BewustZwanger. De preventieve zwangerschapsapp Voor een sterke band tussen ouder en kind
|
|
- Anke de Backer
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 BewustZwanger De preventieve zwangerschapsapp Voor een sterke band tussen ouder en kind
2 BewustZwanger Samenvatting BewustZwanger is een zwangerschapscursus gegoten in een app format, die als doelen heeft om: hechting tussen ouder en baby ondersteunen/bevorderen, het emotioneel welzijn van de baby s ondersteunen, emotioneel welzijn van aanstaande ouders ondersteunen en de ouderrelatie gezond te laten ontwikkelen. In dit document is informatie te lezen over het programma BewustZwanger en de theoretische onderbouwing van dit preventieve programma. Dit theoretisch kader wordt vooral geschetst door kennis over psychologie, fysiologie en epigenetica. Echter, ook uit economische inzichten blijkt dat investeren in BewustZwanger voordelig is. Middels het economisch model van professor en Nobelprijs winnaar James Heckman wordt dit geïllustreerd. Vervolgens wordt de implementatie van BewustZwanger toegelicht. Om vervolgens te concluderen dat investeren in het mentaal welzijn in de prenatale fase op termijn de maatschappij zowel sociaal als financieel veel oplevert. Algemene informatie BewustZwanger is de zwangerschapscursus die Babykennis biedt in het kader van ouderschapseducatie. Dit preventieve programma is ontwikkeld in een app format, omdat er een terugloop is in de aanmeldingen voor zwangerschapscursussen en veel aanstaande ouders niet gewend of gemotiveerd zijn om boeken te gebruiken voor voorlichting. Boeken zijn te duur en kosten veel tijd om door te werken. Apps daarentegen zijn altijd binnen handbereik en niet meer weg te denken uit de hedendaagse maatschappij. Gemiddeld kijkt men maar liefst 85 keer per dag op hun smartphone[1]. Om deze reden is er voor gekozen om dit programma als app te ontwikkelen, zodat een bredere doelgroep bereikt kan worden. Bovendien kunnen verschillende media worden gebruikt, zoals oefeningen via audio en voorlichtingsfilmpjes. Filmpjes zorgen voor auditieve en visuele ondersteuning en zijn effectiever dan enkel geschreven tekst, zoals in een boek. Doelen BewustZwanger BewustZwanger heeft vier doelen, namelijk: 1. De hechting tussen ouder en baby ondersteunen/bevorderen. 2. Het emotioneel welzijn van de baby s ondersteunen. 3. Emotioneel welzijn van aanstaande ouders ondersteunen. 4. De gezonde ontwikkeling van de ouderrelatie ondersteunen. 2
3 Programma BewustZwanger Zwangerschapscursus BewustZwanger geeft elke week van de zwangerschap informatie aan aanstaande moeders en vaders over zwangerschapspsychologie en babypsychologie. Om er voor te zorgen dat de cursisten daadwerkelijk gaan nadenken over deze informatie, staan onder de informatie vragen die zij kunnen invullen over hun persoonlijke situatie. Bij een aantal weken wordt de geschreven informatie aangevuld met contactoefeningen (audio) of een voorlichtingsfilmpje. Het programma is zo opgebouwd, dat het de emotionele ontwikkeling van de ouders volgt. Trimester 1: - Verwerken van het nieuws dat zij een kind krijgen - Onzekerheden over levensvatbaarheid - Aanpassen aan de zwangerschap (sociaal, werk, omgaan met lichamelijke kwalen) - Omgaan met stress/stress reductie - Mentaal welzijn Trimester 2: - Fantasieën over de baby - Beweging voelen - Contact maken met de baby - Voorlichting over mogelijke complicaties (vroeggeboorte, meerlingen) - De nieuwe balans als gezin - Mentaal welzijn - Babypsychologie Trimester 3: - Voorbereiden op het ouderschap (sensitief ouderschap) - Sociale steun organiseren - Gehechtheid (proces van ouders en van de baby) - Kennis over opvoeding/ouderschap - Contact maken met de baby - Zorgen voor een baby - Babypsychologie - Bevalling - De nieuwe balans als gezin De aanstaande ouders worden keer op keer gestimuleerd om op een respectvolle manier met elkaar in gesprek te gaan over belangrijke thema s. De reminder in de app geeft hen een geheugensteun om op een geschikt moment het gesprek aan te gaan met hun partner. Herhaaldelijk worden de cursisten gestimuleerd om tijdig hulp in te schakelen bij thema s die zorgen oproepen. Het programma is zowel in het Nederlands als in het Engels te volgen (naam van de Engelstalige app is Parents2b). 3
4 Theoretisch kader Gehechtheid Eén op de drie mensen uit middenklasse gezinnen heeft een onveilige gehechtheidsrelatie met hun ouders[2]. Dit houdt in dat zij hun ouders als kind niet hebben ervaren als een veilige basis waar vandaan zij op ontdekkingstocht de wereld in konden gaan. Noch hebben zij hun ouders ervaren als veilige haven om op terug te vallen op momenten van onveiligheid, verdriet, pijn of angst. Kortom, zij hebben zich niet gezien, gehoord of gesteund gevoeld door hun ouders. Onveilige hechting is niet een probleem dat zich beperkt tot een bepaalde sociale status, dit komt voor in alle lagen van de bevolking. De gehechtheidsrelatie met de ouders maakt een diepe emotionele impact. In de babytijd zorgt deze relatie voor de emotionele blauwdruk van het kind. De gehechtheidsrelatie heeft een impact op[3]: - Stress regulatie o Hoe het kind met stress leert omgaan o De hoeveelheid stress die het kind ervaart - Emotionele ontwikkeling o Hoe het kind met emoties leert omgaan o Hoeveel zelfvertrouwen het kind ontwikkelt o Hoeveel zeggenschap het kind over het eigen leven voelt - Sociale ontwikkeling o Op welke manier het kind relaties met anderen aan gaat o Of het kind op anderen durft te vertrouwen - Cognitieve ontwikkeling o Hoeveel rust het kind heeft om kennis tot zich te nemen o Hoeveel rust het kind heeft om te leren van nieuwe ervaringen - Gezondheid o Het al dan niet ontwikkelen van psychische klachten o De lichamelijke gezondheid door problematische stress regulatie De impact die de gehechtheidsrelatie heeft op deze gebieden, beperkt zich niet tot de kindertijd; deze werkt door in de volwassen jaren[3]. Volwassenen die geen veilige gehechtheid kennen met hun ouders, hebben te kampen met problemen op bovengenoemde gebieden. Zij moeten veel meer moeite doen om zich goed in hun vel te voelen dan mensen die wel een veilige hechting met hun ouders kennen. Bovendien zorgen de verhoogde stress niveaus bij onveilig gehechte mensen voor allerlei lichamelijke klachten. Dit levert de maatschappij veel zorgkosten op. Vroege preventie is goedkopere interventie Epigenetica leert ons dat omgevingsfactoren er voor kunnen zorgen dat genen aan of uit gezet worden [4]. De baarmoeder is de eerste omgeving van een mens, die de ontwikkelende foetus beïnvloedt. Uit onderzoek is bijvoorbeeld gebleken dat vanaf de babytijd tot in de adolescentie sociaal- emotionele problemen (aandacht, ADHD, externaliserende gedragsproblemen, angst, temperament) en cognitieve problemen (zowel motorisch als mentaal) worden gezien na blootstelling aan prenatale stress van de moeder[5-9]. Dit toont aan hoe de omgeving in de baarmoeder de 4
5 ontwikkelende foetus beïnvloedt. Foetussen en baby s zijn erg gevoelig voor omgevingsfactoren. Ervaringen die zij opdoen beïnvloeden de ontwikkeling op lange termijn. Het babybrein ontwikkelt zich door ervaringen die het opdoet in relatie tot hechtingsfiguren (doorgaans de ouders). Bij de geboorte is een babybrein rond de 400 gram. Op de eerste verjaardag weegt het 1000 gram en een volgroeid brein weegt gemiddeld 1400 gram [10]. Bij baby s die fysiek voldoende verzorgd worden, maar op emotioneel gebied verwaarloosd worden is deze brein ontwikkeling significant minder. Uit recente onderzoek van de universiteit van Leiden en de Erasumus universiteit blijkt dat de kinderen van ouders die sensitief op hen reageren een groter totaal hersenvolume hebben dan kinderen die ouders hebben die niet sensitief op hen reageren. Tevens blijkt er geen verschil te zijn tussen vaders en moeders op dit gebied. Sensitieve reacties van vaders zijn even belangrijk als sensitieve reacties van moeders voor de hersenontwikkeling van het kind [11]. De enorme groei die het menselijk brein tijdens de zwangerschap en babytijd doormaakt, wordt op geen andere leeftijd geëvenaard. Het brein is nog zeer plastisch. Interventies op jonge leeftijd hebben een positieve invloed op de hersenontwikkeling. Hoe jonger het kind bij interventie, hoe korter en goedkoper de interventie en hoe positiever de uitkomsten van het kind. Investeren in prenatale preventie zorgt er voor dat de maatschappij op termijn goedkoper uit is (zie: economisch model Heckman). Relaties in stand houden Op liefde na, heeft stress de grootste invloed op het hechtingsproces tussen ouder en kind. Relatieproblemen en scheidingen zijn de grootste stressoren voor jonge ouders[12]. Voor de gezonde ontwikkeling van baby s tot in volwassenheid is de kwaliteit van de ouder- relatie dus van groot belang[13]. Momenteel verbreekt één op de drie stellen hun relatie voordat de kinderen vier jaar oud zijn. Recentelijk hebben experts van de Universiteit van Utrecht aangegeven, dat zij verwachten dat dit cijfer zal stijgen tot één op de twee stellen, met alle zorgkosten van dien (Bron: Trouw, 2015). BewustZwanger heeft als doel om de communicatie tussen de partners te optimaliseren tijdens de zwangerschap, zodat zij niet uit elkaar groeien in de hectische periode na de geboorte van hun kind. Het belang van vaders Tijdens de zwangerschap gaat de meeste aandacht uit naar de aanstaande moeder. Het belang van vaders moet echter niet onderschat worden. Ook voor hen is het nieuwe vaderschap een grote levensgebeurtenis[14] en, net als bij moeders, leidt ook 10% van de jonge vaders aan depressie na de geboorte van hun kind, met een piek als hun kind tussen de 3 en 6 maanden oud is [15]. Recent onderzoek wijst uit dat wanneer vaders betrokken worden door hun vrouw bij de zwangerschap er hormonale veranderingen bij hen optreden. Vaders die betrokken zijn bij de zwangerschap ontwikkelen lagere levels van testosteron, wat er 5
6 voor zorgt dat zij zich zorgzamer gedragen[16]. Er is tevens een verband gevonden tussen betrokkenheid van de vader tijdens de zwangerschap en zijn betrokkenheid bij zijn kinderen na de geboorte[17]. De betrokkenheid van vaders is erg belangrijk voor de ontwikkeling van zelfvertrouwen, zelfredzaamheid en het gevoel van psychisch welbevinden van kinderen en adolescenten[18]. BewustZwanger stimuleert zowel de moeders om de vaders bij de zwangerschap te betrekken, als de vaders om zichzelf betrokken te voelen bij de zwangerschap. Factsheet - 1 op de 3 mensen uit de middenklasse is onveilig gehecht. - Gehechtheid is van invloed op een scala aan ontwikkelingsgebieden, zo ook lichamelijke gezondheid. - Het babybrein groeit van 400 gram bij de geboorte naar 1000 gram op de eerste verjaardag, mits de baby voldoende positieve ervaringen opdoet in relatie tot hechtingsfiguren. - Kinderen van sensitieve ouders ontwikkelen een groter totaal hersenvolume. - Het scheidingscijfer is 1 op 3 stellen voordat de kinderen naar de basisschool gaan. Experts verwachten dat dit zal oplopen tot 1 op 2. - Sensitief vaderschap evenzo belangrijk voor ontwikkeling kinderbrein als sensitief moederschap. 6
7 Economisch model James Heckman, economie professor aan de universiteit van Chicago en Nobelprijs winnaar, stelt in zijn Heckman Equation, dat elke dollar geïnvesteerd in de vroege jaren $3 - $9 dollar per kind oplevert in toekomstige kosten op gezondheid, sociale en gerechtelijke kosten. In onderstaande grafiek is te zien dat investeren in prenatale programma s de maatschappij het meest oplevert. Hoe jonger het kind waarin geïnvesteerd wordt, hoe meer geld het de maatschappij en verzekeraars oplevert. 7
8 Programma s in het buitenland In Nederland en België is er nog nauwelijks aanbod op het gebied van psychosociale prenatale preventie. In landen zoals, Duitsland, Australië en de Verenigde Staten wordt al volop het belang van prenatale preventie onderkend en zijn de volgende positieve effecten gevonden[19,20]: Baby s: - Hoger geboortegewicht - Korter verblijf in ziekenhuis na geboorte - Verhoogd welzijn kinderen van geboorte tot basisschool Moeders: - Minder (psychische) klachten post partum (minder vaak behandeling nodig) - Zoeken eerder hulpverlening indien nodig (dit resulteert in kortere behandelingen en betere uitkomsten voor de baby) - Genieten meer van het ouderschap (dit resulteert in betere uitkomsten voor de baby, waardoor de baby op latere leeftijd minder zorgkosten nodig heeft). Gezin: Minder conflicten tussen ouders Meer sociale steun Bevorderend voor familie relaties Implementatie In Nederland en België is preventieve aandacht voor het mentaal welbevinden van jonge ouders en voorbereiding op het ouderschap nog niet geïntegreerd in de maatschappij. Voorlichting richt zich met name op de bevalling en het belang van het emotionele aspect wordt nog weinig op waarde geschat. BewustZwanger is een laagdrempelige en goedkope manier om meer bewustwording te creëren op dit gebied. De app is eenvoudig te verspreiden en makkelijk toegankelijk voor elke aanstaande ouder. Middels een voucher met informatie over BewustZwanger kunnen zorgverleners in de eerste of tweede lijn aan elke aanstaande ouder een persoonlijke code overhandigen, waarmee zij de kosteloze light versie van BewustZwanger gratis kunnen upgraden naar de volledige zwangerschapscursus ter waarde van 2,99. BewustZwanger Het streven van Babykennis is om elke aanstaande ouder te begeleiden om op een bewuste manier de zwangerschap te doorlopen. Het uiteindelijke doel is een gezondere maatschappij, waarin ieder vol zelfvertrouwen het leven aan gaat en op een constructieve manier met tegenslagen en stress kan omgaan. Stress heeft dan een minder grote impact op de volksgezondheid en minder mensen ervaren psychische klachten. Investeren in de prenatale fase levert de maatschappij op 8
9 termijn zowel sociaal als financieel veel op. Literatuur [1] Andrews, S. e.a. (2015). Beyond Self- Report: Tools to Compare Estimated and Real- World Smartphone Use. Plos One. DOI: /journal.pone [2] IJzendoorn, M.H. van, Schuengel, C. & Bakermans- Kranenburg, M.J. (1999). Disorganized attachment in early childhood: Meta- analysis of precursors, concomitants, and sequelae. Development and Psychopathology, 11, [3] Zeanah, C.H. et al(2005). Handbook of Infant Mental Health- second edition. Guilford Press, New York. [4] Glover, V. et al (2010). Prenatal Stress and the Programming of the HPA- axis. Neuroscience and Biobehavioral Reviews. 35(1), [5] De Bruijn, T. C. E. (2010). Tied to Mommy s Womb? Prenatal Maternal Stress, Postnatal Parental Interaction Style and Child Development. PHD Thesis, Tilburg University. [6] Gutteling, B. M., de Weerth, C., Willemsen- Swinkels, S. H. N., Huizink, A. C., Mulder, E. J. H., Visser, G. H. A., & Buitelaar, J. K. (2005). The effects of prenatal stress temperament and problem behaviours of 27- month- old toddler. European Child and Adolescent Psychiatry, 14, [7] O Connor, T. G., Heron, J., Golding, J., Beveridge, M., & Glover, V. (2002). Maternal antenatal anxiety and children s behavioural/ emotional problems at 4 years. British Journal of Psychiatry, 180, [8] Van den Bergh, B. R. H., Mulder, E. J. H., Mennes, M., & Glover, V. (2005). Antenatal maternal anxiety and stress and the neurobehavioural development of the fetus and child: links and possible mechanisms. A review. Neuroscience and Biobehavioral Reviews, 29, [9] Wijnen, H. (2005). The Kempen Study: Aspects of Maternal Well- being and Obstetrical Outcome in Relation to Gestational Thyroid Function. PHD thesis, Tilburg University. [10] Van Elk, M., Hunnius, S. (2010). Het babybrein- over de ontwikkeling van hersenen bij baby s. Bert Bakker, Amsterdam [11] Kok, R., Thijssen, S., Bakermans- Kranenburg, M.J., Jaddoe, V.W., Verhulst, F.C., White. T., van IJzendoorn, M.H., Tiemeier, H. (2015). Normal Variation in Early Parental Sensitivty Predicts Child Structural Brain Development. Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry. 54(10):
10 [12] Feinberg, M. (2002). Coparenting and the Transition to Parenthood: A Framework for Prevention. Clinical Child and Psychology Family Review, Vol. 5 (3) [13]Feinberg, Mark E.; Kan, Marni L. (2008). Establishing family foundations: Intervention effects on coparenting, parent/infant well- being, and parent- child relations. Journal of Family Psychology. Vol 22(2), [14]Garfield, C.F. et al (2014). A Longitudinal Study of Paternal Mental health During Transition to Fatherhood as Young Adults. Pediatrics, 133, [15] Paulson, J.F., Bazemore, S.D.(2010). Prenatal and Postpartum Depression in Fathers and Its Association With Maternal Depression. A Meta- Analysis. The Journal of the American Medical Association. 303(19): [16] Storey, A.E. et al (2000). Hormonal correlates of paternal responsiveness in new and expectant fathers. Evolution and Human Behaviour, 21 (2), [17] Vreeswijk, C.M.J.M. (2014) From Pregnancy to Parenthood: Father s and Mother s Representations of their (Unborn) Infants. PHD Thesis, Tilburg University. [18] Bradford Wilcox, W. Et al (2013). Gender and Parenthood: Biological and Social Scientific Perspectives. Columbia University Press, New York. [19] Milgrom, J. et al (2009). Towards Parenthood. Prepareing for the Changes and Challenges of a New Baby. ACER Press, Victoria. [20] Indivero, P.M.(2015) Babies Benefit from Parenting Classes even before Birth. Pennsylvania State University (Penn State News). 10
Hechting en hechtingsproblemen. Risico- en beschermende factoren
Hechting en hechtingsproblemen Risico- en beschermende factoren September 2017 2017 Nederlands Jeugdinstituut Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk,
Nadere informatieop het latere leven Anja Huizink Vrij Universiteit Amsterdam Radboud Universiteit Nijmegen
De gevolgen van prenatale stress op het latere leven Anja Huizink Vrij Universiteit Amsterdam Radboud Universiteit Nijmegen De ontwikkeling begint prenataal Dierstudies: prenatale stress Programmerend
Nadere informatieDe meerwaarde van Haptonomische Zwangerschapsbegeleiding voor de prenatale gehechtheid tussen ouders en kind: Een effectstudie. Monica Pollmann, MSc
De meerwaarde van Haptonomische Zwangerschapsbegeleiding voor de prenatale gehechtheid tussen ouders en kind: Een effectstudie Monica Pollmann, MSc Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling:
Nadere informatieTussenstand in de discussie over mogelijke herziening van de Richtlijn Scheiding en problemen van jeugdigen
Tussenstand in de discussie over mogelijke herziening van de Richtlijn Scheiding en problemen van jeugdigen Er wordt serieus nagedacht over een herziening van de richtlijn ten aanzien van de adviezen gericht
Nadere informatieHet samenspel van genen en omgeving: Relevantie voor de Jeugdgezondheidszorg
Het samenspel van genen en omgeving: Relevantie voor de Jeugdgezondheidszorg Luc Goossens KU Leuven Schoolpsychologie and Ontwikkeling in Context (SCenO) Leuven Institute of Human Genomics and Society
Nadere informatieAngst in de zwangerschap: consequenties voor moeder en kind
Angst in de zwangerschap: consequenties voor moeder en kind Refereermiddag 13 september 2018 Just Wernand GENERATIES 2 Van verwachten tot ervaren: de transitie naar het ouderschap C Schuengel. A. Huizink,
Nadere informatieKIND IN CONTEXT. "Successful parenting is a principal key to the mental health of the next generation." John Bowlby
KIND IN CONTEXT "Successful parenting is a principal key to the mental health of the next generation." John Bowlby Feit: Kinderen van ouders met psychiatrische problemen lopen risico zelf ook problemen
Nadere informatie4 jaar geleden.. onderzoek op het gebied van baby s en peuters en de vroege ouder-kind relatie enorm toegenomen.
De laatste decennia is wetenschappelijk onderzoek op het gebied van baby s en peuters en de vroege ouder-kind relatie enorm toegenomen. Meer kennis over het belang en over factoren die de ontwikkeling
Nadere informatieOnderlinge verbondenheid. begeleiding en zorg voor mensen met een verstandelijke en/of andere beperkingen
Onderlinge verbondenheid begeleiding en zorg voor mensen met een verstandelijke en/of andere beperkingen Onderlinge verbondenheid Alleen in verbondenheid met de ander kan je mens zijn. Door de ander ontdek
Nadere informatieGroot Perinataal Overleg preventie en cliënten participatie
Groot Perinataal Overleg preventie en cliënten participatie 20-11-2017 MARJA REXWINKEL, KLINISCH PSYCHOLOOG INFANT MENTAL HEALTH SPECIALIST 1001 kritieke dagen groei van het brein, ontstaan van veilige
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/25253 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Schoenmaker, Christie Title: From infancy to young adulthood : The Leiden Longitudinal
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/29874 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Voort, Anja van der Title: The importance of sensitive parenting : a longitudinal
Nadere informatieDaphne Petterson & Lilian Delarue Onderzoekers lectoraat Ouderschap & Ouderbegeleiding Expertisecentrum Jeugd, Hogeschool Leiden
Daphne Petterson & Lilian Delarue Onderzoekers lectoraat Ouderschap & Ouderbegeleiding Expertisecentrum Jeugd, Hogeschool Leiden Lectoraat Beroepspraktijk - Onderzoek - Onderwijs Praktijk Onderwijs Onderzoek
Nadere informatieGENERATIE 2020 E E N BLIK OP DE RESULTATEN
S TELLEN VOOR GENERATIE 2020 E E N BLIK OP DE RESULTATEN EVEN VOORSTELLEN.. M A RIE - L OTTE VA N BEVEREN K L I N I S C H P S YCHOLOOG, D OCTORAATSSTUDENT M A RIELOTTE.VA N B EVEREN@UGENT.BE DE ADOLESCENTIE
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch)
Samenvatting (Summary in Dutch) SAMENVATTING Jaarlijks wordt 8% van alle kinderen in Nederland prematuur geboren. Ernstige prematuriteit heeft consequenties voor zowel het kind als de ouder. Premature
Nadere informatieOUDERS EN HET JONGE KIND WERKEN IN DE TRIADE
OUDERS EN HET JONGE KIND WERKEN IN DE TRIADE Lidewei Chavannes: klinisch psycholoog, psychotherapeut, IMH specialist Triade THERE IS NO SUCH THING AS A BABY. Winnicott Visie diagnostiek en behandeling
Nadere informatieRichtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017)
Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) Hechtingsrelatie Zelfregulatie en interactie tijdens de nacht Onderdeel van de discussie rond sensitief en responsief ouderschap richt zich
Nadere informatieOuderlijke betrokkenheid en het welzijn van kinderen
Pagina 1 / 17 Ouderlijke betrokkenheid en het welzijn van kinderen Als kinderen meer ouderlijke betrokkenheid ervaren en een betere band met hun ouders hebben, is de kans kleiner dat zij gedragsproblemen
Nadere informatieBeeldende. kinderen /adolescenten met gedrags- en emotionele problemen De resultaten van een beschrijvende literatuur studie
Beeldende therapie voor LVB kinderen /adolescenten met gedrags- en emotionele problemen De resultaten van een beschrijvende literatuur studie Liesbeth Bosgraaf MAth Dr. Kim Pattiselanno Dr. Marinus Spreen
Nadere informatieRunning head: Paternale angst en de sociaal-emotionele ontwikkeling van de baby
Running head: Paternale angst en de sociaal-emotionele ontwikkeling van de baby De invloed van paternale angst op de sociaal-emotionele ontwikkeling van de baby Maud Dane (s 330608) Tilburg University,
Nadere informatieDe invloed van affectieve betrokkenheid op moeilijk verstaanbaar gedrag
Date 14-10-2011 1 De invloed van affectieve betrokkenheid op moeilijk verstaanbaar gedrag Marga Martens Promovenda Rijksuniversiteit Groningen Consulent doofblindheid Koninklijke Kentalis Begeleiderscongres
Nadere informatieOuders met een verstandelijke beperking. (Geert Van Hove, Prof.dr. UGent/VU Amsterdam)
Ouders met een verstandelijke beperking (Geert Van Hove, Prof.dr. UGent/VU Amsterdam) Deze lezing: manier van werken Standpunten opgebouwd in dialoog met Australische collega (= 30 jaar praktijk- en onderzoekservaring)
Nadere informatie6 e Nieuwsbrief EPISCA onderzoek maart 2015
6 e Nieuwsbrief EPISCA onderzoek maart 2015 Het is al weer lang geleden dat jullie iets van ons hebben gehoord en dat komt omdat er veel is gebeurd. We hebben namelijk heel veel analyses kunnen doen op
Nadere informatieAdverse Childhood Experiences:
Adverse Childhood Experiences: Mentale en fysieke gevolgen bij jeugdigen met een verstandelijke beperking Jaarcongres Kinder- en jeugdpsychiatrie 30 oktober 2018 Esther Moonen, Verpleegkundig Specialist
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra
Nadere informatieInfant Mental Health
Infant Mental Health WAIMH Vlaanderen wants you! WAIMH Vlaanderen VZW Draagvlak uitbouwen voor IMH professionals 16 november 2017 20u Antwerpen www.waimh-vlaanderen.be Ik zie u graag Motherhood constellation
Nadere informatieKetenzorg voor suïcidaliteit
Ketenzorg voor suïcidaliteit Marie Van Broeckhoven Suïcidepreventiewerking DAGG Lommel marie.vanbroeckhoven@dagg-cgg.be Meer onderzoek nodig Sterke evidentie Acties gezondheidszorg Beperking toegang tot
Nadere informatieProefschrift. Cannabis use, cognitive functioning and behaviour problems. Merel Griffith - Lendering. Samenvatting
Proefschrift Cannabis use, cognitive functioning and behaviour problems Merel Griffith - Lendering Samenvatting Het gebruik van cannabis is gerelateerd aan een breed scala van psychische problemen, waaronder
Nadere informatieProf. dr. A. M. T. Bosman. www.annabosman.eu. Radboud Universiteit Nijmegen Sectie Orthopedagogiek van Leren en Ontwikkeling
Prof. dr. A. M. T. Bosman Radboud Universiteit Nijmegen Sectie Orthopedagogiek van Leren en Ontwikkeling www.annabosman.eu Studievereniging Emile, RU Leiden 24-09-2009 ª Vermoedelijk een biologische eigenschap
Nadere informatieVOICE Vertrouwen, Overleg, Integratie,Controle & Evaluatie Dr Agnes van den Hoogen WKZ Geboortecentrum UMC Utrecht
VOICE Vertrouwen, Overleg, Integratie,Controle & Evaluatie Dr Agnes van den Hoogen WKZ Geboortecentrum UMC Utrecht ahoogen@umcutrecht.nl Achtergrond Ouder worden van een extreem vroeg geborene geeft veel
Nadere informatie100% ONLINE CGT GOOI HET KIND NIET MET HET BADWATER WEG! DR. JEROEN RUWAARD
100% ONLINE CGT GOOI HET KIND NIET MET HET BADWATER WEG! DR. JEROEN RUWAARD ONLINE COGNITIEVE GEDRAGSTHERAPIE 2 100% Online CGT E-BOOMING? 3 100% Online CGT MIND THE GAP! 4 100% Online CGT EFFECTEN ONLINE
Nadere informatieTriple P (Positive Parenting Program): effectief bij gedragsproblemen?
21/11/11 Triple P (Positive Parenting Program): effectief bij gedragsproblemen? Inge Glazemakers Dirk Deboutte Inhoud Het probleem Oplossingen: de theorie Triple P Het project De eerste evaluatie - - -
Nadere informatieDe ouder-kindrelatie en jeugdtrauma s. Nr. 2018/11, Den Haag, 22 mei Samenvatting
De ouder-kindrelatie en jeugdtrauma s Nr. 2018/11, Den Haag, 22 mei 2018 De ouder-kindrelatie en jeugdtrauma s pagina 2 van 6 Bij kinderen met traumatische ervaringen (ernstige negatieve jeugdervaringen),
Nadere informatieZwanger, Bevallen, een Kind! Cursus voor alle aanstaande ouders
Zwanger, Bevallen, een Kind! Cursus voor alle aanstaande ouders Aya Crébas Programma - Voorstellen, ZBK gezamenlijk project - Optimale preventie begint voor de geboorte - Geboortecultuur en nieuwe Nederlanders
Nadere informatieDE MASTEROPLEIDING EDUCATION AND CHILD STUDIES (PER SPECIALISATIE) IN SCHEMA. Child and Family Science (instromen in september)
DE MASTEROPLEIDING EDUCATION AND CHILD STUDIES 2017-2018 (PER SPECIALISATIE) IN SCHEMA Child and Family Science (instromen in september) Internship Child and Family Science Child care, experts, and parents:
Nadere informatieCognitive behavioral therapy for treatment of anxiety and depressive symptoms in pregnancy: a randomized controlled trial
Cognitive behavioral therapy for treatment of anxiety and depressive symptoms in pregnancy: a randomized controlled trial dr. T. Verbeek arts-epidemioloog Afd. Huisartsgeneeskunde en Epidemiologie 22 januari
Nadere informatieInleiding. Familiale kwetsbaarheid en geslacht. Samenvatting
Inleiding Depressie en angst zijn veel voorkomende psychische stoornissen. Het ontstaan van deze stoornissen is gerelateerd aan een breed scala van risicofactoren, zoals genetische kwetsbaarheid, neurofysiologisch
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/35813 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Hallers-Haalboom, Elizabeth Theodora Title: Mothers and fathers : parenting practices
Nadere informatie18/03/2016. inhoud. Zorg voor jongeren met psychiatrische problemen. jongeren populatie. jongeren populatie. jongeren populatie. jongeren populatie
inhoud Zorg voor jongeren met psychiatrische problemen Jongeren als doelgroep Burden of disease in praktijk Slot: New horizont Marijana Cvitan Sutterland psychiater OPZ Geel, Maart, 2016 Juridische grens
Nadere informatieBetekenis van vaderschap
Betekenis van vaderschap Conferentie vader-empowerment G.O.Helberg Kinder-en Jeugdpsychiater Materiaal ontleed aan onderzoek: Prof. dr. Louis Tavecchio Afdeling POWL, Universiteit van Amsterdam Een paar
Nadere informatieReactieve hechtingsstoornis; een diagnose in beweging. Band Gedrag Interactie Relatie Stoornis Mentale representatie
Carlo Schuengel, Orthopedagogiek VU Reactieve hechtingsstoornis; een diagnose in beweging Signaleren verstoord gehechtheidsgedrag Verschillende betekenissen van gehechtheid Band Gedrag Interactie Relatie
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/36476 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Pol, Liselotte Daphne van der Title: Focus on feelings. Parental emotion socialization
Nadere informatieMedisch trauma in de babytijd impact en behandeling
Medisch trauma in de babytijd impact en behandeling Heleen Mülder, klinisch psycholoog Psychotherapie Jeugd Drachten / Infant Netwerk Friesland OCRN symposium 20 november 2018 Opbouw van deze presentatie
Nadere informatieFeit: Kinderen van ouders met psychiatrische problemen lopen risico zelf ook problemen te krijgen
Feit: Kinderen van ouders met psychiatrische problemen lopen risico zelf ook problemen te krijgen www.babyextra.nl Dineke Brouwers (JGZ) en Cecilia van der Zeeuw (GGzE) Baby Extra Transformeren doe je
Nadere informatieReactieve hechtingsstoornis; een diagnose in beweging. Band Gedrag Interactie Relatie Stoornis Mentale representatie
Carlo Schuengel, Orthopedagogiek VU Signaleren verstoord Reactieve hechtingsstoornis; een diagnose in beweging Verschillende betekenissen van gehechtheid Band Gedrag Interactie Relatie Stoornis Mentale
Nadere informatieGezin en het welzijn van pubers
Pagina 1 / 16 Gezin en het welzijn van pubers Kinderen uit intacte gezinnen zijn vaak emotioneel en psychisch gezonder en minder geneigd gedragsproblemen te vertonen, zoals geweld op school, criminele
Nadere informatieDe Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van. Kinderen
Voorschoolse vorming en de ontwikkeling van kinderen 1 De Relatie tussen Voorschoolse Vorming en de Ontwikkeling van Kinderen The Relationship between Early Child Care, Preschool Education and Child Development
Nadere informatieHet Magische Getal 7 Hersenontwikkeling: inzichten relevant voor Jeugdgezondheidszorg. Fabienne De Boeck Gent, 17/3/2017
Het Magische Getal 7 Hersenontwikkeling: inzichten relevant voor Jeugdgezondheidszorg Fabienne De Boeck Gent, 17/3/2017 Are There Really as Many Neurons in the Human Brain as Stars in the Milky Way? Bradley
Nadere informatieDuchenne congres
Duchenne congres 18-05-2019 - De impact van deelname aan klinische studies - Psychologen NMRC kinderen UZ Leuven Gasthuisberg Sam Geuens & Joanna Willen NMRC kinderen & adolescenten - UZ Leuven Gasthuisberg
Nadere informatieWELZIJN OP RECEPT inhoud en kwaliteit.
WELZIJN OP RECEPT inhoud en kwaliteit. Werkconferentie Movactor, Nieuwegein,16 februari, 2017. Jan Auke Walburg 3-3-2017 1 1. WOR als onderdeel van positieve gezondheid 2. Kwaliteit en effectiviteit WOR
Nadere informatieRichtlijn Multidisciplinaire richtlijn Excessief huilen
Richtlijn Multidisciplinaire richtlijn Excessief huilen Onderbouwing Uitgangsvraag Welke effectieve methoden voor preventie, signalering, diagnostiek en behandeling van een baby die excessief huilt zijn
Nadere informatieWelkom bij OCRN Inleiding in de Infant Mental Health. Erica Everts, kinder- en jeugdpsychiater Infantteam OCRN 20 november 2018
Welkom bij OCRN Inleiding in de Infant Mental Health. Erica Everts, kinder- en jeugdpsychiater Infantteam OCRN 20 november 2018 Wat Disclosure weten we? (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatieEen prenataal traject bestaande uit één tot vier huisbezoeken voor een selectieve groep zwangere vrouwen. Aantal uitgevoerde huisbezoeken.
4.1. Aanbod voor aanstaande ouders Onze producten gericht op de prenatale periode bieden aanstaande ouders begeleiding en ondersteuning die start tijdens de zwangerschap. Het is ter voorbereiding op de
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22866 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Voorthuis, Alexandra Title: Future parents : childhood experiences, oxytocin and
Nadere informatieTRANSITIE: de weg naar op eigen benen
TRANSITIE: de weg naar op eigen benen 3 November 2018 Bijeenkomst Stichting Hartekind & Centrum voor Congenitale Hartafwijkingen Groningen Theresia Kazemier, verpleegkundig specialist kindercardiologie
Nadere informatieToetsing aan recente wetenschappelijke inzichten. (zie volgende sheets)
Toetsing aan recente wetenschappelijke inzichten (zie volgende sheets) Op zoek naar empirisch onderbouwde adviezen Adviezen gebaseerd op degelijk en recent empirisch onderzoek! Consensus Report* van Richard
Nadere informatieMoeders met borderlinepersoonlijkheidsstoornis
Moeders met borderlinepersoonlijkheidsstoornis 1. Borderlinepersoonlijkheidsstoornis en moederschap 2. Invloed op ontwikkeling van het kind 3. Behandelmogelijkheden 1.Borderlinepersoonlijkheidsstoornis
Nadere informatieAdolescenten met een Middelenmisbruikstoornis Een onderzoek naar kwetsbaarheden
Adolescenten met een Middelenmisbruikstoornis Een onderzoek naar kwetsbaarheden Brenda Volkaert Doctoraatsbursaal Vakgroep Ontwikkelings-, Persoonlijkheids- en Sociale Psychologie Overzicht Deel 2 Onderzoek
Nadere informatieOnderzoeksagenda Kinderrevalidatie
De 12 belangrijkste vragen van ouders aan onderzoekers 1. Welke vroege interventies kunnen structurele beperkingen en latere problemen voorkomen of minimaliseren? 2. Welke factoren dragen het meest bij
Nadere informatieThe Influence of Video Interaction Guidance on the. G.F. van Haaften
The Influence of Video Interaction Guidance on the Quality of Parental Bonding towards and Interaction with the Premature Infant G.F. van Haaften Faculty of Psychology Open University of the Netherlands
Nadere informatieExposure to Parents Negative Emotions in Early Life as a Developmental Pathway in the Intergenerational Transmission of Depression and Anxiety E.
Exposure to Parents Negative Emotions in Early Life as a Developmental Pathway in the Intergenerational Transmission of Depression and Anxiety E. Aktar Summary 1 Summary in Dutch (Samenvatting) Summary
Nadere informatieVeerkracht en betrokkenheid aan het werk
Veerkracht en betrokkenheid aan het werk 1st Nederlandse conferentie positieve psychologie Jan Auke Walburg Linda Bolier www.trimbos.nl VERMOGEN VAN NEDERLAND 2013 Mentale stoornissen Geen gezondheidsprobleem
Nadere informatieDE MASTEROPLEIDING EDUCATION AND CHILD STUDIES (PER SPECIALISATIE) IN SCHEMA. Child and Family Science*
DE MASTEROPLEIDING EDUCATION AND CHILD STUDIES 2018-2019 (PER SPECIALISATIE) IN SCHEMA Child and Family Science* Practice of empirical research Internship Child and Family Science Internship Child and
Nadere informatieGehechtheidsproblematiek bij jongvolwassenen met lvb
Gehechtheidsproblematiek bij jongvolwassenen met lvb Een interventieprogramma Monique Boon Ton van der Wiel Psychische en Gedragsproblemen Relatief vaak sprake van psychische en gedragsproblemen. onder
Nadere informatiePerinataal project WGC DE Brug en WGC Medikuregem
Perinataal project WGC DE Brug en WGC Medikuregem Het BBBru-team! - Karlijn de Goede - Samira Gharbaoui - Catherine Geypen - Caroline Massy BBBru Een project van twee Brusselse wijkgezondheidscentra De
Nadere informatieWeek tegen de kindermishandeling. Thema: conflictscheiding
Week tegen de kindermishandeling Thema: conflictscheiding Welkom Cindy de Rijke Kompaan en De Bocht Ouderschapsbemiddelaar Peter Verbeeten Instituut voor Maatschappelijk werk medewerker kinderen en scheiden
Nadere informatieGeestelijke gezondheid bij kinderen van curatie naar preventie en vroegdetectie van risicofactoren
KONINKLIJKE ACADEMIE VOOR GENEESKUNDE VAN BELGIË Geestelijke gezondheid bij kinderen van curatie naar preventie en vroegdetectie van risicofactoren em. Prof dr. J. Denekens 12 februari 2019 Geestelijke
Nadere informatieDoorbreken van de cirkel van intergenerationele overdracht van geweld
Onderzoek naar maatschappelijke vraagstukken Doorbreken van de cirkel van intergenerationele overdracht van geweld VoorZorg doorbreekt de cirkel Onderzoeksprogramma Hoe effectief zijn we in het beschermen
Nadere informatieGoed voorbeeld doet volgen. Martine Noordegraaf 6-3-2015
Goed voorbeeld doet volgen Martine Noordegraaf 6-3-2015 Welk type ouderschap ziet u het meest in de gehandicaptensector? Adequaat ouderschap Verstoord ouderschap Problematisch ouderschap Overvraagd ouderschap
Nadere informatieHart voor de Zorg Programma. Hartcoherentie training voor zorgverleners
Hart voor de Zorg Programma Hartcoherentie training voor zorgverleners HeartMath Hart voor de Zorg Programma De hedendaagse hectische, steeds veranderende en veeleisende zorgomgeving vraagt veel energie
Nadere informatie3/13/2014 EFFECTIEVE HULPVERLENING VOOR KINDEREN NA PARTNERGEWELD. Preventieve cursus voor kinderen blootgesteld aan partnergeweld
EFFECTIEVE HULPVERLENING VOOR KINDEREN NA PARTNERGEWELD MATHILDE OVERBEEK, CLASIEN DE SCHIPPER FRANCIEN LAMERSWINKELMAN, CARLO SCHUENGEL PARTNERGEWELD Partnergeweld komt veel voor Getuige zijn van partnergeweld
Nadere informatieTHUIS AAN DE SLAG DAISY TEEUWEN EN JOS BERENDS
THUIS AAN DE SLAG DAISY TEEUWEN EN JOS BERENDS NAH: IMPACT OP DE ONTWIKKELING BESCHADIGING HERSENEN EN INVLOED ONTWIKKELINGSPROCES GEVOLGEN HERSENLETSEL BIJ KINDEREN LICHAMELIJKE GEVOLGEN SPRAAKPROBLEMEN
Nadere informatieGehechtheid in de klas
Gehechtheid in de klas Corinne Verheule SAV Kennismiddag Adoptie 4 november 2016 Adoptiekind in de klas Kijken door een hechtingsbril 2 Gehechtheid Een duurzame, emotionele en wederkerige band tussen een
Nadere informatieWat is de zorgopgave die ouders ervaren bij het zorgen voor hun kind met SMA?
Wat is de zorgopgave die ouders ervaren bij het zorgen voor hun kind met SMA? Mette van Kruijsbergen, Marijke Kars, Ludo van der Pol, Inge Cuppen, Marjolein Verhoef, Fay-Lynn Asselman, Anne Visser- Meily,
Nadere informatieWebinar. Thema: conflictscheiding
Webinar Thema: conflictscheiding Welkom Cindy de Rijke Kompaan en De Bocht Ouderschapsbemiddelaar Peter Verbeeten Instituut voor Maatschappelijk werk medewerker kinderen en scheiden Tijdens de webinar
Nadere informatieHechtingstoornissen. Karin Hermans, KJP Symposium Pedagogie opvoedingstoolbox Curaçao, 7 december 2012
Hechtingstoornissen Karin Hermans, KJP Symposium Pedagogie opvoedingstoolbox Curaçao, 7 december 2012 Hechting duurzame affectieve relatie tussen een kind en één of meer opvoeders The initial relationship
Nadere informatieDeel 1: Positieve psychologie
Deel 1: Positieve psychologie Welkom bij: Positieve gezondheid. Jan Auke Walburg 2 Carla Leurs 3 4 Bloei Bloei is de ontwikkeling van het fysieke en mentaal vermogen. Welbevinden en gezondheid Verschillende
Nadere informatie4/23/2014 BOUWEN AAN RELATIES TUSSEN MOEDERS, VADERS EN BABIES KWALITEITSRELATIES EN MENTALE GEZONDHEID
BOUWEN AAN RELATIES TUSSEN MOEDERS, VADERS EN BABIES EEN NIEUW CURRICULUM VOOR ANTENATAL EDUCATION Mary Nolan Professor of Perinatal Education University of Worcester, UK KWALITEITSRELATIES EN MENTALE
Nadere informatieJGZ innovatie atelier 26 september 2018
JGZ innovatie atelier 26 september 2018 De pioniers worden gestimuleerd op zoek te gaan naar ruimte om de beweging naar vernieuwing in gezamenlijkheid in te zetten binnen de eigen organisatie. Dit betekent
Nadere informatieIn Holland staat een huis het begin.
In Holland staat een huis het begin. Waar het begint prenatale hechting 26 januari 2017 Marja Rexwinkel klinisch psycholoog en Infant Mental Health specialist OuderKindLijn en MOC t Kabouterhuis Creating
Nadere informatieNEJA conferentie Integraal werken in de Amsterdamse zorg voor jeugd: Handvat of hype?
NEJA conferentie Integraal werken in de Amsterdamse zorg voor jeugd: Handvat of hype? Workshop Integraal werken aan gehechtheid bij jonge kinderen in gezinnen Frederike Scheper, kinderpsychiater, Infant
Nadere informatieSCHEIDINGSATLAS. Kortdurend ondersteuningsprogramma over ouderschap na scheiding. Mariska Klein Velderman en Fieke Pannebakker
SCHEIDINGSATLAS Kortdurend ondersteuningsprogramma over ouderschap na scheiding Mariska Klein Velderman en Fieke Pannebakker EN ZE LEEFDEN NOG LANG EN GELUKKIG? SCHEIDING - IMPACT OP OUDERS Één van de
Nadere informatieRichtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017)
Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) 2. Introductie slaapproblemen Deze introductie beschrijft de definitie van slaapproblemen en slaapstoornissen, de prevalentie en de gevolgen
Nadere informatieStop or Go? TerugvalprevenDe training bij het begeleid aiouwen van anddepressiva in de zwangerschap.
Stop or Go? TerugvalprevenDe training bij het begeleid aiouwen van anddepressiva in de zwangerschap. Promovendi: Drs. Nina Molenaar, arts, Erasmus MC Marlies Brouwer, MSc, psycholoog, UU Projectleaders:
Nadere informatieOorzaken van angststoornissen
Oorzaken van angststoornissen Karen van Rooijen Juni 2012 Nederlands Jeugdinstituut Infolijn t (030) 230 65 64 e infojeugd@nji.nl i www.nji.nl Risicofactoren Kindfactoren Biologische factoren (predisposities)
Nadere informatieSociaal-emotionele ontwikkeling jeugd dé basis voor effectiever onderwijs
Sociaal-emotionele ontwikkeling jeugd dé basis voor effectiever onderwijs De Samenwerkende Gezondheidsfondsen en partijen uit wetenschap, beleid en praktijk, zien graag structurele aandacht voor de sociaal-emotionele
Nadere informatieICHOM en het belang voor de patiënt
DE PATIENT CENTRAAL Maarten de Wit Lent 12 oktober 2017 ICHOM en het belang voor de patiënt T2T Overarching principle B. The primary goal of treating patients with rheumatoid arthritis is to maximize long-term
Nadere informatie22/11/2011. Inhoud LITERATUUR BRUSSEN. Gezonde kinderen
Een chronisch ziek kind in het gezin: Kwaliteit van leven van gezonde broers en zussen Trui Vercruysse Psychosociale oncologie, 25 november 2011 Inhoud Literatuur siblings/brussen Gezonde kinderen Zieke
Nadere informatiePsychiatrie & Psychologie bij 22q11DS
Studiedag Stichting 22Q11 19 november 2017 A.M. Fiksinski a.m.fiksinski@umcutrecht.nl Psycholoog & onderzoeker (PhD kandidaat) Department of Psychiatry, Rudolf Magnus Institute of Neuroscience, University
Nadere informatieNood aan een paradigmawissel
Bestrijding van (kinder)armoede: Nood aan een paradigmawissel 31 mei 2012 ames - Hang it all Vitra Design Charles & Ray Ea Steven Groenez HIVA-KULEUVEN Promotor onderzoekslijn kinderarmoede Vlaams armoedesteunpunt
Nadere informatieScreening van gedragsproblemen en consequenties hiervan op effect van interventies. Walter Matthys
Screening van gedragsproblemen en consequenties hiervan op effect van interventies Walter Matthys Preventie en behandeling Wezenlijk verschillend? Voorbeeld: Coping Power (Minder boos en opstandig) bij
Nadere informatieHet Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten.
Het Effect van Verschil in Sociale Invloed van Ouders en Vrienden op het Alcoholgebruik van Adolescenten. The Effect of Difference in Peer and Parent Social Influences on Adolescent Alcohol Use. Nadine
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 207 208 Deel I Het wordt steeds belangrijker gevonden om kinderen een stem te geven. Hierdoor kunnen kinderen beter begrepen worden en kan hun ontwikkeling worden geoptimaliseerd.
Nadere informatieOptimisme kun je leren. Madelon Peters Elke Smeets Yvo Meevissen Marjolein Hanssen Jantine Boselie Faculty of Psychology and Neuroscience
Optimisme kun je leren Madelon Peters Elke Smeets Yvo Meevissen Marjolein Hanssen Jantine Boselie De overtuiging dat men in het algemeen goede uitkomsten zal ervaren in het leven Scheier & Carver, 1985
Nadere informatieList of publications. List of publications 213
List of publications List of publications 213 Publications in English Bekkema N., Veer A. de, Hertogh C. & Francke A. Perspectives of people with mild intellectual disabilities on care-relationships at
Nadere informatieKinderen uit gebroken gezinnen hebben een groter risico op armoede tijdens de jeugd. Uit het
Pagina 1 / 16 Huwelijk en armoede Het huwelijk blijkt de kans op armoede als kind en volwassene te verkleinen. Kinderen uit gebroken gezinnen hebben een grotere kans op armoede tijdens het opgroeien. De
Nadere informatieJeugdgezondheidszorg interventies. Pre- en postnataal
Jeugdgezondheidszorg interventies Pre- en postnataal Prenatale zorg; hoe is dat geregeld!? Het is belangrijk om de zwangere goed voor te bereiden op de bevalling en de komst van een baby. Soms zijn bij
Nadere informatieRELATIE TUSSEN MINDFULNESS, DRIE SOORTEN ANGST BIJ DE MOEDER TIJDENS DE ZWANGERSCHAP EN HET TEMPERAMENT VAN DE BABY NA DE GEBOORTE
RELATIE TUSSEN MINDFULNESS, DRIE SOORTEN ANGST BIJ DE MOEDER TIJDENS DE ZWANGERSCHAP EN HET TEMPERAMENT VAN DE BABY NA DE GEBOORTE Faculteit der Sociale Wetenschappen Departement Ontwikkelingspsychologie
Nadere informatie