NEN Magazine is het relatiemagazine van NEN juni Jaargang 1. Schokbestendige economie van belang

Transcriptie

1 01 / 2013 NENMagazine NEN Magazine is het relatiemagazine van NEN juni Jaargang 1 Wetgeving stelt eisen, normalisatie geeft invulling Schokbestendige economie van belang De Customer Delight Strategie Consument vindt betrouwbare glazenwasser Afvalwater? Dat bestaat niet meer Enthousiaste klanten en promoters door excelleren in klantgerichtheid Jean-Pierre Thomassen CDS_proef3_covervoorstel_DEF.indd :21

2 Voorwoord Colofon Normen: Een goed bewaard geheim Het eerste nummer van NEN Magazine. Het relatiemagazine van NEN met mooie verhalen, interviews en informatie. Met dit blad willen wij u laten zien waar NEN voor staat, wat normalisatie voor het Nederlandse bedrijfsleven en de maatschappij betekent en hoe het bedrijven kan helpen te innoveren. Als NEN willen we dé geprefereerde partner zijn van partijen die belang hebben bij normalisatie. Wij willen hét kennisnetwerk zijn in Nederland op het gebied van normalisatie en daarmee onze klanten helpen hun bedrijfs- of maatschappelijke doelstellingen te realiseren. We stellen dan ook alles in het werk om de toegang tot normalisatie zo laagdrempelig mogelijk te maken en onze producten en diensten zo goed mogelijk af te stemmen op uw behoeften. We hadden al onze e-nieuwsbrieven waarin we u informeren over de nieuwe en herziene normen in uw sector en de nieuwe commissies die worden gestart. De e-nieuwsbrief over trainingen, zodat normgebruikers met het volgen van een training over de juiste know-how beschikken. En onze website, die recent een nieuw design heeft gekregen en meer overzicht biedt. Veel informatie en afgestemd op uw wensen. Maar we willen dit magazine ook een platform laten zijn waarin u als onze partner, klant of commissielid uw ideeën kwijt kunt en inspiratie kan opdoen. Zo staan er in dit nummer artikelen over het samenstellen van een nieuwe commissie voor het onderwerp Service Excellence systems, het oprichten van het register van Glazenwassers en hoe belangrijk innovatie en normalisatie zijn voor het MKB. Ik hoop dat u hierdoor inspiratie opdoet, maar ook dat u reageert als u daartoe behoefte voelt. NEN Magazine, Jaargang 1 NEN Magazine is het relatieblad voor partners, commissieleden en klanten van NEN. De lezer wordt op de hoogte gehouden van nieuwe ontwikkelingen op het gebied van normalisatie. In de interviews komt naar voren welke bijdrage normalisatie heeft of kan hebben. Verder worden de diensten van NEN onder de aandacht gebracht. Redactie Nicolette Drop (hoofdredacteur, nicolette.drop@nen.nl), Samira Tatuhey (redacteur, samira.tatuhey@nen.nl) Postbus 5059, 2600 GB Delft, telefoon (015) , communicatie@nen.nl, Aan dit nummer werkten verder mee Eric van der Blom, Johan van t Bosch, Jeffrey Bouman, Mirjam van der Gugten, Rowan van t Hoogt, Annemarie de Jong, Nienke Kikkert, Eric Ruwiel, Marc van Steenoven, Emiel Verhoeff en Claudia Zwaan. Ontwerp & Vormgeving Buro Eigen, Delfgauw, Druk Grafia Multimedia, Pijnacker, Abonnementen NEN Magazine wordt via LiveLink digitaal aan alle NEN-commissieleden verstuurd. De overheid (Tweede Kamerleden, ministeries, provincies, gemeenten en waterschappen) ontvangen een printexemplaar. Belangstellenden kunnen zich abonneren door een te sturen naar communicatie@nen.nl. Copyright NEN 2013 Normalisatie is en blijft mensenwerk. Dit geldt voor alle mensen die in de commissies zitten, degenen die met de normen werken en de medewerkers van NEN. En als ik zie wat wij met z n allen hebben bereikt en wat onze aspiratie is, dan komt er maar één gedachte bij me op: Normalisatie, vertel het verhaal! Piet-Hein Daverveldt, Directeur NEN 2

3 Inhoudsopgave Innoveren en schokbestendige economie van belang bij ondernemen anno nu Interview met Hans Biesheuvel Wetgeving stelt eisen, normalisatie geeft invulling Interview met Anita van den Ende Inhoud Piet-Hein Daverveldt Bouwsector gaat met zijn tijd mee Veel kansen voor normalisatie Interview met Elco Brinkman Column 17 Eric Ruwiel, Coördinator Normalisatie en Cetrificatie, Ministerie Infrastructuur en Milieu Kort Nieuws 12 NEN lid van de ISO/TMB, Afsluiting SMEST2-project, Grenzeloze Standaardisatie, NEN partner Bedrijf & Samenleving Smart Cities 8 Overzicht Evenementen 13 Cherish the weirdo s 18 NEN Connect workshop 20 GlazenwassersRegister 22 Overzicht Trainingen 24 Service Excellence 26 Geurcongres 28 Zorg & Welzijn kwaliteit en veiligheid 32 Bridgit Europees project 34 Coffeeshop keurmerk 36 Afvalwater bestaat niet meer 38 NENMagazine 01 / 2013

4 Interview Innoveren en schokbestendige economie van belang bij ondernemen anno nu Ondernemer in hart en nieren Hans Biesheuvel zet zich op bestuurlijk niveau in voor ondernemend Nederland. Met doelgerichte lobby en dienstverlening, kennis van de dagelijkse ondernemerspraktijk en een ijzersterk organisatievermogen ondersteunt en vertegenwoordigt MKB-Nederland 120 brancheorganisaties, 250 lokale ondernemersverenigingen en een groot aantal rechtstreeks bij MKB-Nederland aangesloten ondernemers. Als voorzitter van deze vereniging legt Biesheuvel veel werkbezoeken af, heeft hij continu contact met politiek Den Haag en reist hij regelmatig af naar Brussel voor overleg met zijn Europese collega s. Ondernemen beperkt zich namelijk allang niet meer tot de landsgrenzen. Normen en normalisatie, heeft u als ondernemer hier veel mee te maken gehad? Sinds eind jaren tachtig heb ik altijd in de sfeer van handel en techniek leidinggegeven aan een aantal bedrijven. Toen ik Biesheuvel Techniek, een technische groothandel, onder mijn hoede had werkten we veel met normen. We leverden kogellagers, kettingwielen en V-snaren aan de Nederlandse industrie, van de werkplaats op de hoek tot aan de grote bekende merken zoals Melkunie, Bavaria, 3M en Bosch. Wij hadden kennis van aandrijvings- en bevestigingstechniek en verspaning. Door met onze klanten afspraken te maken over responstijden en die ook waar te maken, kozen ze voor ons. We hadden een performance van minimaal 99%. Dit betekende wel voortdurende monitoring van je systemen, scholing van je medewerkers en het aanscherpen van je afspraken met je leveranciers. Een lopende band die stil komt te liggen, kost al snel tienduizenden euro s, destijds guldens, per uur. Je kunt het je dan niet veroorloven dat je de afgesproken responstijd overschrijdt. Maar door te denken in ketenoptimalisatie en het productieproces zo optimaal mogelijk te laten functioneren, de juiste service en nazorg te leveren, kan zo n grote klant zijn magazijn met spare parts afbouwen. Het was boeiend om de schakel te zijn tussen eindgebruikers in het topsegment aan de ene kant en toonaangevende leveranciers aan de andere kant. Qua bevestigingsmaterialen ben ik betrokken geweest bij Masters in Fasteners, de Fabory-groep van de familie Borstlap. We werden wereldwijd succesvol. Gericht op de industrie, met eigen laboratoria op een aantal plekken in de wereld waar iedere ingekochte partij werd getest, konden we bij grote bedrijven in Amerika als kleine Nederlandse toeleverancier toch succesvol worden. Puur omdat wij de lat zo hoog legden qua kwaliteitsniveau. De grote Amerikaanse concurrenten waren prijstechnisch misschien interessanter, maar niet als het om kwaliteit ging. De waarde van onderscheidend vermogen is dan heel groot. Kortom, waar het toen allemaal om ging en nog steeds draait, is gedisciplineerd werken aan je kwaliteit en dat is normering. Normalisatie en standaardisatie spelen een ongelofelijk belangrijke rol, vooral in de industrie waar hoge kwaliteit een vereiste is. Normen hebben mij geholpen die hoge kwaliteit te realiseren. Sinds 2011 bent u voorzitter van MKB-Nederland. In 2012 werd u bestuurslid van NEN. Kunt u aangeven waarom u dit belangrijk vindt? Toen ik werd gepolst of ik lid wilde worden van het bestuur van NEN heb ik daar direct positief op gereageerd. Ik vind het namelijk belangrijk dat ook daar de stem van het midden- en kleinbedrijf kan doorklinken. Het NEN-bestuur is niet zo groot en het grootbedrijf was en is al goed vertegenwoordigd. Eerder had het NEN-bestuur, en ook de Raad van Advies 4

5 Interview Hans Biesheuvel waarin zowel VNO-NCW als MKB-Nederland en het ministerie van Economische Zaken zijn vertegenwoordigd, aangegeven dat zodra de mogelijkheid zich zou aandienen er iemand van MKB-signatuur goed in het NEN-bestuur zou passen. Welke toegevoegde waarde heeft normalisatie nu voor het MKB? Van normen of regeltjes wordt vaak gedacht: wat moet je ermee? of het zit in de weg. Soms is dat ook zo. De regeldruk is al hoog, maar over het algemeen bieden ze zeker meerwaarde. Ze moeten echter het zelfstandig denken niet in de weg zitten. Normen moeten juist aanzetten tot innovatie, op een slimme manier. Het bedrijfsproces en de economie moeten erdoor worden gestimuleerd. En dat is nodig op dit moment. Zowel voor Nederland als voor heel West-Europa geldt dat we te maken hebben met een globaliserende en moeilijk voorspelbare wereldeconomie. Onze economische groei die we jarenlang kenden, is niet meer vanzelfsprekend en zal ook niet meer vanzelfsprekend worden, daar ben ik van overtuigd. Ook de samenstelling van onze beroepsbevolking verandert. Groeide de beroepsbevolking sinds de Tweede Wereldoorlog enorm, nu daalt het aantal werkenden ten opzichte van het aantal inactieven. Dit komt vooral door de vergrijzing. Als we het welvaartsniveau willen vasthouden, dan moeten we hierop inspelen door te zorgen dat mensen productiever worden. Hun output moet meer waard zijn. Hiervoor is de sleutel nog niet gevonden. Wel weet ik dat investeren in innovatie en schokbestendigheid van de economie essentieel is. Met een moeilijk voorspelbare economie en concurrentie die fundamenteel anders is dan vroeger moet je investeren in aanpassingsvermogen. Kon je in de jaren tachtig nog een aantal jaar vooruit kijken, nu zijn voorspellingen van drie maanden geleden al achterhaald. Je NENMagazine 01 /

6 Interview kunt dan gaan mopperen of investeren in aanpassingsvermogen van de economie en je bedrijfsprocessen. Flexibel en alert zijn en accuraat reageren is nodig. Ik ben ervan overtuigd dat normen, goede afspraken, hierbij enorm kunnen helpen. U noemde al een aantal keer dat innoveren belangrijk is. Denkt u dat normalisatie innovatie kan stimuleren? Ik kan me voorstellen dat innovatie en normalisatie binnen ondernemingen niet altijd hecht met elkaar verbonden zijn. Een reden daarvoor kan zijn dat innovatie primair gericht is op differentiatie en concurrentie, normalisatie duidt in eerste instantie op uniformiteit. Maar normalisatie kan zeker bijdragen aan de valorisatie van research & development, ook in de topsectoren. Normalisatie heeft nu eenmaal een wat technische setting die sommigen eerder aan gedetailleerde regels doen denken dan aan grootse baanbrekende innovaties. Het zou goed zijn als geprobeerd wordt om in het kader van de EU-programma s voor R&D de link met normalisatie meer te leggen. Ik vind overigens dat NEN goed bezig is met het nationaal trachten de link tussen normalisatie en de topsectoren en innovatie steviger te leggen en ook op EU-vlak beter te verankeren. Toch blijft het moeilijk. U sprak ook over globalisering van de economie. Wat vindt u daarvan? Ik heb een diepe overtuiging dat onze toekomst, en we zitten er al middenin zonder dat we dat ons altijd beseffen, internationaal is. De markt is de wereldmarkt. Zoveel beperkingen zijn er niet meer. Grote, maar ook midden en zelfs kleine bedrijven concurreren met iedereen over de hele wereld. Je moet ook de wereldmarkt opzoeken, anders word je weggevaagd. Neem als voorbeeld de Haagse ondernemer Akkerman. In de Passage heeft hij een prachtige vulpennenwinkel. Omdat de laatste jaren het aantal klanten fors terugliep, vroeg hij zich af wat te doen. Hij heeft het lef gehad om te praten met Google, PostNL en ING. Akkerman startte een webshop en na een jaar was hij in één klap multinational. Hij levert in Japan en Brazilië, in meer dan 30 landen wereldwijd, terwijl hij zijn winkel runt met maar drie medewerkers. Kwaliteit, kennis, een goede logistieke module en betaalmodule en training, maakten het allemaal mogelijk. Hierbij spelen internationale normen een belangrijke rol. Het MKB ziet nog niet altijd de toegevoegde waarde van normalisatie. Sterker nog, vaak weten bedrijven niet dat er normen zijn en dat ze aan het normalisatieproces kunnen deelnemen. Hoe kan NEN dat veranderen? Misschien kan NEN het een beetje afkijken van hoe MKB-Nederland het heeft aangepakt. Wij hebben er veel aan gedaan om de marketing van de belangenbehartiging te verbeteren. We zijn zichtbaarder geworden door veel meer het gesprek aan te gaan met onze leden. We hebben gevraagd wat wil je nu echt? en wat verwacht je van ons? Wij hebben daar heel open over gecommuniceerd. MKB behartigt niet alleen de belangen, maar doet veel meer. Zo organiseren we bijvoorbeeld jaarlijks de Week van de Ondernemer in een aangename omgeving. Hierbij stimuleren we ondernemers om te netwerken en tegelijkertijd ontsluiten we voor hen de kennis die zij nodig hebben. MKB-Nederland werkt dan ook samen met veel kennispartners zoals een aantal banken, Google, diverse ministeries, NYSE EURONEXT, TNO, de Kamer van Koophandel etc. Daarnaast hebben we afgelopen jaar zeven boeken Eerste hulp bij gepubliceerd, samen met onze kennispartners. Deze boeken behandelen onderwerpen zoals social media, financiering, leren excelleren en inter nationaal ondernemen. Allemaal manieren om je zichtbaarder te maken. Mijn advies aan NEN? Meer communicatie aangaan met ondernemend Nederland. 6

7 Hulp nodig bij de implementatie van een norm? Of het nu gaat om een training of advies op maat, NEN Training & Advies geeft u praktische en direct toepasbare kennis zoals u deze het prettigst vindt. U ontvangt informatie uit eerste hand. Onze docenten werken vrijwel allemaal mee aan de ontwikkeling van de normen en hebben goede samenwerkingen met organisaties in uw branche. Praktijkgerichte trainingen Wij bieden praktijkgerichte trainingen op het gebied van: Arbeid en Veiligheid, Kwaliteit-, Arbo- & Milieumanagement, Bouw, Machinebouw, Elektrotechniek en Medische hulpmiddelen. Bedrijfstrainingen op maat Zijn er binnen uw organisatie meerdere mensen die dezelfde training moeten volgen? U kunt dan ook kiezen voor een bedrijfstraining bij u op locatie. Uw specifieke wensen vormen hierbij het uitgangspunt. Advies U kunt ook bij ons terecht voor advies en begeleiding op maat. Naast de implementatie van de norm ondersteunen wij u bij het ontwikkelen van effectieve werkprocessen eromheen. NEN Training & Advies Actuele informatie uit de eerste hand Open rooster of op maat bedrijfstrainingen Klassikaal en/of online Advies bij implementatie Meer informatie Ga voor meer informatie naar of bel (015) Training & Advies Dicht bij de bron

8 Innovatie Transsectorale afstemming en interoperabiliteit van belang Smart Cities De groei van de wereldbevolking met de toenemende urbanisatie en de noodzaak voor verduurzaming vraagt van grotere steden om op een slimme manier naar de toekomst te kijken en nu de juiste stappen te zetten. Een integrale aanpak en afstemming tussen diverse sectoren is hierbij cruciaal. Door Emiel Verhoeff. Bij Smart Cities gaat het om de synergie tussen de sectoren Energie (opwekking, distributie, efficiency), Bebouwing, Mobiliteit & Transport, ICT, Kringlopen (afval, water, etc.) en de Zorg waarbij uiteraard de leefbaarheid een belangrijke rol speelt. Hoe kun je steden verbinden met industrie en kennisinstellingen om juiste keuzes te maken en de relevante practices te delen? En hoe zorg je vervolgens voor marktacceptatie en opschaling van innovaties? Er zijn immers veel waardevolle regionale initiatieven vanuit steden met hun directe partners. Normalisatie is een erkend strategisch instrument dat voor de maatschappij en organisaties een toegevoegde waarde biedt. Europa In juli 2012 heeft de Europese Commissie het European Innovation Partnership on Smart Cities and Communities (EIP-SCC) gelanceerd. Het doel is om samenwerking tussen de sectoren tot stand te brengen en technologie te combineren om invulling te geven aan de behoeften van steden die hierbij centraal staan. De High Level Group van het EIP-SCC stelt momenteel een Strategisch Implementatie Plan (SIP) op met een gezamenlijke visie, gemeenschappelijke doelen en voorstellen voor implementatie. De Europese normalisatienetwerken, waar NEN onderdeel van uitmaakt, zijn direct betrokken bij deze activiteiten. Om de steden, industrie, kennisinstellingen en overige belanghebbende organisaties een regierol te geven bij het ontwikkelen van de bijbehorende Europese normen, heeft het Europese normalisatienetwerk onlangs de Smart and Sustainable Cities and Communities Coordination Group opgericht. Tevens vindt hier afstemming plaats met alle nationale normalisatieinstituten en met de werkzaamheden in bestaande Europese en ook nationale normcommissies. Alle belanghebbende organisaties in de nationale normcommissies kunnen zo hun invloed uitoefenen en meewerken aan het bereiken van Smart Cities. Zo wordt de cirkel gesloten tussen Europees, nationaal en stedelijk beleid en wordt steden, industrie en kennis instellingen een gezamenlijk platform geboden om van beleid naar samenwerking en implementatie te komen. Nationaal Voorbeelden van normen die de markt helpen bij de samenwerking en realisatie van innovatieve oplossingen zijn Smart Grids, Smart Vehicles, Smart Meters en Smart Homes. Nieuwe 8

9 Innovatie afspraken zijn in ontwikkeling voor onder meer combinaties van zorg, ICT en infrastructuur. Uiteraard is het doel niet om allemaal uniforme steden te creëren, elke stad heeft en behoudt zijn karakteristieke kenmerken. Het gaat om de onderliggende lagen die voor circa 80% hetzelfde blijkt voor alle steden. Normen dragen bij aan de transsectorale afstemming en interoperabiliteit voor infrastructuur, systemen en diensten. De open en breed gedragen standaarden bieden vertrouwen voor verdere innovatie. voor het bereiken van Smart Cities. Organisaties en steden met ideeën over een gezamenlijke aanpak, die inbreng willen hebben en/of betrokken willen zijn, kunnen zich melden bij NEN. Informatie en contact Voor informatie of betrokkenheid bij activiteiten voor Smart Cities kunt u contact opnemen met NEN Business Development, Emiel Verhoeff, telefoon (015) of emiel.verhoeff@nen.nl Meer informatie vindt u op: De juiste afstemming gewenst op nationaal en Europees niveau Als partner van de Nederlandse markt biedt NEN toegang tot het nationale, Europese en mondiale normalisatienetwerk voor informatie, positionering en invloed op nieuwe afspraken NENMagazine 01 /

10 Interview Wetgeving stelt eisen, normalisatie geeft invulling Anita van den Ende, Directeur Mededinging en Consumenten bij het ministerie van Economische Zaken en lid van NEN Raad van Advies, ziet NEN als partner van de overheid. De overheid vindt dat normalisatie een belangrijke rol heeft in de samenleving. Nederland moet kunnen ondernemen en innoveren. Het normalisatieproces en de normen die daaruit voortvloeien, hebben de afgelopen jaren bewezen daarvoor een geschikt instrument te zijn. Wat is het kabinetsstandpunt over normalisatie? De overheid ziet normalisatie als één van de instrumenten om zaken onderling goed te regelen. Normalisatie vindt plaats voor en door het bedrijfsleven, daar moet je als overheid je niet te veel mee bemoeien. Het bedrijfsleven moet je laten ondernemen. Innovaties ontstaan dan ook eerder en dat is belangrijk. Het is van belang dat mensen goed worden geïnformeerd over normalisatie en ook dat zij weten wat er op Europees niveau speelt qua normalisatie. Wat is volgens u de toegevoegde waarde van normalisatie? Belanghebbende partijen maken met elkaar afspraken die draagvlak hebben. Het zijn geen opgelegde regels en eisen. Indien in wetgeving naar normen wordt verwezen, kun je met deze normen aantonen dat je aan een bepaling in de wetgeving voldoet. Het is echter één van de manieren. Er moet altijd ruimte overblijven om het ook op een andere manier aan te pakken. Dit geldt zowel op nationaal niveau, als op Europees niveau. Toch is de perceptie niet altijd zo. Hoe komt die onduidelijkheid? Het normenstelsel is opgezet als een vrijblijvend principe. Als je bepaalde normen toepast, wordt aangenomen dat je aan de wettelijke eisen voldoet. Wij noemen dat ook wel bewijsvermoeden. In bepaalde gevallen wordt in de wetgeving wel dwingend verwezen naar normen. Daar kan in specifieke gevallen een reden voor zijn, maar dat moet uitzondering zijn en niet de regel. Normen zijn naar hun aard bedoeld een manier te zijn om aan wetgeving te voldoen. Alle partijen moeten hier scherp op blijven en er goed over communiceren anders ontstaat er onduidelijkheid. De overheid doet nu een exercitie om te bekijken waar in de wetgeving wordt verwezen naar nationale normen en of dwingende verwijzingen omgezet kunnen worden naar verwijzingen op basis van bewijsvermoeden. Het kabinet heeft bepaald dat als er toch dwingend naar nationale normen wordt verwezen, deze normen gratis ter beschikking moeten worden gesteld. Wat is de impact hiervan? Het heeft ons binnen de overheid eens temeer doen beseffen dat het belangrijk is het systeem zuiver te houden en dat er aandacht moet zijn voor het feit dat normen in principe een vrijwillig karakter hebben. Het is belangrijk dat dit bij de gebruikers van normen bekend is. Als dit duidelijk is, worden normen waarschijnlijk ook minder snel in één adem genoemd met teveel regeldruk en teveel administratieve lasten. En wordt er in het werkveld anders naar normen gekeken. Voor de buitenwereld blijft het echter soms lastig om in de praktijk te zien waar de echte wetgeving eindigt en waar normalisatie begint. Bij een technisch onderwerp is er vaak meer ruimte voor het gebruik van normen. Dit is van oudsher al zo geweest. Voor de milieuwereld en de bouwsector is bijvoorbeeld veel geregeld 10

11 Interview in normen. De overheid beperkt zich dan tot globalere eisen in wetgeving. De normen bieden vervolgens handvatten voor de manier waarop aan de wetgeving kan worden voldaan. Dit kan echter niet voor alle onderwerpen waar wetgeving voor is. Soms wenst de politiek dat niet alleen maar globale eisen in de wetgeving worden opgenomen. Zo is er bijvoorbeeld voor schuldhulpverlening een norm ontwikkeld en wordt nu tevens regelgeving ontwikkeld die elementen uit de norm zal bevatten. Het is dan zoeken wat de rol van die norm blijft in relatie tot de regelgeving. Het betrekken van kleine bedrijven is ook heel belangrijk Er komt steeds meer Europese wetgeving. Hoe plaatst u de rol van normalisatie daarin? We spreken op Europees niveau veel met elkaar af, bijvoorbeeld hoe we met bepaalde zaken om willen gaan. Dat is belangrijk om de interne markt goed te laten werken. Dit geldt niet alleen voor regelgeving, maar ook voor normalisatie. In het Europese model van de Nieuwe Aanpak legt de overheid de essentiële eisen vast in de regelgeving. Deze eisen worden verder uitgewerkt in Europees geharmoniseerde normen. Het betreft vooral productregelgeving. De eisen aan producten zijn zo specifiek en technisch van aard en het gaat ook nog eens om heel veel producten, dat hier een belangrijke rol voor normalisatie is weggelegd. Dit systeem is heel duidelijk doorgevoerd. En het werkt ook. Neem als voorbeeld productveiligheid. In Europa hebben we een vrije markt. Om die reden willen we goede afspraken maken en overeenstemming hebben over eisen die aan producten worden gesteld. Een product dat in Frankrijk op de markt komt, moet ook op de Nederlandse markt zonder problemen kunnen worden verkocht. Als dat niet zo is, krijg je rare situaties. De Europese markt voor producten wordt gezien als een succes, onder andere omdat de keuzevrijheid voor consumenten daardoor is toegenomen. Het gemak waarmee consumenten over de grens heen kunnen kopen, stijgt bijvoorbeeld door het steeds grotere aantal webshops. Wat zijn de resultaten van het project Open normalisatie? Normen moeten toegankelijk zijn en niet tot extra lasten leiden. Weeg goed af wat je regelt en vastlegt. Dit geldt voor de overheid en voor NEN. Ook het normalisatieproces moet toegankelijk zijn. Het is niet de bedoeling dat alleen grote bedrijven kunnen meedoen en dat zij bepalen hoe een norm eruit ziet. Ook kleine bedrijven moeten kunnen meedoen. Als klein bedrijf moet je net zo gemakkelijk kunnen participeren. Digitalisering kan de betrokkenheid bij normen vergroten. Ook is het van belang dat het MKB zijn stem bij NEN goed kan laten horen. De toetreding tot het NEN-bestuur van Hans Biesheuvel, voorzitter MKB-Nederland, heeft dan ook zeker grote toegevoegde waarde. Verder is mijn advies aan NEN: Zoek de dialoog op en sta open in deze samenleving. Luister en signaleer. Instituten zijn niet meer een vanzelfsprekendheid. Ook zij moeten bewijzen en laten zien dat ze toegevoegde waarde hebben. Belangrijk is dat bedrijven worden geholpen om vooruit te komen en te innoveren. Betrokkenheid van het MKB staat ook in de Europese verordening voor Normalisatie, dus alle lidstaten moeten daar iets mee. Kijk naar elkaar en leer van elkaar. Natuurlijk is niet alles in elk land hetzelfde, maar het uitwisselen van best practices is altijd mogelijk. NENMagazine 01 /

12 Deze brochure is een uitgave van: Forum Standaardisatie Mei 2012 Kort Nieuws NEN lid van de ISO/TMB NEN is in oktober 2012 gekozen als lid van de ISO/TMB (Technical Management Board) voor de komende drie jaar ( ). In een slotstemming in ISO Council die ging tussen Zweden en Nederland waren er elf stemmen voor NEN en negen voor SIS. NEN is dus de volgende jaren weer vertegenwoordigd op het hoogste technisch beleidsniveau binnen ISO. Grenzeloze Standaardisatie In 2012 heeft NEN-KID samen met HEC (Het Expertise Centrum, nu PBLQ) een verkenning afgerond voor het Forum Standaardisatie, naar internationale standaardisatieontwikkelingen op het gebied van ICT. De verkenning is gepubliceerd door het Forum. Als bijproduct hebben Jelte Dijkstra (NEN) en Nathan Ducastel (HEC) een gids geschreven met de titel Grenzeloze Standaardisatie, om normalisatie als instrument te promoten bij overheidsmanagers. De gids is te downloaden op de site Afsluiting SMEST2-project Op 28 mei 2013 vond de afsluiting van het SMEST2-project plaats in Brussel middels een netwerkconferentie. Dit project, waarin NEN en VNO-NCW/MKB Nederland voor de nationale workshop samenwerkten, heeft de band verstevigd tussen MKB en normalisatie. Tanja van Tooren, consultant van Industrie, was de afgelopen 2,5 jaar projectleider van SMEST2 en organisator van deze conferentie. Europese branchevertegenwoordigers, Kamers van Koophandel en lokale overheden hebben afgelopen 2,5 jaar hard meegewerkt aan het promoten van de campagne SMEST2. De conferentie werd in samenwerking met de SME Working Group van CEN-CENELEC georganiseerd. Tijdens deze conferentie werden de resultaten van SMEST2 gepresenteerd, evenals de ervaringen naar aanleiding van de Europese workshops die in het kader van SMEST2 het afgelopen jaar hebben plaatsgevonden in negentien EU en EFTA-landen. Daarnaast presenteerde de SME Working Group hun activiteiten gericht op het MKB. Wat is SMEST2? SMEST2 is een project met als doel de relatie tussen het midden- en kleinbedrijf en normalisatie te verstevigen door het aanreiken van de juiste tools. SMEST2 biedt een kennisplatform NEN wordt partner van Bedrijf & Samenleving Delft waarop informatie, ervaring en best practices kunnen worden uitgewisseld tussen Europese normalisatie instellingen en brancheorganisaties. SMEST2 is uitgevoerd in samenwerking met de Duitse en Oostenrijkse normalisatie instellingen DIN en ASI en het Europees normalisatie instituut CEN-CENELEC. SMEST2 wordt gefinancierd door de Europese Commissie en EFTA. Meer informatie is te vinden op de website of via Tanja van Tooren, consultant Materiaaltechnologie, via NEN is vanuit zijn maatschappelijke betrokkenheid partner geworden van Bedrijf & Samenleving Delft. NEN nam al ruim drie jaar deel als lid. Een handreiking voor overheidsorganisaties Grenzeloze Standaardisatie Forum Standaardisatie Bedrijf & Samenleving Delft verbindt bedrijven die iets voor de samenleving willen betekenen met maatschappelijke organisaties die ondersteuning kunnen gebruiken bij het realiseren van hun doelen. Bedrijf & Samenleving Delft gaat actief op zoek naar inzet uit het bedrijfsleven als zij een maatschappelijke vraag tegenkomen, maar ook andersom: als een bedrijf zich wil inzetten, wordt daar een passend project bij gezocht. Zo heeft NEN al een aantal keer vergaderruimte beschikbaar gesteld en meubilair dat niet meer wordt gebruikt. 12

13 Overzicht Evenementen Overzicht tot en met november Infomiddag e-compentence Framework 3 juni NEN Delft Op maandag 3 juni 2013 organiseert de NEN-commissie ICT-competenties een informatiebijeenkomst over het gebruik van NPR-CWA Dit deel specificeert een gemeenschappelijk Europees framework voor ICT-professionals in alle sectoren van de industrie. Het is een vertaling van de Engelstalige CEN Workshop Agreement European e-competence Framework. 8e Infodag Regelgeving & Normalisatie Luchtemissies 4 juni Hoog Brabant Utrecht Thema: Vernieuwing en verandering. Met presentaties over de laatste stand van zaken van normalisatie en regelgeving met betrekking tot luchtemissies en over nieuwe meetmethoden voor emissiemetingen met hun kansen en belemmeringen. Symposium GAS2013 7th International Gas Analysis Symposium & Exhibition for researchers, (petrochemical) industries, producers, laboratories and sponsors, and brings research and standardization into the practical world of calibration gases and their use. In short: An excellent opportunity to meet people from industry and research in different areas! Zuivel Analytical 6 juni Inntel hotel Rotterdam As part of the annual IDF-ISO Analytical week NEN organizes this year the symposium Standards and Trade, tackling subjects of interest in the field of methods of analysis and sampling including trade issues. De nieuwe ISO normen 13 juni NEN Delft Workshop over de nieuwe structuur van managementsysteemnormen. De managementsysteemnormen ISO 9001 en ISO worden ingrijpend herzien! NEN organiseert op 13 juni een informatiemiddag om deze veranderingen, en de mogelijkheden die het biedt met u te bespreken. Symposium Zorg voor connectie Masterclass NEN-EN-ISO 15189: De norm verklaard 19 en 20 september NH Hotel Naarden Voor vakdeskundigen, leidinggevenden, interne auditoren, kwaliteitsfunctionarissen en kwaliteitscoördinatoren van medische laboratoria organiseert NEN de tweedaagse masterclass NEN-EN-ISO 15189, de norm verklaard. Workshop NEN Connect, uw normen online 26 september of 28 november NEN Delft Voor geïnteresseerden van NEN Connect organiseert NEN op 26 september en op 28 november een workshop om u te informeren over NEN Connect. Tijdens deze workshop worden de huidige mogelijkheden van NEN Connect besproken, worden de functies die eventueel in de toekomst toegevoegd gaan worden aan u voorgelegd en is er de mogelijkheid tot het stellen van vragen. Deze workshop is interessant voor iedereen die met normen werkt. 5, 6 en 7 juni WTC Rotterdam For the seventh time, NEN and ISO/TC 158 Analysis of gases organize this unique event on calibration gases, equipment and optimization of industrial processes; a combination of science and practical analytical techniques attracting hundreds of experts from over 30 countries all over the world. GAS2013 provides information 21 juni Jaarbeurs Utrecht Op 21 juni organiseert de Digitale Zorg Gids het DigitaleZorgEvent in de Jaarbeurs te Utrecht. NEN organiseert hierbij een side-symposium over ehealth-applicaties in relatie tot innovatie, wet- en regelgeving, standaarden en implementatie ervaringen. NENMagazine 01 /

14 Interview Piet-Hein Daverveldt, Algemeen directeur NEN geeft zijn visie Veel kansen voor normalisatie Sinds oktober 2012 staat Piet-Hein Daverveldt (54) aan het roer van NEN als algemeen directeur. Afkomstig van Shell is standaardisatie en normalisatie hem niet vreemd. Hij ziet veel kansen voor normalisatie om handelsbelemmeringen weg te nemen en transparantie en duurzaamheid te bevorderen. Maar, waarschuwt Daverveldt: normalisatie is daarbij een krachtig instrument maar geen doel op zich. U bent een aantal maanden directeur van NEN. Hoe ziet u de toekomst van normalisatie? Rooskleurig. Europa is hard op zoek naar duurzame economische groei. Onderhandelingen om handelsbelemmeringen weg te nemen tussen Europa, USA en Japan hebben recentelijk nieuwe impulsen gekregen. Deze belemmeringen zijn tegenwoordig minder gerelateerd aan importtarieven, maar veel meer aan verschillende standaarden. Hier liggen dus veel kansen. Economische groei vraagt ook om gestage investeringen in R&D en de kunst om researchresultaten te vertalen in innovaties van producten, diensten en processen. Ook hier speelt normalisatie een belangrijke, maar vaak minder begrepen rol. Zo kan het in de researchfase al nuttig zijn om afspraken te maken over begrippen en meet- en analysemethoden. Tegenwoordig komt veel innovatie voort uit open processen, waarbij innoverende partijen voortbouwen op elkaars resultaten. Normalisatie ondersteunt dit door het vastleggen en verspreiden van technologische kennis. Ten slotte draagt normalisatie bij aan opschaling en marktacceptatie door interoperabiliteit. Het heeft wat tegenstrijdigs. Maar als normalisatie goed werkt, is het vaak onzichtbaar en vanzelfsprekend. Daarentegen is het gebrek aan normalisatie vaak heel direct merkbaar. U stelt ook dat normalisatie belangrijk is om de verduurzaming van de Nederlandse samenleving te bevorderen. Kunt u dat toelichten? Het thema duurzaamheid is inmiddels gemeengoed geworden. De vraagstukken om een sterk groeiende wereldbevolking te voeden, van energie te voorzien en hun kansen te geven, worden steeds complexer en zijn in hoge mate gekoppeld. Normalisatie is natuurlijk nooit hét antwoord op deze vraagstukken, maar kan wel in belangrijke mate bijdragen om te voorzien in de behoefte aan veiligheid, gezondheid, efficiënter gebruik van grondstoffen en energie, schoon milieu en goede arbeidsomstandigheden. De reden is dat de realisatie van doelstellingen op deze terreinen samenwerking vergt tussen partijen met soms heel uiteenlopende belangen. Normalisatie is een bewezen instrument om tot afstemming te komen en afspraken te maken waarbij zo goed mogelijk recht wordt gedaan aan deze verschillende belangen. Hierbij moet ook worden bedacht dat internationale samenwerking noodzakelijk is. We willen vanzelfsprekend een level playing field en we zijn ons ook bewust dat klimaatverandering geen grenzen respecteert. Dus internationale normalisatie is waar het echt op aankomt. Dit is niet makkelijk, soms frustrerend, maar wel een prioriteit om duurzaamheid te borgen. Welke rol speelt de overheid hierin? De rol van de overheid als wetgever is complementair aan die van normalisatie. De overheid stelt beleidsdoelstellingen en wettelijke kaders. Het normalisatieproces is een effectief instrument om met alle belanghebbenden vrijwillige, toepasbare afspraken te maken die draagvlak hebben én aan de wettelijke vereisten voldoen. Dit is de basis van de inmiddels 28 jaar oude New Approach filosofie. Ik ben een groot voorstander hiervan, omdat de publieke rol van de wetgever en de private rol van normalisatieorganisaties duidelijk gescheiden blijven. Dat betekent overigens niet dat de overheid als toezichthouder niet zou moeten participeren aan het normalisatieproces. Inbreng van de toezichthouder is essentieel om normen te maken waarbij het bewijsvermoeden van conformiteit met regelgeving is geborgd. 14

15 Interview Piet-Hein Daverveldt Het normontwikkelingsproces is voor iedereen toegankelijk. Als je belang hebt bij het maken van bepaalde afspraken kun je deelnemen in een normcommissie Steeds meer speelt zich af in de Cloud. Geldt dit ook voor het werk van NEN? Veel normalisatiewerk gebeurt nog op traditionele wijze. We zien wel verschuivingen. Het gebruik van LiveLink en elektronisch stemmen vergroot de efficiëntie van het normontwikkelingsproces. Via normontwerpen.nen.nl kunnen belanghebbenden digitaal commentaar leveren op een normontwerp. Ook bij de Uitgeverij zien we veranderingen. Werden tot een paar jaar geleden de meeste normen nog in drukvorm besteld, nu zie je dat niet alleen de bestelling digitaal plaatsvindt, maar ook de levering van de norm. Ik ben best trots op onze nieuwe website die veel gebruikersvriendelijker is geworden voor onze klanten. Wij zijn nu druk bezig om normen om te zetten in het zogenaamde XML-format. Dit format biedt de mogelijkheid om nieuwe normproducten te ontwikkelen die de toepasbaarheid zullen vergemakkelijken. Training & Advies heeft vorig jaar de eerste e-learning producten succesvol gelanceerd. Er blijft echter nog veel te doen. Een van de grootste uitdagingen die ik zie, is het bij elkaar brengen van normgebruikers en normontwikkelaars. Social media en de Cloud geven hiervoor handvatten. Voor duurzame biomassa bijvoorbeeld hebben we daarom communities zoals expertgroepen en LinkedIn-groepen gecreëerd om online en tijdens ledendagen informatie uit te wisselen. Toch blijft de perceptie bestaan dat het normontwikkelingsproces niet toegankelijk is. Hoe kan dat? Voor mij is dit een geval van het glas is half vol of half leeg. Ik ben erg blij dat velen de weg naar NEN weten te vinden, maar het kan altijd beter. Het normalisatieproces is voor iedereen toegankelijk. Als je belang hebt bij het maken van afspraken over bepaalde onderwerpen, dan kun je deelnemen in de betreffende normcommissie. Wel is het zo dat we een financiële bijdrage vragen naast de investering in tijd. NEN is een private NENMagazine 01 /

16 Interview Onze Strategie stichting zonder winstoogmerk, die wel zichzelf moet kunnen bedruipen. Het NEN-verdienmodel is gebaseerd op financiering door zowel normontwikkelaars als normtoepassers (klanten van de Uitgeverij en Training & Advies). Gelukkig onderschrijven veel deelnemers dat hun investering zich terugbetaalt. NEN bestaat bijna 100 jaar. Wat is NEN s strategie voor de komende jaren? Vorig jaar heeft het MT van NEN drie speerpunten benoemd. Dat zijn klantenfocus, interne bedrijfsvoering en onze medewerkers. NEN wil nadrukkelijk dé geprefereerde partner zijn van partijen die belang hebben bij normalisatie. Dit betekent concreet: laagdrempelige toegang, marktkennis en een proactieve benadering van klanten om onze producten en diensten af te stemmen op hun behoeften. Interne bedrijfsvoering heeft alles te maken onze eigen processen: hoe kunnen we deze sneller, beter en goedkoper maken? Ik hecht daarbij sterk aan interne samenwerking over de gehele keten: van normontwikkeling tot normtoepassing. Daarom meten we de resultaten van NEN nu op basis van één balanced scorecard. Normalisatie is en blijft mensenwerk. We draaien geen productie met geavanceerde machines, maar de medewerkers van NEN doen al het werk. Vanaf het leggen van de eerste contacten tot en met het advies bij de toepassing van de norm. Daarom is investering in vaardigheden van onze medewerkers het derde speerpunt. De drie speerpunten zijn verder verankerd in een Strategie op één A4tje. Een leesbaar document dat beknopt weergeeft wat ons bestaansrecht is en wat we willen bereiken als we honderd jaar bestaan. De essentie is dat wij hét kennisnetwerk willen zijn in Nederland op het gebied van normalisatie en daarmee onze klanten helpen hun bedrijfs- of maatschappelijke doelstellingen te realiseren. Onze Missie (ons bestaansrecht) De wereld verandert snel en wordt steeds complexer. De samenleving vraagt om ordening, veiligheid en duurzaamheid. Innovatie is hierbij onontbeerlijk. Normalisatie is een krachtig instrument dat zorgt voor de noodzakelijke afstemming om zowel bedrijfsals maatschappelijke doelstellingen te kunnen realiseren. NEN brengt als non-profitorganisatie belanghebbende partijen bij elkaar om gezamenlijk toepasbare afspraken te maken en faciliteert de implementatie hiervan. NEN biedt daarbij een toegangspoort voor marktpartijen aan internationale besluitvorming die de exportkracht bevordert. Onze Aspiratie NEN is in Nederland hét kennisnetwerk voor normontwikkeling en normtoepassing op natio naal en internationaal niveau. Voor alle belanghebbende partijen zijn wij dé geprefereerde partner. Samen met onze klanten bundelen we kennis van markt en technologische ontwikkelingen en vertalen dit in toepasbare afspraken; deze bevorderen innovatie, duurzaamheid, veiligheid, efficiëntie en internationale handel. De toegevoegde waarde die normontwikkeling en -toepassing biedt, is voor onze klanten evident. NEN s succes is gebaseerd op zijn medewerkers die klantenbelangen centraal stellen, excelleren in dienstverlening en investeren in continu verbetering. Ons Plan van Aanpak We realiseren onze aspiratie door proactief klanten te benaderen en onze dienstverlening af te stemmen op hun behoeften voorvechter te zijn van normalisatie als instrument voor opschaling en marktacceptatie van nieuwe innovaties laagdrempelige toegang tot het normalisatieproces te realiseren voor MKB en maatschappelijke instellingen onze processen en systemen te verbeteren (simpeler, sneller, goedkoper) kenbare, leesbare en bruikbare normen te maken, en de implementatie te faciliteren nauwe banden te onderhouden met ISO, IEC, CEN en CENELEC en internationale secretariaten te leiden op terreinen waar Nederland grote expertise en belangen heeft (zoals Energie, Water, Biobased economie, Logistiek, Elektro, Agro, Voeding en Medische Technologie) samenwerkingsverbanden aan te gaan met andere complementaire kennisinstellingen medewerkers uitdagend werk te bieden die hen in staat stelt hun talenten te benutten en te ontwikkelen Onze Kernwaarden Integer (wij streven naar duurzame relaties) Professioneel (wij streven naar de hoogste standaard) Verbindend (wij benutten elkaars kennis, kwaliteiten en netwerken) Servicegericht (wij komen onze beloftes na) Onze Onderscheidende Kenmerken Open en transparant Normontwikkeling én implementatie Toegang tot formele, internationale normalisatiecircuits Toegankelijk voor alle sectoren/leren van alle sectoren Partijen samenbrengen/netwerkfunctie Brugfunctie/verbinden publiek privaat 16

17 Column Normen, ontwikkelingen en kansen In mijn rol binnen het ministerie van IenM, en daarvoor VROM, heb ik de laatste jaren veel zien veranderen binnen de overheid, maar ook in de relatie tussen de overheid en normalisatie. Deze veranderingen zijn deels negatief: minder geld voor en inhoudelijke betrokkenheid bij normalisatie van het Rijk. Maar ook positief: meer creativiteit vanuit de overheid, hoe om te gaan met maatschappelijke problemen waarbij ook vaker wordt gekeken naar andere maatschappelijke organisaties, en dus ook naar normalisatie al dan niet gecombineerd met certificatie en accreditatie. Kortom, er liggen vele kansen voor normen en normalisatie. Ik denk ook dat de overheid steeds vaker normalisatie zal willen betrekken als bron van kennis en stand der techniek. Vooral dat laatste is belangrijk, omdat vaak vanuit de overheid de relatie normalisatie en innovatie niet als natuurlijk automatisme wordt gezien. Aansprekende voorbeelden van normalisatie en normen zijn heel belangrijk! Europees gezien is vanuit de overheid meer aandacht voor de rol van normalisatie, getuige de recent gepubliceerde verordening over normalisatie. Het is steeds moeilijker om de Nederlandse inbreng daarvoor te organiseren. Steeds vaker blijkt daarvoor het geld te ontbreken. Zowel vanuit de overheid als vanuit de markt. Natuurlijk spelen daarin de crisis en minder geld vanuit de overheid een belangrijke rol. Maar ik ga er vanuit dat het een tijdelijke ontwikkeling is. Wat mij echter meer zorgen baart, is de trend die ik ontwaar dat de structurele meerwaarde van normen en normalisatie uit beeld lijkt te verdwijnen. Korte termijn oplossingen worden verkozen boven structurele oplossingen. Ik zie de onbekendheid met normalisatie toenemen. Vooral bij de mensen die de besluiten moeten nemen, de bestuurders. En onbekend maakt onbemind. Ik ben er nog niet uit waar dit precies door komt. Een mogelijkheid is dat normalisatie teveel uitgaat van zijn historisch sterke positie, maar dat is in deze tijd geen garantie om je positie te behouden. Ten tweede wordt sterker dan ooit verwacht dat investeringen zichtbaar en aantoonbaar rendement opleveren. En daar wringt denk ik steeds meer de schoen. Ik zie zowel binnen de overheid als bij het bedrijfsleven dat rendement niet of onvoldoende inzichtelijk gemaakt kan worden. Er is steeds meer behoefte aan goede business cases om de rol en investeringen in normalisatie te onderbouwen. Of in termen van de overheid wordt dat ook vertaald in maatschappelijke kosten-baten analyses. Helaas ken ik geen aansprekende cases die ik binnen de overheid zou kunnen gebruiken. Niet dat deze niet gemaakt kunnen worden, maar zover mij bekend zijn deze (nog) niet inzichtelijk of communiceerbaar gemaakt. Of ik heb ze tot nu toe gemist. En daarom grijp ik de kans aan die het schrijven van deze column biedt: Namelijk om alle lezers die wel bekend zijn met aansprekende voorbeelden deze bij mij aan te dragen. Eric Ruwiel Coördinator Normalisatie en Certificatie Ministerie Infrastructuur en Milieu NENMagazine 01 /

18 Andersdenkenden Door Rowan van t Hoogt Cherish the weirdo s Deze economisch woelige tijden vragen veel van organisaties: je moet sneller, beter, goedkoper, creatiever en klantgerichter zijn dan de concurrent. Ondertussen word je rechts ingehaald door nieuwe concurrenten, die innovatieve diensten en producten leveren, en geheel andere business modellen hanteren. De frustratie stijgt in de directiekamer: Waarom lukt ons dat niet? Wat moeten we doen om er over tien jaar nog steeds te zijn? Het antwoord is simpel: Cherish the weirdo s. Koester rare snuiters. Koester andersdenkenden. Future thinking Wereldwijd is inspelen op trends en scenario s van de toekomst bepalend voor het succes van een organisatie. Om dat te kunnen, moet een organisatie hoog scoren op future thinking. Future thinkers zien kansen in de grote warboel die de toekomst lijkt te zijn. Dit soort organisaties zijn goed in het als-dan denken, vaak op een hoog abstract niveau. In 2020 worden wij allen geconfronteerd met schaarsten (bijvoorbeeld aan water), is data de nieuwe brandstof, is Azië vele malen rijker en machtiger dan het Westen en kennen we een scheve bevolkingsgroei, met alle gevolgen van dien. Nadenken over wat dat voor je organisatie gaat betekenen, is zeker geen overbodige luxe. De kunst om het vervolgens te vertalen naar innovaties is zelfs een noodzakelijkheid. Tegelijkertijd zit hier de crux. Koesteren van creativiteit Het is lastig om een hele organisatie creatiever te maken en doorgaans is het een langdurig proces. Zeker voor organisaties waar sturing op kpi s, procesoptimalisatie, standaardisatie en efficiency de afgelopen jaren de boventoon voerden. We noemen dit convergerende organisaties: organisaties die doelgericht aan resultaten werken. Divergerende organisaties zijn gericht op leren en ontwikkelen. In een creatieve organisatie is er een balans tussen deze twee kwaliteiten. Er zijn veel manieren waarop je als organisatie kunt werken aan innovatiekracht. Een integrale cultuurverandering, of het werken met creatieve partners. We focussen nu op het koesteren van de future thinkers, de andersdenkenden, de weirdo s. Want het koesteren van afwijkende ideeën en invalshoeken is de snelste en minst ingrijpende weg naar innovatie. Vast in het nu Veel organisaties willen veel innovatiever zijn, dan ze daadwerkelijk zijn. De ideeënbox in de kantine levert weinig waardevols op en veelal sterven de ideeën die er wel zijn een zachte dood. Goedbedoelde brainstormsessies leveren ideeën op die het bestaande product of die dienst goedkoper, kleiner, sneller maken; een echte breakthrough innovation blijft pijnlijk uit. De uitvoering van een innovatie moet gebeuren naast het dagelijkse werk. Er moet tijd geschreven worden en investeringen worden niet graag gemaakt in deze economisch zware tijden. En de medewerkers met afwijkende, originele en (potentieel) bruikbare ideeën worden beknot, want er moet gewerkt worden. De organisatie zit vast in het nu. Weinig future thinking in zicht. Realisatiesnelheid van laag naar hoog Uitbesteden Cherish the weirdo s Innovatiekracht Integrale cultuurverandering Partnerships Impact in staande organisatie van laag naar hoog 18

19 Andersdenkenden De volgende stappen dragen bij aan het koesteren van de andersdenkenden binnen de organisatie: 1. Wie zijn de andersdenkenden binnen de organisatie? Op welke plekken zitten ze? Zijn er genoeg andersdenkenden binnen de organisatie? Maak een analyse van de organisatie en de verschillende bloedgroepen die zijn vertegenwoordigd. Is er voldoende variëteit? 2. Ga in gesprek met de medewerkers die aangewezen zijn als creatief, future thinker, weirdo of iets dergelijks. Wat is nodig voor hen om te excelleren? Inventariseer wat de randvoorwaarden zijn om deze future thinkers breakthrough innovations tot stand te laten brengen. 3. Doorgaans zal er tijd en wat budget beschikbaar moeten zijn voor deze mensen om verder te kunnen met hun ideeën, maar zeker niet onbelangrijk: structuur en doelstellingen. Uit onderzoek blijkt dat creativiteit niet alleen het resultaat is van flexibiliteit in denken, maar ook van de mate waarin iemand grondig, rationeel en nauwgezet nadenkt. Bepaal dus voor welke uitdagingen oplossingen gevonden moeten worden en stel daarmee de doelstellingen vast. 4. Stel spelregels op: wanneer er goede ideeën naar voren komen, worden die voorgelegd aan MT of directie. Binnen een week krijgt de betrokken medewerker te horen of een verdere uitwerking mag plaatsvinden. Hiervoor wordt tijd en een bepaald budget beschikbaar gesteld. Binnen zes weken wordt de uitwerking gepresenteerd aan directie en betrokkenen. Dan volgt een beslissing wat de followup gaat zijn en wie de eigenaar wordt van het project. De beste manier om creativiteit te stimuleren, is door aantoonbaar resultaat. 5. Communiceer behaalde resultaten, zet future thinkers in het zonnetje. Natuurlijk vraagt deze aanpak om draagvlak bij management en de mogelijkheid om medewerkers voor korte tijd vrij te spelen van hun werkzaamheden. Tegelijkertijd is het een redelijk low profile-aanpak die absoluut bijdraagt aan de innovatiekracht van een organisatie. Tools Mogelijk past deze aanpak niet bij iedere organisatie. Er zijn verschillende tools en modellen op de markt om te bepalen hoe volwassen de eigen organisatie is op het gebied van innovatie, naast de eigen metrics. Voor die organisaties die zelf aan de slag willen met het verder professionaliseren en verbeteren van de innovatiekracht biedt ISO 9004 handvatten. ISO 9004 geeft verschillende tools voor self-assessment, die veel inzicht geven. Leiderschap en organisatiecultuur blijken dan toch weer zeer bepalend te zijn. En dus ook weer de weirdo s en future thinkers. Koester ze! NENMagazine 01 /