Met de Limachus naar (Oost-)Duitsland

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Met de Limachus naar (Oost-)Duitsland"

Transcriptie

1 Met de Limachus naar (Oost-)Duitsland Hoe kom je met een motorboot in Berlijn? Ruwweg zijn er drie mogelijkheden: linksom, rechtsom of rechtdoor. Linksom: via Delfzijl, Ems, Dortmund-Emskanaal (zuidwaarts), en vervolgens over het Mittellandkanaal. Het voordeel van deze route: je kunt het zo uitkienen dat je op stromend water bijna overal het tij mee hebt. De nadelen: je maakt heel wat extra kilometers en er zijn ook nog een aantal sluizen die voor vertraging zorgen. Rechtsom: via Rijn, Wesel-Dattelnkanaal, eveneens Dortmund- Emskanaal, maar nu noordwaarts, en tenslotte ook via het Mittellandkanaal. De voordelen van deze route: de omweg is minder groot, en er zijn ook minder sluizen. Het nadeel: vanaf Gorinchem of Schoonhoven heb je altijd de stroom tegen; en zeker bij een reis in het voorjaar, met het smeltwater op de Rijn mag men dit niet onderschatten. Wie beweert dat het leuk is met 6 km/uur op de kop naar Wesel op te boksen waarbij men voortdurend door de beroepsvaart wordt opgelopen, die liegt of is masochist. Aangezien Silvia en ik van deze afwijking geen last hebben, onderzochten we ook de rechtdoor -route. Rechtdoor: bestaat dat? - Ja zeker, en wel als volgt: van Hellevoetsluis naar Zuidland, en vandaar op een dieplader van de firma v.d. Wetering via Utrecht Apeldoorn en de E8 naar Potsdam, ten zuidwesten van Berlijn. Het voordeel van deze route: het gaat razendsnel. Het nadeel: de portemonnee wordt wel wat lichter, al is het voer voor jezelf en voor de motor wanneer je op eigen kiel reist natuurlijk ook niet gratis. Door omstandigheden hadden we maar vier weken ter beschikking en wanneer je echt een keer Berlijn en de meren van Mecklenburg-Voorpommern wilt zien, dan is een boottransporteur de enige oplossing om de reis mogelijk te maken. Hoe vind je een geschikte jachthaven? - Heel eenvoudig, op Internet, met de zoekmachine Google. Zo kom je dan terecht bij de jachthaven Potsdam, aan de Potsdamer Havel. Ze hebben daar een kraan voor boten tot 20 ton, en de Limachus, een Oostvaarder 1040, weegt maar 8,8 ton, dus dat mocht geen probleem zijn. Hoe kom je aan de documentatie voor de streek? - Bij de mij bekende watersportzaken keken ze je glazig aan wanneer je zo n ongebruikelijk reisdoel noemde. Bestellen via Internet, rechtstreeks bij de uitgever Delius Klasing was daarentegen geen probleem. Pas later ontdekte ik dat het ook anders had gekund: Observator blijkt op het Noordereiland in Rotterdam een winkel te hebben waar je de gewenste documentatie eveneens kunt vinden. Zo kan de reis dus beginnen: vroeg in de ochtend van maandag 6 mei, toen de wereld nog in orde was, werd de boot van Hellevoetsluis naar jachtwerf Jasper van den Berg in Zuidland overgevaren en daar door v.d. Wetering opgepikt. Een boot van 10,5 x 3,5 meter met een diepgang van 1 meter en een kruiphoogte van 2,45 meter blijkt een makkie te zijn. Ik had me zorgen gemaakt over de breedte, maar dat is kennelijk geen echt probleem. Men moet wel rekening houden met spitsuursluitingen op bepaalde trajecten, maar lastiger blijkt het wanneer bij zeilboten met diepstekende kiel de totale hoogte te groot wordt. Zes mei, dat was dus ook de dag van de moord op Pim Fortuyn en in plaats van je rustig op de vakantie voor te bereiden, zit je dan tot laat in de avond aan de televisie gekluisterd. Limachus op weg naar Berlijn De volgende ochtend vertrekken we heel vroeg vanuit Rotterdam met de trein naar Amersfoort om daar de sneltrein Amsterdam - Berlijn op te pikken. In Hengelo gaat het mobieltje, de jachthaven Potsdam is aan de lijn met de melding dat het transport aangekomen is en het schip straks te water zal gaan. Ik vind het wel netjes dat ze er aan dachten mij hiervan op de hoogte te stellen. In Berlijn - Spandau pakken we een taxi naar Potsdam. Ik had de route van tevoren met een routeplanner uitgeprint. Dat bleek overbodig te zijn, want de taxi was voorzien van een navigatiesysteem en verder

2 van een Koran. Wat heeft de Koran met de trip naar Potsdam te maken? - Op zich niets, maar het geloof van de chauffeur was bijna de oorzaak van een verkeersongeluk. Op weg naar de jachthaven rijdt men langs een gebouw dat exact uitziet als een moskee. De chauffeur mompelde dan ook - meer tegen zich zelf dan tegen mij - hé: een moskee! Maar, helaas voor de goede man: Silvia en ik waren tien jaar eerder, kort na de val van de muur ook al eens in Potsdam en toen leerden we dat dit gebouw een kleine honderd jaar geleden in de vorm van een moskee werd neergezet. Maar in werkelijkheid is het een waterpompstation. Toen ik dat aan de chauffeur vertelde, keek hij zo verbouwereerd dat ik werkelijk een ogenblik dacht dat hij de controle over het stuur zou verliezen. Gelukkig voor onze botten was hij professioneel genoeg om nog net op tijd bij z n positieven te komen en om ons luttele minuten later onbeschadigd bij de jachthaven af te leveren. Het schip lag in het water, men had een nette box voor ons gereserveerd en zo kon de watersportvakantie nu echt beginnen. In en rond Berlijn zijn er tal van meren en kanalen met volop mogelijkheden voor de watersport. Vooral drie categorieën van schepen zijn ruim vertegenwoordigd: naast open zeilboten, veel roeiboten waarmee het wedstrijdroeien beoefend wordt; en tenslotte de motorboten, waarvan een groot percentage huurboten. Deze Limachus in de Yachthafen Potsdam huurboten zijn makkelijk zowel optisch als akoestisch te herkennen. Optisch: de meeste zijn vooral lelijk. Immers, het is de bedoeling zoveel mogelijk leefruimte te creëren, en dat gaat het beste en het goedkoopste door gewoon een vierkante doos op een romp te zetten. Voor zover de zijwanden niet uit glas bestaan, kun je ze ook nog gebruiken door met koeien van letters het telefoonnummer en het internetadres van de verhuurder op te zetten. Tenslotte herken je de huurboten optisch aan het enorme aantal fenders dat permanent buitenboord hangt. Maar, hoe herken je de huurboten akoestisch? - Dit gaat als volgt: zodra een huurboot dichter dan 50 meter van een box komt, maakt men koerswijzigingen nog uitsluitend met de boegschroef. Vraag me niet waarom, ik weet het ook niet, maar ik heb het wel leren waarderen: stel, je hebt een lege box naast je, het is mooi weer, je ligt gemoedelijk in de kuip een boek te lezen en het leven te genieten - dan is het gezoem van de boegschroef het enige signaal dat je mogelijk een buurman krijgt; en dan is het wel zo verstandig even overeind te komen en een handje te helpen. Nu is een goede daad op zijn tijd nooit weg, maar ik geef toe dat er ook egoïsme in het spel is: een dikke kans dat een van de fenders achter een paal blijft haken; en wanneer de kapitein dan een flinke dot gas geeft, komt het schip bij jouw binnenzeilen. En, over akoestiek gesproken: wanneer bij mij een manoeuvre niet helemaal loopt als ik zou willen, dan vloek ik ook, maar heel stilletjes binnensmonds. De modale huurbootkapitein daarentegen vloekt in dit geval luidkeels zijn bemanning stijf. Overigens moet men dit niet al te serieus nemen, het blijkt bij de folklore te horen, en meestal zit de hele club vijf minuten later weer gebroederlijk bij elkaar aan een biertje. Laten we eerlijk zijn, wanneer wij op een vreemde boot moeten varen, dan gaat het ook minder soepel dan op je eigen schip waarvan je het vaargedrag tot in de puntjes kent. Over varen gesproken: de wateren rondom Berlijn zijn zo uitgestrekt dat je zonder problemen een hele vakantie in die regio zou kunnen doorbrengen. Wij beperkten ons uiteindelijk tot een rondje Berlijn, over de Spree en door het Landwehrkanal ; op advies van de havenmeester in deze volgorde, dus met de wijzers van de klok mee. De redenen: op de Spree is een stuk waar het verkeer door een Leitstelle geregeld wordt, aangezien de ruimte bij druk verkeer te krap is om tweerichtingsverkeer toe te staan. Je hebt dus een dikke kans dat je moet wachten en wel op een plek waar de ruimte ook al beperkt is; en dit wachten is dus tegen stroom in wel stukken makkelijker dan met de stroom mee. De rondreis is zonder meer boeiend te noemen: je vaart langs Schloss Bellevue, langs de Tiergarten, het

3 Stadrondvaart Berlijn op eigen kiel: de Reichstag Bundeskanzleramt, langs de Reichstag, langs de Museuminsel, je ziet restanten van de muur en de nieuwbouw van de Ostbahnhof. Vergeleken met een bezoek aan Berlijn tien jaar eerder, kort na de val van de muur is het indrukkwekkend wat er ondertussen allemaal veranderd is. Overigens word je in en rondom Berlijn op alle mogelijke manieren door de geschiedenis besprongen. In Potsdam heb je uiteraard slot Sanssouci van koning Friedrich II der Grosse uit het midden van de 18 e eeuw; en verder Babelsberg waar de Nazi s tot in 1945 hun propagandafilms draaiden. Net even ten noordoosten van Potsdam vind je het plaatsje Wannsee waar op 20 januari 1942 in de villa Am grossen Wannsee een groep Nazi s onder het voorzitterschap van Reinhard Heydrich, en georganiseerd door Adolf Eichmann de plannen voor de Endlösung (lees: uitroeiing) van de Joden vaststelden. Tenslotte vond in de zomer van 1945 de Konferenz van Potsdam plaats waar Truman, Stalin en Churchill afspraken maakten over de naoorlogse ontwikkeling van Duitsland en Midden-Europa. Eveneens in Potsdam, heb je de Glienicker Brücke over de Havel waar in DDR-tijden spionnen werden uitgewisseld. De Glienincker Brücke bij Potsdam, waar in de tijd van de DDR de spionnen werden uitgewisseld Wachttoren langs de Havel De Havel was de grens tussen West-Berlijn en de DDR. Wanneer men goed kijkt kan men ook nu nog de wachttorens zien die gebouwd werden om er voor te zorgen dat er geen Republikflüchtlinge waren. Watersport was in dit toch zo mooie gebied dan ook gedurende tientallen jaren volstrekt onmogelijk. De geschiedenis kom je overigens ook in waterbouwkundige werken tegen. Er loopt een kanaal van het westen van Potsdam naar het noorden en verder naar het oosten waar het kanaal weer op de Havel aansluit; dus gewoon een bypass van de Havel, zonder enige zichtbare nautische noodzaak. Die was er ook niet; wel een politieke, want zoals gezegd, de Havel was grensrivier, met als consequentie dat de verbinding van het westelijke deel van de DDR, zeg maar het gebied rondom Magdeburg geen aansluiting meer had met het kanalenstelsel tussen Berlijn en de Oder - en daarom werd dus het Havelkanaal met een lengte van 34 km gegraven. Dit was dus de tegenhanger van het Elbe- Seitenkanal, nodig om Hamburg weer een aansluiting te geven aan het kanalenstelsel van Westduitsland., Zo hebben we dus elkaar in de jaren zestig van de vorige eeuw het leven moeilijk gemaakt.

4 Over Berlijn en omgeving zou nog veel te vertellen zijn, maar het was immers de bedoeling naar Mecklenburg-Voorpommern te gaan, en zo vertrekken we over de Havel noordwaarts. De Havel vormt eerst een soort meer met nogal wat zeilboten, zeg maar een soort Loosdrechtse plassen. Zodra je van de Havel in de Oder-Havel-Wasserstrasse komt, ben je ineens alleen op de wereld. Nu klinkt Wasserstrasse best indrukwekkend, maar het is gewoon een kreek met natuurlijke oevers in een bosachtig gebied dat zo ongeveer aan de Biesbosch herinnert - maar dan bijna zonder andere pleziervaarders. Wel kom je om de zovel tijd een Poolse duwbak geladen met schroot tegen; en men wordt geacht zich aan de snelheidsbeperking te houden. Met betrekking tot de maximumsnelheid zijn de Duitsers nogal streng in de leer; in een boekje wordt zelfs het gebruik van de GPS aangeraden, aangezien de snelheid ten opzichte van de Obere Havel Wasserstrasse : sluis Scharfheide grond gemeten wordt, en wanneer je stroom mee hebt, ben je met een gewoon log maar al te gauw in overtreding. De vakantietrip van de Limachus Na 40 km verlaat men het genoemde water en vervolgt noordwaarts de Obere-Havel-Wasserstrasse, in een verlaten maar mooi landschap. De sluizen zijn geen probleem, de wanden meestal van damwandprofielen, dus de fenderplank komt goed van pas. Vooral handig is, dat er om de zoveel meter in de damwandprofielen verticale pijpen zijn gemonteerd, waar vastmaken makkelijk is. Reisdoel voor deze dag was het plaatsje Zehdenick. Daar kregen we voor het eerst met een zelfbedieningssluis, zelfs nog gecombineerd met een hefbrug, te maken. Het geheel zag er

5 ingewikkeld uit, maar is doodeenvoudig en werkt prima. Zehdenick zelf is een - te - rustig plaatsje, waar nogal wat mensen vanwege gebrek aan werkgelegenheid vertrokken zijn. Men ziet er dan ook tal van huizen en zelfs van hele straten waar men de indruk krijgt dat de tijd vijftig jaar heeft stilgestaan. Zelfs in de douche wordt je aan de geschiedenis herinnerd: het zekeringenkastje is van de VEB (Volks Eigener Betrieb) Elektrowerk. De volgende dag is Fürstenberg ons doel. De afstand is maar 45 km, de vaartijd wordt hoofdzakelijk bepaald door de maximum snelheid van 6 km/uur en door een vijftal sluizen. Nu hebben we ook zo onze afwijkingen, en een ervan is, dat onze dagindeling nogal kip-achtig is; vroeg op het stokje, en ook vroeg weer op. Een andere afwijking van mij is, dat ik graag elke dag een krant in handen heb. Dat nu sluit goed aan bij een afwijking van de Duitsers: die kunnen niet ontbijten zonder verse broodjes. En om dat mogelijk te maken, gaan de bakkerswinkels uiterlijk om open, vaak al om uur, en een enkele keer zelfs om uur. Laat het nu zo zijn, dat de bakker vaak ook de plaatselijke krant verkoopt. Het gevolg: onze ochtendroutine wordt aangepast in die zin, dat ik na het opstaan met nuchtere maag naar de bakker ren, en met Frischen Brötchen en (meestal) ook met een krant terugkom. Nee, men hoeft mij niet te vertellen dat men de krantenartikelen ook op het scherm kan toveren door het mobieltje aan de laptop te knopen. Van deze mogelijkheid hebben we ook dankbaar gebruik gemaakt, want de trip naar Fürstenberg was op 13 mei, dus twee dagen voor de verkiezingen in Nederland, en daarover leerde je in de Nederlandse dagbladen toch meer dan in een plaatselijke krant ergens in Mecklenburg-Voorpommern. We zijn niet de enigen die vroeg uit de veren komen. De tocht wordt een soort Griekse Navigatie achter Doris-M uit Lübeck; uren door een soort oerwoud, zonder mensen, zonder wat dan ook. Wel zien we door bevers omgeknaagde bomen, beverburchten, reigers en een enkele keer wat schapen en koeien. Over bevers heb ik toen nog iets interessants geleerd. In de vastentijd werd vroeger nogal op bevers gejaagd. Men mocht immers tijdens het vasten geen vlees eten, maar wel vis; en de bever die kon zo mooi zwemmen, dat moest dus wel een soort vis zijn Conclusie: wanneer het zo uitkomt, kan men ook zich zelf voor de gek houden. Na een aarzelend begin breekt de zon door, de temperatuur is ongeveer 22 graden, dus ideaal vaarweer. Er is overigens nog iets bijzonders te melden: we blijken in een periode van ongekend hoge stuifmeelproductie te zitten. Wij vertrekken die dag met een wit en groen schip, en komen met een geel schip aan. Zelfs de kranten schrijven over het verschijnsel, en de wasinstallaties voor auto s doen goede zaken. Op de boot kwamen we nog maanden later in hoeken en gaten een gele zweem tegen; een soort goedkope vakantieherinnering dus. Fürstenberg blijkt een klein, vriendelijk en rustig stadje, met een grote stadspark en een heel mooie, heel nieuwe jachthaven. Maar, zo rustig en vriendelijk als het er uitzag was het kennelijk niet altijd. De oude jachthaven was namelijk twee jaar eerder door de plaatselijke vandaaltjes in de fik gestoken. En, wat voor Nederland nog voor meer belang had kunnen zijn: ondertussen is bekend dat de Russen in Fürstenberg voor het eerst en wel al in het jaar 1959 (dus reeds twee jaar voor de bouw van de Berlijnse muur) atoomraketten voor de middellange afstand, gericht op doelen in het westen van Europa hadden opgesteld. De geheimhouding was zo succesvol dat ook de NAVO er pas jaren later achter kwam. Nu kun De moderne jachthaven in Fürstenberg je over zulke dingen natuurlijk blijven piekeren, maar dan heb je ook geen leven meer. De volgende dag is het plaatsje Waren ons reisdoel, in de noordoosthoek van de Müritz : het grootste Duitse binnenmeer met een lengte van ongeveer 27 km en een breedte van 13 km. Om de navigatie wat afwisselend te maken hebben de gletsjers er diverse ondieptes achtergelaten, en er voor gezorgd dat er weinig kenbare punten zijn. Er ligt dan ook nogal wat betonning in het meer, er bestaat een

6 echte waterkaart, dus de GPS kan weer eens voor de navigatie worden gebruikt en niet alleen voor het bepalen van de snelheid over de bodem. De wind was zuidwest, Waren lag dus aan lagerwal. Een probleem was dat niet, de plaats ligt goed beschut in een inham, maar toch was er de avond voor onze aankomst nogal paniek geweest. De haven lag ineens vol met een dikke laag geelbruine drab. De brandweer werd gealarmeerd om de olie af te zuigen en de politie rukte uit om de vervuiler op te Waren aan de Müritz sporen. Die werd uiteindelijk ook gevonden, maar tot een aanhouding kwam het niet. De vervuiling bleek namelijk geen olie maar een gigantische hoeveelheid stuifmeel... Waren is de meest noordoostelijk gelegen plaats van onze reis. Vanaf hier volgen we de Müritz-Elde- Wasserstrasse eerst in westelijke en daarna in zuidelijke richting naar de Elbe bij Dömitz. De afstand is ongeveer 155 km, er zijn 16 sluizen, en - met uitzondering van de meren die je tegenkomt - is de toegestane maximum snelheid ook weer 6 km/uur. De vaart is afwisselend, en het landschap ook hier ongerept. Tussen Berlijn en de Müritz was de oorzaak van de ongereptheid vooral dat het gebied tientallen jaren dienst deed als jachtterrein voor de DDR-bonzen. In de buurt van de Elbe profiteerde de natuur van het feit, dat er sprake was van een Sperrgebiet tegen mogelijke Republikflüchtlinge. Op de meren ten westen van Waren komen we een nieuw soort watersport tegen: schoolklassen die met Canadese kano s onderweg zijn. Met die dingen en met steekpeddels koers te houden valt Winkelstraat in Lübz, om uur;maar de bakkerswinkel is al geopend kennelijk niet mee; de boten krioelen op een verschrikkelijke manier door elkaar. Ik vroeg me af hoe dit moest gaan wanneer je zo een horde niet op het meer maar op het riviertje zou tegenkomen. Er stond namelijk vrij veel stroom, dus zelfs met stationair toerental dreef je al bijna met de toegestane snelheid door het landschap. Een ontmoeting met een vloot Canadezen vindt uiteraard ook plaats, maar ik had me onnodig zorgen gemaakt. Zodra ze je zien aankomen, vliegt iedereen onmiddellijk naar de kant en blijft daar totdat je voorbij bent. Verder is het weer een vaartocht door een verlaten gebied; de eerste tegenligger zien we na meer dan een uur varen. Wel zien we regelmatig roofvogels, en de reigers zijn niet te tellen. Dat er Aalscholvers te zien zouden zijn vonden we niet echt bijzonder, maar wel de eveneens aangekondigde Ijsvogel: een klein, fel blauw vogeltje, dat ik sinds mijn jeugd niet meer heb gezien. We weten nu ook waarom de sluizen niet meer zoals tot 2000 vanaf tot draaien, maar pas vanaf uur. Niet omdat er geen aanbod zou zijn, maar omdat men ontdekte dat een arbeidsduur

7 van 13 uur onwettig is. Overigens valt het met de arbeid wel mee; een schutting duurt toch minimaal een kwartier, en meer dan een paar knopjes drukken hoeft er niet te gebeuren. Zelfbedieningssluis aan de Müritz-Elde- Wasserstrasse Bij de sluizen is men driftig aan het automatiseren en dat heeft tot gevolg dat een schutting veel en veel langer duurt. Alles is zeven keer vergrendeld en beveiligd. En om brokken te voorkomen, wordt de sluiskolk maar heel langzaam en voorzichtig gevuld. Een keer maken we een storing mee, en omdat de storingsmonteurs ook al wegbezuinigd zijn, moet dan de sluiswachter van de volgende sluis komen. Het gevolg is, dat ondertussen een sluis die niet defect is bij afwezigheid van de sluiswachter toch gestremd is. Van iemand die ter plaatse bekend is, begrijpen we dat de storing voor ons helemaal geen tijdverlies tot gevolg heeft gehad. De sluis met de storing blijkt in automatisch bedrijf extra traag te zijn. Nu, met een levende sluiswachter, keek die goede man even of iedereen voor het opschutten goed had vastgemaakt, dan trok hij de rinketten vol open en was de sluiskolk in een mum van tijd gevuld. Het personeel heeft opdracht te vertellen dat alles prima werkt, ondanks het feit dat er wel elke dag een storing is. Leve de automatisering! - Daarbij mogen we niet vergeten dat we het hebben over een streek met een werkloosheid van boven de 20%. Geen wonder dat er bij het personeel enige frustratie merkbaar is. Het bestaat nog: sluis met levende en zichtbare sluiswachter In Nederland zijn de meeste sluizen zo groot en modern dat een intermenselijk contact met de sluiswachter niet meer mogelijk is omdat hij ergens hoog in een bedieningsgebouw achter warmtewerende (en dus van buiten ondoorzichtige) ramen zit. Aan de Elde heb je bij de nog niet geautomatiseerde sluizen nog direct contact met mensen van vlees en bloed. Overigens zijn de contacten nogal verschillend. In het plaatsje Lübz is de doorvaart vanwege werkzaamheden gestremd en kan er maar om de drie uur geschut worden. De sluiswachter heeft een enorme voorraad van moppen. Dus in plaats van boos te zijn over de vertraging, ligt iedereen in een deuk. Op de vrouwelijke sluiswachters had ik het minder begrepen. Die waren verschrikkelijk stug, met als topper de volgende belevenis: we komen bij de sluis, en de Duitse vlag hangt halfstok. Nieuwsgierig als ik ben, vraag ik de (vrouwelijke) sluiswachter naar de reden. Het antwoord zal ik nooit vergeten: ik kreeg een schriftelijke instructie, vandaag halfstok te vlaggen. Einde discussie Foerageren en tanken is redelijk te doen, al is het wel zaak elke gelegenheid die zich voordoet te benutten, zeker wanneer men in het voorseizoen onderweg is. Wanneer je ergens over een jachthaven met dieselpomp leest, je komt er om 10 uur langs, en er hangt een briefje dat de pomp om 16 uur open gaat, dan schiet dat niet echt op. Een supermarkt direct aan het water vind je tussen Waren en de Elbe

8 exact een keer, en wel een Aldi in Grabow. Op zich is er niets mis mee, alleen de kleinste verpakking toiletpapier was 8 rollen, dus we zijn even bezig om de voorraad ergens onder de vloer weg te stoppen. In Neu-Göhren is een kleine jachthaven met dieseltank, bij een camping met wasmachine en droogtrommel en restaurant; dus een uitgelezen plek om te overnachten. Ten aanzien van restaurants in het algemeen is nog wel te vermelden waard dat de prijzen in het voormalige Oostduitsland verbazingwekkend laag zijn. Je betaalt ongeveer de helft van wat een identieke maaltijd in het Westen kost. Dit verschil heeft alles te maken met de hoge werkeloosheid en de daardoor beperktere koopkracht in - zoals de Westduitsers het noemen - de Neuen Bundesländer. De verhouding tussen oost en west is overigens nog niet van spanning ontbloot. Het westen heeft gigantisch in het oosten geïnvesteerd, en het resultaat is, dat beide partijen gefrustreerd zijn: de Westduitsers omdat ze niet de dankbaarheid krijgen die ze hebben verwacht, en de Oostduitsers omdat het ze het nog steeds aanzienlijk slechter hebben dan de Westduitsers. Het afmeren in Neu Göhren is tamelijk ingewikkeld, want de boxen liggen dwars op de nogal felle stroom, dus men moet met flink wat vaart de box binnenschieten, direct afstoppen en gelijktijdig zien de (bovenstroomse) achterlijn en voorlijn te beleggen. Ruimte en tijd voor een second try is er beslist niet. Uiteraard heeft een riviertje het recht om te stromen, maar ik vond de situering van de boxen toch niet echt gebruikersvriendelijk. Vreemd is ook dat in de verder heel nauwkeurige routebeschrijving met zoveel woorden staat dat de stroom helemaal niets Neu-Göhren: mooi, rustig en de mogelijkheid om diesel te tanken voorstelt - en dat kwam duidelijk niet overeen met de situatie zoals wij ze tegenkwamen. De havenmeester loste het raadsel op: volgens hem zou er nog een paar dagen overvloedig water gelost moeten worden. Daarna gaat van de ene op de andere dag de kraan dicht en stelt de stroom helemaal niets meer voor - zoals ook in het boek beschreven. De Elbe bij Dömitz, met de restanten van een ooit vernielde brug Enkele sluizen verder - waaronder een met de mooie naam Firndenwirunshier - komen we in Dömitz op de Elbe. Hier kan na dagen kruipen de gashandel weer eens op vol vooruit. Het weer is prachtig, het landschaap heel mooi, we hebben 4 km/uur stroom mee, en zo slingeren we richting Lauenburg. Slingeren heeft overigens niets met alcohol te maken, maar met het feit dat de vaargeul nu eens aan de rechteroever, dan weer aan de linkeroever ligt. De rivier heeft nog vrij veel water, dus misschien doe ik er te veel moeite. Maar ik heb er geen zin met 16 km/uur op een ondiepte te vliegen. Om de zoveel tijd staat langs de rechteroever een wachttoren, en dan beseft men weer, dat deze tocht gedurende bijna 40 jaar (tot 1989) onmogelijk zou zijn geweest. De sluis Dömitz was in het Sperrgebiet gelegen en werd dus vernield. Pas sinds 21 mei 1992, dus precies tien jaar voor ons bezoek is de hier beschreven tocht weer mogelijk. Overigens is de werkeloosheid en de armoe in Mecklenburg-Voorpommern nog steeds een groot probleem; werk is er niet, tenzij men per

9 dag twee uur heen en twee uur terug naar Hamburg pendelt. Men begint een zekere frustratie te begrijpen, wanneer men als buitenlander met een dikke boot naast een piepklein zeilbootje ligt, waar de aansluiting voor het toplicht uit kroonsteentjes bestaat In Lauenburg, het doel van de huidige dag, kunnen we dan nog eens oefenen in langzaam varen: hier begint het kanaal naar Lübeck, en van de monding in de Elbe tot aan de eerste sluis is de maximumsnelheid maar 4 km/uur; dus dat betekend gewoon stationair draaien. Waarom het zo langzaam moet, weet ik echt niet. Maar het blijkt nog streng te worden gecontroleerd ook. De volgende dag gaat het zuidwaarts door de Elbe-Seitenkanal, aangelegd om Hamburg een verbinding met het West-Duitse kanalenstelsel te geven toen de Elbe ten tijde van de DDR niet meer voor de scheepvaart beschikbaar was. De beroepsvaart maakt ook nu intensief gebruik van het kanaal, omdat de waterstanden op de Elbe nogal wisselend kunnen zijn. De vaart over de Heide-Suez, zoals het kanaal wel genoemd wordt, levert geen problemen op. Wel zijn er twee spectaculaire kunstwerken: eerst het Schiffshebewerk Lüneburg, en daarna de sluis Uelzen. Schiffshebewerk Lüneburg aan het Elbe- Seitenkanal In één ruk 38 meter omhoog! In Lüneburg boffen we, dat we nog net in de bak passen, waarmee we in een ruk 38 m omhoog gaan. Veertig kilometer verder volgt de sluis Uelzen met een verval van 23 meter. Bezoekers kunnen het schutten vanachter een brug over de kolk, met een hoog hek (tegen zelfmoordenaars) gadeslaan. Nu weten we hoe de chimpansees zich in de dierentuin voelen! Na een aantal kilometers achter een duwboot aangesjokt te zijn roepen we de kapitein op en krijgen toestemming om in te halen; geen makkelijke exercitie, gezien de geweldige tegenstroom. In de Sporthafen Wittingen vallen we midden in het havenfeest ter viering van het driejarig bestaan van de vereniging. Vanwege het feest mogen we zelfs gratis liggen Op tweede pinksterdag komen we op het Mittellandkanal, de hoofdverbinding in oost-west richting waardoor het mogelijk is van de Rijn tot op de Oder te komen. Omdat het een feestdag is, is er nauwelijks beroepsvaart. Ook komen we vandaag geen enkele sluis tegen, dus we schieten lekker op. Dinsdag is weer een normale werkdag, de beroepsvaart komt langzaam weer op gang. Er is vandaag maar een sluis, maar wel een stevige; Anderten in het Mittellandkanal. De sluiskolken zijn 200 meter lang en 12 meter breed. Het duurt dan ook vijf kwartier tot dat we geschut zijn. In de sluis wordt het nog werken ook, aangezien er geen drijvende bolders zijn. In Hannover maken we een tussenstop om te tanken en foerageren. Druk is het op het kanaal niet, maar natuurlijk vliegt er net bij het afmeren aan de pomp een binnenvaarder in volle vaart langs, dus we knallen nogal tegen de steiger op. Leve de stevige stootrand! Drie vaaruren verder meren we af in de jachthaven Idensen, halverwege tussen Hannover en Minden.

10 Woensdag 22 mei is mijn verjaardag; desondanks vroeg vertrokken; de voorspelling is, dat het vandaag erg warm en drukkend wordt, met s middags kans op onweer. Het eerste klopt, met het tweede valt het mee: het blijft in elk geval tot s avonds droog. Wel ligt er een pracht van een depressie boven de Britse Eilanden. En van telefoontjes vanuit Nederland met felicitaties horen we dat het daar regent, bij een temperatuur van 17 C. Bij ons is het maar liefst 27 C. Sluizen zijn er vandaag (voor de tweede keer) niet, wel gaat er voor controle een Sicherheitstor (een keersluis) dicht, maar na tien minuten wachten, kunnen we weer verder. Bad Essen: bij elke binnenvaarder die langsschiet krijg je met een peilverschil van 40 cm te maken. Bad Essen, ons huidig doel, heeft een klein maar leuk haventje waar we net tegenover de ingang liggen. Bij elke vrachtvaarder die langs schuift, krijgen we les in toegepaste hydrodynamica. Eerst wordt de haven leeggezogen, daarna komt een vloedgolf binnenzetten. Bij een groot en vol geladen binnenschip is het niveauwverschil in de haven maar liefst 40 centimeter! De volgende dag vertrekken we voor het eerst in deze vakantie bij regen. Nauwelijks onderweg wordt het weer droog, en alles bij elkaar valt het weer best mee; en tegen de avond schijnt zelfs de zon. Afgezien van enkele minuten wachten bij een Engstelle kunnen we zonder openhoud doorstomen en zijn we om 12 uur op het Dortmund-Emskanal, waar ook gelijk de mogelijkheid bestaat om diesel te tanken en om (beperkt) te foerageren. Om drie uur bereiken we dan onze bestemming, de Marina Alte Fahrt Fuestrup. Het ziet er erg netjes en georganiseerd uit; de havenmeester stelt zich voor en geeft zelfs een hand! Het Dortmund-Ems-Kanal is weer zo n kanaal waar je in eerste instantie de noodzaak van niet inziet. Natuurlijk, het kanaal verbindt het Ruhrgebiet met de Noordzee, maar dat kan toch veel eenvoudiger over de Rijn? - Enig speurwerk levert als resultaat, dat politieke strubbelingen ook ruim honderd jaar geleden niet ongewoon waren. De Duitsers wilden gewoon de verbinding met de Noordzee veilig stellen voor het geval dat ruzie met de Nederlanders vaart over de Rijn onmogelijk zou maken! De volgende dag is onze bestemming Datteln, aan de monding van het Wesel- Datteln-Kanal, de kortste verbinding met de Rijn. We komen maar een sluis tegen, te Münster. Schutten duurt een uur, en de haven van Münster blijft ons in herinnering als de plaats met de meeste graffitis. In het havengebied vind je geen muur die niet vol gespoten is met mooie en minder mooie kunstwerken. De haven van Datteln bevalt ons niet. Men mag er 48 uur liggen, maar daarmee is dan ook alles gezegd. Achteraf blijkt dit een Schiffshebewerk Henrichenburg geluk te zijn. We varen 6 km verder naar de haven van de Motor Yachtclub Lünen, bij de oude sluis Henrichenburg. Er is nog tijd om het oude Schiffshebewerk met museum (gratis!) te bezichtigen. Wie ook maar een beetje in industriële archeologie geïnteresseerd is mag dit stuk techniek niet missen. In het museum verkopen ze ook boekjes met de beschrijving van de bouwgeschiedenis van het Dortmund-Emskanal en wanneer je dat leest, dan besef je weer eens hoe gigantisch de vooruitgang op het gebied van de arbeidsomstandigheden in de afgelopen 100 jaar was.

11 Voor de volgende dag hebben we in Dorsten, halverwege het Wesel-Dattelnkanal een afspraak met kennissen uit Wesel. De meevaller: het schutten gaat vlot, we zijn vroeg in Dorsten. De tegenvaller: de Marina is in verband met een verbouwing volledig verdwenen. We hakken de knoop door en besluiten door te gaan tot Wesel. Het geluk is met ons, ook de laatste twee sluizen draaien vlot, en om liggen we in de jachthaven van Wesel. Het stukje op de Rijn gaat met gezwinde spoed, met een piek van ongeveer 18 km/uur, d.w.z. met een stroomsnelheid van 6 km/uur! Nu kan ook de mast weer overeind; zo word je tenminste door de beroepsvaart beter gezien. Nog een probleempje is op te lossen: we hebben in een winkel het verkeerde kaartboek van de Rijn meegekregen. Gelukkig is er iemand op de steiger die het goede boek heeft. We gaan de kaartjes elektronisch fotograferen en in de computer stoppen, zo kunnen we de route straks op de laptop volgen. Van Wesel volgt een snelle reis over de Rijn. De stroom duwt met 5 6 km/uur mee. Ik durft er niet aan te denken, met een rompsnelheid van 12 km/uur hier tegen op te boksen, en daarbij voortdurend door duweenheden te worden opgelopen. Voor het eerst zien we het duurste pretpark ter wereld: de nooit in bedrijf genomen kernkrachtcentrale Kalkar. Na ruim drie uur zijn we al bij de Pannerdense kop. De stroom blijft doorlopen, dus ook Arnhem is spoedig bereikt. Er zijn onweersbuien voorspeld, maar die zijn nog niet in aantocht, dus we blijven doorvaren naar Wageningen, waar VADA een leuk gelegen jachthaven heeft. Vanaf Wageningen is het voor ons en vermoedelijk ook voor veel lezers een thuiswedstrijd. Via Schoonhoven, Alblasserdam en Numansdorp varen we naar Hellevoetsluis, waar we een kleine vier weken na vertrek arriveren. In deze De kernkrachtcentrale Kalkar, thans pretpark periode hebben we ruim 1100 km gevaren, met 120 draaiuren van de motor en met het passeren van 48 sluizen. Silvia en ik vonden de tocht beslist de moeite waard. Natuurlijk, wie pas gelukkig wordt wanneer het met windkracht vijf waait en wanneer het water over het voordek schuimt, die moet deze tocht niet maken. Met meer dan 1,2 meter diepgang en 3,1 meter kruiphoogte lukt het ook niet. Maar wie belangstelling heeft voor de omgeving en voor de geschiedenis, die komt ruimschots aan zijn trekken. Vaartechnisch is het prima te doen, de kanalen en kunstwerken zijn goed onderhouden, en in de sluizen is er geen enkele binnenvaarder die de euvele moed heeft zijn schroef te laten draaien. Wel moet je niet in een periode terechtkomen waar de Elbe hoogwater heeft zoals in de herfst van vorig jaar. Eindoordeel: zeker voor herhaling vatbar! F.K. Prive\Duitsland-3

Vaartocht naar Berlijn met de ONDINE

Vaartocht naar Berlijn met de ONDINE Vaartocht naar Berlijn met de ONDINE Verslag van Reint en Lotte Nieveen Voorbereidingen voor de reis: Brandstoffilters vernieuwen, kleppen motor gesteld, keerkoppelingolie ververst, marifoon geïnstalleerd.

Nadere informatie

Reisverslag Soliman Reys 2017 # Haren (Ems) Sluis Hesselte.

Reisverslag Soliman Reys 2017 # Haren (Ems) Sluis Hesselte. 06-05-2017 Haren (Ems) Sluis Hesselte. We gaan het Dortmunt Ems kanaal op. Het weer is wat beter dan voorspeld en het wordt 20º C. We doen 4 sluizen. Braaf achter een binnenvaartschip aan en je hoeft niet

Nadere informatie

Schleuse Rosenbeck Spandau Nordhafen.

Schleuse Rosenbeck Spandau Nordhafen. 17-07-2017 Schleuse Rosenbeck Zehdenick. We gaan vanaf het Werbellinkanal weer terug naar het plasje waar we eerder zo fijn geankerd hadden. De Prerauer stick. Maar als we Zehdenick, het stadje wat vlak

Nadere informatie

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel Veertien leesteksten Leesvaardigheid A1 Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek Ad Appel Uitgave: Appel, Aerdenhout 2011-2016 Verkoopprijs: 1,95 Ad Appel Te bestellen via www.adappelshop.nl

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Ahoy! Mijn naam is Moos Matroos. Aan boord steek ik graag mijn handen uit de mouwen én maak ik veel plezier. Wil je ook aan de slag als matroos?

Ahoy! Mijn naam is Moos Matroos. Aan boord steek ik graag mijn handen uit de mouwen én maak ik veel plezier. Wil je ook aan de slag als matroos? ---- Samen varen, samen doen----------- Laatst was mijn kleinzoon voor de eerste keer aan boord van mijn motorboot, een jochie van net anderhalf jaar. Het eerste wat hij deed, was draaien aan het stuurwiel.

Nadere informatie

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN

HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN HET BELANGRIJKSTE OM TE WETEN OM MEER ZELFVERTROUWEN TE KRIJGEN Gratis PDF Beschikbaar gesteld door vlewa.nl Geschreven door Bram van Leeuwen Versie 1.0 INTRODUCTIE Welkom bij deze gratis PDF! In dit PDF

Nadere informatie

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen! 1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk

Nadere informatie

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven.

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Water Egypte In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Ik ga naar een restaurant in Nederland. Daar bestel ik een glas water. De ober vraagt

Nadere informatie

Strategieles Verbanden (Relaties en verwijswoorden) niveau A

Strategieles Verbanden (Relaties en verwijswoorden) niveau A Strategieles Verbanden (Relaties en verwijswoorden) niveau A Wat doe je in deze les? Bij Nieuwsbegrip lees je altijd een tekst met het stappenplan. Je gaat vaak op zoek naar verbanden in een tekst. Wat

Nadere informatie

Naam: TIJD EN SEIZOENEN

Naam: TIJD EN SEIZOENEN Naam: TIJD EN SEIZOENEN Tijd is belangrijk. Je moet op veel plaatsen op tijd komen. Op tijd op school, op tijd thuis, op tijd voor de bus of de trein. Om te zien hoe laat het is, kijk je op je horloge.

Nadere informatie

Germa de Vos. Kletsboek. Een vrolijk voorleesboek

Germa de Vos. Kletsboek. Een vrolijk voorleesboek Germa de Vos Kletsboek Een vrolijk voorleesboek 1 Het huis van de tien kinderen 1., daar kun je haast niet lopen. Overal zitten kleintjes hun vetertjes te knopen. 2., daar is het altijd feest, omdat er

Nadere informatie

Exodus 17,1-7 - Water uit de rots voor mensen met een kort lontje

Exodus 17,1-7 - Water uit de rots voor mensen met een kort lontje Exodus 17,1-7 - Water uit de rots voor mensen met een kort lontje Aangepaste dienst Liturgie Voor de dienst speelt de band drie liederen Opwekking 11 Er is een Heer Opwekking 277 Machtig God, sterke Rots

Nadere informatie

Jouw avontuur met de Bijbel

Jouw avontuur met de Bijbel Nieske Selles-ten Brinke Jouw avontuur met de Bijbel Dagboek voor kinderen Uitgeverij Jes! Zoetermeer Uitgeverij Jes! is een samenwerking tussen Uitgeverij Boekencentrum en de HGJB. Kijk voor meer informatie

Nadere informatie

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al:

Ik besloot te verder te gaan en de zeven stappen naar het geluk eerst helemaal af te maken. We hadden al: Niet meer overgeven Vaak is de eerste zin die de klant uitspreekt een aanwijzing voor de hulpvraag. Paula zat nog maar net toen ze zei: ik ben bang om over te geven. Voor deze angst is een mooie naam:

Nadere informatie

Vervolg van het Reisverslag 2009 deel II Scandinavië. Göteborg naar Mem. Mem (begin van de scheren aan de oostkust.)

Vervolg van het Reisverslag 2009 deel II Scandinavië. Göteborg naar Mem. Mem (begin van de scheren aan de oostkust.) Vervolg van het Reisverslag 2009 deel II Scandinavië. Göteborg naar Mem Mem (begin van de scheren aan de oostkust.) Tweede helft: van Motala tot Mem Dinsdag 20 juli mooi weer westen wind 3-4-In de ochtend

Nadere informatie

Bijzondere vakantie op Cyprus Ans van den Helm

Bijzondere vakantie op Cyprus Ans van den Helm Bijzondere vakantie op Cyprus Ans van den Helm In 2011 gingen mijn man en ik 10 dagen op vakantie naar Cyprus. Toen we geland waren, stond er een taxi klaar, om ons naar ons vakantieverblijf, te brengen.

Nadere informatie

RS-Feva. Handleiding. RACING MANUAL (Part I)

RS-Feva. Handleiding. RACING MANUAL (Part I) RS-Feva Handleiding RACING MANUAL (Part I) Datum: 8 oktober 2009 Alle foto s (behalve foto s 4-8 en A en B) en tekst zijn auteursrechtelijk beschermd en mogen NIET gebruikt of gepubliceerd worden zonder

Nadere informatie

Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT

Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT Kinderfolder ALS JE EEN GELEIDEHOND TEGENKOMT ROOS Roos (27) is zeer slechtziend. Ze heeft een geleidehond, Noah, een leuke, zwarte labrador. Roos legt uit hoe je het beste met geleidehond en zijn baas

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een

Nadere informatie

De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal!

De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! Hé hoi, hallo! Ik zal me even voorstellen. Ik ben Bloem. Bloem van Plastic. Maar je mag gewoon Bloem zeggen. Wow! Wat goed dat jullie even

Nadere informatie

Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg.

Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg. Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg. Ik begon deze week met het gevoel ik heb er zin in en ik zie wel wat we allemaal gaat gebeuren, ik laat het wel op me afkomen. Na de eerste dag voor

Nadere informatie

Vandaag is rood. Pinksteren 2014. Rood is al lang het rood niet meer Het rood van rode rozen De kleur van liefde van weleer Lijkt door de haat gekozen

Vandaag is rood. Pinksteren 2014. Rood is al lang het rood niet meer Het rood van rode rozen De kleur van liefde van weleer Lijkt door de haat gekozen Vandaag is rood. Pinksteren 2014 Rood is al lang het rood niet meer Het rood van rode rozen De kleur van liefde van weleer Lijkt door de haat gekozen Dat mooie rood was ooit voor mij Een kleur van passie

Nadere informatie

Les 2: Voorspellen Tekst: Veilig in het verkeer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand zich nog herinneren wat de bedoeling was bij het voorspellen?

Les 2: Voorspellen Tekst: Veilig in het verkeer. Introductiefase: 2. Vraag: Kan iemand zich nog herinneren wat de bedoeling was bij het voorspellen? Les 2: Voorspellen Tekst: Veilig in het verkeer "Welkom:... " Introductiefase: 1. "Vorige week zijn we begonnen met voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand zich nog herinneren wat de bedoeling was bij het

Nadere informatie

Mariëtte Middelbeek REDDERS LANGS DE KUST VERHALEN UIT DE REDDINGBOOT. Muitgeverij. marmer

Mariëtte Middelbeek REDDERS LANGS DE KUST VERHALEN UIT DE REDDINGBOOT. Muitgeverij. marmer redders langs de kust Mariëtte Middelbeek REDDERS LANGS DE KUST VERHALEN UIT DE REDDINGBOOT Muitgeverij marmer Schoolreis Ed Koopman / KNRM Enkhuizen / Donderdagmiddag 15:34 uur DE DRIEËNDERTIG KINDEREN

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Wat je van ver haalt is!

Wat je van ver haalt is! Wat je van ver haalt is! Hemelvaartsweekend was het zover. Na begin van het jaar de koop van onze Westbas 29 Offshore overeengekomen te zijn met de Duitse eigenaren, was nu het moment om de boot naar Nederland

Nadere informatie

Knabbel en Babbeltijd.

Knabbel en Babbeltijd. Knabbel en Babbeltijd. (zorg ervoor dat je deze papieren goed leest, uitprint en meeneemt naar de VBW) Het thema van deze VBW-week is Zeesterren. Het thema is de titel van de week (dus geen kreet of korte

Nadere informatie

www.bennyvreden.nl - BVP 1740 - Hint Music 2010 - De trein

www.bennyvreden.nl - BVP 1740 - Hint Music 2010 - De trein Lied :..! (cd track / ) Voor de lol of voor je werk. Naar een feest of naar de kerk. Naar Parijs of Almelo. Met de trein ben je er zo. Reizen naar een verre stad. Met je koffer en je kat. Stap maar in

Nadere informatie

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd.

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd. Voorwoord In dit boek staan interviews van nieuwkomers over hun leven in Nederland. Ik geef al twintig jaar les aan nieuwkomers. Al deze mensen hebben prachtige verhalen te vertellen. Dus wie moest ik

Nadere informatie

Ik ben David de Graaf

Ik ben David de Graaf Ik ben David de Graaf geboren in 1984. met Downsyndroom Surprise! Ook voor mijzelf Ik heb het niet alleen, maar... ik ben ook in vaste dienst van de Stichting Downsyndroom Kort: de SDS www.downsyndroom.nl

Nadere informatie

TEST 1: Eerst denken of eerst doen? Kruis steeds het antwoord aan dat het best bij jou past. Probeer zo eerlijk mogelijk te antwoorden.

TEST 1: Eerst denken of eerst doen? Kruis steeds het antwoord aan dat het best bij jou past. Probeer zo eerlijk mogelijk te antwoorden. TEST 1: Eerst denken of eerst doen? Kruis steeds het antwoord aan dat het best bij jou past. Probeer zo eerlijk mogelijk te antwoorden. 5. Onderweg naar een feestje doe je nog even snel een boodschap.

Nadere informatie

2 15 kilometerwedstrijden, maar toch niet helemaal...

2 15 kilometerwedstrijden, maar toch niet helemaal... 2 15 kilometerwedstrijden, maar toch niet helemaal... Alweer een tijdje geleden, maar vanwege de drukte nog geen verslag, maar zondag 16 november jongstleden liep ik mijn eerste Zevenheuvelenloop in Nijmegen.

Nadere informatie

SAMUEL VAN DER MEER. De Ontsnapte Joden

SAMUEL VAN DER MEER. De Ontsnapte Joden SAMUEL VAN DER MEER De Ontsnapte Joden De inval Het is een zonnige dag. Bram en Theo zijn een spelletje aan het spelen, maar ze moeten eigenlijk allang naar bed. Papa zegt tegen Bram: Bram, je moet naar

Nadere informatie

Wie heeft die rare knopen erin gelegd? vraagt hij. Ik, geeft Bibi eerlijk toe. Vorige week waaide het nogal hard. Dus toen heb ik de rubberboot en

Wie heeft die rare knopen erin gelegd? vraagt hij. Ik, geeft Bibi eerlijk toe. Vorige week waaide het nogal hard. Dus toen heb ik de rubberboot en Het plan van Bart Dobber, niet doen! Bibi staat op het dek van het schip en kijkt naar haar hond die een kat achterna zit op de kade. Haar broer Bart ligt op de loopplank en peutert aan het touw van de

Nadere informatie

Iris marrink Klas 3A.

Iris marrink Klas 3A. Iris marrink Klas 3A. 1 Inhoud. 1- Voorpagina 2- Inhoud, inleiding & mijn mening 3- Dag 1 4- Dag 2 5- Dag 3 6- Dag 4 7- Dag 5 Inleiding. Ik kreeg als opdracht om een dagverslag te maken over Polen. 15

Nadere informatie

Tik-tak Tik-tak tik-tak. Ik tik de tijd op mijn gemak. Ik haast me niet zoals je ziet. Tik-tak tik-tak, ik denk dat ik een slaapje pak.

Tik-tak Tik-tak tik-tak. Ik tik de tijd op mijn gemak. Ik haast me niet zoals je ziet. Tik-tak tik-tak, ik denk dat ik een slaapje pak. Tik-tak - Lees het gedicht tik-tak voor. Doe dit in het strakke ritme van een langzaam tikkende klok: Tik - tak - tik - tak Ik tik - de tijd - op mijn - gemak. Enzovoort. - Laat de kinderen vrij op het

Nadere informatie

Bibliotheek Mysterie

Bibliotheek Mysterie Bibliotheek Mysterie Eerste druk, 2014 2014 Nicole van Oudheusden isbn: 9789048432257 nur: 284 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave

Nadere informatie

Het rondje Noord Holland is van start. Maar liefst 26 boten dit jaar gaan ermee.

Het rondje Noord Holland is van start. Maar liefst 26 boten dit jaar gaan ermee. Het rondje Noord Holland is van start. Maar liefst 26 boten dit jaar gaan ermee. Donderdagochtend tussen 9:00 uur en 9:30 uur vertrekken de Pietermannen vanuit Volendam en de Kuylkarpers vanuit Hoorn,

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine?

Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? Thema Op het werk. Lesbrief 13. Hoe werkt de machine? is op het werk. moet aan de machine werken. De chef vertelt eerst hoe de machine werkt. Dan werkt met de machine. De machine doet het niet. roept een

Nadere informatie

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij Rijk Phileas Fogg is een vreemde man. Hij is erg rijk. Maar niemand weet hoe hij aan zijn geld komt. Een baan heeft hij namelijk niet. Toch woont hij in een groot huis, midden in Londen. In zijn eentje.

Nadere informatie

Lancaster ED470. Wie, wat, waar en hoe?

Lancaster ED470. Wie, wat, waar en hoe? Lancaster ED470 Wie, wat, waar en hoe? Hier is het toestel neer gekomen en ontploft. Een groot gat kwam in de grond. Wat gaan we doen? Het verhaal Vliegtuigcrash. 23 september 1944 De vliegbasis Skellingthorpe

Nadere informatie

Na het BEGE-weekend door Noord-Holland

Na het BEGE-weekend door Noord-Holland Na het BEGE-weekend door Noord-Holland Jan Veuger - Navigo Als je na afloop van het BEGE-weekend Noord-Holland vanaf het water verder wilt verkennen, zijn hier een paar suggesties. Als je vanaf Amsterdam,

Nadere informatie

Melkweg. Goede reis. Lezen van Alfa A naar Alfa B. Reizen

Melkweg. Goede reis. Lezen van Alfa A naar Alfa B. Reizen Melkweg Lezen van Alfa A naar Alfa B Goede reis Reizen Colofon Melkweg Lezen van Alfa A naar Alfa B: Goede reis, 0 Auteurs: Merel Borgesius Kaatje Dalderop Willemijn Stockmann Dit katern is een uitgave

Nadere informatie

Le tour du Mont Ventoux 2014

Le tour du Mont Ventoux 2014 Le tour du Mont Ventoux 2014 Geen berg zo hoog of... deel 2 waar gaan we heen? 16 december 2013 Fietstocht Mont Ventoux, Pagina 1 Waar ben ik aan begonnen...? Nou, om eerlijk te zijn weet ik dat wel. Maar

Nadere informatie

28 november Naar Andance, Andancette. We vertrekken in de mist. Daarna wordt het helder.

28 november Naar Andance, Andancette. We vertrekken in de mist. Daarna wordt het helder. 28 november 2011. Naar Andance, Andancette. We vertrekken in de mist. Daarna wordt het helder. Het tweelingdorp is gescheiden door de Rôhne. Met een oude brug die bloedgevaarlijk is want er racen auto

Nadere informatie

Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige.

Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Burn out Verslag van een ervaringsdeskundige. Nu GAP-deskundige. Ik was al een tijd druk met mijn werk en mijn gezin. Het viel mij zwaar, maar ik moest dit van mezelf doen om aan de omgeving te laten zien

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

FREE ENERGY NEWSLETTER

FREE ENERGY NEWSLETTER FREE ENERGY NEWSLETTER DE ENERGIEBRONNEN VAN DE 21 STE EEUW Nr. 20, 2011 INHOUDSOPGAVE Voorwoord... 2 Het Experiment deel 2... 4 Nieuwe rubriek: Gebruikers Vertellen... 8 Green Ebox MINI... 11 Speciale

Nadere informatie

Kinderen zonder papieren

Kinderen zonder papieren VPM VPM Kinderen zonder papieren Je ziet het bijna elke dag op de tv of in de krant: beelden van landen in oorlog, mensen in armoede. Op zoek naar een betere plaats om te leven, slaan ze op de vlucht.

Nadere informatie

Maar je kunt Frankrijk ook ontdekken per boot via de rivieren en kanalen. Wij doen dat al een paar jaar met onze boot, de Cadans III.

Maar je kunt Frankrijk ook ontdekken per boot via de rivieren en kanalen. Wij doen dat al een paar jaar met onze boot, de Cadans III. Frankrijk het meest favoriete vakantieland van Nederland. Velen gaan met de auto, caravan, camper of fiets. Voor een weekend bezoekt men vaak Parijs of een van de andere fraaie steden. Maar je kunt Frankrijk

Nadere informatie

(dit verhaal is mogelijk gemaakt door een gulle gift van Giessen Schoenmode in Wehl).

(dit verhaal is mogelijk gemaakt door een gulle gift van Giessen Schoenmode in Wehl). Wie de schoen past, zaterdag 19 juli 2014 (dit verhaal is mogelijk gemaakt door een gulle gift van Giessen Schoenmode in Wehl). De meeste ouders zullen het wel herkennen: je kind heeft zijn nieuwe schoenen

Nadere informatie

Voorjaar 2011. Midden-Frankrijk. 21 april t/m 7 mei

Voorjaar 2011. Midden-Frankrijk. 21 april t/m 7 mei Voorjaar 2011 Midden-Frankrijk 21 april t/m 7 mei Donderdag 21 april 2011 191 km Na het avondeten op weg. Even voorbij Vianen ontdekten we dat we de autopapieren vergeten waren. Teruggereden en weer opnieuw

Nadere informatie

Foto-impressie van Varen en Fietsen op de Wadden

Foto-impressie van Varen en Fietsen op de Wadden Foto-impressie van Varen en Fietsen op de Wadden erdag 22 augustus 2009. Zat De Kolibri 560 'Chapeau' wordt ingepakt voor een reisje over het wad naar Ameland en misschien zelfs Schiermonnikoog, met als

Nadere informatie

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna

Nadere informatie

Finale weekend club competitie

Finale weekend club competitie Finale weekend club competitie Ploegentijdrit Zaterdag stond als allereerst de ploegentijdrit op programma. Jawel hoor we moesten als eerste van start. We waren maar met 5 in plaats van 6 man. Start ging

Nadere informatie

CARRABELLA NAAR MANATEE SPRINGS S.P., 2 FEBRUARI

CARRABELLA NAAR MANATEE SPRINGS S.P., 2 FEBRUARI CARRABELLA NAAR MANATEE SPRINGS S.P., 2 FEBRUARI CARRABELLA NAAR MANATEE SPRINGS S.P., 2 FEBRUARI De rit van Carrabella naar Manatee Springs State Park is erg mooi. Veel naaldbossen, grotendeels nieuw

Nadere informatie

De tijd die ik nooit meer

De tijd die ik nooit meer De tijd die ik nooit meer vergeet Jan Smit uit eigen pen deel 3 De Stiep Educatief De tijd die ik nooit meer vergeet De schrijver die blij is dat hij iets kan lezen en schrijven, vertelt over zijn jeugd.

Nadere informatie

Lucas 10:25-37 - Mag Jezus jouw naaste zijn?

Lucas 10:25-37 - Mag Jezus jouw naaste zijn? Lucas 10:25-37 - Mag Jezus jouw naaste zijn? Voor preeklezers: ik hoor graag als mijn preek ergens gelezen wordt. Neem dan even contact met mij op: hmveurink@gmail.com. Bij deze preek is geen powerpoint

Nadere informatie

BENODIGDHEDEN o Werkbladen o Antwoordkaarten o Eventueel verdiepingsopdracht

BENODIGDHEDEN o Werkbladen o Antwoordkaarten o Eventueel verdiepingsopdracht Leerkrachtinformatie Groep 6 Zeehavens in Zeeland Lesduur:90 minuten (klassikaal en in tweetallen) DOEL De leerlingen weten op een kaart van Zeeland de zeehavens te vinden en te benoemen; kunnen de werking

Nadere informatie

Spandau Nordhafen Anker Glendower See

Spandau Nordhafen Anker Glendower See 03-08-2017 Spandau Nordhafen Berlin / Charlotteburg. We verlaten Spandau en varen via Schleuse Spandau de Spree op. Best wel een beetje spannend. Er wordt veel gezegd en geschreven over de terreur van

Nadere informatie

Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij?

Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij? Een meneer heeft veel ballonnen. Hij roept: Kinderen, kom erbij! Mijn ballonnen die zijn gratis. Wie wil een ballon van mij? Wat een mooie luchtballonnen! Geel, oranje, groen en blauw. Kies maar uit Daan,

Nadere informatie

Nieuwsbrief Vrijwilligers Groote Sluis

Nieuwsbrief Vrijwilligers Groote Sluis Nieuwsbrief nummer 2 / 2013 In deze nieuwsbrief: 1. Opknappen Weerhuis 2. Kijkje in de keuken Zaandijkersluis 3. Vakantieperiode Opknappen Weerhuis Door Madelon Mantel Op dinsdag 2 juli jl. hebben wij

Nadere informatie

Dag 13(11-07-'09 67km)

Dag 13(11-07-'09 67km) Dag 13(11-07-'09 67km). Een pittoresk hofje in bergen Omdat de laatste camping geen succes was zijn we vertrokken naar Bratland Camping in Hankeland 24km verderop. Hier hebben we de wagen weer opgezet

Nadere informatie

Duits Waddeneiland 1. We bereiken Borkum zonder problemen, zonder zeeziekte en met goeie zin. We meren af aan. We gaan verder -deel 2-

Duits Waddeneiland 1. We bereiken Borkum zonder problemen, zonder zeeziekte en met goeie zin. We meren af aan. We gaan verder -deel 2- We verlaten Texel aan het eind van de middag. Zon staat nog hoog aan de hemel. We moeten een stukje opkruisen naar het Molengat, de strook zee aan de westkant van Texel. Op de marifoon horen we de Visarend

Nadere informatie

Online Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week

Online Titel Competentie Groepsfase Lesdoel Kwink van de Week onderbouw Les 1 Online Dit ben ik! Besef van jezelf Forming Ik kan mezelf voorstellen aan een ander. Ken je iemand nog niet? Vertel hoe je heet. Les 2 Online Hoe spreken we dit af? Keuzes maken Norming

Nadere informatie

Patroon Een bijzonder mooie tas

Patroon Een bijzonder mooie tas Patroon Een bijzonder mooie tas Ik heb deze tas gemaakt met een combinatie van Kimara van Adriafil en Catania. Van de Kimara had ik 5 bollen nodig, van de Catania 4 bollen. Verder gebruikte ik 4 ringen

Nadere informatie

6 In Beeld. Bieke Depoorter

6 In Beeld. Bieke Depoorter 6 In Beeld Bieke Depoorter De 25-jarige fotografe Bieke Depoorter uit Ingooigem besloot pas in het laatste jaar middelbaar, tot verrassing van velen, om fotografie te gaan studeren. Ze trok naar het Kask

Nadere informatie

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197

Inhoud. Aan jou de keuze 7. Niet alleen maar een boek 187. Auteurs 191. Dankwoord 197 Inhoud Aan jou de keuze 7 D/2012/45/239 - isbn 978 94 014 0183 8 - nur 248 Tweede druk Vormgeving omslag en binnenwerk: Nanja Toebak, s-hertogenbosch Illustraties omslag en binnenwerk: Marcel Jurriëns,

Nadere informatie

Mijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt?

Mijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt? Beste kinderen, Mijn naam is Fons. Ze noemen me een groene jongen. Weet je hoe dat komt? In mijn vrije tijd ben ik natuurgids. Met mijn verrekijker en vergrootglas trek ik naar allerlei plekjes om de natuur

Nadere informatie

Help, mijn papa en mama gaan scheiden!

Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Joep ligt in bed. Hij houdt zijn handen tegen zijn oren. Beneden hoort hij harde boze stemmen. Papa en mama hebben ruzie. Papa en mama hebben vaak ruzie. Ze denken

Nadere informatie

Voeten &zo Groesbeek Liesbeth Drabbe Wijers Pagina 1

Voeten &zo Groesbeek Liesbeth Drabbe Wijers Pagina 1 Voeten &zo Groesbeek Liesbeth Drabbe Wijers Pagina 1 Inhoud Inleiding 3 Even voorstellen 4 Stap 1 Wat bijna iedereen vergeet 5 Stap 2 Waarmee pak je de schimmel aan? 6 Stap 3 Bescherm jezelf 8 Er is meer!

Nadere informatie

Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons

Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons Johannes 6,1-15 - We danken God, want Jezus zorgt voor ons Dankdag voor gewas en arbeid Liturgie Voorzang LB 448,1.3.4 Stil gebed Votum Groet Zingen: Gez 146,1.2 Gebed Lezen: Johannes 6,1-15 Zingen: Ps

Nadere informatie

Micha kijkt Ruben aan. Hij trekt een gek gezicht. Micha houdt niet van puzzelen, want de puzzels die oma maakt, zijn altijd heel erg moeilijk.

Micha kijkt Ruben aan. Hij trekt een gek gezicht. Micha houdt niet van puzzelen, want de puzzels die oma maakt, zijn altijd heel erg moeilijk. 1. Puzzelen Wie er het eerst is! Micha staat bij het schoolhek. Hij krijgt een harde klap op zijn schouder van Ruben, zijn grote broer. Oké. Micha is wel in voor een wedstrijdje. Hij begint meteen te rennen,

Nadere informatie

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie.

Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. Familie aan tafel. Een werkvorm voor individuele coaching of intervisie. De cliënt krijgt een groot vel papier en kleurkrijt. De opdracht is: Teken je gezin van herkomst rond de etenstafel. Een werkvorm

Nadere informatie

Eigenlijk best dicht. op-en-neer naar Londen in het najaar

Eigenlijk best dicht. op-en-neer naar Londen in het najaar Eigenlijk best dicht op-en-neer naar Londen in het najaar We hebben plotseling tijd over en willen we nog wat gaan zeilen. Er komt een lange stabiele periode aan; oostelijke winden aan het begin van de

Nadere informatie

Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen

Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen www.edusom.nl Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen Het is belangrijk om veel woorden te leren. In deze extra les vindt u extra woorden bij de Opstartlessen 1 t/m 5. Kijk ook eens naar

Nadere informatie

We spelen in het huis van mijn mama deze keer,

We spelen in het huis van mijn mama deze keer, Jip en Janneke. Ik ben Jip. Ik ben Janneke en we wonen naast elkaar. Hij heet Jip, zij heet Janneke. en we spelen soms bij hem en soms bij haar. We spelen in het huis van mijn mama deze keer, we kunnen

Nadere informatie

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!

Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Vraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2

Vraag aan de zee. Vraag aan de tijd. wk 3. wk 2 Bladzijde negen, Bladzijde tien, Krijg ik het wel ooit te zien? Ander hoofdstuk, Nieuw begin.. Maar niets, Weer dicht, Het heeft geen zin. Dan probeer ik achterin dat dikke boek. Dat ik daar niet vaker

Nadere informatie

Zondag 8 november 2015 Sint Maarten de oogst van ons leven

Zondag 8 november 2015 Sint Maarten de oogst van ons leven Zondag 8 november 2015 Sint Maarten de oogst van ons leven Lezing: Marcus 12 : 28 34 De herfst brengt voor veel mensen een zekere weemoedigheid.: de bladeren vallen, de zomer is echt voorbij. In de herfst

Nadere informatie

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?"

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent? Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer "Welkom:..." Introductiefase: 1. "We gaan vandaag proberen te voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?" 3. Discussie:...

Nadere informatie

Hans van der Beek. over schrijven en alles

Hans van der Beek. over schrijven en alles Hans van der Beek over schrijven en alles Hijschrijftcolumns,boekenennogveelmeer, behoorttotde KunstenMedia redactievanhet Parool,isvadervantweejongensenisbezigte halveren.juist,afvallen.hansvanderbeekschrijft.

Nadere informatie

Het Studenten Uitgaven Onderzoek is in mei 2014 afgenomen bij 886 respondenten met een leeftijd van 17-25 jaar. De studenten volgen een HBO- of

Het Studenten Uitgaven Onderzoek is in mei 2014 afgenomen bij 886 respondenten met een leeftijd van 17-25 jaar. De studenten volgen een HBO- of Het Studenten Uitgaven Onderzoek is in mei 2014 afgenomen bij 886 respondenten met een leeftijd van 17-25 jaar. De studenten volgen een HBO- of WO-opleiding in één van de twaalf grootste studentensteden

Nadere informatie

Michichi, Alba, Canada, 24 december 1921. Vader en Broeders,

Michichi, Alba, Canada, 24 december 1921. Vader en Broeders, Michichi, Alba, Canada, 24 december 1921 Vader en Broeders, Uw brief ontvangen en ik dacht al eerder te schrijven, maar het is er altijd overheen gegaan totdat het nieuwjaar werd en nu volgens oud gebruik

Nadere informatie

Oud wit Prins de Vos. Ik wil je.

Oud wit Prins de Vos. Ik wil je. Oud wit Prins de Vos Ik wil je. Het is het eerste berichtje dat ik vandaag van hem ontvang. De uren waarin het stil blijf zijn ondragelijk. Pas als ik de trilling in mijn broekzak voel begint mijn hart

Nadere informatie

kilometer hoogte. Bizar. Ik moet zeggen: ik had het me anders voorgesteld; meer zoals een atlas eruitziet.

kilometer hoogte. Bizar. Ik moet zeggen: ik had het me anders voorgesteld; meer zoals een atlas eruitziet. 1 Ik vlieg. Ik vlieg met een snelheid van 28.000 kilometer per uur in een baan om de aarde. Een baan om de aarde wat klinkt dat toch stom. De Amerikanen zeggen het veel beter: in orbit. Ik ben in orbit.

Nadere informatie

taalkaart 1 Ik ga op reis en Ik ga op reis en Wat ga je doen? Je leert wat een reisverhaal is. Je schrijft er zelf een.

taalkaart 1 Ik ga op reis en Ik ga op reis en Wat ga je doen? Je leert wat een reisverhaal is. Je schrijft er zelf een. Ik ga op reis en Wat ga je doen? Je leert wat een reisverhaal is. Je schrijft er zelf een. Op verkenning tk taalkaart Ik ga op reis en Lees het verhaal van Aymen. 8 augustus 007 - In het vliegtuig Wat

Nadere informatie

7 e bericht van zeevarenden Vrijdag 2-6-2011. We spreken inmiddels al effe Zweeds.

7 e bericht van zeevarenden Vrijdag 2-6-2011. We spreken inmiddels al effe Zweeds. 7 e bericht van zeevarenden Vrijdag 2-6-2011 We spreken inmiddels al effe Zweeds. We zitten inmiddels boven de 55 e breedte graad. Donker wordt het niet meer en de langste dag moet nog komen. Het is een

Nadere informatie

H E T V E R L O R E N G E L D

H E T V E R L O R E N G E L D H E T V E R L O R E N G E L D Personen Evangelieschrijver Vrouw (ze heet Marie) Haar buurvrouwen en vriendinnen; o Willemien o Janny o Sjaan o Sophie (Als het stuk begint, zit de evangelieschrijver op

Nadere informatie

Waarom deze boot? Joop de Jong (47) Klasse IOM of 1-meterklasse Lengte 100 cm Nieuwprijs complete set vanaf 700 Website www.iomzeilen.nl.

Waarom deze boot? Joop de Jong (47) Klasse IOM of 1-meterklasse Lengte 100 cm Nieuwprijs complete set vanaf 700 Website www.iomzeilen.nl. Waterlanders Hoe klein de bootjes ook zijn, het fanatisme van modelzeilers is er niet minder om. En noem hen geen knutselaars, dit zijn stuk voor stuk echte wedstrijdzeilers, ieder in hun eigen klasse.

Nadere informatie

1. Inleiding 3 2. Waarom heb ik voor deze verzameling gekozen? 3 3. Foto s verzameling 4

1. Inleiding 3 2. Waarom heb ik voor deze verzameling gekozen? 3 3. Foto s verzameling 4 Inhoudsopgave Pagina: 1. Inleiding 3 2. Waarom heb ik voor deze verzameling gekozen? 3 3. Foto s verzameling 4 3.1. 9 september: Huisduinen, Donkere Duinen 4 3.2. 20 september: Donkere Duinen 5 3.3. 27

Nadere informatie

Buitenhof reis Riviercruise 20 juni 2013 t/m 26 juni 2013

Buitenhof reis Riviercruise 20 juni 2013 t/m 26 juni 2013 Buitenhof reis Riviercruise 20 juni 2013 t/m 26 juni 2013 Buitenhof reis Riviercruise 20 juni t/m 26 juni 2013 Donderdag 20 juni 2013 Vandaag om half 10 zijn we compleet en kan de boot, De Horizon, vertrekken

Nadere informatie

Er was eens een heel groot bos. Met bomen en bloemen. En heel veel verschillende dieren. Aan de rand van dat bos woonde, in een grot, een draakje. Dat draakje had de mooiste grot van iedereen. Lekker vochtig

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande. Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst. Hallo mede dierenvrienden,

September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande. Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst. Hallo mede dierenvrienden, September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst Hallo mede dierenvrienden, Na mijn indrukwekkende reis naar India, is mij gevraagd om een kort verhaaltje

Nadere informatie

De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal!

De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! De Bloem (van plastic) is een meid van nu! Tikkeltje brutaal! Hé hoi, hallo! Ik zal me even voorstellen. Ik ben Bloem. Bloem van Plastic. Maar je mag gewoon Bloem zeggen. Wow! Wat goed dat jullie even

Nadere informatie

REGELS. Onderstreep de pluralisvorm in de zin.

REGELS. Onderstreep de pluralisvorm in de zin. 61 61 REGELS 1 Onderstreep de pluralisvorm in de zin. 1 Ik woon met mijn gezin in een rijtjeshuis met vier slaapkamers. 2 De vijf appartementen in deze flat zijn heel klein. 3 Hij heeft een groot huis

Nadere informatie

Geelzucht. Toen pakte een vrouw mijn arm. Ze nam me mee naar de binnenplaats van het huis. Naast de deur van de binnenplaats was een kraan.

Geelzucht. Toen pakte een vrouw mijn arm. Ze nam me mee naar de binnenplaats van het huis. Naast de deur van de binnenplaats was een kraan. Geelzucht Toen ik 15 was, kreeg ik geelzucht. De ziekte begon in de herfst en duurde tot het voorjaar. Ik voelde me eerst steeds ellendiger worden. Maar in januari ging het beter. Mijn moeder zette een

Nadere informatie