Ten geleide. Inleiding 13

Transcriptie

1 Ten geleide n Inleiding 13 1 EEN HOLLANDS HEILIGDOM 21 Een monument voor een kasteel 21 Een Amsterdamse arts 27 Een cultuurminnend genootschap 29 Een vaderlandse held 34 Een waardige tempel 36 Een gekwalificeerd architect 39 Een patriots architect 42 Een verreikende prijsvraag 45 2 HET PATRIOTSE BOUWEN 50 Idee versus vorm 50 Hellas versus Rome 52 Nationaal versus on-nederlands 54 Burger versus hof 55 Van poorten en torens 58 Het 'nationale' stadhuis 60 Nederlanders als nieuwe Hellenen 61 Classicisme en kwaliteit 64 Amsterdam versus Den Haag 67 Zes nationale Patriotten en een internationale dissident 69 3 EEN POLEMIEK RONDOM HET STADHUIS VAN AMSTERDAM 73 Een eerste Nederlands architectuurdebat 73 De kritiek van Camper 76

2 De repliek van Ploos 80 De esthetica van Camper 86 Camper en het nieuwe bouwen 92 4 VIER INGENIEURS ALS STADSBOUWMEESTER 95 Tegen de Nieuwe Zwier: de Edele Eenvoud 95 Pieter Rendorp 96 Gerard Frederik Maybaum 98 Cornelis Rauws 101 Jacob Eduard de Witte 105 Johan Samuel Creutz EEN MODERNISERING VAN DE DAM IYJ Vier architecten en vier voorbeelden 117 De tweede Waag van Een vernieuwde Waag vanwege een nieuw Huis onder 't Zeil 119 De verbouwing van onder De Witte en Creutz 121 Het einde van de Waag op de Dam DE KERK EN HET RECHTHUIS VAN WESTZAAN 124 Een modernisering in twee stappen 124 De Nederlands-Hervormde Kerk 125 De bouw van het Rechthuis 127 De architectuur van het Rechthuis 129 Creutz en de Groningse stadhuisprijsvraag van VIERVANT EN HET TEYLERSHOFJE IN HAARLEM 135 Een veronachtzaamd hofje 135 De totstandkoming van het hofje 136 De ontwerpgeschiedenis 138 Wijzigingen tijdens de bouw 140 De evolutie van de hofjes in Haarlem 141 De monumentale hofjes uit de achttiende eeuw DE TWEE VILLA'S VAN DUYVENÉ IN HAARLEM I47 Een onbekend en onfortuinlijk architect 147 Het traktaat van Ledere 148 De prijsvraaginzending voor Felix Meritis 151 Villa Buitenrust 152

3 Villa Eindenhout 154 Doodtij na de Bataafse Omwenteling ARCHITECTUUR EN REGIO TUSSEN I75OEN185O 157 Holland en de rest: een verwaarloosd thema 157 Nederland als eenheidsworst? 160 Grensoverschrijdend classicisme 163 De sterke uniformeringstendens in de Franse tijd 165 Nederland als één architectuurregio na Regionaal traditionalisme versus classicistisch modernisme DE MAANDELYKSE NEDERLANDSCHE MERCURIUS 175 Schriftelijk bouwen 175 De worsteling van een prinsgezind blad 177 De algemene opzet van de Mercurius 181 De illustraties van de Mercurius 182 De architectuur in de Mercurius naar soort 185 De kerkbouw in de Mercurius 188 De architectuur in de Mercurius naar plaats 191 De concentratie van de Mercurius op Amsterdam 194 De Mercurius op de markt 197 De Mercurius als bron van architectuurhistorische kennis 200 De kwaliteit van de illustraties 202 De artistieke voorkeuren van de Mercurius 204 De nationale invalshoek van de Mercurius DE LUTHERSE KERK. VAN HOORN 213 Een hoogoplopend conflict om een nieuwe kerk 213 Het niet geheel waarachtige verhaal van dominee Kemper 215 Het waarachtige verhaal volgens de archivalia 219 Het succes van dominee Scholten 221 Een vergelijking van de bouwplannen DE BEURS VAN SCHIEDAM 22Ö Oud en nieuw: Rutger van Bol'Es versus Giovanni Giudici 226 Een kleine prijsvraag: Gunckel 228 Giudici in plaats van Gunckel? 232 Een beurs als product van een auteurscollectief 235

4 13 DE TOREN VAN NIJKERK 237 Een bijzonder bouwwerk 237 Een onbekend ontwerper 239 Een ambitieus project 240 Een lucratieve opdracht 243 Een veelbelovende jongeling 245 Een teleurstellende loopbaan VIERVANT IN GELDERLAND 252 Een geslaagde familie 252 Leendert Viervant de Oudere 254 Hendrik Viervant 257 Anthony Viervant 262 Roelof Roelofsz Viervant DE SELECTIE VAN EEN STADSARCHITECT VOOR ZWOLLE 277 Het Nederlands architectonisch peil 277 Een nieuwe stadsbouwmeester gezocht 280 De sollicitanten derde klasse 283 De sollicitanten tweede klasse 285 De sollicitanten eerste klasse 289 De drie examenkandidaten 292 De examinator 296 Het examen 298 De uitslag DE BATAAFSE OMWENTELING EN DE BOUWKUNST als nieuwe kans 304 De betekenis van 1795 voor de bouwheren 307 De betekenis van 1795 voor het bouwbedrijf 313 De betekenis van 1795 voor de bouwmeesters 317 De betekenis van 1795 voor de bouwstijl 321 De betekenis van 1795 voor de toekomst DOCTRINA EN AMICITIA IN DE KALVERSTRAAT 328 Het hart van Nederland 328 De Vaderlandsche Sociëteit 329 Vestiging in de Kalverstraat 331 De Vaderlandsche ondergronds 332 Terugkeer naar de Kalverstraat 336

5 Omwenteling 337 Een nieuw voorhuis ontworpen 340 Een nieuw voorhuis betaald 343 Nabeschouwing 345 Nawoord 347 Noten 353 Lijst van afkortingen 478 Lijst van bouwkundige termen 480 Lijst van geraadpleegde literatuur na Verantwoording 533 Bijlage 1 - Redes van Jacob Otten Husly 535 Bijlage 2 - Lijst van prenten in de Maandelykse Nederlandsche Mercurius 540 Gebouwenregister 551 Personenregister 559 Illustratieverantwoording 576 Illustraties 577

6 PPN: Titel: Een Hollands heiligdom : de moeizame architectonische eenwording van Nederland / Thomas H. von der Dunk. - Amsterdam : Bakker, 2007 ISBN: Bibliographischer Datensatz im SWB-Verbund