wel in de staten die partij zijn bij de Overeenkomst betreffende de Europese Economische Ruimte gelden, bij juiste installatie, gebruik overeenkomstig hun bestemming en degelijk onderhoud geen gevaar opleveren voor personen, huisdieren of goederen. Zij moeten daartoe ten minste voldoen aan de in de bijlage bij dit besluit opgenomen eisen Bijlage a. gegevens waarvan de kennis voor een juist en veilig gebruik (waaronder onderhoud) van het produkt noodzakelijk is, moeten duidelijk en in de Nederlandse taal zijn aangegeven op het produkt of, indien dat niet mogelijk is, op een daarbij gevoegde instructie; b. Woningwet Bouwbesluit Regeling Bouwbesluit NEN1010 Warenwet Elektrotechnische producten De toepassing van geharmoniseerde normen die tot een vermoeden van conformiteit leiden, blijft in het kader van de nieuwe aanpak-richtlijnen vrijwillig. Een product mag dus rechtstreeks op basis van de essentiële eisen worden gefabriceerd. NEN1010:2015 Toepassing 559 Verlichtingsarmaturen en verlichtingsinstallaties Bevestiging van het verlichtingsarmatuur De bevestigingsmiddelen moeten een gewicht van minimaal 5 kg kunnen dragen. Wanneer het gewicht van het verlichtingsarmatuur groter is dan 5 kg moet de installateur waarborgen dat het bevestigingsmiddel het gewicht van het verlichtingsarmatuur kan dragen. Locatie: Radboud UMC Nijmegen 29

30 KAPSTOK ARTIKELEN DEEL 1 + DEEL Ontwerp BESTAAND Algemeen Bij het ontwerp van de elektrische installatie moet rekening zijn gehouden met de volgende aspecten: de bescherming van personen, levende have en bezittingen, overeenkomstig rubriek 131; het goed functioneren van de elektrische installatie tijdens het gebruik waarvoor de installatie is bedoeld. KAPSTOK ARTIKELEN DEEL 1 + DEEL Ontwerp BESTAAND Vermijden van wederzijdse beïnvloeding De elektrische installatie moet zo zijn ontworpen dat geen wederzijdse schadelijke beïnvloeding kan plaatsvinden tussen elektrische en nietelektrische installaties van het gebouw. Hierbij moet ook rekening zijn gehouden met elektromagnetische storingen. Locatie: Radboud UMC Nijmegen 30

31 KAPSTOK ARTIKELEN DEEL 1 + DEEL Ontwerp BESTAAND Verbindingen tussen leidingen onderling en tussen leidingen en ander elektrisch materieel moeten zo zijn gemaakt dat veilig en betrouwbaar contact is verzekerd. KAPSTOK ARTIKELEN DEEL 1 + DEEL Ontwerp NIEUW Wanneer bij een installatie gebruik wordt gemaakt van nieuwe materialen, uitvindingen of methoden die leiden tot afwijkingen van de bepalingen uit deze norm, mag het uiteindelijke veiligheidsniveau van de installatie niet lager zijn dan het niveau dat zou zijn verkregen door aan deze norm te voldoen. Locatie: Radboud UMC Nijmegen 31

32 KAPSTOK ARTIKELEN DEEL 1 + DEEL Ontwerp NIEUW Bij uitbreiding of wijziging van een bestaande installatie moet worden vastgesteld dat de dimensionering en toestand van bestaand materieel, dat extra zal worden belast, geschikt is voor de gewijzigde omstandigheden. Bovendien moet de aardings- en vereffeningsinrichting hiervoor geschikt zijn, indien deze nodig is voor de beschermingsmaatregelen die worden toegepast voor veiligheid van de uitbreiding of wijziging. BOUWBESLUIT RECHTENS VERKREGEN NIVEAU BB Bijzondere bepalingen Artikel 1.12 Verbouw 1. Op het geheel of gedeeltelijk vernieuwen of veranderen of het vergroten van een bouwwerk zijn wat betreft de hoofdstukken 2 tot en met 56 de voorschriften van een te bouwen bouwwerk van toepassing tenzij in de desbetreffende afdeling voor een voorschrift anders is aangegeven. 2. Op het gedeeltelijk vernieuwen of veranderen of het vergroten van een installatie is wat betreft hoofdstuk 6 het rechtens verkregen niveau van toepassing. 3. Op het geheel vernieuwen van een installatie zijn wat betreft hoofdstuk 6 de voorschriften van een te bouwen bouwwerk van toepassing. Locatie: Radboud UMC Nijmegen 32

33 BOUWBESLUIT RECHTENS VERKREGEN NIVEAU Foutstroom Aardlekschakelaar Klasse AC [t/m 1996] Klasse A [vanaf 1996] GEWIJZIGD GEBRUIK? KAPSTOK ARTIKELEN DEEL 1 + DEEL Opdelen van installaties UITGEBREID Elke installatie moet, waar noodzakelijk, zijn opgedeeld in stroomketens om: gevaar te vermijden en de nadelige gevolgen bij een defect zo gering mogelijk te houden; veilig(e) inspectie, beproeving en onderhoud mogelijk te maken (zie ook hoofdstuk 53); rekening te houden met gevaar dat zou kunnen ontstaan door een storing in een stroomketen, bijvoorbeeld een stroomketen voor verlichtingsdoeleinden; de kans te verminderen op het ongewenst in werking treden van een toestel voor aardlekbeveiliging ten gevolge van te grote stromen in de PE-leiding, die geen gevolg zijn van een fout; de gevolgen van EMI beperkt te houden; te voorkomen dat een stroomketen onder spanning komt te staan die bedoeld was gescheiden te zijn. Locatie: Radboud UMC Nijmegen 33

34 KAPSTOK ARTIKELEN DEEL 1 + DEEL Opdelen van installaties BESTAAND Delen van installaties die onafhankelijk van elkaar moeten worden bedreven, moeten door afzonderlijke distributiegroepen zijn gevoed, waarbij deze stroomketens niet worden beïnvloed door storingen in andere stroomketens. KAPSTOK ARTIKELEN DEEL 1 + DEEL 3 33 Compatibiliteit BESTAAND 33.1 Compatibiliteit van kenmerken Van elektrisch materieel moet zijn vastgesteld of de eigenschappen schadelijke invloed kunnen uitoefenen op ander elektrisch materieel of andere voorzieningen of mogelijkerwijs de stroomvoorziening kunnen verstoren. Dit is nodig om bijvoorbeeld afstemming te kunnen plegen met andere betrokkenen. Voorbeelden van dergelijke eigenschappen die schadelijke invloed kunnen uitoefenen zijn: Locatie: Radboud UMC Nijmegen 34

35 KAPSTOK ARTIKELEN DEEL 1 + DEEL 3 33 Compatibiliteit BESTAAND 33.2 Elektromagnetische compatibiliteit Elektrische materieel moet voldoen aan de desbetreffende elektromagnetische compatibiliteitseisen (EMC) en moet in overeenstemming zijn met de van toepassing zijnde EMC-normen. Bij het ontwerp moet aandacht zijn geschonken aan maatregelen tot het verminderen van het effect van geïnduceerde spanningsverstoringen en elektromagnetische interferenties (EMI). Maatregelen zijn gegeven in hoofdstuk 44. Hst.44 nu normatief KAPSTOK ARTIKELEN DEEL 1 + DEEL 3 36 Continuïteit van bedrijfsvoering NIEUW Elke noodzaak voor continuïteit van bedrijfsvoering die nodig wordt geacht gedurende de beoogde levensduur van de installatie moet worden vastgesteld voor elke stroomketen. De volgende eigenschappen zouden hierbij moeten worden overwogen: keuze van aarding van het stelsel; keuze van het beveiligingstoestel om selectiviteit te verkrijgen; aantal stroomketens; meerdere elektrische voedingen; het gebruik van bewakingstoestellen. Locatie: Radboud UMC Nijmegen 35

36 DEEL 2 Hoofdstuk 7-710: medisch gebruikte ruimten HOOFDSTUK 7-710: MEDISCH GEBRUIKTE RUIMTEN Diverse uitvoeringsbepalingen, met als doel de aanraakspanning voldoende laag te houden, zijn gewijzigd in doelbepalingen. Hiermee wordt een keuzemogelijkheid verkregen in de wijze waarop dit wordt gerealiseerd, bijvoorbeeld door het toepassen van een goede vereffening, of, zoals voorheen voorgeschreven, door middel van geïsoleerd opstellen. In dit kader is de klasse-indeling van ruimten in overeenstemming met HD gebracht: drie groepen in plaats van vier klassen. Voor de herkenbaarheid is de aanduiding klasse vervangen door groep. De term MES-keten is gewijzigd in medisch IT-stelsel. Locatie: Radboud UMC Nijmegen 36

37 HOOFDSTUK 7-710: MEDISCH GEBRUIKTE RUIMTEN Wijzigingen Klasse wordt vervangen door Groep Klasse 0, 1, 2 en 3 wordt Groep 0, 1, 2 Klasse 3 wordt groep 2 (groep 3 komt niet voor) Patiëntengebied wordt patiënten omgeving MES-keten wordt Medisch IT-stelsel Nieuw begrip: Medisch Elektrisch Systeem Groep 2: contactdozen met spanningsindicatoren Aardfout tableau: duidelijk uitleesbare uitleg van een alarm Medisch IT-Stelsel: aantal contactdozen Aantal vereffeningspunten Essentieel deel van de installatie (mag korte tijd worden onderbroken) HOOFDSTUK 7-710: MEDISCH GEBRUIKTE RUIMTEN Checklist (1) Ruimteclassificatie (groepsindeling) Spanningsuitval (herstel 0,5 sec.) - operatielampen - medisch elektrisch matrieel (bv endoscopen, incl monitoren) - levensondersteunende toestellen Patiënten omgeving 10mV of 100mV binnen patiëntenomgeving Groepencodering contactdozen Functiecodering contactdozen Waar zijn de grootste aardfoutstromen te verwachten Twee aanliggende (bij elkaar horende) ruimten Locatie: Radboud UMC Nijmegen 37

38 HOOFDSTUK 7-710: MEDISCH GEBRUIKTE RUIMTEN Checklist (2) Aantal contactdozen Aantal vereffeningspunten Vermogen medisch IT-stelsel (1600VA / 3300 VA) Welke delen stel ik geïsoleerd op Vereffeningssysteem, opbouw GBS doormelding Signaallampje (rood of geel bij aardfout of overbelasting) HOOFDSTUK 7-710: Medische IT-Stelsels MEDISCH GEBRUIKTE RUIMTEN NEN 1010:2015 Artikel Medische IT-Stelsels In medisch gebruikte ruimten van groep 2 moet een medisch IT-stelsel zijn toegepast voor eindgroepen die de voeding verzorgen van medisch elektrisch materieel en medische elektrische systemen bestemd voor ondersteuning van levensfuncties, chirurgische toepassingen en overig elektrisch materieel dat zich bevindt binnen de patiëntenomgeving of dat binnen de patiëntenomgeving kan worden geplaatst, met uitzondering van het materieel vermeld in Locatie: Radboud UMC Nijmegen 38

39 HOOFDSTUK 7-710: Medische IT-Stelsels MEDISCH GEBRUIKTE RUIMTEN NEN 1010:2015 Artikel Medische IT-Stelsels n Opmerking a bij de term: Een medisch IT-stelsel mag slechts één ruimte voeden. Indien op grond van risicomanagement is vastgesteld dat twee tegen elkaar gelegen medisch gebruikte ruimten als één ruimte kunnen worden beschouwd, mag een medisch IT-stelsel beide ruimten voeden. Bij het medisch IT-stelsel moet een isolatiebewakingstoestel zijn toegepast dat voldoet aan NEN-EN-IEC met de volgende extra eisen: a) de inwendige impedantie moet ten minste 500 kω zijn; b) de meetspanning moet wisselspanning zijn met een frequentie van ongeveer 50 Hz en een spanning niet groter dan 25 V; c) de piekwaarde van de toegevoerde stroom mag, óók onder foutcondities, niet groter zijn dan 500 A; HOOFDSTUK 7-710: Ruimteclassificatie MEDISCH GEBRUIKTE RUIMTEN NEN 1010:2015 Artikel Het vaststellen van de groepsindeling en de bijbehorende veiligheidsvoorzieningen van een medisch gebruikte ruimte moet plaatsvinden in overeenstemming met het medisch personeel en de persoon/personen die verantwoordelijk is/zijn voor de medische veiligheid. Om de classificatie van een medisch gebruikte ruimte vast te kunnen stellen, moet het medisch personeel aangeven welke medische handelingen binnen deze ruimte plaatsvinden. Op basis van de beoogde toepassing moet de ruimte in de juiste groep worden ingedeeld. Locatie: Radboud UMC Nijmegen 39

40 HOOFDSTUK 7-710: Kwaliteitswet zorginstellingen MEDISCH GEBRUIKTE RUIMTEN Artikel 3 De zorgaanbieder organiseert de zorgverlening op zodanige wijze, voorziet de instelling zowel kwalitatief als kwantitatief zodanig van personeel en materieel, en draagt zorg voor een zodanige verantwoordelijkheidstoedeling, dat een en ander leidt of redelijkerwijs moet leiden tot verantwoorde zorg Artikel 4 Het uitvoeren van artikel 3 omvat mede de systematische bewaking, beheersing en verbetering van de kwaliteit van de zorg HOOFDSTUK 7-710: Ruimteclassificatie MEDISCH GEBRUIKTE RUIMTEN Raad van Bestuur Bepalen van ruimteclassificatie Ontwerp: Installateur adviseur Aanleg/ uitvoering: installateur DELEGEER Beheer: Installatieverantwoordelijke Medisch personeel Personen, verantwoordelijk voor medische veiligheid Medische instrumentele dienst Klinisch fysicus Installatieverantwoordelijke (installateur/ adviseur) Het hoofd of de bestuurder is verantwoordelijk voor het correct classificeren. Installatieverantwoordelijke is eerst verantwoordelijk voor de elektrische installatie. Raad van bestuur is uiteindelijk overal verantwoordelijk voor. Op basis van medisch handelen bepalen verschillende disciplines de classificatie van medisch gebruikte ruimten. Om tot een goed ontwerp te komen is tijdens het bouwproces overleg noodzakelijk tussen de installateur, medisch personeel, personen die verantwoordelijk zijn voor medische veiligheid, de medisch instrumentele dienst, de klinisch fysicus en de installatieverantwoordelijke Locatie: Radboud UMC Nijmegen 40

41 HOOFDSTUK 7-710: Aard van galvanisch contact MEDISCH GEBRUIKTE RUIMTEN NEN-EN-IEC Artikel Deel van een medisch elektrisch toestel dat bij normaal gebruik: noodzakelijkerwijs in fysiek contact met de patiënt moet komen om het toestel te kunnen laten functioneren of in contact met de patiënt kán worden gebracht of door de patiënt móet worden aangeraakt. HOOFDSTUK 7-710: Patiëntenomgeving MEDISCH GEBRUIKTE RUIMTEN NEN 1010:2015 Opmerking 1 bij de term: Artikel patiëntenomgeving elk gebied waarbinnen opzettelijk of onopzettelijk contact kan plaatsvinden tussen een patiënt en delen van het medisch elektrisch materieel of medisch elektrisch systeem of tussen een patiënt en andere personen die delen van het medisch elektrisch materieel of medisch elektrisch systeem aanraken [BRON: NEN-EN-IEC 60601:2006, 3.79] Dit is van toepassing wanneer de positie van de patiënt vooraf is vastgelegd; wanneer dat niet het geval is, behoren alle mogelijke posities van de patiënt in aanmerking te worden genomen. n Opmerking a bij de term: De gehele ruimte behoort te voldoen aan de vastgelegde classificatie. Op grond van risicoanalyse kan voor een (klein) afgebakend deel van de ruimte buiten de patiëntenomgeving hierop een uitzondering worden gemaakt. Op grond van moet dit worden vastgelegd Opmerking b bij de term: De ruimte boven een verlaagd plafond is niet een medisch gebruikte ruimte. De installatie in deze ruimte, bijvoorbeeld voor de voeding van verlichtingsarmaturen, behoort aan de relevante algemene bepalingen van deze norm te voldoen. Locatie: Radboud UMC Nijmegen 41

42 HOOFDSTUK 7-710: Ruimteclassificatie MEDISCH GEBRUIKTE RUIMTEN Start Is onderbreking van de netvoeding gevaarlijk? 1) NEE JA Worden er patiëntdelen aangebracht? NEE Groep 0 JA Handelingen tot In of aan het hart? NEE Groep 1 JA Uitvoeringsvorm op Basis van risico- Management 2) Groep 2 1) Indien een onderbreking (verstoring) van de netvoeding tot onaanvaardbare risico's voor de patiënt kan leiden, is continuïteit van de netvoeding noodzakelijk. 2) De uitvoeringsvorm wordt bepaald op basis van risicomanagement. HOOFDSTUK 7-710: Ruimteclassificatie MEDISCH GEBRUIKTE RUIMTEN NEN1010:2007 NEN1010:2015 Klasse 0 Groep 0 Klasse 1 Groep 1 Klasse 2 Klasse 3 Groep 2 Uitvoeringsvorm Groep 2: Sterpuntstructuur De uitvoeringsvorm Klasse 3 (Geïsoleerd opstellen) voldoet aan de eisen van Groep 2 en is uiteraard ook toegelaten. Kies je hiervoor, dan.. n Bescherming door geïsoleerd opstellen In medisch gebruikte ruimten waarin (een deel van) het materieel geïsoleerd wordt opgesteld, moeten vreemde geleidende delen en vaste aanraakbare metalen delen van de installatie geïsoleerd zijn opgesteld ten opzichte van de gebouwconstructie. De impedantie van al deze delen samen naar de gebouwconstructie moet ten minste 3 kω zijn. Locatie: Radboud UMC Nijmegen 42

43 HOOFDSTUK 7-710: Maximale aanraakspanning MEDISCH GEBRUIKTE RUIMTEN n Maximale aanraakspanning In medisch gebruikte ruimten van groep 1 en groep 2 mag de aanraakspanning onder normale omstandigheden ten hoogste 100 mv zijn. In medisch gebruikte ruimten waar handelingen reiken tot in of aan het hart mag de aanraakspanning zowel onder normale omstandigheden als bij een eerste fout ten hoogste 10 mv zijn. Indien niet aan deze eis kan worden voldaan, moet een basisbescherming volgens het bepaalde in 41.A.1 en 41.A.2 zijn aangebracht. OPMERKING Om een aanraakspanning van ten hoogste 10 mv te realiseren kan gebruik worden gemaakt van geïsoleerd opstellen en/of kan een sterpuntsstructuur worden aangebracht in het vereffeningssyteem binnen de patiëntenomgeving. 41.A.1 41.A.2 Bescherming door fundamentele isolatie van actieve delen Bescherming door afschermingen of omhulsels HOOFDSTUK 7-710: Uitgangspunt vereffening MEDISCH GEBRUIKTE RUIMTEN GEEN vereffeningsstromen door de patiëntenomgeving Vereffeningsstromen veroorzaken spanningsverschillen tussen de verschillende objecten of tussen de objecten en de patiënt. Bij risico s: Risicomanagement: Maatregelen nemen om het risico tot een aanvaardbaar niveau terug te brengen Geïsoleerd opstellen (Is er noodzaak om materieel geïsoleerd op te stellen?) Locatie: Radboud UMC Nijmegen 43

44 HOOFDSTUK 7-710: Sterpuntstructuur PE-leiding MEDISCH GEBRUIKTE RUIMTEN (sub) aardrail (2) centrale aardrail (sub) aardrail (1) radiator wandgoot gas- en waterleidingen pendel(s) contactdozen operatielamp operatietafel patiëntmonitor elektrische raam- en deurkozijnen niet-medische pc/monitor eventuele 3 e (sub)aardrail HOOFDSTUK 7-710: CLASSIFICATIE Groep 0 Groep 1 Groep 2 Eindgroepen moeten zijn voorzien van een aardlekschakelaar Aanraakspanning mag ten hoogste 50V~ ac zijn MEDISCH GEBRUIKTE RUIMTEN de grenswaarde van de foutspanning UL mag voor IT-, TN- en TT-stelsels niet groter zijn dan 25 V AC (UL 25 V AC) of 60 V DC (UL 60 V DC). Eindgroepen ( 32A) moeten zijn voorzien van een aardlekschakelaar met een toegekende aanspreekstroom van ten hoogste 30 ma. Aanraakspanning mag onder normale omstandigheden ten hoogste 100mV zijn de grenswaarde van de foutspanning UL mag voor IT-, TN- en TT-stelsels niet groter zijn dan 25 V AC (UL 25 V AC) of 60 V DC (UL 60 V DC). Eindgroepen ten behoeve van vast opgestelde operatietafels Vast aangesloten medisch elektrisch materieel (uitwendig contact) Vast aangesloten toestellen (anders dan medisch elektrisch materieel) Materieel 5 kva mogen worden beschermd via een aardlekschakelaar met een toegekende aanspreekstroom van ten hoogste 30 ma. Medisch IT Stelselː Medisch elektrisch materieel/systemen voor ondersteuning van levensfuncties Chirurgische toepassingen Materieel binnen patiëntenomgeving (of daar kan worden geplaatst) Aanraakspanning mag onder normale omstandigheden ten hoogste 100mV zijn Handelingen tot in of aan het hartː Aanraakspanning mag zowel onder normale omstandigheden als bij een eerste fout ten hoogste 10mV zijn Locatie: Radboud UMC Nijmegen 44

45 HOOFDSTUK 7-710: MEDISCH GEBRUIKTE RUIMTEN CLASSIFICATIE Groep 0 Groep 1 Groep 2 Aardingsvoorzieningen conform NEN 1010 Aardingsvoorzieningen conform NEN 1010 Aardingsvoorzieningen conform NEN 1010 Impedantie naar de centrale aardrail 0,1 Ω Beschermingscontacten contactdozen Vast aangesloten materieel/ metalen gestellen Vreemde geleidende delen Beschermende vereffeningsleidingen Beschermingscontacten contactdozen Vast aangesloten materieel/ metalen gestellen Vreemde geleidende delen binnen patiënten omgeving Voldoende wandcontactdozen per opstelplaats Voldoende vereffeningsaansluitpunten per opstelplaats Aanvullende beschermende vereffeningsleidingen Beschermingsleidingen Vreemde geleidende delen Geleidende vloerrasters Impedantie naar de centrale aardrail 0,1 Ω Beschermingscontacten contactdozen Vast aangesloten materieel/ metalen gestellen Vreemde geleidende delen Beschermende vereffeningsleidingen Beschermingscontacten contactdozen Vast aangesloten materieel/ metalen gestellen Vreemde geleidende delen binnen patiënten omgeving Voldoende wandcontactdozen per opstelplaats Voldoende vereffeningsaansluitpunten per opstelplaats Aanvullende beschermende vereffeningsleidingen Beschermingsleidingen Vreemde geleidende delen Geleidende vloerrasters Uitvoeringsvorm (optioneel): In medisch gebruikte ruimten waarin (een deel van) het materieel geïsoleerd wordt opgesteld, moeten vreemde geleidende delen en vaste aanraakbare metalen delen van de installatie geïsoleerd zijn opgesteld ten opzichte van de gebouwconstructie. De impedantie van al deze delen samen naar de gebouwconstructie moet ten minste 3 kω zijn. HOOFDSTUK 7-710: Elektrische veiligheid behandeling MEDISCH GEBRUIKTE RUIMTEN aard van het contact tussen de patiëntendelen en de patiënt Medische handeling Medische apparatuur Niet het medische apparaat, maar het medisch handelen met het apparaat bepaalt de classificatie van een ruimte. Classificatie Medische installatie bestemming ruimte aanvullende beschermingsmaatregelen onderbreking (verstoring) van de netvoeding Locatie: Radboud UMC Nijmegen 45

46 HOOFDSTUK 7-710: Classificatie apparaten MEDISCH GEBRUIKTE RUIMTEN Apparaten worden op basis van het voedingsdeel geclassificeerd, afhankelijk van de methode van bescherming tegen een elektrische shock Klasse I Bescherming bestaat uit basis isolatie en aanvullende bescherming door alle aanraakbare delen met aarde te verbinden Klasse II Bescherming bestaat uit basis isolatie en aanvullende isolatie of bescherming door dubbele isolatie Internally powered Bescherming bestaat uit een interne voedingsbron die niet met aarde is verbonden NEN-EN-IEC :2006 Classificatie medische apparaten Clause 3 Terminology and definitions Subclause TYPE B APPLIED PART [B = Body] TYPE B APPLIED PARTS provide the lowest degree of PATIENT protection of all the types of APPLIED PART and are not suitable for DIRECT CARDIAC APPLICATION. The PATIENT CONNECTION(S) of a TYPE B APPLIED PART could be: PROTECTIVELY EARTHED; connected to earth but not PROTECTIVELY EARTHED; or floating, but not isolated from earth to the degree that would be required for a TYPE BF APPLIED PART. Subclause TYPE BF APPLIED PART [BF = Body floating] TYPE BF APPLIED PARTS provide a degree of PATIENT protection higher than provided by TYPE B APPLIED PARTS. This is achieved by isolating the PATIENT CONNECTIONS from earthed parts and other ACCESSIBLE PARTS of the ME EQUIPMENT, thus limiting the magnitude of current that would flow through the PATIENT in the event that an unintended voltage originating from an external source is connected to the PATIENT, and thereby applied between the PATIENT CONNECTIONS and earth. However, TYPE BF APPLIED PARTS are not suitable for DIRECT CARDIAC APPLICATION. Subclause TYPE CF APPLIED PART [CF = Cardiac floating] TYPE CF APPLIED PARTS provide the highest degree of PATIENT protection. This is achieved by increased isolation of the PATIENT CONNECTION from earthed parts and other ACCESSIBLE PARTS of the ME EQUIPMENT, further limiting the magnitude of possible current flow through the PATIENT. TYPE CF APPLIED PARTS are suitable for DIRECT CARDIAC APPLICATION insofar as PATIENT LEAKAGE CURRENT is concerned, though they could be unsuitable in other respects, such as sterility or biocompatibility. Subclause Allowable values, Table 3 and Table 4 Total PATIENT LEAKAGE CURRENT for TYPE CF APPLIED PARTS For TYPE CF APPLIED PARTS the PATIENT LEAKAGE CURRENT for the NORMAL CONDITION is 10 µa. [F = floating deel van het apparaat dat in contact staat met de patiënt is geïsoleerd t.o.v. het overige deel van het apparaat] Locatie: Radboud UMC Nijmegen 46