TOESPRAAK DOOR KRIS PEETERS VICE-EERSTE MINISTER EN MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, CONSUMENTENZAKEN, BELAST MET BUITENLANDSE HANDEL

Transcriptie

1 Vice- Eerste Minister en Minister van Werk, Economie en Consumenten, Belast met Buitenlandse Handel Vice- Premier Ministre et Ministre de l Emploi, de l Economie et des Consommateurs, Chargé du Commerce Extérieur TOESPRAAK DOOR KRIS PEETERS VICE-EERSTE MINISTER EN MINISTER VAN WERK, ECONOMIE, CONSUMENTENZAKEN, BELAST MET BUITENLANDSE HANDEL Ronde Tafel Werkbaar Werk 9 juni 2015 Dames en heren, De film die we daarnet gezien hebben, toont aan dat werkbaar werk werk op maat voor elke organisatie en elk bedrijf een belangrijk thema is. De bedrijven en organisaties die in het filmpje voorkwamen zijn vandaag trouwens aanwezig. Ik wil hen dan ook graag bedanken om hun deuren voor ons open te stellen en hun verhalen met ons te delen. In de film kwamen al enkele best practices naar voor. Maar ik hoorde ook veel vragen. Over de praktische toepassing van werkbaar werk. Ervaring zonder theorie, is blind. Maar 1

2 theorie zonder ervaring, is niets meer dan een intellectueel spel 1. Vandaag is werkbaar werk nog te veel een theorie en te weinig ervaring. Een containerbegrip; een abstracte term zonder vaste grond. Daardoor geeft iedereen er zijn eigen invulling aan. Op zich is dat niet altijd slecht. Wat werkt voor u, werkt misschien niet voor uw collega. Wat een best practice is in een KMO, is voor een groot bedrijf misschien niet haalbaar. Maar die ambiguïteit houdt ook risico s in. Een veelvoud aan definities zorgt ervoor dat dit concept geen breed draagvlak vindt. Het gebeurt te veel ad hoc en te weinig gestructureerd. Met deze bijeenkomst wil ik het startschot geven om daar definitief verandering in te brengen. Het ongrijpbare concept moeten we omvormen tot een tastbare realiteit. De federale regering heeft in de afgelopen maanden een ongeziene inspanning gedaan om het economisch herstel te versnellen, de competitiviteit te versterken en zo de werkzaamheidsgraad te verhogen en onze sociale 1 Immanuel Kant 2

3 bescherming te behouden. En dat begint te lonen. Het Planbureau verwacht in de komende vijf jaar meer dan extra banen. De werkloosheidsgraad zou dalen tot het laagste niveau sinds Bovendien voorspelt de Nationale Bank nu een economische groei van 1,2% dit jaar en 1,5% volgend jaar. Dat zijn hoopvolle signalen die aantonen dat de inspanningen die we van iedereen vragen, ook zullen lonen. Om dit economisch herstel structureel te verankeren, moeten we onder andere kijken naar de duur van onze loopbanen. De gemiddelde duur van het beroepsleven in België bedroeg in ,2 jaar, bijna drie jaar minder dan het Europees gemiddelde. Daarom neemt de federale regering maatregelen om de loopbanen en pensioenen te hervormen. Maar als we A zeggen, dan moeten we ook B zeggen. Wanneer we aan mensen vragen om langer te werken, dan moeten we er ook voor zorgen dat ze dat kùnnen. Niet alleen omdat dit goed is voor de mensen die elke dag naar kantoor gaan of aan de band staan of de baan op moeten om producten en 3

4 diensten aan de man te brengen. Maar ook omdat dit een economische noodzaak is. Sinds 2011 zijn de RIZIV-uitgaven voor ziekte-uitkeringen gestegen van 5,4 tot 6,8 miljard euro. Dat is een stijging van 25% op vier jaar tijd. En tussen 2009 tot 2013 is het aantal arbeidsongeschikten dat kampt met psychische stoornissen toegenomen met eenzelfde percentage tot De invaliditeit door ziekten van het bewegingsstelsel en het bindweefsel zoals rugaandoeningen en reuma namen in diezelfde periode toe met bijna 20%, tot Het is tijd dat we dit maatschappelijk én economisch probleem aanpakken. Tegelijk moeten we van de gelegenheid gebruik maken om ook te kijken naar de noden van de bedrijven. Als we willen dat grote bedrijven, KMO s en zelfstandigen de versterkte competitiviteit optimaal gebruiken, dan moeten we hen de kans geven om hun productie beter af te stemmen op de vraag. Rendabele bedrijven zorgen immers ook voor gelukkige medewerkers. Niet voor niets vormen herstructureringen en jobonzekerheid met 4

5 72% de grootste oorzaak voor stress op het werk. Ik ben verheugd dat deze analyse breed gedragen wordt. Ik ben verheugd met de hoge opkomst én het hoge niveau van de afgevaardigden op deze bijeenkomst. Dat is belangrijk, want dit is een alomvattend project. Het gaat verder dan werkgelegenheidsplannen voor oudere werknemers en de arbeidsduurreglementering. Het gaat net zo goed om levenslang leren, goede managementpraktijken, welzijn op het werk en een permanente loopbaanbegeleiding. En het gaat ook over jongeren, die we moeten helpen om zo snel mogelijk na het afstuderen de arbeidsmarkt te kunnen betreden. Het gaat over mensen in verschillende fases van hun carrière en hun leven, die dus ook een verschillende aanpak op de werkvloer nodig hebben. Dat betekent dat we verder willen kijken dan de eigen bevoegdheden. Ik zal mijn federale collega s voor Pensioenen en Volksgezondheid uitnodigen om mee in dit traject te stappen. En dat zal ik ook doen met de regio s, want ook zij hebben belangrijke bevoegdheden op het vlak 5

6 van werk, onderwijs en welzijn die we moeten meenemen in dit project. Maar bovenal reken ik op u. Op de vertegenwoordigers van werknemers en werkgevers die elke dag met deze uitdaging bezig zijn. Op de experts die al jarenlang onderzoek doen naar deze materie. Op de organisaties die zich in de afgelopen jaren een pionier hebben getoond op het vlak van werkbaar werk. We starten daarbij met een ongeschreven blad. Zonder dogma s of taboes. We willen het blad volschrijven met uw ideeën, voorwaarden, best practices en methodologieën. Wat we vandaag opstarten, zit mee in uw handen. Ik verwelkom al uw suggesties en neem mijn verantwoordelijkheid om daarvoor een platform te creëren waar werknemers, werkgevers, artsen, preventieadviseurs, en andere experten in alle openheid kunnen discussiëren. Dit moet dan uitmonden in concrete politieke initiatieven waarvan de resultaten snel zichtbaar zijn. Dit moet inderdaad leiden tot meer duidelijkheid over werkbaar werk. Tot meer 6

7 praktische initiatieven. Tot meer gedragenheid. Maar het mag niét leiden tot meer regeldruk, verplichtingen en administratieve lasten. Ook voor werkgevers en zelfstandigen moeten we het werkbaar houden. Daarom geen nieuwe papieren tijger, maar wél een effectieve aanpak op het terrein. We zullen dus ook geen onnodige extra structuren creëren. Het sociaal overleg is bijzonder goed geschikt om dit thema op te nemen. Dames en heren, Panta Rhei, alles beweegt. Die jaar oude uitspraak van Heraclitus is zelden zo actueel geweest als vandaag. 7

8 We worden vandaag allemaal geconfronteerd met hedendaagse fenomenen als flexibiliteit, onzekerheid en volatiliteit. Het is zaak om daar ons voordeel mee te doen. We moeten inderdaad durven om flexibiliteit positief te benaderen. Want we kunnen de werkgelegenheid een duw in de rug geven door flexibel om te gaan met arbeidsduur, arbeidsrelaties en arbeidsposten. Tegelijk moeten we de nodige zekerheden inbouwen voor werkgever en werknemer. Daarom moeten we dit debat ten gronde voeren, met onze welvaart, ons sociaal weefsel en ons gezamenlijk streven naar economische groei en meer duurzame jobs als rode draad. Het is duidelijk dat dit thema geen grenzen kent. In de film die we daarnet zagen, kwam iedereen, vanuit de eigen invalshoek. Concreet stel ik voor om in eerste instantie op de volgende 4 pistes te focussen: 8

9 1. cao 104. Deze relatief jonge cao van de NAR biedt een kader voor ondernemingen die een leeftijdsbewust personeelsbeleid willen voeren. Er zijn een aantal goede praktijkvoorbeelden, maar dit instrument wordt nog onvoldoende gebruikt. Nochtans is dit een positief instrument dat een aanpak op maat mogelijk maakt. En dat is precies de aanpak die ik nastreef. Die van werk op maat. Die van sociale dialoog en een voldoende soepel kader zonder extra rapportageverplichtingen. We moeten kijken hoe we de aanpak die in cao 104 vervat zit, kunnen versterken. 2. De loopbaanrekening en het loopbaansparen. Dit is een maatregel die in het regeerakkoord staat. Het is een instrument om werknemers en ambtenaren zicht te geven op hun rechten met betrekking tot tijdskrediet en loopbaanonderbreking. Maar meer nog is het een instrument dat toelaat om soepeler én transparanter om te gaan met de bestaande rechten. Het laat de werknemer toe om een beperkt aantal dagen, zoals extralegale 9

10 vakantiedagen, te sparen. Werknemer en werkgever kunnen dan onderling overeenkomen om tijdelijk wat minder dagen op te nemen en op een later moment net meer. 3. De strijd tegen stress en burn-out, en sectorale preventieplannen. Naast jobonzekerheid en herstructureringen, zijn de belangrijkste oorzaken van stress op het werk een teveel aan werk, onaanvaardbaar en grensoverschrijdend gedrag zoals pesten, een gebrek aan steun van oversten en collega s, een gebrek aan duidelijkheid in de rollen en verantwoordelijkheden, en een gebrek aan jobautonomie. Sectorale preventieplannen hebben zeker voor de klassieke arbeidsveiligheid een toegevoegde waarde. Daarbij leggen de sociale partners en de inspectie samen de prioriteiten vast. De inspectie maakt haar ondersteunende rol waar en stemt de inspecties af op de afgesproken prioriteiten. Voor stress en burn-out blijft sensibilisering de eerste prioriteit. Daarnaast moeten grote én kleine 10

11 ondernemingen de gepaste ondersteuning krijgen aan een aanvaardbare prijs en op maat van de noden van henzelf en hun werknemers. Kort op de bal spelen is immers essentieel om werknemers niet voor lange tijd of zelfs definitief te zien afhaken. 4. Tot slot is er de factor tijd. Wanneer je met werknemers, ambtenaren en zelfstandigen praat, dan komt tijd altijd naar boven als dé grootste stressfactor. Hoe krijg ik het allemaal gecombineerd? Een intensieve job met de zorg voor het gezin. Het leiden van een onderneming met een sociaal leven. Een druk leven als zelfstandige met zorgtaken buiten het gezin. Uiteraard is iedereen verantwoordelijk voor zijn eigen levenskeuzes. Maar tegelijk moeten we ervoor zorgen dat de regels, en zeker de arbeidsduurregels, aangepast zijn aan de behoeften van de mens en niet omgekeerd. Dit debat overstijgt voor een stuk het debat over werkbaar werk. We moeten daarom voldoende tijd nemen om de verzuchtingen van beide zijden op dat vlak te bekijken. Maar 11

12 dàt we moeten handelen, dat is duidelijk. Want het is bijzonder frappant het is ronduit surrealistisch - dat glijdende werktijden vandaag niet mogelijk zijn; dat ze alleen maar gedoogd worden. Het is dus hoog tijd om dat op een pragmatische manier aan te pakken. Ik hoop, dames en heren, dat we op deze punten vooruitgang zullen boeken. Ik hoop dat we samen kunnen werken aan een moderne, eenvoudige en transparante aanpak die ervoor zorgt dat werkbaar werk zoveel meer wordt dan een slogan; dat het synoniem wordt voor werk op maat. Daarom luister ik nu graag naar ieder van u. Ik luister graag naar uw standpunten en ideeën om van dit project een groot succes te maken. Ik dank u. 12