UITGAVE QMagazine. Neem gratis mee! INTERVIEW MET HUISARTS LEON HENDRIKX 6 FEITEN & FABELS OVER VOEDSELOVERGEVOELIGHEID

Transcriptie

1 QMagazine UITGAVE Neem gratis mee! INTERVIEW MET HUISARTS LEON HENDRIKX 6 FEITEN & FABELS OVER VOEDSELOVERGEVOELIGHEID

2 VOORWOORD Ons lichaam is een prachtige machine die voedsel opneemt, verteert en weer uitscheidt. De charme van onze darmen is groot als de spijsvertering naar behoren functioneert. Maar oh wee als dat hapert. Dat kan voor zeer vervelende klachten en pijn zorgen. Durft u bepaalde voedingsmiddelen niet te eten uit angst voor kramp en winderigheid? Heeft u of uw kind last van buikpijn of misselijkheid na het drinken van koemelk? Krijgt u het benauwd na het eten van noten en pinda s? Of volgt er na het eten van een appel huiduitslag of zwelling in uw mond? Als u een of meer van deze klachten herkent, kan het zijn dat u of uw kind last heeft van een prikkelbare darm en/of voedselovergevoeligheid. U kunt dan ziek worden van heel gewone voedingsmiddelen. In dit PQP magazine leest u meer over voedselallergie en intolerantie, het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS) en leefstijl. Wat kan de huisarts voor u betekenen op dit gebied en wat kunt u zelf doen om met zo min mogelijk klachten door het leven te gaan? LEZERSONDERZOEK: GEEF UW MENING! Tot slot horen we graag uw mening over het PQP Magazine. Zoals wat u graag leest of misschien nog mist. Wilt u het magazine terugzien in de wachtkamer of heeft u voorkeur voor een andere vorm van communicatie? Met het beantwoorden van de vragen op de achterzijde van dit blad kunnen wij ons aanbod beter afstemmen op uw wensen en behoeften. Als u de ingevulde vragenlijst invult en kosteloos aan ons retourneert, krijgt u een Boots kortingsbon en een N o 7 cadeauset. 2 COLOFON Huisartsen PraQtijkPlus en PraQtijkPlus afdeling Communicatie: Manuela van Werd Annemarie Rozeboom REDACTIE-ADRES Alliance Healthcare Afdeling Communicatie Postbus AE s-hertogenbosch communicatie@alliance-healthcare.nl DRUKWERK Drukkerij Hazenberg, Boxtel VORMGEVING & FOTOGRAFIE The Brand Floor, Hilversum Maurice Leenen INHOUD 02 VOORWOORD COLOFON INHOUD 03 EEN DAG UIT DE PRAQTIJKPLUS HUISARTSPRAKTIJK VAN LEON HENDRIKX 04 VRAAG & ANTWOORD 05 UIT DE PRAQTIJK 6 FEITEN EN FABELS OVER VOEDSEL OVERGEVOELIGHEID 06 & 07 ZIEKTE IN BEELD PRIKKELBARE DARM SYNDROOM 08 LEZERSONDERZOEK 4 6

3 IN HUISARTS DE PRAQTIJK EEN DAG UIT DE PRAQTIJKPLUS HUISARTSPRAKTIJK VAN LEON HENDRIKX IN STEENDEREN Hoe ziet een dag uit de praktijk van apotheekhoudend huisarts Leon Hendrikx er uit? Hendrikx heeft inmiddels 16 jaar een solopraktijk met een team van drie apothekersassistenten, drie doktersassistenten, een praktijkondersteuner, een praktijkmanager, een diabetesverpleegkundige en een interieurverzorgster. Met welke klachten als gevolg van voeding komen patiënten bij hem binnen, wat kan hij voor hen doen en hoe gaan zij tot slot de deur weer uit? Een kijkje achter de schermen. Bij voedselallergie verwijzen we meestal naar de diëtiste. Groot voordeel is dat wij een diëtiste bij ons in het pand hebben. Ook patiënten met diabetes en cardiovasculaire klachten verwijzen we naar haar door. We hebben een nauwe samenwerking. EEN REGELMATIG EETPATROON MET VOLDOENDE VEZELS EN VOCHT IS HEEL BELANGRIJK VOOR Mensen denken vaak dat ze allergieën hebben terwijl dat in de praktijk EEN GOEDE DARMWERKING. niet zo heel vaak niet voorkomt. Het hoeft niet daadwerkelijk een allergie te zijn. Vaak blijkt het om een intolerantie te gaan. Daarom Tussendoortjes en snacks met veel zetmeel en zout, zoals beginnen wij met de vraag: wat is er werkelijk aan diagnostiek pizza en hamburgers, zijn niet bevorderlijk voor een gedaan? Een voedselallergie, zoals allergie voor gluten, coeliakie, soepele werking van de darmen. Goede, uitgebalanceerde komt weinig voor. Ik denk dat 2 à 3 patiënten per jaar zijn die deze voeding is van belang om de darmen te stimuleren. diagnose via de internist krijgen. De gouden standaard om coeliakie Voedingsanamnese is zeer belangrijk. Als huisarts doe ik te bepalen is via darmbiopsie in het ziekenhuis. Maar het kan ook een screenende anamnese, soms vraag ik om een worden vastgesteld via een bloedtest. voedingsdagboek bij te houden zodat duidelijk wordt wat iemand precies eet en wanneer. De diëtist kan HEEFT IEMAND KLACHTEN DOOR VOEDSEL? vervolgens aangeven wat gezond en goed is. Dan ligt het voor de hand om de verdachte allergene stoffen te vermijden. Denk aan lactose, koemelkeiwit of gluten. Omdat het heel Soms is er sprake van voedselvergiftiging. Dit is te moeilijk te bepalen is welke stoffen in welke voedingsmiddelen zitten, is herkennen aan acute klachten (overgeven en diarree) snel hierbij echt de expertise van een diëtist nodig. Na twee weken mijden na de maaltijd, die twee tot drie dagen aanhouden. Als van de allergene stoffen, komt de fase van het provoceren: het iemand niet tot een risicogroep hoort (bv ouderen of teruggeven van de stoffen (weer eten) om te kijken hoe het lichaam mensen met diabetes die insuline spuiten en een groter daarop reageert. Als dat niet goed gaat, weet je dat er serieus sprake is risico lopen op uitdroging) is ons algemene advies: luister van allergie of intolerantie. Voor gluten betekent dit een levenslang dieet. naar je lijf. Het maakt precies duidelijk wat het nodig Dit in tegenstelling tot koemelkeiwit-allergie bij kleine kinderen. heeft! Natuurlijk kan er ook iets aan de hand zijn wat Koemelkeiwit kun je langzaam aan weer opbouwen, daar kun je weer aan ernstiger is dan buikgriep of verstopping. Bij klachten die wennen. Er is geen sprake van beschadigde darmen, zoals bij coeliakie. langer duren dan twee weken of bij onduidelijkheid over de diagnose, verwijs ik door naar de maag-lever-darmarts. Deze arts kan een scopie maken en eventueel Er komen vaak mensen met darmklachten in de praktijk. Een bekend syndroom is de prikkelbare darm (zie ook het artikel Ziekte in beeld). een stukje weefsel wegnemen om te onderzoeken. Hierbij spelen vaak meerdere factoren mee, zoals spanning en slechte, Bloedonderzoek kan ook duidelijkheid geven over de eenzijdige voeding. oorzaak van de klachten. WELKE TIPS HEEFT LEON HENDRIKX VOOR U VANUIT ZIJN APOTHEEKHOUDENDE PRAKTIJK? Gebruikt u antibiotica? Dan besteden we in de apotheek aandacht aan het gebruik van probiotica! Gebruik diarreeremmers alleen als het niet anders kan. Diarree is self limiting, luister vooral naar uw lichaam! Veel medicijnen geven maagdarmklachten. Zoals Metformine, een diabetes geneesmiddel, dat voor buikklachten en diarree kan zorgen. Hier geven wij in de apotheek bewust aandacht aan. Bij de eerste uitgifte attenderen we u erop dat u bij gebruik bepaalde klachten kunt krijgen. Bij de tweede uitgifte checken we of u er ook echt last van hebt gehad. Het mooie van een apotheekhoudende huisartspraktijk is dat er directe terugkoppeling mogelijk is: van de apothekersassistente naar de huisarts en de diëtiste: de lijnen zijn kort, er zit niets tussen. 3

4 VRAAG ANTWOORD EN VOEDING, ALLERGIE EN LEEFSTIJL ETENSTIJD! EEN FIJN MOMENT OM TE GENIETEN VAN GEUREN, KLEUREN EN SMAKEN. MAAR WAT ALS DE HEERLIJKHEDEN NIET ZO LEKKER LANDEN? WAT IS GOED VOOR DE SPIJSVERTERING EN DE ALGEHELE GEZONDHEID EN WAT JUIST NIET? Welke voedingsmiddelen geven de meeste klachten? In principe kan elk voedingsmiddel met eiwitten voedselallergie veroorzaken, dat zijn er dus heel veel. Er zijn wel producten die vaker een allergische reactie veroorzaken dan andere. De meest voorkomende allergische reacties worden veroorzaakt door: Koemelk Kippenei Pinda Noten Vis, schaal- en schelpdieren Roosfruit (bijvoorbeeld appel en perzik) Soja Tarwe OPGEBLAZEN GEVOEL VOEDSELALLERGIE? Ik heb vaak last van lucht in mijn darmen, pijn in mijn buik en een opgeblazen gevoel. Wat kan ik hieraan doen? Wat kan de huisarts voor mij doen als ik vermoed dat ik een voedselallergie heb en wat kan ik zelf doen? 4 U kunt zelf zorgen voor een gezonde leefstijl om zo min mogelijk last te ervaren. Denk aan regelmatig, gezond en gevarieerd eten, niet roken, voldoende bewegen en het voorkomen van stress. Als u merkt dat uw klachten verergeren door bepaalde voedingsmiddelen, zoals knoflook en ui, kunt u die beter mijden. Daarnaast kunt u probiotica gebruiken. Dit zijn producten met veel nuttige melkzuurbacteriën, die een gunstige invloed op darmklachten kunnen hebben. Het is niet bewezen, maar wel veilig om te gebruiken. Zuivelproducten met probiotica zijn te koop in de supermarkt. Probiotica in de vorm van poeder of capsules zijn verkrijgbaar bij de apotheek. Dit geldt ook voor pepermuntolie capsules, die soms darmklachten verminderen. Worden uw klachten ondanks een gezonde leefstijl erger? Ga dan naar de huisarts en eventueel een diëtist. NOTENALLERGIE ERFELIJK? Reageer ik allergisch op het eten van noten omdat mijn moeder een notenallergie heeft? Allergieën zijn meestal erfelijk. Wie één ouder heeft met een allergie, heeft zelf meer kans om een allergie te ontwikkelen. Wanneer beide ouders allergisch zijn, is die kans nog veel groter, tot 80 procent. Bij twee ouders zonder een allergie is die kans 10 procent. Iemand kan aanleg voor allergie hebben zonder klachten te ontwikkelen. Om allergisch te worden, is eerst contact met het allergene voedingsmiddel nodig. Daarna treedt pas de reactie op. In een eerste contact met het allergeen treedt zogenaamde sensibilisatie op, het gevoelig worden voor dat bepaalde allergeen. Vanaf dat moment reageert iemand allergisch. Uw huisarts zal bij vermoeden van voedsel allergie vragen stellen over: allergische aandoeningen in uw familie uw dagelijkse voedingspatroon de vermoedelijke relatie tussen uw voeding en klachten; hierbij kan een voedseldagboek helpen uw eventuele ziektegeschiedenis Uw huisarts kan eventueel de klachten bekijken met een lichamelijk onderzoek en zo nodig allergologisch onderzoek aanvragen. Wat u zelf kunt doen, hangt af van de uitslag van het onderzoek. Richtlijn bij allergie is om de voedingsmiddelen met de allergene stoffen zoveel mogelijk te vermijden. Dit voorkomt klachten. Let er wel op dat er geen tekorten ontstaan en dat u gezond en gevarieerd eet. Hierover kan een diëtist u adviseren. Als u met een dieet alleen niet alle klachten kunt voorkomen, kan het nodig zijn om op voorschrift van uw arts medicijnen te gebruiken. Uw klachten kunnen naast voedselallergie eventueel ook te maken hebben met een allergie voor gras- en/of boompollen (hooikoorts), bepaalde huisdieren of huisstofmijt. Deze allergieën vragen om een andere aanpak om de klachten te verminderen of te voorkomen.

5 UIT PRAQTIJK DE FEITEN &FABELS OVER VOEDSEL OVERGEVOELIGHEID FEIT VOEDSELALLERGIE KOMT VAKER VOOR BIJ KINDEREN DAN BIJ VOLWASSENEN Voedselallergie komt wereldwijd voor. In Nederland komt voedselallergie ongeveer bij 2 à 3% van de volwassenen voor en bij ongeveer 8% van alle kinderen. Het komt bij VOEDSELOVERGEVOELIGHEID IS EEN ALGEMENE TERM VOOR ALLE OVERGEVOELIGHEIDS REACTIES OP VOEDSEL. HET IS EEN OVERKOEPELENDE TERM VOOR VOEDSELALLERGIE, VOEDSELINTOLERANTIE EN VOEDSELALLERGIE. zuigelingen en jonge kinderen dus vaker voor dan bij volwassenen. Dit komt doordat de darmen nog niet volledig ontwikkeld zijn. Hierdoor kunnen eiwitten in de voeding niet volledig worden afgebroken, wat een allergische reactie kan geven. FABEL ER VALT NIETS TE DOEN AAN VOEDSELALLERGIE Aangezien het om allergische reacties gaat, is voorkomen natuurlijk altijd beter dan genezen. En daar kunt u zeker wat aan doen! Dus als u allergisch reageert op een voedingsmiddel, is het zeer belangrijk om dit middel uit uw voedingspatroon te bannen. Vergeet ook niet om alle producten te vermijden waarin het betreffende voedingsmiddel is verwerkt. Dat kan in de praktijk best lastig zijn. Soms is een dieet of medicatie nodig. FEIT VOEDSELAVERSIE ZIT TUSSEN DE OREN Voedselaversie is een bijzondere vorm van voedselovergevoeligheid waarbij iemand een afkeer heeft van bepaalde voedingsmiddelen en deze vermijdt uit angst voor wat er zou kunnen gebeuren. De reacties op voedingsmiddelen bij voedselaversie zijn van psychische aard en hebben geen lichamelijke oorzaak. De klachten treden namelijk niet op wanneer het voedingsmiddel in onherkenbare vorm wordt ingenomen. FABEL VOEDSELINTOLERANTIE IS HETZELFDE ALS VOEDSELALLERGIE Voedselintolerantie is juist een niet-allergische voedselovergevoeligheid waarbij het afweersysteem niet direct betrokken is. De reacties ontstaan dus niet op een bepaalde allergene stof, maar bijvoorbeeld door een tekort aan enzymen (zoals bij lactose intolerantie). Omdat de klachten bij voedselintolerantie sterk lijken op die bij voedselallergie, is het lastig om duidelijk onderscheid te maken. Meestal zijn de klachten bij voedselintolerantie milder dan bij voedselallergie. FABEL VOEDSELVERGIFTIGING HEEFT GEEN INVLOED OP DE WERKING VAN DE DARMEN Als gevolg van voedselvergiftiging kunnen behalve de maag ook de darmen verstoord raken en kan zelfs het Prikkelbare Darm Syndroom ontstaan. Hierover leest u meer op pagina 6 en 7. FEIT ALLERGIE UIT ZICH BIJ VOLWASSENEN VAAK ANDERS DAN BIJ KINDEREN Meestal treedt een allergische reactie op voedsel snel op, binnen enkele minuten tot een paar uur na het eten van het voedingsmiddel. De klachten die optreden bij voedselallergie zijn per persoon verschillend, iedereen heeft zijn eigen specifieke klachten. De ernst van de klachten kan dus per persoon en per voedingsmiddel verschillen van mild tot zeer ernstig. Bij jonge kinderen staan maag-, darmklachten en huidklachten zoals eczeem meestal op de voorgrond. Bij volwassenen uit voedselallergie zich meestal in klachten in de mond/keelholte, algehele allergische reacties of anafylaxie. Een anafylactische reactie is een zéér ernstige mogelijk zelfs fatale allergische reactie die plotseling optreedt en waarbij meerdere organen betrokken zijn. 5

6 ZIEKTE BEELD IN HET PRIKKELBARE DARM SYNDROOM 6 HELP, IK HEB EEN PRIKKELBARE DARM! Heeft u vaak een opgeblazen gevoel, buikpijn en last van diarree of juist verstopping en? Mogelijk heeft u dan het Prikkelbare Darm Syndroom (PDS), ook wel spastische darm genoemd. Dit is een veelvoorkomende aandoening in Nederland. Hoeveel mensen er precies last van hebben is niet bekend omdat lang niet iedereen weet dat dit een aandoening is en ermee naar de huisarts gaat. Naar schatting heeft 5-20% van de Nederlandse bevolking prikkelbare darmklachten, met name jongvolwassenen. PDS komt ongeveer tweemaal zo vaak voor bij vrouwen als bij mannen. Wanneer de (huis)arts bij onderzoek geen zichtbare afwijkingen vindt, maar de klachten aanhouden, is de diagnose PDS. WAT IS PDS EN WAT ZIJN DE KLACHTEN? PDS valt onder de noemer functionele buik- of maagdarmklachten. De darmen van mensen met PDS kunnen onregelmatige en wisselende bewegingen maken waardoor verstopping of juist diarree kan ontstaan. PDS kenmerkt zich met name door buikpijn en problemen met de ontlasting, zoals diarree of juist verstopping. Een ander kenmerk is een opgeblazen gevoel, soms met een opgezette buik. Klachten die hiermee samengaan zijn opboeren, winderigheid, gerommel in de buik en buikkramp. De pijn zit vaak onder in de buik of rond de navel en kan zowel zeuren als flink steken. Het kan ook uitstralen naar de rug of zij. De meeste mensen hebben vooral overdag pijn. Soms worden de klachten erger na het eten. Ontlasten en winden kan voor verlichting zorgen. De buikpijn kan soms zo hevig zijn dat het lijkt op een gal- of niersteenaanval. PDS is in principe een chronische aandoening maar het klachtenpatroon kan erg wisselen. De een heeft continu klachten, de ander alleen af en toe. Vaak verergeren de klachten in periodes van stress of drukte. Het is ook mogelijk om een periode klachtenvrij te zijn. OORZAKEN De oorzaak van PDS is niet precies bekend. Waarschijnlijk gaat het om een combinatie van factoren. In ieder geval spelen een gestoorde (spastische) beweging van de darm en/of een extra gevoelige darmwand een rol. Verkeerde voeding kan ook van invloed zijn. Meestal zorgt vezelarme of eenzijdige voeding voor verergering van klachten. Maar soms kunnen de klachten juist

7 TIPS EN ADVIEZEN BIJ HET PRIKKELBARE DARM SYNDROOM erger worden door het eten van vezels. Ook stress en hevige emoties kunnen voor meer klachten zorgen. AANVERWANTE KLACHTEN Mensen met PDS kunnen ook klachten hebben die niet direct met de darm te maken hebben. Met name moeheid, maagklachten, brandend maagzuur, hoofdpijn, pijn in de rug of de zij, en pijn bij het vrijen, komen regelmatig voor. BEHANDELING EN THERAPIEVORMEN Gelukkig kunt u zelf iets doen om uw prikkelbare darmen tot rust te brengen. Denk aan goede voeding, een gezonde leefstijl (zie 'tips en adviezen') en sommige therapieën. SOMS IS HET NODIG DAT UW HUISARTS MEDICIJNEN VOORSCHRIJFT VOOR EEN BETER ONTLASTINGSPATROON, MINDER PIJN OF EEN COMBINATIE HIERVAN. Het voordeel van een apotheekhoudende huisarts is dat u uw medicatie meteen meekrijgt. Sommige mensen met PDS hebben baat bij hypnotherapie of bekkenfysiotherapie. Uw huisarts kan u hier meer informatie over geven en u eventueel doorverwijzen. Illustratie: Schijf van Vijf (bron: Voedingscentrum.nl) Vaak is er een verband tussen uw voedingspatroon en het optreden van klachten. Krijgt u klachten na het eten van bepaalde voedingsmiddelen? Gebruik deze dan met mate. Wees voorzichtig met het schrappen van veel voedingsmiddelen uit uw menu. Dit kan op den duur namelijk tot een tekort aan bepaalde vitaminen en andere belangrijke voedingsstoffen leiden. Als u vragen heeft over uw voedingspatroon of als u een dieet wilt gaan volgen, ga dan voor advies en eventuele begeleiding naar een diëtist. Wat kunt u zelf doen om de klachten te verzachten? 1. Eet regelmatig gezonde en gevarieerde voeding met zo min mogelijk toevoegingen (geen kant en klare maaltijden). Gezonde voeding bevat alle voedingsstoffen die uw lichaam dagelijks nodig heeft. De vernieuwde Schijf van Vijf van het Voedingscentrum schetst kaders voor gezonde voeding. De Schijf van Vijf bestaat uit vijf vakken met producten waarmee u elke dag opnieuw gezond en gevarieerd kunt eten. Neem iedere dag voldoende producten uit elk vak en varieer genoeg! Als u eet volgens de Schijf van Vijf krijgt uw lichaam voldoende vezels, wat erg belangrijk is voor een gezonde buik. Ook krijgt u op deze manier voldoende mineralen, vitaminen, eiwitten, koolhydraten en vetten binnen. Kies daarnaast niet te vaak voor producten die buiten de Schijf van Vijf vallen. Op deze manier zorgt u goed voor uw lichaam. 2. Drink dagelijks tenminste 1,5-2 liter water. Dit is belangrijk voor een goede darmwerking. 3. Rook niet. Dit is goed voor uw algehele gezondheid. 4. Vermijd stress. Stress is niet de oorzaak van PDS maar het kan de klachten wel verergeren. Er zijn verschillende manieren om stress te verminderen. Denk aan yoga, meditatie, beweging (wandelen, traplopen) en sport. 5. Blijf in beweging. Beweging is belangrijk voor de darmbeweging en een goede spijsvertering. Ook kunt u hiermee verstopping voorkomen. LET OP Heeft u bloed bij uw ontlasting, ernstige diarree, onverklaarbaar gewichtsverlies of koorts? Dit zijn vaak symptomen die niets met PDS te maken hebben. Als u hier last van heeft, ga dan altijd naar de huisarts. Ook als uw klachten ontstaan op latere leeftijd (boven 50 jaar) of uw stoelgang plotseling duidelijk verandert, is het verstandig naar de huisarts te gaan. 7 Bron: Maag Lever Darm Stichting

8 LEZERSONDERZOEK: LAAT UW MENING HOREN U KUNT REAGEREN TOT 1 MAART 2017 Doe mee en ontvang een N o 7 cadeauset* en eenmalig 20% korting op alle artikelen in de Boots webshop op nl.boots.com! Reageer snel, want op = op *zo lang de voorraad strekt 1. WAT VINDT U VAN HET PQP MAGAZINE? Interessant Niet interessant Anders, namelijk 2. LEEST U HET PQP MAGAZINE IN DE WACHTKAMER OF THUIS? Wachtkamer Thuis 3. WELK (EN) VINDT U HET MEEST INTERESSANT? Huisarts in de praktijk Vraag & antwoord Feiten en Fabels Ziekte in beeld Puzzel en strip op achterpagina 5. HEEFT U VOORKEUR VOOR EEN MEENEEM- EXEMPLAAR OF VOOR ONLINE INFORMATIE? Magazine om mee te nemen Narrowcasting (informatie op beeldscherm) Online magazine PQP app met berichten van mijn huisarts en apotheek Anders, namelijk 6. HOE VAAK PER JAAR ZOU U EEN NIEUW PQP MAGAZINE WILLEN ZIEN? 1 x per jaar 2 x per jaar 3 x per jaar 4 x per jaar Anders, namelijk 4. WELKE INFORMATIE MIST U OP DIT MOMENT IN HET PQP MAGAZINE? UW GEGEVENS: Naam: Adres: Vul de vragen in en stuur deze zonder postzegel naar: Alliance Healthcare Antwoordnummer VB MEPPEL Postcode/woonplaats: Leeftijd: Hartelijk dank voor uw medewerking! U ontvangt de kortingsbon en de N o 7 cadeauset* op uw postadres. *Zo lang de voorraad strekt.