TOMATEN IN NEDERLAND GOED VOOR EEN VIJFDE VAN EXPORTPAKKET GROENTEN EN FRUIT

Transcriptie

1 FACTSHEET TOMATEN Fruit&VegetableFacts; JanKeesBoon; ; TOMATEN IN NEDERLAND GOED VOOR EEN VIJFDE VAN EXPORTPAKKET GROENTEN EN FRUIT Wereldwijd is Nederland naar waarde veruit de grootste exporteur, nr. 2 in hoeveelheid Tomaten is wereldwijd gezien bij verse groenten en fruit na bananen het tweede exportproduct. Althans naar waarde gezien. Vorig jaar werd er voor een waarde van ruim 7 miljard euro aan (verse) tomaten uitgevoerd. Aan bananen werd voor bijna 8 miljard euro geëxporteerd en aan druiven als derde exportproducten iets minder dan 7 miljard euro. Naar hoeveelheid gezien is tomaten na bananen en appels wereldwijd gezien het derde exportproduct in de groenten- en fruitsector. Nederland is naar waarde gezien met afstand de belangrijkste. Vorig jaar werd er voor een bedrag aan 1,63 miljard euro aan tomaten uitgevoerd. In hoeveelheid gezien is Mexico overigens wel belangrijker dan Nederland. Mexico exporteerde vorig jaar 1,56 miljoen ton tomaten vrijwel uitsluitend naar de Verenigde Staten. Nederland kon in 2015 een hoeveelheid van 1,12 miljoen ton tomaten uitvoeren. Naar de omvang van de wereldwijde productie van tomaten kunnen we alleen maar gissen. Volgens de FAO gaat het om een productie van meer dan 160 miljoen ton. Dit zijn tomaten die op commerciële basis geteeld worden, zowel voor de verse markt als voor de industrie. Daarnaast zullen er ook nog heel wat tomaten door particulieren geteeld worden. Overigens heeft de wereldhandel in verwerkte tomaten een omvang van ca. 4 miljard euro. Italië is veruit de belangrijkste exporteur met een export van 1,5 miljard euro aan verwerkte tomaten. Exportlanden tomaten in 2015 (basis hoeveelheden) USA; 3% Overige; 22% Mexico ; 20% België; 3% Frankrijk; 3% India; 3% Marokko; 6% Nederland; 14% Jordanië; 7% Turkije; 7% Spanje; 12% 1

2 Importlanden tomaten in 2015 (basis hoeveelheid) Spanje; 2% Overige; 31% Ver. Arab. Em.; 2% Canada; 3% Nederland; 3% Pakistan; 4% Ver. Kon.; 5% USA; 22% Frankrijk; 8% Rusland; 9% Duitsland; 11% Handel veelal dicht bij huis De handel in tomaten blijft over het algemeen beperkt tot landen op het zelfde continent. Zo maakt de handel tussen de EU-landen onderling meer dan eenderde van het totaal uit. Nog eens een kwart van het totaal bestaat uit handel tussen landen op het Noord Amerikaanse continent. Er is ook veel handel in tomaten tussen diverse landen in het Midden Oosten. Jordanië en Iran blijken veel te exporteren naar o.a. Irak en de golfstaten. 30% re-export Van de totale Nederlandse tomatenexport in 2015 van 1,12 miljoen ton betrof 70% (0,77 mln. ton) in Nederland geteeld product. De rest (0,34 mln. ton) bestond uit tomaten die eerst werden ingevoerd om daarna weer verder Europa in vervoerd te worden, de zgn. re-export. Binnen de EU is Spanje de andere grote tomatenexporteur. De afgelopen jaren exporteerde Spanje telkens ca. 1 miljoen ton aan tomaten. Op de Europese markt is Marokko verder ook een belangrijke leverancier. Volgens de Marokkaanse exportstatistiek ging het in het afgelopen jaar om een export naar de EU van ton. Dat is iets minder dan in Naar landen buiten de EU exporteerde Marokko nog eens ton tomaten. Turkije is ook een belangrijk exportland voor tomaten. Vorig jaar exporteerde Turkije ton. Dat komt neer op een daling van 7% ten opzichte van het recordjaar Toen kon er Turkse tomaten in het buitenland konden worden afgezet. Rusland was een belangrijke afnemer van Turkije. In het afgelopen jaar exporteerde Turkije ton naar Rusland. Dat was wat minder dan in 2014 maar wel meer dan in Al met al lijkt de boycot van Westerse tomaten vanaf augustus 2014 naar hoeveelheid gezien weinig te hebben opgeleverd voor de afzet van Turkse tomaten in Rusland. Het is de vraag of het de Turken lukt om andere afzetmarkten voor hun tomaten te vinden na het instellen van een boycot op de invoer in Rusland vanaf 1 januari van dit jaar. Turkse tomaten werden in 2015 vooral geëxporteerd in de periode maart t/m mei. Ze zijn dan aan de markt als het Spaanse importseizoen afloopt en het Nederlandse begint. Nederlandse tomaten zijn vooral aan de markt in de maanden mei t/m augustus. De Spaanse tomaten worden vooral geëxporteerd in de periode december t/m maart. Marokko exporteert vooral van december t/m maart. 2

3 Export Nederlandse tomaten naar soort in 2015 Pruim-cherry; 0% Pruim-cherrytros; 0% Pruim-tros; 1% Tros; 60% Pruim; 3% Cherry; 4% Cherry-tros; 11% Losse; 21% Tomaten bedrijven in 10 jaar tijd verdubbeld in omvang De productie van tomaten in Nederland groeide t/m 2014 tot ton. In 2015 was het volgens het CBS iets minder, nl ton. Het areaal tomaten onder glas in Nederland bereikte ook in 2014 een piek met ha. Vorig jaar was het iets minder, nl ha. Het aantal bedrijven dat tomaten onder glas teelt neemt gestaag af. In 2005 waren dat er nog 490, vorig jaar nog maar 300. Teelde een gemiddeld bedrijf in 2005 nog 2,9 ha tomaten, in 2015 was dat verdubbeld naar 5,8 ha. Bij een gemiddeld productie van ruim 50 kg per m 2 werd er door een gemiddeld tomatenbedrijf in 2015 bijna ton tomaten geteeld. Export al jaren ca. 60% tros; wel steeds minder losse en meer cherry/tros Al jaren bestaat zo rond de 60% van de Nederlandse tomatenexport uit trostomaten. Vorig jaar ging dat om ton van de in totaal ton uitgevoerde tomaten van Nederlandse bodem. Losse tomaten hebben nog een aandeel van iets meer dan 20% tegen nog bijna 30% tien jaar terug. De cherry-tros variant is de belangrijkste groeier in het export assortiment. Vorig jaar kon er ton van worden uitgevoerd. Bij de export naar onze belangrijkste afnemer Duitsland zijn trostomaten en cherry-tros oververtegenwoordigd en is het aandeel van los met maar 11% klein. Losse tomaten gaan in verhouding juist veel naar onze tweede afnemer het Verenigd Koninkrijk en verder ook naar Zweden, Frankrijk en Denemarken. Trostomaten zijn naast Duitsland ook sterk vertegenwoordigd in het exportpakket naar Italië, Polen, Spanje en Tsjechië. Wat verder nog op valt is het grote aandeel van pruimtomaten bij de export naar Zweden en vooral België. Wegvallen Russische markt goed verteerd In 2013 en 2014 ging er resp en ton Nederlandse tomaten direct en indirect naar Rusland. Vorig jaar is er in ieder geval nog indirect een kleine ton Nederlandse tomaten naar Rusland gegaan. Op een totale export van ton viel het (gedeeltelijk) wegvallen van de Russische markt voor tomaten wel mee. Bij de telersprijzen was het wegvallen van Rusland in 2015 niet te zien. Die waren vorig jaar hoger dan in de jaren er voor. Trostomaten deden op de Belgische veiling REO vorig jaar gemiddeld 85 cent per kilo tegen 76 ct in 2014 en 67 ct in Losse tomaten brachten vorige bij REO gemiddeld 73 ct op tegen 68 ct in 2014 en 60 ct in Het hogere prijspeil is vooral gelegen in het kleinere aanbod. 3

4 in tonnen Factsheet TOMATEN Primeur april 2016 Tomaten: Export belangrijke landen in 2015 per maand jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Turkije Marokko Spanje Ned. Incl. re-export) Ned. Product Nieuwe markten gezocht voor ton tomaten Bij een groot product als tomaten kun je niet verwachten dat er zich van jaar op jaar spectaculaire zaken voor doen. Wel zou zonder de Russische importboycot de wereldhandel in tomaten in 2015 nog iets verder gegroeid zijn en niet gedaald zoals nu het geval is. Toch heeft de Russische boycot in 2015 geen al te grote invloed gehad. Sterker nog vorig jaar verliep de afzet in West Europa zeker niet slechter dan voorgaande jaren toen de afzet naar Rusland volop kon plaatsvinden. Het is natuurlijk wel afwachten wat het eventueel beëindigen van de Wit Rusland route, goed voor ton, en de boycot van Turkse tomaten, goed voor ton, echt gaat betekenen. Hoe het zal lopen zal ook sterk afhangen van het aanbod in Europa. Duitsers eten veel tomaten In al het cijfermateriaal over de ontwikkeling van de tomatenmarkt t/m 2015 vallen een paar zaken op. De export van Nederlandse tomaten was in 2014 ook de grootste uit de geschiedenis. In 2015 nam deze met 4% af. De export van Nederlandse tomaten naar de belangrijkste afzetmarkt Duitsland was vorig jaar niet zo groot als in De totale Duitse import bleef over het hele jaar 2015 gezien wel op het hoge niveau van 2013 en Alle belangrijke leveranciers van Duitsland profiteren daar van maar van jaar-op-jaar zijn er wel verschillen in geleverde hoeveelheden. Overigens consumeren de Duitsers aanzienlijk meer tomaten dan de Nederlanders. Een gemiddeld Duits huishouding kocht vorig jaar bijna 12 kilo tomaten tegen nog geen 7 kilo voor een gemiddeld Nederlands huishouding (Verenigd Koninkrijk: bijna 10 kilo). Duitsers kopen ook meer komkommers en paprika s dan Nederlanders. Ze maken en eten veel meer salades dan Nederlanders. Wij eten juist veel meer kookgroenten zoals bloemkool, broccoli, witlof etc. Duitsers eten ook vaker de hoofdmaaltijd s middags en nemen dan een salade. Import in het Verenigd Koninkrijk daalt De import in het Verenigd Koninkrijk is wel over z n hoogtepunt heen. De export van Nederlandse tomaten houdt wel redelijk stand maar 2015 was zeker geen recordjaar. De re-export van tomaten via Nederland naar het Verenigd Koninkrijk neemt wel af in omvang. De Engelse import van Marokkaanse tomaten die t/m 2014 fors toenam stabiliseerde in Italië is wel te zien als een groeimarkt voor Nederlandse tomaten. Andere groeimarkten voor Nederlandse tomaten waren Polen, Spanje, Ierland, de Verenigde Arabische Emiraten en Zwitserland. Naar alle Scandinavische landen en Denemarken verloopt de afzet van Nederlandse tomaten de laatste jaren moeizaam met dalende hoeveelheden. 4

5 centen per kilo AANTAL BEDRIJVEN AREAAL IN HA EN PRODUCTIE IN 1000 TON Factsheet TOMATEN Primeur april 2016 Spanje is Nederlands belangrijkste leverancier maar in 2015 werd er bij lange na niet meer zoveel ingevoerd als een paar terug. Vooral de import van Marokkaanse tomaten groeit. Bij de Spaanse export valt het op dat het beeld bij de grote afnemers eerder dalend dan stijgend is maar naar een groot aantal landen in de middenmoot (waaronder de Scandinavische landen excl. Noorwegen) kan steeds meer worden afgezet. More info: Fruit & Vegetable Facts Jan Kees Boon fruitvegfacts@gmail.com Tomaten in Nederland: Aantal bedrijven, areaal en productie Bedrijven Areaal (ha) Productie (1000 ton) Veilingprijzen (REO-België) tomaten Losse Tros

6 TABELLEN Nederland: Gegevens teelt van tomaten... 7 Nederland: Gegevens Internationale handel in tomaten... 7 Exportlanden tomaten (in 1000 ton)... 8 Importlanden tomaten (in 1000 ton)... 9 Nederland: Export tomaten; incl. re-export (in ton) Nederland: Export tomaten; incl. re-export (in ton) Nederland export tomaten; uitsluitend Nederlands product naar soort (in ton) Nederland export tomaten; uitsluitend Nederlands product naar soort in 2015 (in ton) Nederland: Import tomaten; incl. re-export (in ton) Turkije: Export tomaten (in ton) Marokko: Export tomaten (in ton) Spanje: Export tomaten (in ton) Rusland: Import tomaten (in ton) Wit Rusland: Import tomaten (in ton) Wit Rusland: Export tomaten (in ton) Litouwen: Export tomaten (in ton) Litouwen: Import tomaten (in ton) Duitsland: Import tomaten (in ton) Verenigd Koninkrijk: Import tomaten (in ton) Frankrijk: Import tomaten (in ton) Italië: Import tomaten (in ton) Zweden: Import tomaten (in ton) Spanje: Import tomaten (in ton) Tsjechië: Import tomaten (in ton)

7 Nederland: Gegevens teelt van tomaten Bron: CBS Aantal bedrijven Areaal (ha) Productie (1000 ton) Areaal per bedrijf (ha) 2,9 3,2 3,6 4,0 4,5 4,9 4,9 5,1 5,4 5,7 5,8 Productie per m2 (kg) Productie per bedrijf (ton) Nederland: Gegevens Internationale handel in tomaten (Nederlands product en re-export) Bron: CBS R Export (1000 ton) Nederlands product Re-export Export (miljoen euro) Import (1000 ton) Import (miljoen euro)

8 Exportlanden tomaten (in 1000 ton) Bron: Comtrade/ Eurostat/ div. Stat. bureaus Gem. Mutatie Laatste 5 jaar Mutatie Laatste jaar Totaal (ex. Iran/Syrië) % -2% EU intra trade % 2% Noord Am./Mexico % -1% Rest % -6% Mexico % 1% Nederland % -1% Spanje % -2% Turkije % -7% Jordanië % 6% Marokko % -2% India % -37% Frankrijk % -2% België % 3% USA % -9% China % -2% Canada % -8% Portugal % 40% Italië % -13% Wit Rusland % 23% Polen % -3% Egypte % 3% Litouwen % -5% Guatemala % -8% Oekraïne % -68% Azerbeidzjan % 14% Overige % 4% 8

9 Importlanden tomaten (in 1000 ton) Bron: Comtrade/ Eurostat/ div. Stat. bureaus Gem. Mutatie laatste 5 jaar Mutatie laatste jaar Totaal % -2% EU intra trade % 0% Noord Amerika % 0% Rest % -5% USA % 1% Duitsland % 0% Rusland % -21% Frankrijk % -3% Ver. Kon % -6% Pakistan % -3% Nederland % -1% Canada % -6% Ver. Arab. Em % 1% Spanje % 13% Wit Rusland % 21% Italië % 21% Polen % -4% Saoedi Arabië % 5% El Salvador % 4% Litouwen % -10% Tsjechië % 3% België % -7% Zweden % -3% Koeweit % -2% Bulgarije % 32% Roemenië % 4% Kazakhstan % -1% Qatar % 9% Oostenrijk % -2% Zwitserland % 6% Portugal % 14% Denemarken % 4% Overige % 1% 9

10 Nederland: Export tomaten; incl. re-export (in ton) Totaal EU landen EU extra Duitsland Ver. Koninkrijk Italië Zweden Tsjechië België Spanje Frankrijk Polen Noorwegen Denemarken Ierland Finland Litouwen Letland Oostenrijk Wit Rusland Rusland Zwitserland Estland Ver Arab Em Overige

11 Nederland: Export tomaten; incl. re-export (in ton) Bron: KCB /GroentenFruitHuis /- in % TOTAAL % RUSLAND GRP % Rusland % Letland % Litouwen % Wit-Rusland % Estland % REST % Duitsland % Ver. Koninkrijk % Italië % Zweden % Polen % Spanje % Frankrijk % Tsjechië % België % Denemarken % Ierland % Noorwegen % Finland % Oostenrijk % Ver. Arab. Em % Zwitserland % Roemenië % Cyprus % Slowakije % Hongarije % Slovenië % Portugal % Qatar % IJsland % Overige % 11

12 Nederland export tomaten; uitsluitend Nederlands product naar soort (in ton) Bron: +/- in GFH/KCB % Totaal % Tros % Losse % Cherry-tros % Cherry % Pruim % Pruim-tros % Pruim-cherry-tros % Pruim-cherry % Nederland export tomaten; uitsluitend Nederlands product naar soort in 2015 (in ton) Bron: GFH/KCB Totaal Duits land Ver. Kon Italië Zwe den Polen Span je Fran krijk Tsje chië België Tomaat Dene mar ken Ove rige Tros Losse Cherry, tros Cherry Pruim Pruim, tros Tros/pruim,/ch Pruim, cherry Nederland: Import tomaten; incl. re-export (in ton) Totaal EU landen EU extra Spanje België Marokko Frankrijk Duitsland Senegal Tunesië Italië Israël Turkije Polen Ver. Kon Overige

13 Turkije: Export tomaten (in ton) Bron: Turkstat Gem. mutatie laatste 5 jaar Mutatie laatste jaar Totaal % -7% Rusland/Wit-Rusl % -6% Midden Oosten % 45% EU % -31% Rest % -37% Rusland % -4% Saoedi Arabië % 185% Irak % -22% Syrië % 180% Roemenië % -18% Georgië % -19% Bulgarije % -37% Wit Rusland % -30% Oekraïne % -69% Israël Moldavië % -45% Servië % -16% Polen % -56% Bosnië % -50% Nederland % -19% Duitsland % -33% Overige % 10% Marokko: Export tomaten (in ton) Bron: Maroc. Stat R Mutatie 2014/15 Totaal % EU % Overige % Frankrijk % Rusland % Ver. Kon % Nederland % Spanje % Mauritanië % Zwitserland % Zweden % Overige % 13

14 Spanje: Export tomaten (in ton) Totaal EU landen EU extra Duitsland Ver. Koninkrijk Frankrijk Nederland Polen Italië Portugal Tsjechië Zweden Roemenië Litouwen België Denemarken Oostenrijk Letland Hongarije Finland Zwitserland Slowakije Ierland Bulgarije Cyprus Slovenië Noorwegen Estland Kroatië Wit Rusland Rusland Overige

15 Rusland: Import tomaten (in ton) Bron: Russ. Douane Totaal Wit Rusland Ov. Niet-boycot Turkije China Marokko Azerbeidzjan Ov. Niet-boycot Boycot landen Nederland Spanje Oekraïne Polen België Ov. Boycot land Wit Rusland: Import tomaten (in ton) Bron: Comtrade Totaal EU Rest Marokko Polen Turkije Oekraïne Egypte Macedonië Spanje Nederland Israël Bosnië Mexico Brazilië Servië Zuid Afrika Moldavië Overige

16 Wit Rusland: Export tomaten (in ton) Bron: Comtrade Totaal Rusland Kazakhstan Overige Litouwen: Export tomaten (in ton) Totaal Rusland/W-Rusl Rest Wit Rusland Rusland Letland Estland Overige Litouwen: Import tomaten (in ton) Totaal EU landen EU extra Nederland Spanje Polen Portugal Letland België Overige

17 Duitsland: Import tomaten (in ton) Bron: SBA Totaal EU landen Rest Nederland Spanje België Marokko Italië Frankrijk Polen Turkije Israël Senegal Tunesië Hongarije Oostenrijk Overige Verenigd Koninkrijk: Import tomaten (in ton) Totaal EU landen EU extra Nederland Spanje Marokko Duitsland Polen Frankrijk Italië België Portugal Overige

18 Frankrijk: Import tomaten (in ton) Totaal EU extra EU landen Marokko Spanje België Nederland Italië Polen Tunesië Senegal Duitsland Portugal Overige Italië: Import tomaten (in ton) Totaal EU landen EU extra Nederland Spanje Frankrijk België Duitsland Polen Tunesië Marokko Israël Overige

19 Zweden: Import tomaten (in ton) Totaal EU landen EU extra Nederland Spanje Frankrijk Duitsland België Polen Denemarken Italië Marokko Overige Spanje: Import tomaten (in ton) Totaal EU landen EU extra Portugal Nederland Marokko Frankrijk Polen België Duitsland Ver. Koninkrijk Italië Overige

20 Tsjechië: Import tomaten (in ton) Totaal EU landen EU extra Nederland Spanje Duitsland Frankrijk Polen België Italië Slowakije Turkije Overige