PvdA Dongeradeel. It kin oars...

Transcriptie

1 PvdA Dongeradeel It kin oars... Verkiezingsprogramma Gemeenteraad

2 Verkiezingsprogramma

3 IT KIN OARS Inhoudsopgave 1 Dongeradeel werkt Ruimtelijke ontwikkeling Binnenstad Werkgelegenheid Regiomarketing Recreatie en toerisme Dongeradeel leeft Cultuur Duurzaamheid Natuur en Landschap Sport Veiligheid Wonen Infrastructuur Dongeradeel zorgt Werk en Inkomen Jeugd en gezin Onderwijs Ouderen Volksgezondheid Wet maatschappelijke ondersteuning Taalbeleid Frysk Dongeradeel vernieuwt Bestuur Intergemeentelijke samenwerking Klantgerichtheid Financiën op orde

4 Verkiezingsprogramma

5 IT KIN OARS Voorwoord It kin oars hebben we dit verkiezingsprogramma als titel meegegeven. En dat menen wij. In de gemeentepolitiek lijkt het maar al te vaak alsof er weinig te kiezen valt. Gemeenten hebben een groot aantal wettelijke taken te vervullen. Zij moeten de scholen huisvesten, paspoorten verstrekken en het huisvuil ophalen en dan is het geld al weer zo n beetje op. Over de besteding van de magere resten praat de gemeenteraad dan vervolgens nog tot diep in de nacht. Hoe interessant. Temeer als alle partijen dan ook nog eens ongeveer hetzelfde zeggen. Iedereen vindt immers dat de bermen moeten worden gemaaid en de bibliotheek zo lang mogelijk open moet zijn. Dit verschijnsel is de afgelopen jaren alleen maar toegenomen en dreigt dat nog meer te doen. Er is immers steeds minder geld te besteden. En nu al kermen gemeenten over wat ze de komende jaren te wachten staat. De krimp, de decentralisatie, de gevolgen van de crisis. Men is al blij als de wettelijke taken, de echt noodzakelijke, op enigszins redelijk niveau uitgevoerd kunnen worden. Over franje kan iedereen kort zijn: afknippen. Wat moet je dan nog als raad, als politiek? Kunnen we de zaak niet beter gewoon overlaten aan een paar deskundige ambtenaren, zoals bij Rijkswaterstaat? Scheelt in ieder geval een hoop tijd. Wij, als PvdA, vinden wel degelijk dat het ànders kan. Dat er scherper kan worden gekozen, scherper bestuurd. Dat er alternatieven zijn. Dat de huidige coalitiepartijen te lang zijn blijven hangen aan de oude verlanglijstjes en niet weten hoe de nieuwe taken op te pakken. In dit programma kunt u lezen hoe wij vinden dat het wèl zou kunnen. It kin oars. Bert Barten, voorzitter 5

6 Verkiezingsprogramma Inleiding Alle politiek is lokaal "All Politics is Local". Met die woorden vatte de oud-voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden Tip O'Neill de belangrijkste opdracht aan politici samen: snap wat er lokaal leeft, bij de mensen in je de stad, in de buurt. Omdat recht doen aan mensen, recht doen aan hun alledaagse wensen, verlangens of verzuchtingen, de essentie van onze politiek is. Daarom doet de PvdA ook lokaal wat nodig is om Nederland uit de crisis te helpen en te werken aan het land van morgen. Een land waar jong en oud de zekerheid van een baan hebben - met een fatsoenlijk inkomen. Waar ouderen en zieken zo lang mogelijk thuis kunnen wonen en de zorg krijgen die ze nodig hebben. Waar we waakzaam blijven tegen racisme en discriminatie. Waar banken en aandeelhouders dienstbaar zijn aan de samenleving en niet enkel aan zichzelf. En het goede is: lokale politiek ook in Dongeradeel - wordt in de komende vier jaar alleen maar belangrijker. Het doet er meer dan ooit toe welke keuzes in de komende vier jaar in Dongeradeel worden gemaakt. En door wie. Omdat in de komende jaren de verantwoordelijkheid voor essentiële publieke voorzieningen - de langdurige zorg voor ouderen en gehandicapten, de jeugdzorg, de sociale werkvoorziening in de handen van gemeenten komt. Van Den Haag naar Dongeradeel dus. Dat is een goede ontwikkeling. Want in de gemeenten - dichtbij mensen - wordt de strijd tegen de grote instellingen, tegen het vermarkten van de samenleving gewonnen. Daar wint de menselijke maat. In gemeenten worden de juiste contacten gelegd tussen werkgevers en werkzoekenden. En worden plekken vrijgemaakt voor diegenen die niet 100% productief zijn maar daarom niet minder recht hebben op een baan, gewoon bij een baas, tussen collega's. In de buurt wordt afgerekend met de stopwatch-cultuur door uitbesteding en aanbesteding en wordt de zorg op maat geleverd. Wat we precies gaan doen? Dat vindt u in dit verkiezingsprogramma. Dit alles met het doel onze gemeente sterker en socialer te maken. Lees het programma door, blader er doorheen of zoek gericht het onderwerp uit dat u het meeste interesseert. Maar onthoudt een ding: meer dan ooit doet het er straks toe wie in onze gemeente de besluiten neemt. En de keuze is aan u. Kiest u voor een partij die liever wegen en lantaarnpalen aanlegt dan het geld aan zorg, onderwijs en sociale voorzieningen besteedt? Kiest u voor partijen die al hun energie steken in het verzet tegen alle veranderingen en verantwoordelijkheden, in plaats van in het verbeteren van de zorg en verbeteren van de buurt of het dorp? Of kiest u voor een partij die zorg, werk en solidariteit in haar genen geeft, die haar verantwoordelijkheid neemt en ervoor zorgt dat heel Dongeradeel sterker en socialer wordt? Wij zouden het natuurlijk wel weten, maar de keuze is aan u op 19 maart 2014! Cootje Klinkenberg-Franken Lijsttrekker PvdA Dongeradeel Diederik Samsom Politiek leider Partij van de Arbeid 6

7 IT KIN OARS 1 Dongeradeel werkt 1.1 Ruimtelijke ontwikkeling. Het specifieke karakter van het open cultuurlandschap met de stad, de verspreid liggende dorpen en buurtschappen, wordt door de PvdA als uitgangspunt gezien voor verdere ontwikkelingen. Het openbaar groen is een belangrijk goed en de onderhoudsstaat ervan is van groot belang. Natuurvriendelijk, ecologisch beheer van de plantsoenen, het openbaar groen en bermbeheer zorgen voor een aangename omgeving. De openbare ruimte mag, ook in onze dorpen, niet verstenen; er moeten voldoende speelplaatsen, groenstroken, doorsteken en wandelpaden zijn. In nieuwe dorpsplannen moet hier ruimte voor gereserveerd worden. Dorpen moeten dorpen blijven, elk met hun eigen karakter. Verder moet bij de inrichting van het openbaar gebied rekening worden gehouden met de bereikbaarheid en de veiligheid van onze inwoners. Speciale aandacht geldt hierbij voor mensen met een beperking. Co-vergisters en andere omvangrijke (agrarische) gebouwen worden op een industrieterrein gesitueerd, dit is ter bescherming van het landschap en ter voorkoming van toenemende verkeersdrukte. Ook overige be- en verbouwing vindt weloverwogen plaats, waarbij wordt aangesloten bij de aard en schaal van de bestaande omgeving. Kleinschalige bedrijvigheid handhaven en bevorderen in de dorpen, grootschaliger ontwikkelingen alleen in Dokkum. Bij de opstelling van bestemmingsplannen rekening houden met de schaal en het karakter van dorp en landschap. Daarbij wordt aandacht besteed aan duurzaam bouwen, in materiaalgebruik, ruimtebeslag, energie- en waterbeheer. Vrijkomende bouwlocaties in de dorpen die in de buurt van voorzieningen liggen worden in principe bestemd voor betaalbare 'levensloopbestendige woonvormen. Anders inrichten van het beheer van het openbaar groen. Betrokkenheid van burgers hierbij is van belang (b.v. Waterranonkel, Fûgellân). 1.2 Binnenstad De bestaande waardevolle kwaliteit van de binnenstad moet behouden blijven. De binnenstad is vooral bedoeld voor recreatief winkelen. Grootschalige winkels van meer dan 1000 m 2 moeten naar de Zuiderschans. Een strategische visie moet detailhandelsondernemingen een impuls geven het hoofd te kunnen bieden aan de huidige crisis- en krimpsituatie. Ad-hoc maatregelen moeten worden vermeden omdat deze relatief duur zijn en zelden leiden tot het gewenste succes. Het beleid naar een autoluwe binnenstad moet serieuzer worden genomen. Het doel is veilig en plezierig winkelen. Daarbij past kort en duur parkeren in de binnenstad en lang en goedkoop op de parkeerterreinen aan de randen. Een maatregel als gratis parkeren sluit hier niet bij aan. Een samenhangend beleid voor behoud van kwaliteit van historisch waardevolle panden. Een strak autoluw verkeersbeleid handhaven. Niet sjoemelen met de 1000 m 2 grens op de Zuiderschans. Flexibele bestemming van leegstaande panden. 1.3 Werkgelegenheid Onze gemeente voelt meer en meer de gevolgen van de crisis en de krimp. De regio wordt aangeduid als anticipeerregio en moet daarom het beleid gaan instellen op de realiteit van een krimpende bevolking. Overleg met hogere overheden moet intensiever. De (jeugd)werkloosheid In onze regio baart ons grote zorgen. Zowel in de sector van de zorg als bij de 7

8 Verkiezingsprogramma ondernemingen loopt de werkgelegenheid enorm terug. Steeds meer inwoners worden afhankelijk van een lager inkomen en de werkgelegenheid in het MKB staat onder druk. Het aantal Zelfstandigen Zonder Personeel (ZZP ers) neemt toe. Niet iedereen heeft deze keuze echter uit vrije wil gemaakt. ZZP ers lopen grote risico s als gevolg van een forse afname van de sociale bescherming. De Participatiewet die per 1 januari 2015 ingaat, zet de Sociale Werkvoorziening verder op losse schroeven. Verdringing van werk ligt op de loer. Wij zijn voorstander van een snelle digitale infrastructuur, dit biedt kansen voor (agrarische) ondernemers en thuiswerkers. Duurzaamheid, innovatie, maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) en toerisme blijven belangrijke pijlers voor de werkgelegenheid waarbij zowel de bedrijvigheid in de dorpen als in de stad moet blijven. Ook zullen nieuwe coöperatieve energiebedrijven de nodige werkgelegenheid kunnen opleveren. Hiervoor doen we een financieel beroep op de provincie, bijvoorbeeld door middel van een Revolving Fund. Dit betekent voor de komende raadsperiode dat: Onze gemeente het goede voorbeeld geeft met b.v. stage- en opleidingsplaatsen en een aanbestedingsprocedure zo inzet dat MKB en ZZP ers (netwerken) ook een kans maken. Overleg met hogere overheden over anticipeerregio en werkgelegenheid moet worden geïntensiveerd. Onze gemeente voor jongeren zonder baan een zinvol aanbod van passende scholing moet doen of dat leer/werk banen worden gecreëerd. Elk huishouden in de gemeente aangesloten wordt op het glasvezelnetwerk of een gelijkwaardige digitale verbinding. Duurzame investering voor volkshuisvesting d.m.v. Revolving Fund 1 wordt opgestart. De PvdA zich inzet voor startende ondernemers. Dit kan o.a. door versoepeling van regels. De PvdA de mogelijkheid ondersteunt van Social Return 2. De samenwerking met werkgevers, opleidingsorganisaties en andere partners beïnvloed de ontwikkelingen op de lokale arbeidsmarkt. Initiatieven om te komen tot een koopzondag kritisch worden benaderd. Er in de haven van Lauwersoog gewerkt wordt aan een balans tussen visserij en recreatie/ toerisme, zodat een win- win situatie voor werkgelegenheid en ondernemers ontstaat. Niet alleen de Provincie Groningen, maar ook de Provincie Fryslân stelt financiële middelen beschikbaar. 1.4 Regiomarketing Begin 2011 is Dongeradeel als onderdeel en opmaat van Agenda Netwerk Noordoost gestart met de campagne Dwaande. De parels van de regio waaronder het Nationaal Park Lauwersmeer, het werelderfgoed Waddenzee, de elf-steden en regiostad Dokkum worden daarmee gepromoot. In deze campagne werken ondernemers, organisaties en overheid samen om de regio op de kaart te zetten. De PvdA ondersteunt dit initiatief van harte en juicht dergelijke samenwerkingen toe. Deze campagne viel anders uit dan verwacht. Hier uit moeten lessen voor toekomstige campagnes worden getrokken. Een koppeling met overzeese buurgemeenten is handig en verstandig omdat a) meegelift kan worden op het positieve gevoel bij mensen m.b.t. de Waddeneilanden en b) in deze gemeenten organisaties en bedrijven zijn die heel graag op het economische en toeristische vlak willen 1 Revolving Fund Herinvesteringsfonds waarbij opbrengsten terugvloeien in het fonds en weer aangewend worden voor nieuwe investeringen en dus nooit bij de originele verstrekkers terugkomen 2 Social Return staat voor het gebruik maken van de rol van opdrachtgever/subsidiegever door gemeenten (of andere organisaties) om sociale doelstellingen te verwezenlijken, zoals het creëren van werkplekken voor (laagopgeleide) werkelozen en leerlingen 8

9 IT KIN OARS samenwerken om zo met een breder palet aan diensten en producten de concurrentie aan te kunnen. Dit betekent voor de komende raadsperiode dat: De PvdA inzet op een duidelijke campagne om Noordoost Fryslân meer bekendheid te geven. Agenda Netwerk Noordoost (ANNO) tot en met 2015 daarvoor ingezet wordt. De campagne niet alleen meer toeristen naar de regio moet trekken maar ook meer bedrijvigheid. De campagne minimaal verbreed wordt met Ameland en Schiermonnikoog. De PvdA de ambitie ondersteunt te inspireren tot nieuwe initiatieven, samenwerking en nieuw ondernemerschap. 1.5 Recreatie en toerisme De sector Toerisme kan in Dongeradeel nog veel meer groeien. Daarbij denken wij niet alleen aan watersport en cultuurtoerisme, maar ook aan natuur-, zorg-, eco- en bezinningstoerisme. Wandelen, fietsen en wadlopen sluiten naadloos aan bij de rust en ruimte, die zo karakteristiek zijn voor onze regio. Van de kwelders, het Wad, de Bantpolder en het Lauwersmeer met hun rijke flora en fauna kan en mag volop genoten worden. Recreatie Het Lauwersmeer trekt veel natuurliefhebbers. Dokkum moet haar kwaliteit als watersportstad en tulpenstad nog verder uitbouwen door gerichte promotie. Initiatieven in de dorpen zoals b.v. Holwerd aan Zee verdienen uiteraard de nodige steun. Het vestigingsklimaat voor nieuwe inwoners en bedrijven in onze gemeente wordt hierdoor versterkt. Toerisme Het toeristisch imago van de gehele regio moet worden versterkt. De samenwerking tussen Groningse en Friese gemeenten in Lauwersland moet daarom gecontinueerd worden. De samenhang en verbinding tussen het Werelderfgoed, het authentieke landschap en de stad moet worden versterkt. Dokkum kan haar kwaliteit als watersportstad nog verder uitbouwen. Door gerichte promotie moet Dokkum als merk nog sterker worden geprofileerd ook benamingen als Bonifatius-, Tulpen- en Elfstedenstad komen daarbij goed van pas. Activiteiten en attracties hebben bewezen mensen naar de regio te kunnen trekken. De horeca, toeristische ondernemers en de detailhandel leveren een belangrijke bijdrage aan de levendigheid en het toeristisch imago van de regio en stad. Nieuwe initiatieven vanuit deze bedrijfstakken, liefst in combinatie met andere kernkwaliteiten van onze gemeente, worden van harte ondersteund. De mogelijkheden van arrangementen tussen de agrarische sector of Waddeneilanden met de toeristische sector in onze gemeente moeten worden gestimuleerd. Dit betekent voor de komende raadsperiode dat: De PvdA hoge prioriteit toekent aan het versterken van de recreatieve en toeristische sector. Toerisme een sector is die van onder af tot bloei komt en daarom gefaciliteerd moet worden. Verdere professionalisering van de toeristische bedrijven om ondersteuning en actie vraagt. Dit wordt samen met de sector opgepakt b.v. door meer inhoud te geven aan de term gastheerschap. De PvdA het Súd Ie-project een mooi plan vindt, maar dat het geen financiële molensteen mag worden. Voor de realisatie van dit project is er óf binnen de gemeente zelf voldoende geld óf betalen andere partijen voldoende mee. Er alternatieve (slecht weer) voorzieningen nodig zijn om de komst en het verblijf van toeristen te behouden en te verlengen. Dit kan door uitbreiding van het aanbod in de dagrecreatie. Er ingezet moet worden op initiatieven die dezelfde toerist vaker naar deze regio doet komen. 9

10 Verkiezingsprogramma

11 IT KIN OARS 2 Dongeradeel leeft 2.1 Cultuur Kunst en cultuur Naast bestaande cultuuruitingen stimuleert de PvdA nieuwe culturele uitingen, die voor iedereen toegankelijk moeten zijn. Om leerlingen in contact te brengen met kunst en cultuur is cultuuronderwijs een essentieel onderdeel van het onderwijsaanbod. De muziekschool, musea, onze regio-bibliotheek en het streekarchief spelen hierin een belangrijke rol. De PvdA ondersteunt het aanbieden van cursussen, leescafé, voorstellingen voor scholen en multimediatoepassingen, waardoor de bibliotheek een laagdrempelig kenniscentrum wordt. De verschillende zanggroepen, koren, korpsen, (drum-)bands, ensembles en toneelverenigingen vertegenwoordigen een bloeiend verenigingsleven in onze gemeente. Wij vinden daarnaast dat multiculturele activiteiten belangrijk zijn in onze samenleving. Monumenten De bescherming van ons culturele erfgoed is waardevol voor het behoud van karakteristieke en monumentale (straat)beelden, ook als toeristische trekpleister. Restauratie van monumenten en beeldbepalende panden heeft en houdt hoge prioriteit. Een gevarieerde wandeling door dorpskernen en de binnenstad van Dokkum moet mogelijk blijven of worden. Wij vinden het belangrijk dat er weer een goed beleid komt dat recht doet aan onze gemeentelijke monumenten en beeldbepalende panden. De PvdA ondersteunt daarom initiatieven, zoals Dorp Ontwikkeling Maatschappijen (DOM), om ons erfgoed te behouden. Deze ontwikkeling maatschappijen worden aangetroffen in de vier dorpen met een beschermd dorpsgezicht en hebben o.a. tot doel de verpaupering van panden in de dorpskernen aan te pakken en de leefbaarheid te bevorderen. Vanuit het diepere besef dat cultuur in zijn breedste vorm onze regio aantrekkelijk houdt voor bewoners en gasten. Stimuleren van nieuwe culturele uitingen die voor iedereen toegankelijk zijn. Daarnaast blijft er aandacht voor bestaande amateurverenigingen. Onze gemeente benut de kansen die voortvloeien uit de status van culturele hoofdstad. Steun aan multiculturele activiteiten. De mogelijkheden van kortingsregelingen voor minima onderzoeken. De PvdA is van mening dat het gemeentelijk monumentenfonds weer op de begroting hoort te staan en ondersteunt experimenten als Dorp Ontwikkeling Maatschappijen. 2.2 Duurzaamheid Alle beleidsterreinen hebben invloed op de toestand en de duurzaamheid van onze leefomgeving. Duurzaamheid moet daarom geïntegreerd worden in alle beleidsterreinen. De PvdA is voorstander van een duurzame samenleving en wil zich daar ook op lokaal niveau voor inzetten. Het beleid moet er op gericht zijn de economische aspecten in onze gemeente duurzaam te versterken of duurzaam te ontwikkelen zoals biologische landbouw, ecologisch verantwoorde geïntegreerde visserij, Waddenproducten, hergebruik van ruimte in bebouwd gebied (inbreiding) en het herstructureren van bestaande bedrijfsterreinen. Technisch / Economisch Duurzaamheidsbeleid is o.a. een milieusparend en klimaatbestendig beleid. Een gemeentelijk belang in de energiemaatschappij Eneco past hierbij, maar ook het stimuleren van duurzame opwekking, opslag en besparing van energie zoals het gebruik van aardwarmte. Lokale duurzame initiatieven moeten worden ondersteund. De PvdA ziet, met beleid, toekomst in vergisting van (lokale) 11

12 Verkiezingsprogramma reststromen. Dit levert energie en meststoffen op die (her)gebruikt kunnen worden in b.v. de landbouw. Lokale duurzame initiatieven waar huishoudens en de lokale middenstand in kunnen participeren worden gestimuleerd. Uitzondering hierop zijn de initiatieven m.b.t. de plaatsing van megawindturbines omdat dit strijdig is met de kernkwaliteit rust en ruimte in onze gemeente. Het verduurzamen van de bedrijfsinterne processen van onze gemeente dient als voorbeeld en spekt de kas. De stimulering van carpooling, het gebruik van de fiets en het openbaar vervoer binnen de eigen organisatie moet blijven. Een goed en meetbaar klimaatprogramma wordt opgezet en, indien mogelijk, met de omliggende gemeenten afgesproken. Duurzaam aanbesteden moet een speerpunt blijven. Naast de aanbesteding blijft onze gemeentelijke organisatie zich inzetten om haar producten en diensten 100% duurzaam in te kopen. Dit betekent voor de komende raadsperiode dat: Onze gemeente een voorbeeld moet willen zijn om, d.m.v. klimaatbestendige en energiebesparende maatregelen, onze samenleving te verduurzamen. Dit draagt zij ook uit in haar beleid. Onze gemeente lokale duurzame energie initiatieven stimuleert, met uitzondering van megawindturbines. Verduurzaming wordt geïntegreerd in alle beleidsterreinen. In samenspraak met de andere gemeenten in ANNO verband. De PvdA zich blijft inzetten voor recycling en hergebruik van goederen. Daarom steunt het van harte het kringloopbedrijf De Wissel. De gemeente, waar mogelijk, gebruik maakt van fair trade producten. 2.3 Natuur en Landschap Het open landschap is karakteristiek voor deze regio en één van de kernkwaliteiten van de gemeente Dongeradeel. Natuur, landschap en cultuurhistorie zijn hier nog volop te beleven. Een waardevol terpengebied, met 28 fraaie dorpen op de klei en een monumentale stad als centrum, dat verdient om behouden te blijven. Het bijzondere oude zeedijken-landschap verdient speciale aandacht, als laatste kenmerk van eeuwenoude zeeweringen aan de waddenkust. Fiets- en wandelpaden maken het voor inwoners en bezoekers mogelijk volop te genieten van alles wat landelijk Dongeradeel heeft te bieden. Dit houden we in stand door een zorgvuldig beheer en zorg voor de ecologische verbindingszones. De vogeltrek ( 'tussenstop' in het Waddengebied) is kenmerkend voor het noordelijk deel van Dongeradeel en trekt veel belangstellenden. Het aantal intensieve veehouderijen neemt niet toe, de biologische land- en tuinbouw wordt daarentegen gestimuleerd. Er is een verantwoorde balans tussen natuur, economie en recreatie. In overleg met de omringende gemeenten en de verantwoordelijke instellingen wordt bij de waterkwaliteit en het waterpeilbeheer voortdurend gezocht naar een evenwicht tussen de belangen van natuurbeheer en landbouw. Dongeradeel is groen en duurzaam. Het gemeentelijk beleid is hierop gericht en geeft op praktische wijze inhoud aan het schoon en leefbaar houden van de omgeving. Zwerfafval treffen we niet aan. Gemeentelijk groen wordt zo ecologisch mogelijk beheerd. In Dongeradeel wordt geen schaliegas gewonnen. Verdere gasboringen vinden slechts plaats wanneer er geen nadelige effecten voor het landschap, bewoning en de natuurlijke biotoop optreden. Eventueel gedupeerde bewoners worden gecompenseerd door de NAM. Voor kernafvalof CO 2 -opslag is in onze gemeente geen plaats. Het aantal solitaire windmolens wordt stapsgewijs ingeperkt. 12

13 IT KIN OARS Het organiseren van kleinschalige natuurevenementen. Versterken en uitbreiden van het fiets-, wandel- en ruiterpadennet. Meer aandacht voor bestemmingsplannen m.b.t. bouwen in specifieke cultuurhistorische omgevingen. Het situeren van grote co-vergistings- en agro-installaties op een industrieterrein. Dat ingezet wordt op het zoveel mogelijk beperken van de geluidsoverlast door JSF. Terugdringen van het aantal kleinere windmolens. Stimuleren van biologische land- en tuinbouw. Stimuleren van initiatieven tot behoud van het karakter van het landschap binnen onze gemeente door benutting van financiële regelingen (bijv. Europese fondsen voor Plattelandsontwikkeling). 2.4 Sport Sport verbroedert, het schept een gevoel van saamhorigheid, zorgt voor teamspirit en onderling respect. Door te investeren in sport en beweging investeren we niet alleen in de gezondheid van mensen, maar ook in het meedoen door verschillende groepen in sociale samenhang. Het is daarom van groot belang dat sport voor iedereen toegankelijk is. Het inkomen mag daarbij geen drempel vormen. Meer aandacht voor sportstimulering voor verschillende doelgroepen, vooral voor jongeren. Een tegemoetkoming voor de contributie van een sportvereniging voor minima. Sportaccommodaties die bruisende activiteitencentra worden waar buurtbewoners en wijkorganisaties terecht kunnen (naschoolse opvang). Wij zijn voor kwalitatieve, betaalbare sportvoorzieningen. 2.5 Veiligheid De gemeente dient zich in te spannen om het gevoel van veiligheid en het imago van veilige gemeente te blijven behouden. De veiligheid wordt gewaarborgd door verkeerstechnische maatregelen die er voor zorgen dat het doorgaande auto- en snelverkeer langs hoofdverkeersaders wordt geleid. De brandweer zal steeds van een goede uitrusting moeten worden voorzien. Proactief en preventief beleid zorgen voor het samen tot uitvoering brengen van regels en vergunningen. De belangrijkste en/of gevaarlijkste activiteiten zijn bekend en het personeel is voor calamiteiten hiermee opgeleid. Calamiteiten scenario s zijn bijgewerkt en worden regelmatig geoefend. Veilige fietsroutes voor woon-werkverkeer en naar school. Bewustwording eigen gedrag in het verkeer. Verkeersveiligheidsplan. Duidelijke handhaving drank- en horecawet. Veilige opslag van gevaarlijke stoffen en controle hierop. 2.6 Wonen De inwoners van Dongeradeel hebben recht op een fatsoenlijke, betaalbare woning in een goede, leefbare buurt. Dit geldt voor zowel de huur- als de koopsector. De huidige realiteit is dat de corporaties geen proportionele bijdrage meer leveren op het maatschappelijke vlak zoals voorzieningen, leefbaarheid, welzijn & zorg. 13

14 Verkiezingsprogramma Deze realiteit verandert onze ambities niet. De gemeentelijke overheid formuleert een huisvestingsbeleid, ook voor de huursector, waarin zaken als herstructurering, voorkomen en bestrijden van leegstand en verpaupering, energieverbruik, woonlasten en duurzaamheid daadkrachtig worden opgepakt. Speciale aandacht krijgt het doelgroepenbeleid. Mensen die niet of slechts gedeeltelijk zelfredzaam zijn worden ondersteund in hun woon- en leefomstandigheden. Ouderen, jongeren en mensen met een beperking krijgen speciale aandacht. Daarvoor worden woningen levensloopbestendig gemaakt, worden er kangoeroe-woningen ontwikkeld en betaalbare starterswoningen aangeboden. Voor de middeninkomens, die nu tussen de wal van kopen en het schip van huren vallen, ontwikkelt de gemeente beleid, zodat deze groep in Dongeradeel kan blijven wonen. Invoering van een erfpachtconstructie of woonschepenkade maken de realisering van een eigen woning voor startende kopers mogelijk. Renovatie geniet de voorkeur boven sloop met vervangende nieuwbouw. Waar dit laatste wel plaats vindt gaat het om inbreiding in de bestaande bebouwde omgeving. Hierbij wordt aansluiting gevonden bij het landschap of de (historische) kenmerken van de dorpsstructuur. Voor leegkomende bedrijfsgebouwen in woongebieden wordt een bestemmingswijziging doorgevoerd, waardoor deze panden voor andere doeleinden kunnen worden gebruikt. Het volkshuisvestingsbeleid van de gemeente is transparant, maar houdt haar dynamiek. Dat wil zeggen dat er een continue aanpassing aan veranderende omstandigheden plaats vindt, waardoor kansen die zich aandienen worden benut. Hiervoor zijn actuele gegevens nodig, die worden verkregen door het voortdurend monitoren van alle relevante informatie (demografische ontwikkelingen, werkgelegenheid, vraag en aanbod van woningen enz.). Regelmatig vindt bestuurlijk overleg met de diverse Verenigingen voor Dorpsbelang plaats. De ambtelijke functie 'dorp- en wijkcoördinator' wordt uitgebreid. Indien nodig wordt de mogelijkheid onderzocht tot het oprichten van een 'dorpscorporatie' of het herinvoeren van een gemeentelijk woningbedrijf. Schaalvergrotingen van woningen, bedrijven en kunstwerken vindt op dusdanige wijze plaats, dat ze passen in het landschap. Versnippering van industrieterreintjes moet worden voorkomen. Industriële activiteiten worden geconcentreerd op een klein aantal zorgvuldig geselecteerde locaties. De dorpsranden vertonen geen witte schimmel, eventuele nieuwbouw vindt plaats via inbreiding en het opvullen van holle kiezen. De komende raadsperiode zet de PvdA zich in voor: Het behoud van de sociale huursector, vooral in de dorpen. Het ontwikkelen van een praktijkgericht huisvestingsbeleid voor bijzondere doelgroepen. Behoud van voorzieningen in dorpen en wijken. Het verbouwen van bestaande woningen tot levensloopbestendige woningen. Het tegengaan van leegstand en verpaupering. Het versneld tot stand komen van flexibele bestemmingswijzigingen van leegstaande panden. Een gematigd woonlastenbeleid met inzet op energiebesparing en duurzaamheid. Het beschikbaar stellen van gelden voor startersleningen. Leefbaarheid De ontmoetingscentra kunnen deel uit maken van een multifunctioneel geheel, waarin ook sportvoorzieningen, medische voorzieningen, zorginstellingen, jeugdhonken, zaalruimte, horeca e.d. aanwezig zijn. In de kleinere dorpen van Dongeradeel, waar een dergelijk multifunctioneel centrum niet haalbaar is, dient op de een of andere wijze aan tenminste de dorpshuisfunctie te zijn voldaan. Deze ruimten fungeren als sociale knooppunten voor de plaatselijke verenigingen. Bij 14

15 IT KIN OARS multifunctionele centra en dorpshuizen wordt waar mogelijk aansluiting gezocht bij de plaatselijke horeca (dorpscafé) en horecaondernemers. Initiatieven vanuit de bevolking die de leefbaarheid ten goede komen zijn voor de PvdA van grote waarde. De komende raadsperiode zet de PvdA zich in voor: Centra in dorpen met minimaal een dorpshuisfunctie. Belangrijke ingrediënten voor de leefbaarheid zoals scholen, winkels, ontmoetingscentra en sportvoorzieningen. 2.7 Infrastructuur Voor een leefbaar platteland is een goede infrastructuur een voorwaarde. Openbaar vervoer is van primair belang. Wat het openbaar vervoer betreft zet de PvdA zich in voor de ontsluiting van alle dorpen. Vooral ouderen en scholieren moeten de grotere centra met een bepaalde vorm van openbaar vervoer kunnen bereiken, eventueel als een afgeleide van de hoofdverbinding. De digitale infrastructuur wordt meer en meer van belang. Het trekt nieuwe bedrijvigheid aan, het kan de zelfredzaamheid verhogen en helpen zorgkosten te beteugelen. Inzetten op een glasvezelnetwerk in de gehele gemeente is daarmee investeren in de toekomst. Betrouwbare wegen, bruggen, fiets- en wandelpaden zijn een gegeven. Het onderhoud aan deze kapitaalgoederen moet waar nodig preventief plaatsvinden om hogere kosten in de toekomst te vermijden. Onze gemeente maakt zich sterk voor goed openbaar vervoer en een goede ontsluiting van alle dorpen. Dat ingezet wordt op een kwalitatief hoogwaardige digitale infrastructuur in de gehele gemeente. Dat bij het onderhoudsbeleid van wegen en bruggen ingezet wordt op basiskwaliteit. 15

16 Verkiezingsprogramma

17 IT KIN OARS 3 Dongeradeel zorgt 3.1 Werk en Inkomen In onze gemeente worden veel inwoners geconfronteerd met onzekerheid over baan en inkomen. Betaald werk is lang niet voor iedereen haalbaar, voor velen staat de economische zelfstandigheid zelfs op het spel. De bijstand (Wet Werk en Bijstand) blijft een belangrijk vangnet en is zeker geen vetpot. Bij (financiële) tegenslag kan een huishouden op dit minimum structureel in de problemen komen. Het maken van schulden ligt dan op de loer. Voor gezinnen met kinderen moet zoveel mogelijk worden voorkomen dat zij de dupe worden van deze situatie. Het Sociaal Beleid wordt gehandhaafd, waaronder: de Bijzondere Bijstand, Lauwersregeling, collectieve zorgverzekering AV Frieso, de Langdurigheidstoeslag en de automatische kwijtschelding van gemeentelijke lasten voor lage inkomens. Bijstandsgerechtigden kunnen, met behoud van uitkering, in het vrijwilligerswerk aan de slag voor een vrijwilligersvergoeding. Deze vergoeding moet fiscaal vrij zijn en niet verrekend worden met de bijstandsuitkering. Het budget voor armoedebestrijding wordt weer in de begroting opgenomen. Waar mogelijk, vroeg signaleren en voorkomen van schulden. Blijven subsidiëren van de voedselbank. Het blijven subsidiëren van de Stichting Sociaal Noodfonds Dongeradeel. Voorkomen dat kinderen in armoede opgroeien. Belang van een advies van de Cliëntenraad. 3.2 Jeugd en gezin Kinderen moeten zich optimaal kunnen ontwikkelen, zowel op thuis als op school. We geven de jeugd de ruimte en gelijke kansen. Het signaleren en voorkomen van problemen doe je samen. Hierin zijn rollen weggelegd voor ouders, scholen, jeugdhulpverlener en gemeenten. Kinderen en jongeren die in de knel komen worden geholpen om in een veilige omgeving op te groeien en weer grip op hun leven te krijgen. Hierbij past preventieve aandacht voor de omgeving van het kind. Bij preventie moet gedacht worden aan laagdrempelig advies en bijstand (opvoedingsondersteuning en gezin coaching) voor ouders die het alleen niet redden. Het jeugdbeleid van de gemeente wordt niet verzonnen op het gemeentehuis. Dat geven we vorm met jongeren zelf. Als wij niet willen dat jongeren op straat rondhangen dan is het belangrijk dat jongeren een eigen plek hebben. Jongerenwerk moet een standaard basisvoorziening zijn, gericht op het bieden van activiteiten, ontmoeting en pas daarna op preventie. Signaleren en voorkomen van problemen met jeugd doe je samen met scholen, bureaus jeugdzorg, consultatiebureaus, GGZ, politie en organisaties als Stichting Welzijn Het Bolwerk en Stichting Maatschappelijk Werk Fryslân. Registratie van samenwerking tussen zorgaanbieders door de gemeente, waardoor, waar mogelijk, voorkomen wordt dat meerdere hulpverlenende instanties in één gezin aan het werk zijn. In beeld houden van 'multiproblem'-gezinnen en toezien op toereikende hulp, ook bij verhuizing naar een andere gemeente. Advies voor ouders, opvoedingsondersteuning en gezin coaching, is laagdrempelig. Het jeugdbeleid van de gemeente verzinnen we niet alleen op het gemeentehuis. Dat geven we vorm met de jongeren zelf. De gemeente moet een leidende en inspirerende rol spelen wat betreft het jeugdbeleid, met een herkenbare handen-uit-de-mouwen benadering: niet eindeloos praten, maar concreet 17

18 Verkiezingsprogramma aan het werk. Heldere afspraken, korte lijnen en snel een tastbaar resultaat, dat is wat jongeren willen. 3.3 Onderwijs Beter onderwijs loont. Voor emancipatie en economische zelfstandigheid, voor groei en onze concurrentiepositie, maar ook voor zelfontplooiing en goed burgerschap. Iedereen moet een gelijke kans krijgen om zijn of haar eigen talenten maximaal te ontwikkelen. De PvdA is van mening dat het onderwijsbeleid binnen de gemeente niet op zichzelf moet staan; het hoort verbonden te zijn met andere beleidsterreinen. Samenwerking en afstemming zijn daarbij de sleutel tot succes. Onderwijsachterstandenbeleid Taal- en ontwikkelingsachterstanden bij kinderen moeten we zo vroeg mogelijk signaleren en verhelpen. De voor- en vroegschoolse educatie (VVE) moet een standaardvoorziening worden voor kinderen vanaf tweeënhalf jaar. Tussenschoolse opvang moet op elke school mogelijk zijn. Brede Scholen De school van de toekomst is een brede school, met behalve goed onderwijs ook aanbod van opvang, sport en cultuur. Ervaringen elders in het land leren dat Brede Scholen bijna altijd tot betere samenwerking van instellingen leiden en daarmee tot een vitalere buurt. Inburgering Wij vinden het belangrijk dat asielgerechtigden een inburgeringscursus kunnen volgen. De financiering door het Rijk is echter ontoereikend om de vrijwilligers die vluchtelingen in onze gemeente coachen de nodige professionele ondersteuning te bieden bij hun werk. Aanvullende financiering vanuit de gemeente blijft noodzakelijk. Nieuwe Nederlanders zijn welkom. Geen kind van school zonder diploma De PvdA zet alles op alles om er voor te zorgen dat jongeren het onderwijs verlaten met een diploma. Beheersing van de Nederlandse taal en een schooldiploma zijn voorwaarden om volwaardig mee te doen in de samenleving. Bij het creëren en in stand houden van een veilig schoolklimaat speelt de school een centrale rol, maar deze kan daarbij niet zonder de ondersteuning van en samenwerking met andere partners. Een deel van deze partners wordt gefinancierd en aangestuurd door de gemeente. De PvdA pleit voor een actieve opstelling van onze gemeente in dit proces. Onderwijs moet goed toegankelijk zijn voor iedereen, inclusief leerlingen met een beperking. Het leerlingenvervoer moet daar een positieve bijdrage aan leveren en geen belasting vormen voor ouders en kinderen. Wij blijven ons inzetten voor de realisatie van een structurele vergoeding van een trajectkaart voor MBO studenten. Onze gemeente moet de rol van VVE-regisseur blijven waarmaken. De PvdA hecht belang aan de monitoring van de effecten van het gevoerde VVE beleid op kind-niveau. Onze gemeente moet de kinderopvang (financieel) blijven steunen. ROC s, gemeente en bedrijfsleven streven naar voldoende stageplekken, ook voor jongeren met een beperking. De PvdA ondersteunt de opzet van een Brede school binnen de gemeente. Wij zijn voor samenwerking tussen kleine scholen op lokaal niveau. De gemeente zorgt voor voldoende kwaliteit van de onderwijshuisvesting. 18

19 IT KIN OARS 3.4 Ouderen In toenemende mate doet de rijksoverheid een beroep op de eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid van ouderen en mensen met een lichamelijke, psychische of geestelijke beperking. Als PvdA willen we dat het deze mensen daadwerkelijk mogelijk wordt gemaakt om hun plaats in de eigen sociale omgeving te blijven behouden. Voorzieningen Het aantal ouderen in Dongeradeel zal blijven toenemen. Daarom moet informatie over bestaande (financiële) voorzieningen onder de aandacht van deze groep worden gebracht, dit ter voorkoming van onnodig sociaal isolement. In de afgelopen periode heeft de gemeente ouderen, middels een gereduceerd tarief, gestimuleerd te gaan sporten, als PvdA stellen wij voor dit jaarlijks te herhalen. Zorg Door vergrijzing groeit de zorgvraag en tegelijkertijd willen ouderen graag zo lang mogelijk thuis blijven wonen. De PvdA streeft er naar om de zorg dichtbij te organiseren b.v. door het weer invoeren van de wijkverpleegkundige. Een innovatief antwoord op de veranderende en groeiende zorgvraag in Nederland is het initiatief Zorg op Afstand. Met moderne communicatietechnieken, bijvoorbeeld via een videoverbinding, kan meer zorg verleend worden bij de mensen thuis zonder extra inzet van personeel. Mede daardoor kunnen ouderen en gehandicapten langer in hun vertrouwde omgeving blijven wonen. De PvdA is groot voorstander van dergelijke innovatieve initiatieven, maar pleit er tegelijk voor dat de gemeente de mogelijkheden die de Wmo biedt goed benut (zie 3.6). Advieswerk en voorlichting door gemeente in samenwerking met Welzijnsstichting Het Bolwerk, is belangrijk voor hulp- en dienstverlening. Levensloopbestendige woningen krijgen grote aandacht. Stimuleren van keuzevrijheid in de zorg. Het tegengaan van sociaal isolement van ouderen op welke manier dan ook. 3.5 Volksgezondheid De gemeente wordt steeds meer direct betrokken bij de gezondheid van haar bewoners. Een gezonde gemeente draagt bij aan de kansen die mensen hebben om zichzelf te ontwikkelen en te participeren in de maatschappij. Voorkomen is altijd beter dan genezen. Of het nu gaat om sporten & bewegen, verslaving (alcohol/drugs), overgewicht of opvang, voorlichting is de eerste stap. Door de decentralisatie is bestuurlijke samenwerking noodzakelijk. Versnippering van b.v. jeugdzorgen jeugdhulp taken over gemeenten is ongewenst en werkt kostenverhogend. Succesfactoren voor het maken en uitvoeren van gezondheidsbeleid zijn bestuurlijk draagvlak, gemeentelijke regie, burgerparticipatie en sociale marketing. Een gedecentraliseerd gezondheidsbeleid vereist afstemming met de samenwerkende gemeenten Blijvende aandacht voor preventieprogramma s door het geven van voorlichting op scholen door de GGD. Prioriteit gegeven aan handhaving van de drank- & horecawet. Bij verslavingsbeleid en maatschappelijke opvang hebben jongeren absolute voorrang. Overlast gevende verslaafden wordt een persoonlijke aanpak op maat geboden. Overlast aanpakken werkt niet met alleen repressief optreden door de politie. Verslaafden hebben recht op hulp en zorg. De normen die gelden voor aanrijdtijden bij calamiteiten moeten worden gehaald. De uitbreiding van het aantal AED [Defibrillator] stations wordt gestimuleerd. 19

20 Verkiezingsprogramma Wet maatschappelijke ondersteuning De Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) regelt dat mensen met een beperking ondersteuning krijgen. Het gaat om ouderen, gehandicapten of mensen met psychische problemen. Dankzij de Wmo kunnen zij meedoen in de maatschappij en zo veel mogelijk zelfstandig blijven wonen. Gemeenten voeren de Wmo uit, maar iedere gemeente legt andere accenten. Sinds 2008 wordt binnen de Wmo over de Kanteling gesproken. Dit staat voor een andere manier van werken in de Wmo. Niet meer aanbod gericht, maar vraag gericht werken. De situatie van de burger wordt als uitgangspunt genomen en niet de regelgeving. Dit helpt gemeenten de compensatieplicht zo in te vullen dat mensen met een beperking betere kansen hebben om volwaardig mee te doen aan de samenleving. Meer tijd nemen voor een eerste gesprek met de burger. Hiervoor heeft de gemeente meitinkers aangesteld. De PvdA verwacht dat ze naast dit gesprek ook de dwarsverbanden weten te leggen met welzijn, huisvesting, mantelzorg, vervoer, vrijwilligerswerk, maar ook met cultuur en sport. De eerstkomende jaren worden veel rijkstaken overgeheveld naar gemeenten o.a. AWBZ regelingen naar de Wmo. De hierbij horende gelden gaan met een flinke korting ook naar de gemeenten. Omdat dit nog lang niet uitgekristalliseerd is zal de PvdA zeer alert blijven op deze veranderingen en nauwgezet een vinger aan de pols houden. Dit betekent voor de komende raadsperiode dat: De PvdA de vinger aan de pols blijft houden en zich waar nodig zal laten bijstaan. De nieuwe onderdelen in de Wmo de komende jaren in het gemeentelijk beleid moeten worden geïmplementeerd. Daarom blijft de PvdA bewaken of de trein goed op de rails blijft. De PvdA zich blijft inzetten om mensen te informeren over procedures en regelingen die voor hen van belang (kunnen) zijn. De PvdA groot belang hecht aan de adviezen van het Burger Platform Wmo. De PvdA wil blijven meedenken aan innovatieve oplossingen en mogelijkheden tot samenwerking en verbetering op het terrein van de Wmo. De PvdA transparant en inzichtelijk wil hebben hoe de middelen voor de zorg besteed worden. Zodat middelen voor de zorg ook besteed worden aan de zorg. 3.7 Taalbeleid Frysk Het Fries wordt naast Nederlands als officiële landstaal erkend. Binnen de gemeente Dongeradeel speelt de Friese taal een belangrijke rol, ruim driekwart van de inwoners spreekt Fries. De PvdA steunt daarom een volwaardig taalbeleid Frysk waarin doelen worden gesteld voor het gebruik van het Fries. Friese taal en zorg Naast mensen in openbare functies mag ook van medewerkers in de zorg verlangd worden dat ze de Friese taal (in elk geval passief) machtig zijn, zodat inwoners die dat willen in hun eigen taal hun vragen en wensen kenbaar kunnen maken. Drietalig onderwijs In een wereld die steeds kleiner wordt neemt het belang van talenkennis toe. Binnen de gemeente bestaan reeds enkele drietalige scholen. Op een drietalige school wordt in het Fries, Nederlands en Engels les gegeven. De PvdA is voorstander van de drietalige school. De PvdA ondersteunt het Fries als een vast onderdeel van het lesprogramma op alle scholen binnen de gemeente. De PvdA stimuleert dat inwoners in hun contacten met (semi) overheidsinstellingen en zorginstellingen, waar wenselijk, zoveel mogelijk gebruik kunnen maken van de Friese taal. Het stimuleren van drietalig onderwijs. 20