Berlijn is nooit, maar wordt altijd.

Transcriptie

1 Eerste editie: oktober 2004 Beste lezer, lezeres, Eerst en vooral willen wij u bedanken voor het kopen van de eerste editie van. is het gloednieuwe maandblad dat u op de hoogte houdt van de gebeurtenissen in de Duitse hoofdstad, Berlijn. Ook zal u regelmatig artikels vinden waarin één of meerdere gebouwen, musea, beeldhouwwerken of plaatsen uitgebreid besproken worden. Het Bärliner-team bestaat uit een groep journalisten, die allemaal de beste opleiding genoten hebben. Het formaat van onze krant is misschien verrassend. De meeste kranten zijn groot en daarom ook onhandig. Wij hebben gekozen voor een krant in A4 formaat. Handig én compact! Wij wensen u veel leesplezier! Het Bärliner-team Jana De Winter, eindredacteur Berlijn, Berlin, Beerlin, Bärlin? U zal zich misschien afvragen hoe we op de naam zijn gekomen. Het antwoord geven we u met plezier. Op het Nikolaiviertel, een voormalig schipperskwartier in het Mitte van Berlijn, staat naast de Nikolaikirche het beeldje van de Berlijnse Beer (zie foto). Aangezien het Duitse woord voor beer, Bär is en de klank van Ber in Berlin daarmee overeenstemt, vonden we het een meer dan uitstekende naam voor onze krant die informeert over Berlijn. Pas als je door de winkelstraten van de stad loopt, merk je dat de Bär een symbool van de stad is. Je vindt er namelijk overal beertjes, van superschattige knuffels tot kunstwerkjes in chocolade! Wat vindt u in deze editie van? Ons team probeert u in deze eerste editie een zo ruim mogelijk beeld te geven van de stad Berlijn. U vindt artikels over zowel musea als wandelroutes. In de volgende edities gaan we dieper in op één bepaald onderdeel van deze veelzijdige stad. Berlijn is een stad die constant evolueert en verandert. Het zal dus geen probleem zijn om elke maand opnieuw een gevarieerd aanbod te geven voor jong en oud. Deze maand hebben we een rubriek Musea waar u informatie vindt over het Egyptisch museum, het Pergamonmuseum, Haus am Wannsee, enz. We stippelden een wandel- of fietsroute door Oost-Berlijn voor u uit. Ook de Chamäleon Variéte komt uitgebreid aan bod, Op de voorlaatste pagina vindt u een bladzijde waar u uw bevindingen over onze krant kwijt kan. Die kan u dan terugzenden naar onze redactie en in de volgende editie zullen we ongetwijfeld rekening houden met uw mening! fdvd

2 ALGEMEEN SFEERBEELD Berlijn is nooit, maar wordt altijd. Dit korte maar krachtige zinnetje vat Berlijn eigenlijk perfect samen. Berlijn is inderdaad nooit, maar wordt altijd. Dat is gemakkelijk te verklaren: de laatste tijd (na de val van de Berlijnse Muur in 1989) wordt er in Berlijn zoveel bijgebouwd en gerenoveerd dat Berlijn één grote bouwwerf lijkt, wat natuurlijk een apart sfeerbeeld creëert. Het is juist dit heel aparte sfeerbeeld dat van Berlijn zo n interessante stad maakt. Berlijn Topographie des Terrors ademt een sfeer uit die bol staat van een mix van nieuw en oud, van verschillende culturen en van een rijke, maar vaak pijnlijke geschiedenis. Het grote vooroordeel over Berlijn is dat het een grauwe en saaie stad zou zijn, met alleen oude en vervallen gebouwen. Iedereen die voor de eerste keer Berlijn bezoekt, valt letterlijk om van verbazing. Moderne en mondaine boulevards als de Ku damm, prachtige pleinen als de Potsdammer Platz en een reusachtig warenhuis Potsdamer Platz dat Harrod s in Londen bijna doet verbleken, namelijk het Kaufhaus Des Westens (KaDeWe). Berlijn is een echte metropool die bruist van de activiteit en die verschillende culturen en is ook een stad die bekend (of berucht) is om haar uitgaansleven. Als je door de straten van Berlijn wandelt, krijg je echt het gevoel dat je in het New York van Europa rondloopt door al zijn restaurantjes van verschillende nationaliteiten en Potsdam, Sans Souci enkele reusachtige glasgebouwen zoals de hoofdzetel van Daimler-Benz en de immense kantoren van het Sony- Center op Potsdamer Platz. De geweldige pracht van antieke gebouwen zoals de Berliner Dom en Sans Souci zijn werkelijk adembenemend. Staande onder de grote Reichstag, vraagt men zich wel duizend keer af hoe mensen zoiets hebben kunnen bouwen. Een algemeen sfeerbeeld van Berlijn geven is niet eenvoudig, maar wat men wel kan zeggen, is dat het veiligheidsgevoel in Berlijn veel hoger ligt dan in onze Vlaamse grootsteden, hoewel er zeker zoveel rare snuiters rondlopen als in bijvoorbeeld Brussel. Berlijn is een mondaine en mooie stad met een gemoedelijke sfeer die u uitnodigt om eens een weekje op bezoek te komen en u te verdiepen in de nadrukkelijk aanwezige wonden van de oorlog om Berlijn die de sfeer af 2

3 ALGEMEEN SFEERBEELD en toe toch een duister ondertoontje geven. Dit laat zich anderzijds helemaal niet merken in het gewone straatbeeld. Kortom, de sfeer in Berlijn is zeer uitnodigend, dus aarzel niet en ga er eens naartoe. U zal gegarandeerd dingen zien die voor eeuwig op uw netvlies gebrand zullen blijven. Maarten Verschueren Märchenbrunnen, Volkspark Enkele sfeerbeelden van de Berlijnse stad: Rare snuiters Joods Museum Brandenburger Tor Nog meer Berlijns gespuis 3

4 WANDEL-OF FIETSTOCHT Een groep Vlaamse jongeren op de voet gevolgd in Oost-Berlijn Berlijn is een stad vol prachtige monumenten en gebouwen. Die hebben allemaal een eigen geschiedenis en het is dus aan de toeristen en ook aan mij om deze te ontdekken. Daarom heb ik op dinsdag 19 oktober mijn stevige stapschoenen aangetrokken en ben naar de Alexanderplatz gegaan om daar mijn leerrijke wandeling in Oost- Berlijn te beginnen. Toen ik daar aankwam, zag ik aan het Weltzeituhr een Weltzeituhr groep jongeren staan. Ik merkte dat ook zij een wandeling gingen maken langs de bezienswaardigheden en besloot me bij hen aan te sluiten. De groep bestond uit tien leerlingen en één leerkracht van een Vlaamse school. Na een tijdje werd het me duidelijk dat niet de leerkracht gidste maar de leerlingen zelf. Elke leerling had informatie verzameld over een aantal belangrijke gebouwen. Zij Fernsehturm moesten hun klasgenoten om de beurt proberen te boeien met de wetenswaardigheden van een bepaald gebouw. De wandeling verliep in een zeer rustige sfeer. Af en toe raakte een leerling achterop omdat hij of zij een foto wilde maken. Maar deze sloot zich snel weer aan bij de groep. Toen we onder de Fernsehturm stonden waren alle hoofden naar boven Marienkirche gericht en was iedereen onder de indruk van de enorme hoogte. We waren nogal vroeg vertrokken en hadden onderweg geen oponthoud gehad, daarom waren we een tiental minuten te vroeg aan de Marienkirche. De kerk was immers nog gesloten. Schauspielhaus op de Gendarmenmarkt Elk gebouw werd op een spontane, boeiende manier voorgesteld. Soms werd de groep in twee verdeeld omdat twee mensen hetzelfde gebouw besproken maar ook dit verliep zonder problemen. Toen we s middags aankwamen op de Gendarmenmarkt hield de groep halt. De leerlingen werden gedurende een uur 4

5 WANDEL-OF FIETSTOCHT vrijgelaten om ergens iets te eten. Na een uurtje rust vlogen ze er terug in en ik volgde weer vanop een veilige afstand. We hadden al veel monumenten bewonderd maar nog niet allemaal. Het was wel zo dat er in dit 2 de deel minder gebouwen aan bod kwamen maar de afstand die nog moest afgelegd worden was nog aanzienlijk. We hadden geluk dat er niet veel monumenten gerestaureerd werden en er niet veel gebouwen achter een stelling stonden. Enkel op de Bebelplatz waren er werken bezig zodat we jammer genoeg de Verloren Bibliotheek niet van dichtbij konden bekijken. De wandeling werd afgesloten met de Brandenburger Tor Brandenburger Tor. Ik merkte aan de reacties dat sommige leerlingen deze nog groter, breder of hoger hadden voorgesteld maar het blijft een indrukwekkend bouwwerk. Tenslotte liepen we nog even langs het Adlon hotel. Hier mochten de leerlingen in groepjes van 3 dit prachtige 5-sterren hotel vanbinnen eens bekijken. Het is sommigen zelfs gelukt om een bezoekje te brengen aan de chique toiletten. Deze leerlingen kwamen dan ook met fonkelende oogjes Adlon hotel op de Pariser Platz terug. Deze spectaculaire gebeurtenis was ook het einde van de leerrijke maar ook vermoeiende wandeling. De leerlingen hadden blijkbaar genoten. Ook ik heb via deze groep de belangrijkste Berlijnse gebouwen eens op een andere manier leren kennen. Bedankt Vlaamse school en misschien tot in een volgende mooie stad. Annelies De Winter De sterkst vertegenwoordigde fastfood-keten van Berlijn 5

6 WANDEL OF FIETSROUTE Tocht door Oost-Berlijn Wandelen door Berlijn is een hele belevenis. Ik maakte het zelf mee toen ik er een dagje ging stappen. Ik dacht eerst zelf door de stad te wandelen maar besefte al gauw dat je best over een goede gids kan beschikken wil je de weg niet kwijtraken. Ik zag een kleine groep jongeren onder leiding van een gids. Ik besloot stiekem met hen mee te wandelen en te genieten van de uitleg van de gids. Ik kwam de jongeren tegen bij de Fernsehturm op Alexanderplatz. Ik had al gauw door dat de jongeren van een school waren en dat niet de leerkracht maar wel de leerlingen de gidsen waren. Er werd verteld over Alexanderplatz en over de Fersehturm. Wat ik heb onthouden over de Fersehturm is dat hij wel 365 meter hoog is en daarmee is de toren ook de op één na hoogste toren van Europa. Ikzelf vond de Fersehturm heel indrukwekkend, ik had echt niet verwacht dat hij zo hoog was. Ik wandelde mee verder naar het plein nabij de Fernsehturm en de Marienkirche. Er werd daar halt gehouden en verteld over de Marienkirche en het Rotes Rathaus. De groep zette, na al de interessante uitleg zijn wandeling verder. We gingen voorbij de Trümmerfrau, een standbeeld van een puinruimster van de brokstukken van de Tweede Wereldoorlog en we hielden Berliner Dom vervolgens bij de Nicolaikirche even halt. Daar Trümmerfrau kreeg ik te horen dat de kerk de oudste van Berlijn is. We wandelden verder langs Marx-Engels-Platz in de richting van de Berliner Dom. Toen ik even rondkeek bij de Berliner Dom, viel het mij meteen op dat ik nog altijd de Fernsehturm kon zien. We gingen verder naar de bekende Humboldt Universität. Ik kreeg ook uitleg te horen over het Zeughaus en de Deutsche Staatsoper en de Kommode. Ik hoorde dat de naam Von Knobelsdorf ter sprake kwam er werd meteen uitgelegd dat dit de architect was van verschillende 6

7 WANDEL OF FIETSROUTE gebouwen in Berlijn. Hij bouwde onder andere de Deutsche Staatsoper en hij bouwde ook Sans Souci. We wandelden verder langs een enorm bouwwerf die vlakbij de Kommode is gelegen. De Kommode is de Koninklijke Bibliotheek waarin Frederik de Grote zijn boeken liet opslaan. We wandelden verder naar de Hedwigs Kathedraal. Ik sluip er ook even mee binnen met de groep. Binnenin is de kathedraal een stuk indrukwekkender dan aan de buitenkant. Ik moest me reppen om weer bij de groep aan te sluiten want er werd flink doorgestapt. Gelukkig kon ik terug aanpikken op de Gendarmenmarkt. Er werd daar afgesproken dat iedereen afzonderlijk mocht gaan eten, ik besloot dus ook even een hapje te gaan eten. Na de vrij lange middagpauze gingen we verder met onze wandeling. We wandelden over de zeer drukke Friedrichstraße. We komen na tien minuten wandelen bij een klein strookje kasseien dat volgens de groep een nabootsing van de muur moet voorstellen, zelf vind ik het niet echt spectaculair. Ik zie wel een groot bord met een gezicht van een Amerikaanse soldaat soldaat, aan de kant Russische soldaat waar we toekwamen staan een portret van een Russische soldaat, aan de andere kant een Amerikaans soldaat. We bevinden ons nu op de plek waar ooit het wereldberoemde Checkpoint Charlie was. We gaan verder en we houden halt op een hoek van waar ik een restant van de muur kan zien. De groep krijgt even de tijd om de restanten te bekijken. Ik neem even de tijd om te rusten en rustig de uitleg te lezen bij de muur. Tien minuutjes later kondigen de groepsleidsters het vertrek aan. We vertrekken richting Potsdamer Platz, ik schrok even van de grootte Potsdammer Platz van de gebouwen. Ik stelde ook vast dat deze Platz nog niet helemaal af was, er stonden nog heel wat hijskranen en overal werd er gewerkt. We vluchten uit al deze drukte en we vertrekken richting Brandenburger Tor, dit het moment waarop ik al een hele tijd wacht. Dit is voor mij echt het uithangbord van de stad. We lopen langs de Brandenburger Tor en als we achterom kijken, zien we de Siegesaule in de verte. We steken het drukke krijspunt over en we komen bij de Reichstag, ik vind dit 7

8 WANDEL OF FIETSROUTE een van de indrukwekkendste gebouwen die we vandaag gezien hebben, ik had gedacht dat we binnen zouden gaan met de groep maar al snel zag ik de file die stond aan te schuiven. We gingen dus verder terug richting Brandenburger Tor. We kwamen nog even langs enkele affiches van mensen die tevergeefs geprobeerd hadden de muur over te steken. Wat me het meest trof was de foto van de jongen die helemaal aan het einde van de rij hing, hij had enkele dagen voor de val van de muur nog tevergeefs geprobeerd de Muur over te steken. Na deze toch wel aangrijpende affiches gingen we verder naar Brandenburger Tor. We gingen tot op Pariser Platz en van daar werd er uitleg gegeven over onder andere de Tor, het bekende Adlon hotel en natuurlijk ook over Brandenburger Tor. We wandelden verder tot aan de voet van het Adlon hotel, daar vroeg de begeleidster of we even binnen mochten in het hotel. Uiteindelijk kregen we toestemming binnen te gaan in groepjes van drie en zonder bagage. Toen er meerdere leerlingen binnengingen was er even paniek, hiervan maakte ik gebruik om even binnen een kijkje te gaan nemen. Het hotel zag er heel indrukwekkend uit vanbinnen alles was afgewerkt met goud en marmer. Nadat iedereen was binnengeweest verdween de groep in de tunnel van de U-bahn. Ikzelf wou de groep nog bedanken maar ik was te laat. Uitgeput zakte ik af naar een plaatselijk cafeetje waar ik geniet van een frisse Duitse pint. Een uurtje later zakte ik uitgeput af naar men hotelkamer. Het was een heel interessante en leerrijke dag maar ik denk wel dat iedereen van de groep volledig uitgeput was. Pieter Siebens 8

9 BUSTOCHTEN Tocht doorheen het Berlijnse verleden BERLIJN - Berlijn, een stad met een bewogen 19 de en 20 ste eeuw met Hitler, het nazisme, de Berlijnse muur, de DDR en de arbeiders uit de 19 de eeuw.ik maakte een busrondrit samen met nog andere Belgische reizigers langs straten en monumenten, waarbij de herinnering nog sterk aanwezig. We werden gegidst door vier ervaren Berlijnreizigers. De rondrit begon op de Karel Marx Allee in Friederichshain, een laan Karl Marx Allee Na zijn dood in 1953 werd het de Karel Marx Allee. Hij lag aan de basis van het Russische communisme. Vervolgens reed de bus langs Prenzlauer Berg, een arme arbeiderswijk uit de 19 de eeuw. Deze buurt werd nogal verwaarloosd tijdens het communisme wegens te weinig geld en de wijk heeft dan ook een heel ander uitzicht dan de Karel Marx Allee. Het is er veel grijzer en de appartementen zijn veel lelijker. Prenzlauer Berg was de thuisbasis van het verzet tegen het communisme. De Muur Daarna passeerden de andere reizigers en ik langs de bekende East Side Gallery. De gidsen vertelden dat dit het oudste en langste stuk waar appartementen gebouwd werden tijdens en door de DDR. Deze waren bestemd voor de arbeidersklasse en gemaakt in de zogenaamde Russische suikerbakkersstijl. Alle appartementen hebben hetzelfde uitzicht, maar de denkwijze erachter is vast en zeker socialistisch. Vroeger werd deze straat de Stalin Allee genoemd, naar dezelfde Russische en communistische leider. East Side Gallery muur was, dat nog bewaard gebleven is. Het is ongeveer 1,3 km lang. Op dit stuk muur maakten meer dan 100 kunstenaars uit verschillende landen een graffiti kunstwerk. Ik moet toegeven dat het de moeite waard is en dat er 9

10 BUSTOCHTEN uitmuntende tekeningen tussen staan. De foto die u hier ziet, is daar een zeer mooi voorbeeld van. De bus stopte bij de Gedenkstätte Berliner Mauer in de Bernauerstrasse. Het monument geeft een duidelijk beeld over de Muur, maar dan aan oostelijke zijde. De Muur aan de westelijke zijde staat zoals de East Side Gallery vol met graffiti. Aan de oostzijde is de muur echter veel meer dan alleen maar een muur. Hier kunnen we pas echt spreken over een grens met het kapitalisme. Te vertrekken van de westelijke kant had je eerst de muur (4m hoog) gemaakt van beton en helemaal witgekalkt langs de oostzijde, om vluchtelingen heel gemakkelijk door het contrast met het wit. Daarachter bevind zich de zone des doods. Hier patrouilleerde wachters met honden en het was bijna onmogelijk om hier levend door te komen. Nog achter deze zone stond een tweede muur en daarnaast waren er nog vele wachttorens. Je mocht jezelf echt gelukkig prijzen als je een vlucht van Oost naar West overleefde. De 19 de eeuw Na de muur reden we verder langs het Hamburger - en het Lehrterbahnhof, twee belangrijke eindstations in de 19 de eeuw. Arbeiders die naar de stad kwamen Lehrterbahnhof om in de fabrieken te werken stapten hier wekelijks op en af. Het moest er in die tijd een heel drukke plek geweest zijn. Ondertussen is het Hamburgerbahnhof geen station meer, maar een museum voor hedendaagse kunst. Van het Lehrterbahnhof daarentegen is men zeer belangrijk station voor internationaal, nationaal en stedelijk transport aan het maken. Hitler en zijn Nazisme Na een tijd stopte de bus bij de Gedenkstätte Plötzensee. Dit is de plaats waar mensen werden veroordeeld en geëxecuteerd voor misdaden tegen het Derde Rijk. Plötsensee Plötsensee is een stenen gebouw waarin de haken waaraan de 10

11 BUSTOCHTEN veroordeelde werden opgehangen nog te zien zijn. Er was ook een tentoonstelling te zien waarin verhalen van veroordeelde verteld werden. Onze gidsen vertelden dat mensen in die tijd soms veroordeeld kon worden, gewoon omdat ze naar de verkeerde muziek luisterden. Aan het gebouw van Plötzensee stond ook een urne waarin alle assen van de verbrande slachtoffers van de concentratiekampen worden bewaard, als herinnering aan alle Nazi-slachtoffers. Vandaag is Plötzensee een jeugdgevangenis. enorme indruk, het is immens groot en de sportvelden er rond zijn nog veel groter. Het is geruime tijd gesloten geweest voor het publiek, maar nu kan je het weer onder leiding van een plaatselijke gids exploreren. Onze busrit eindigde aan het Haus am Wannsee, waar de Wannsee conferentie plaatsvond, waar de deportatie van joden officieel een feit werd. Jelle Liekens De rondrit ging verder langs het Olympische Stadion van Hitler organiseerde de Olympische Spelen eigenlijk meer als een propaganda project voor zijn communistische partij. Er namen veel Duitse atleten Olympisch stadion deel en ze wonnen 33 medailles. Hitler kreeg daar toch een doorn in het oog, doordat een zwarte atleet, Jesse Owens de ster was in het atlethiek. Nu is het sportcomplex het stadion van de voetbalclub Herta Berlijn. Het stadion maakte een Verkrijgbaar in alle Berlijnse supermarkten! 11

12 MUSEA Gruwelijk verleden, wondermooie plek BERLIJN - Haus am Wannsee, vrij vertaald als Huis van de Wannzee, is sinds 1992 een gedenkplaats ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van de Wannseeconferentie. In dit huis beraadslaagden op 20 januari 1942 veertien topambtenaren uit de ministeriële bureaucratie en van de SS over de organisatorische uitvoering van de beslissing om de Europese joden naar het oosten te deporteren en te vermoorden. Naar deze plaats werden de besprekingen de Wannseeconferentie genoemd. Ter gelegenheid van de vijftigste verjaardag van de conferentie op 20 januari 1992 werd in de villa een herdenkings- en vormingscentrum geopend. Het huis heeft drie afdelingen: de pedagogische dienst, de mediatheek en de permanente tentoonstelling, het eigenlijke museum dus. De pedagogische dienst biedt groepen jongeren en volwassenen specifieke studiedagen aan. Een breed aanbod van thema's wordt naar keuze aangeboden. De mediatheek bevat de gewone wetenschappelijke basisliteratuur, literaire getuigenissen van de geschiedenis van het nazisme, vakliteratuur over de joodse geschiedenis, antisemitisme, racisme, neonazisme, naslagwerken en een documentenverzameling op microfilm en microfiche, een beeld- en geluidsarchief, films en video's. De naslagbibliotheek staat ter beschikking van de deelnemers aan seminaries en de individuele bezoekers. Het museum zelf, dat dagelijks geopend is van 10 tot 18 uur en waarvan de toegang gratis is, biedt niet alleen documentatie over de conferentie, maar ook over de voorgeschiedenis vanaf 1933 en de gevolgen tot Ze biedt basisinformatie over het hele proces van buitensluiting, vervolging, deportatie en moord van de joden in Europa. Één zaal is voorbehouden aan de geschiedenis van het huis. Groepen hebben ook de mogelijkheid om zich te laten rondleiden door een gids. Naar verluid is er ook een gids die de Nederlandse taal machtig is, wat een bezoekje aan dit museum zeker de moeite waard maakt! Jeroen Van Dessel 12

13 MUSEA Bliksemschicht zet aan tot stormloop Berlijn Het Joods Museum in Berlijn is uitgegroeid tot een echte publiekstrekker. Het door de Amerikaanse architect ontworpen gebouw, waarvan de vorm - een bliksemschicht - een gebroken Davidsster symboliseert, is het grootste joods museum van Europa. Bovenaanzicht van het Joods museum Daniel Liebeskind slaagde erin om met zijn eigenaardige bouwwerk, dat rond de 120 miljoen mark heeft gekost, maar liefst bezoekers naar de stad te lokken. Libeskinds creatie is dan ook niet zomaar een gebouw. Lange, donkere gangen, steile trappen, schuine wanden en haaks op elkaar staande lijnen zijn een indrukwekkend statement over de bewogen geschiedenis van de joden in Duitsland. Alles heeft zijn betekenis: de trap die steeds moeilijker betreedbaar wordt, staat symbool voor eindeloosheid, het gebrek aan ramen symboliseert het isolement, de muren en het plafond die steeds naar elkaar toelopen, geven een verstikkend gevoel, de scheuren in het gebouw symboliseren de scheuren in de geschiedenis, Doorheen dit wel heel bijzondere bouwsel heeft Libeskind een rechte lijn getrokken, de tijdsas. Waar deze lijn de Davidsster kruist, ontstaan lege ruimtes. Deze laten de afwezigheid van de joden voelen. Het museum heeft drie gangen: de Holocaust -of deportatiegang, de gang van de uittocht en de gang van de continuïteit. The garden of Exile, het eindpunt van de gang van de uittocht, is de tuin van het museum die bestaat uit 49 zuilen. Het cijfer 49 staat niet alleen symbool voor 7x7, het heilige getal, maar ook voor 1949, het jaar waarin Israël onafhankelijk werd. Het Joods museum met de 49 zuilen 13

14 MUSEA De zuilen staan schuin, op een afhellend grondvlak en als je er doorheen loopt, word je misselijk en geraak je helemaal gedesoriënteerd. Dat is om de chaos uit te drukken die de joden destijds moesten doorstaan. Uit de zuilen groeien de kruinen van bomen, die de hoop en het nieuwe leven van de joodse gemeenschap symboliseren. De holocaustgang eindigt in de gelijknamige toren. Wanneer je de toren ingaat, wordt de deur achter je rug gesloten en meteen word je overmeesterd door een beklemmend gevoel. Een klein straaltje licht en een onbereikbare ladder geven de hopeloosheid van de situatie weer; boven je hoofd gaat het leven van alledag verder en de geluiden dringen de kamer binnen, maar jij zit vast Dat is precies wat Holocausttoren de joden voelden, en dat is ook precies waar het joodse museum om gaat. Het vertelt niet alleen over de geschiedenis van de joden, het laat je ook voelen en vooral ontdekken, hoe het was om jood te zijn in de oorlog, en dat maakt dit bouwwerk helemaal uniek! Niet alleen het bouwwerk is uniek, ook de expositie op zich is een nooit getoond meesterwerk. De Nieuw-Zeelander Ken Gorbey bracht ruim 2800, vaak bijzondere, voorwerpen bijeen die in 14 kleinere exposities werden onderverdeeld en die de geschiedenis van de joden in Duitsland schetsen van het vroege begin tot nu. De expositie zit heel speels in elkaar, waardoor ook kinderen kennis kunnen maken met de geschiedenis van een wel heel bijzonder volk. Het Joods museum wil met nadruk geen holocaust -museum zijn.ook de goede, mooie en waardevolle kanten van 2000 jaar joods - Duitse geschiedenis worden belicht. Een bezoeker van het museum zal niet gauw voor zichzelf kunnen uitmaken wat nu het indrukwekkendste was, het gebouw of de tentoonstelling Joke Verreth 14

15 MUSEA Een tocht door het land van de tempels en de piramides BERLIJN In de wereldstad, Berlijn vind je naast de vele musea over haar rijkelijk verleden, een museum met Egyptische kunst. Het museum is onder andere bekend voor haar kalkstenen beeld van Nofretete of Nefertiti (zie foto) en het portret van koningin Teje. Dankzij een belangrijke verzameling, getuige van de hoogontwikkelde Egyptische cultuur, trekt dit museum jaarlijks een bezoekers. Koning Friedrich Wilhelm III stichtte in 1828 een Egyptische afdeling en maakte daarmee van het Egyptische museum in Berlijn een van de oudste koninklijke kunstverzamelingen van Europa. Van 1842 tot 1845 reisde een Pruisische archeologische expeditie naar Egypte. De vondsten van deze expeditie, maar ook schenkingen en aankopen, hebben ervoor gezorgd dat het museum steeds meer gewaardeerd werd door de liefhebbers van Egyptische kunst. De Tweede Wereldoorlog had echter zwaarwegende gevolgen voor de verzameling, het gebouw werd beschadigd en talrijke stukken zijn in vlammen opgegaan. Na de Tweede Wereldoorlog werd besloten de verzameling te verdelen; één deel ervan ging naar het Bodemuseum in Berlijn, een ander deel werd naar West-Duitsland overgebracht. Vanaf 1967 werden de voorwerpen teruggebracht naar het inmiddels gerestaureerde museum in Charlottenburg. We moesten echter wachten tot januari 1991 vooraleer alle Egyptische vondsten weer werden samengebracht in hun oorspronkelijk museum. Vandaag is het museum drukbezocht, archeologen uit heel Europa komen het beeld van Nofretete, 1640 v. Chr., bezichtigen. Dit beeld is wellicht het belangrijkste kunstvoorwerp dat het museum bezit, maar ook de piramidetempel van koning Sahure, de Kalabscha poort, het portret van koningin Teje en de kattengodin Bastet zijn voor velen 15

16 MUSEA een goede reden om het museum te bezoeken. Het Egyptische Museum is naar mijn mening een topper. De gids, een jonge egyptologe, sprak uitsluitend Duits, maar ze deed erg haar best zich verstaanbaar te maken. De beschilderde sarcofagen, allerlei belangrijke voorwerpen van de Egyptenaren, prachtige beeldjes die nog grotendeels intact zijn gebleven, het beeld van Nofretete, enz Het geloof van de Egyptenaren in het leven na de dood werd door de gids ook erg goed uitgelegd. Het leukste aan het bezoek was de actieve deelname aan het ontdekken van de geschiedenis rond Egypte. De gids stelde de groep vragen om hen zo goed mogelijk te betrekken bij de rondleiding. Kortom, op een aangename manier werd er veel bijgeleerd over Egypte. Dit museum is zeker een aanrader! Kathleen Laforce Het is dan wel geen Egyptische kunst, maar je kan niet ontkennen dat het een kanjer van een Berlijnse beer is! 16

17 MUSEA Het Pergamon museum: de plek waar de oudheid herleeft Het Pergamon altaar is gebouwd toen Eumenes II koning was in Hellas(197 voor Christus 157 voor Christus). Hij droeg het altaar op aan alle goden en vooral aan Zeus en Athena. Koning Eumenes II deed dit uit dank, nadat hij aan een moordpoging had kunnen ontsnappen. Het Pergamon altaar is de trots van het museum. Je zou kunnen denken dat het altaar één meter hoog, 2 meter lang en een halve meter breed is, maar niets is minder waar. Vier treden rijzen uit een vierkant met een oppervlakte van maar liefst 1258,56 vierkante meter. Deze treden dragen een lange basis met een voetstuk dat versierd is met een gebeeldhouwd fries. Het fries is 113 meter lang en 2,3 meter hoog en geeft de strijd tussen de goden en de reuzen weer. Deze strijd symboliseert de overwinning van Pergamon op de Kelten. Het fries bevat meer dan 100 figuren. Centraal op deze constructie staat het offeraltaar. Dit marmeren geheel, van ongeveer 20 meter hoog werd in 1900 opgegraven in Pergamon, aan de Westkust van Turkije. Het verwijst naar de politieke geschiedenis van Pergamon. Als je het museum binnengaat, kom je in een grote zaal terecht en word je meteen overvallen door de grootte van het Pergamon altaar, dat zo goed als de hele zaal inneemt. Het 113 meter lange fries hangt langs de muren en toont met trots zijn vele goden Astera, Themis, Selene, Helios, Eos, Dionysus, Saturnus, Hekate, Artemis, Beto, Appollo, Hera, Herakles, Zeus, Athena, Ares, Aphrodite, Eros, Dione, Triton en Amphitrite. Verder vind je er ook het borstbeeld van Carl Humann, de ontdekker van het Pergamon altaar, je vindt er marmeren dierenbeelden, die op het dak stonden en ook wandbeelden van Athena, musen en priesteressen, die men heeft teruggevonden op het terras van het altaar. In deze zaal staat ook een reconstructie van de Burgberg van Pergamon in de 2 de eeuw voor Christus, naar model van H. Schleif. In de rechtervleugel van het museum bevinden zich de marktpoort (linkse foto) en Romeinse bouwkunst van Milet, de Ishtar poort (rechtse foto) en de processieweg van Babylon en de façade van Mschatta. In de zijgangen vind je het pré-aziatisch museum en het museum van Islamitische kunst. Een Assyrisch graf uit 1400 voor Christus trekt in deze vleugel de meeste aandacht. 17

18 MUSEA De linkervleugel bevat Hellenistische en Romeinse kunst, een klassieken- en antiekenverzameling en een circuit van archaïsche en klassieke Griekse beeldhouwwerken. In dit gedeelte tref je ook Romeinse kopieën van klassieke Griekse beelden aan. Ook Griekse en Romeinse munten zijn de moeite waard te bezichtigen. Een liefhebber van de oudheid zal zich, net als alle andere mensen zeker niet vervelen in het Pergamon museum. Sarah Lambeir Het Museuminsel. Het Pergamonmuseum bevindt zich hier, hoewel het niet op de foto s te zien is. 18

19 MUSEA Psychologische kwellingen in Hohenschönhausen Vroeger was het de donkere gure gevangenis van de Stasi of geheime politie. Nu word je door één van de ex - Stasi gevangenen of door andere gidsen die gefascineerd zijn door de wantoestanden, rondgeleid door Hohenschönhausen in Berlijn, een bezienswaardigheid voor toeristen. Ex - Stasi gevangenen gidsen toeristen door hun gruwelijkste verblijfplaats ooit: Hohenschönhausen Deze Stasi gevangenis was voor dat het in de handen viel van de geheime politie, een Russische gevangenis maar in de jaren 50 werd het een Stasi gevangenis tot Het was geen gevangenis zoals we ze nu kennen: criminelen die tijdens hun gevangenschap mogen fitnessen, die de natuur mogen zien, die bezoeken mogen krijgen,. Neen, het was een gevangenis waar zowel Oost als West Berlijners die tegen het communistisch regime waren, psychologisch en mentaal gekraakt werden. De gevangenis werd geheim gehouden, er waren mensen die een paar meter verder woonden van de gevangenis en die er niets van af wisten welke vreselijke toestanden er gebeurden. De gidsen of ex Stasi gevangenen laten met kippenvel op hun armen de folterkamers zien: uren met je enkels in koud water staan, 72 uur tussen twee muren vastzitten die nog geen halve meter van elkaar verwijderd zijn. Ook de isoleercel ontbreekt niet. Deze cel was goedkoop voor de geheime politie omdat er geen speciale foltertuigen waren geïnstalleerd en werd dus veel gebruikt. Iedereen werd er gek, er was geen licht, de kamer was volledig leeg, er was geen toilet en de gevangenen moesten er 10 tot 15 dagen verblijven. Soms, als de gevangenen gehoorzaamden, mochten ze de tuin in, mochten ze van de 19

20 MUSEA buitenlucht genieten. De tuin was niet meer dan een betonnen vloer omringd door betonnen muren en overdekt met prikkeldraad. De bedoeling van dit alles was om de gevangenen zo langzaam mogelijk gek te laten worden, ze mentaal en psychologisch te kraken. Maar het meest mensonwaardige is dat de daders nog steeds op vrije voet rondlopen omdat alle bewijzen van de gevangenis vernietigd zijn. Verschillende mensen zijn druk in de weer om te achterhalen wie er bij deze gruwelijke praktijken betrokken waren zodat ze gestraft kunnen worden voor het onrecht dat ze de gevangenen (vaak onschuldige) hebben aangedaan. Laten we hopen dat deze mensen erin slagen om de daders te vatten zodat dat de ex gevangenen met een gerust geweten kunnen verder leven Tine Smets Enkele sfeerbeelden op de Ku damm 20