Respons Organisatie: Nederlands Instituut voor Vechtsport en Maatschappij Contactpersoon: heer Wouter Schols Contactpersoon 2: Erkenningen:

Transcriptie

1 Respons Organisatie: Nederlands Instituut voor Vechtsport en Maatschappij Contactpersoon: heer Wouter Schols Contactpersoon 2: Erkenningen: Sport- en beweegaanbod Achtergrond Samenvatting De methode Respons is ontwikkeld om problemen in het onderwijs aan te pakken. Hierbij kun je denken aan problemen als pesten, agressief gedrag en onveiligheid op school. De basis van Respons wordt gevormd door een op vechtsport gebaseerde pedagogische methode. Deze komt terug in een serie lessenreeksen voor het primair-, voortgezet- en middelbaar beroepsonderwijs. Elke reeks bevat zeven lessen die afgestemd zijn op een specifiek probleem en doelgroep. Sport wordt ingezet als pedagogisch instrument om de benodigde vaardigheden en inzichten over te brengen op de deelnemers. Uniek aan Respons is dat het de leerlingen op een leuke en fysieke manier uitdaagt zélf te werken aan het oplossen van problemen. Met Respons wordt een samenwerking tussen een vechtsportclub en minimaal één onderwijsinstelling aangegaan. Op school worden de Respons lessen gegeven waarin leerlingen door beoefening van vechtsport getraind worden in het weloverwogen, proportioneel en oplossingsgericht reageren op dreigende situaties (zoals pesten of agressie). We noemen dit ook wel de flexibele respons. Je leert situaties zelf te beoordelen en de juiste reactie te geven op gebeurtenissen die een andere (flexibele) reactie (respons) vragen. Daarnaast zorgen de Respons lessen ervoor dat de vechtsporttrainer op een andere manier jongeren kan bereiken (sport kan meer voor mij betekenen) en te interesseren in bewegen, in de vechtsporten én in de club. Na de lessen op school organiseert de vereniging dan ook vervolglessen op de club om de jongeren enthousiast te maken voor haar (reguliere) aanbod. Door de aandacht voor deze doorstroom zal een deel van de deelnemers ook deel gaan nemen aan het reguliere aanbod van de club. Inzet van Respons werkt dan ook sportparticipatie verhogend. Binnen de interventie is er tevens aandacht voor het realiseren van een sociaal pedagogisch vechtsportklimaat in de club, zodat deze nieuwe leden ook kunnen rekenen op de aanwezigheid van het juiste sportklimaat, veiligheid en blijvende aandacht voor competentieontwikkeling na deelname aan de lessenreeks. Elke Respons reeks bevat zeven lessen die afgestemd zijn op een specifiek probleem en doelgroep. Sport wordt ingezet als pedagogisch instrument om de benodigde vaardigheden en inzichten over te brengen op de leerlingen. Respons kent de volgende modules: 1 / 15

2 - Omgaan met pesten en groepsdruk (basisonderwijs) - Omgaan met agressie en geweld (voortgezet onderwijs) - Omgaan met onveiligheid (MBO) De uitvoerende club kiest naar aanleiding van de vraag in de buurt of de wens van de samenwerkende onderwijsorganisatie(s) één of meerdere van de modules. Zowel de vereniging als de trainer worden door de interventie-eigenaar zodanig begeleid en geschoold dat ze op een kwalitatieve en veilige wijze de genoemde lessenreeksen kunnen inzetten. Doel van het sport- en beweegaanbod Respons wordt gebruikt om leerlingen om te leren gaan met verschillende maatschappelijke problemen, zoals pesten, groepsdruk, agressie of onveiligheid. Per probleem is geanalyseerd welke kennis, vaardigheden en inzichten (competenties) leerlingen nodig hebben om weloverwogen, proportioneel en oplossingsgericht te kunnen handelen. Het doel van Respons is dan ook in het handboek als volgt geformuleerd: Door deelname aan vechtsport (Responslessen) het optimaliseren van een flexibele Responscapaciteit van leerlingen, zodat zij in staat zijn weloverwogen, proportioneel en oplossingsgericht te handelen in een voor hen bedreigende situatie. Via deze doelstelling tracht Respons een bijdrage te leveren aan het voorkomen van machtsmisbruik van en door leerlingen en tevens een positieve ontwikkeling van leerlingen te ondersteunen. Subdoelen einddoelgroep Sport moet voor leerlingen vooral ook leuk zijn. In de lessen is plezier voor de leerlingen een belangrijk (sub)doel. Daarnaast zijn er de volgende subdoelen: - Kennismaken met vechtsporten - Meer deelname aan sporten en bewegen/ cq vechtsporten - Terugdringen van de mogelijke gevolgen van de eerder genoemde problemen. De overige subdoelen van de interventie zijn onderverdeeld in de eerder genoemde intermediaire doelgroepen. Subdoelen voor de club/ trainers: De lokale club is door de Respons interventie in staat om vechtsport als kwalitatief maatschappelijk instrument binnen het onderwijs in te zetten om (1) positief bij te dragen aan de oplossing van problemen in het onderwijs en (2) meer sporten en bewegen/ potentiele nieuwe sporters te bereiken Dit moet leiden tot: - Een groeiend aantal deelnemers aan veilige vechtsportactiviteiten bij de vechtsportclub (meer sporten en bewegen in georganiseerd verband) - Verhoging van de sportparticipatie door de aanwas van nieuwe leden vanuit het onderwijs - Een krachtige maatschappelijke rol van de club in de buurt - Doorvoeren van de Respons visie (competentie gerichte begeleiding en positief bijdragen aan gedrag) in het aanbod van de club - Een structurele samenwerking met het onderwijs - Verhogen van de pedagogische kwaliteit van het kader - Verhogen van de veiligheid van het aanbod in en de sociale veiligheid binnen de club met behulp van het doorvoeren van de criteria van het Fight Right Keurmerk - Professionele en positieve profilering van Respons met de club als afzender, waardoor deze ook als een betrouwbare en betrokken sportpartner naar voren komt in de gemeente. Subdoelen voor het onderwijs/ docenten in het onderwijs - Leerlingen (in jouw klas) die op een weloverwogen en proportionele wijze om kunnen gaan met o Pesten en groepsdruk (P.O.) o Agressie en geweld (V.O.) o Onveiligheid (MBO) - Terugdringen van de mogelijke gevolgen van genoemde problemen op school - Professionele en structurele samenwerking met de vechtsportclub - Uitbreiding van het sport/ beweegprogramma op school met Responslessen 2 / 15

3 Subdoelen voor de gemeente/ buurtsportcoach - Uitbreiding van vernieuwend sportaanbod in de buurt - Inzet van sport als pedagogisch/ maatschappelijk instrument in de wijk / gemeente - Verhogen van sportparticipatie in de wijk / gemeente - Mogelijkheid tot professionele samenwerking met de uitvoerende partij(en) als onderdeel van wijkactieplannen Hoofddoel Respons wordt gebruikt om leerlingen om te leren gaan met verschillende maatschappelijke problemen, zoals pesten, groepsdruk, agressie of onveiligheid. Per probleem is geanalyseerd welke kennis, vaardigheden en inzichten (competenties) leerlingen nodig hebben om weloverwogen, proportioneel en oplossingsgericht te kunnen handelen. Het doel van Respons is dan ook in het handboek als volgt geformuleerd: Door deelname aan vechtsport (Responslessen) het optimaliseren van een flexibele Responscapaciteit van leerlingen, zodat zij in staat zijn weloverwogen, proportioneel en oplossingsgericht te handelen in een voor hen bedreigende situatie. Via deze doelstelling tracht Respons een bijdrage te leveren aan het voorkomen van machtsmisbruik van en door leerlingen en tevens een positieve ontwikkeling van leerlingen te ondersteunen. Subdoelen Subdoelen einddoelgroep Sport moet voor leerlingen vooral ook leuk zijn. In de lessen is plezier voor de leerlingen een belangrijk (sub)doel. Daarnaast zijn er de volgende subdoelen: - Kennismaken met vechtsporten - Meer deelname aan sporten en bewegen/ cq vechtsporten - Terugdringen van de mogelijke gevolgen van de eerder genoemde problemen. - Een structurele samenwerking met het onderwijs - Verhogen van de pedagogische kwaliteit van het kader - Verhogen van de veiligheid van het aanbod in en de sociale veiligheid binnen de club met behulp van het doorvoeren van de criteria van het Fight Right Keurmerk - Professionele en positieve profilering van Respons met de club als afzender, waardoor deze ook als een betrouwbare en betrokken sportpartner naar voren komt in de gemeente. Subdoelen voor het onderwijs/ docenten in het onderwijs - Leerlingen (in jouw klas) die op een weloverwogen en proportionele wijze om kunnen gaan met o Pesten en groepsdruk (P.O.) o Agressie en geweld (V.O.) o Onveiligheid (MBO) - Terugdringen van de mogelijke gevolgen van genoemde problemen op school - Professionele en structurele samenwerking met de vechtsportclub - Uitbreiding van het sport/ beweegprogramma op school met Responslessen Subdoelen voor de gemeente/ buurtsportcoach - Uitbreiding van vernieuwend sportaanbod in de buurt - Inzet van sport als pedagogisch/ maatschappelijk instrument in de wijk / gemeente - Verhogen van sportparticipatie in de wijk / gemeente - Mogelijkheid tot professionele samenwerking met de uitvoerende partij(en) als onderdeel van wijkactieplannen De overige subdoelen van de interventie zijn onderverdeeld in de eerder genoemde intermediaire doelgroepen. Subdoelen voor de club/ trainers: De lokale club is door de Respons interventie in staat om vechtsport als kwalitatief maatschappelijk instrument binnen het onderwijs in te zetten om (1) positief bij te dragen aan de oplossing van problemen in het onderwijs en (2) meer sporten en bewegen/ potentiele nieuwe sporters te bereiken 3 / 15

4 Dit moet leiden tot: - Een groeiend aantal deelnemers aan veilige vechtsportactiviteiten bij de vechtsportclub (meer sporten en bewegen in georganiseerd verband) - Verhoging van de sportparticipatie door de aanwas van nieuwe leden vanuit het onderwijs - Een krachtige maatschappelijke rol van de club in de buurt - Doorvoeren van de Respons visie (competentie gerichte begeleiding en positief bijdragen aan gedrag) in het aanbod van de club Doelgroep De volgende subdoelgroepen zijn te onderscheiden: - De module Omgaan met pesten en groepsdruk is bedoeld voor leerlingen in de bovenbouw van het basisonderwijs (groep 6, 7, 8). Dit zijn leerlingen in de leeftijd van 9 t/m 12 jaar. - De module Omgaan met agressie en geweld is bedoeld voor leerlingen in (de onderbouw van) het voortgezet onderwijs (vmbo, havo, vwo). Dit zijn leerlingen in de leeftijd van 12 t/m 16 jaar. - De module Omgaan met onveiligheid is bedoeld voor leerlingen die een mbo-opleiding volgen, ongeacht de sector of het niveau. Dit zijn leerlingen in de leeftijd van 16 t/m 22 jaar. Intermediaire doelgroep - De vechtsportclub voor het doorvoeren van de visie van Respons in het bestaande lesaanbod binnen de club. En het is tevens de plek waar een verantwoord en veilig sportklimaat wordt gecreëerd volgens de criteria van het Fight Right Keurmerk o De vechtsportdocent van de lokale vechtsportvereniging die de Responstraining geeft. - De onderwijsinstelling als plaats voor uitvoering van het lessenaanbod en tevens als vindplaats van nieuwe leden voor de club. o De docenten/mentoren uit het onderwijs die betrokken worden bij de trainingen. De docent van de groep is aanwezig tijdens de lessen op school en ziet de ontwikkeling van de leerlingen en kan met zijn / haar bevindingen reflecteren buiten de sportles - De gemeente is verantwoordelijk voor het lokale sportbeleid waarbinnen Respons plaatsvindt. o Buurtsportcoach, die waar mogelijk het Respons aanbod integreert in de wijkaanpak, of de relatie tussen de club en het onderwijs kan leggen. Probleembeschrijving Probleem De interventie Respons gaat in op de hieronder beschreven drie problemen binnen het onderwijs. 1. Pesten en groepsdruk Pesten komt het meeste voor op school, maar tegenwoordig ook digitaal. Ruim elf procent van de scholieren op de basisschool wordt regelmatig gepest (HBSC 2009). Pestgedrag kent vele vormen: - verbaal - lichamelijk - stelen of vernielen - uitsluiting Vaak gaat groepsdruk aan pesten vooraf. Soms pesten kinderen, terwijl ze het niet willen, maar onder druk van de groep toch doen. Doorgaans is een pester geen stabiel, zeker kind, maar wel fysiek en verbaal sterk ten opzichte van groepsgenoten. Het slachtoffer is vaak onmachtig, fysiek zwak en heeft een negatief zelfbeeld waardoor het een gemakkelijk doelwit blijft. Pestgedrag en groepsdruk hebben een grote impact op de fysieke, sociale, cognitieve en emotionele ontwikkeling van kinderen. Het kan o.a. leiden tot angsten, isolement, depressies en psychosomatische klachten (Fekkes, M. 2005, Stassen Berger, K. 2007). 2. Agressie en geweld Agressief gedrag en geweld komen vaak voor op school, vooral in het voortgezet onderwijs (CCV, ITS Radboud 4 / 15

5 Universiteit, 2012). Agressie is de bewuste intentie om pijn, vernedering of schade bij anderen te berokkenen, die door de slachtoffers ook zo wordt ervaren. Kenmerkend voor agressieve gedragsproblematiek is dat het kind structureel probeert schade toe te brengen. Dit kan fysiek, psychisch of materieel zijn. De problematiek ontstaat vanuit zowel persoonlijke kenmerken (zwak zelfbeeld, lage cognitieve ontwikkeling, moeilijk uiten van emoties) en problematische opvoedomstandigheden (in gezin/ school / sociale omgeving). 20 procent van de leerlingen kreeg in 2012 te maken met verbaal geweld. 17 procent met psychisch geweld, 18 procent met licht fysiek geweld en 17 procent met grof fysiek geweld (ITS, Radboud Universiteit Nijmegen, 2012) Agressie in het onderwijs heeft niet alleen gevolgen voor de directe slachtoffers, maar ook voor docenten of klasgenoten. Naast fysieke schade kan het leiden tot stress, emotionele trauma s, machteloosheid, demotivatie en slechte schoolprestaties (Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk, 2003). 3. Onveiligheid Onveiligheid is de mate van aanwezigheid van potentiële oorzaken van een gevaarlijke situatie of de mate van afwezigheid van beschermende maatregelen tegen deze potentiële oorzaken. Veel leerlingen voelen zich niet veilig in het MBO. Elk semester hebben van hen zo veel last van agressie en intimidatie door medeleerlingen dat het hun studie belemmert (Bron: Monitor Sociale Veiligheid MBO 2011). Onveiligheid is vooral een gevoel. Een gevoel dat per persoon of zelfs per groep kan verschillen. Terwijl persoon A zich op zijn gemak voelt, gaan bij persoon B alle alarmbellen rinkelen. Door leerlingen te leren vertrouwen op hun eigen kracht en vaardigheden, neemt het gevoel van veiligheid toe. Kern van veel problemen in het MBO is dat leerlingen niet gehoord worden, zij worden te weinig gestimuleerd en gewaardeerd. Leerlingen hebben behoefte aan structuur, waardering en vertrouwen en krijgen dat onvoldoende. Het gebrek aan een veilige, vertrouwelijke sfeer op school is een belangrijke reden van schooluitval. Veiligheid is niet alleen belangrijk om leerlingen binnenboord te houden, het is ook een voorwaarde voor kwalitatief onderwijs. Waarom is juist vechtsport ingezet wordt om deze problemen aan te pakken, wordt in het deel aanpak verder beschreven. Aanpak Strategie Inleiding Om als club met Respons (1) positief bij te dragen aan de oplossing van problemen in het onderwijs en (2) potentiele nieuwe leden te bereiken, wordt de volgende aanpak gekozen. - Fase 1: opzetten / concretiseren van de samenwerking(en) met het onderwijs en voorbereidende werkzaamheden voor de uitvoeringsfase. In deze fase worden intensieve(re) contacten gelegd met de onderwijsinstellingen, gezamenlijke afspraken gemaakt over de uitvoering en waar nodig praktische workshops tbv het onderwijzend personeel gegeven (om hen te laten ervaren wat de impact van de inzet van vechtsport kan zijn). Tevens doorlopen de trainers één of meerdere Respons cursussen. De hoeveelheid is afhankelijk van met welke modules ze willen gaan werken in het onderwijs. Tevens gaat de club (indien nog niet in het bezit van het Fight Right Keurmerk) aan de gang met het doorvoeren van de Fight Right criteria. Ook wordt er een communicatieplan opgesteld om de deelnemende jongeren in de Respons trajecten te enthousiasmeren voor de sport en de club. - Fase 2: Uitvoering De uitvoeringsfase is tweeledig. Enerzijds vindt de uitvoering op school plaats in de vorm van de Respons trainingen en tevens vindt er een uitvoeringsdeel bij de club plaats. De Respons trainingen zelf worden in deze fase van de interventie gegeven op school, zodat de leerlingen in een vertrouwde omgeving kunnen wennen aan de methodiek. De lessenreeks bestaat gemiddeld gesproken uit zeven lessen. Het specifiek aantal lessen wordt in samenspraak met de school bepaald. Dit is mede afhankelijk van veiligheidsproblematiek die aanwezig is op school. De werkvormen zijn uitdagend en sluiten aan bij de belevingswereld van de jongeren. De lessen kennen verder, net als de overige lessen op school, een verplicht 5 / 15

6 karakter. Leerlingen worden hierbij gestimuleerd deel te nemen aan de trainingen als ware het een sportactiviteit en geen gedragstraining. Dit maakt de trainingen laagdrempelig en verhoogt het de deelname aan de trainingen. In de club wordt er uitvoering gegeven aan het ontwikkelde communicatiebeleid en werkt de club aan het doorvoeren van de Fight Right criteria. Ook de Respons visie (competentiegericht begeleiden van jongeren en het positief bijdrage aan gedrag) wordt onderdeel uitgemaakt van het standaard aanbod van de club. De intervisiemomenten zullen voor handvatten zorgen om dit te realiseren evenals het communicatiepakket. - Fase 3: Verankering en evaluatie In deze fase wordt gewerkt aan de verankering van de resultaten van de interventie. Er worden afspraken gemaakt met het onderwijs over toekomstige samenwerkingen en worden de wensen afgestemd op de mogelijkheden van de club. Tevens is er aandacht voor het behoud van de nieuwe leden binnen de club, zodat de sportparticipatie ook structureel verhoogd is ondanks deze tijdelijke impuls. Optie voor verankering is het structureel aanbieden van Respons lessen als onderdeel van het aanbod van de club. Deelname aan deze lessen op basis van lidmaatschappen. Samenwerking De vechtsportvereniging/trainer - Is verantwoordelijk voor de juiste uitvoering van de interventie op lokaal niveau gebruikmakend van onder andere de verplichte onderdelen van de interventie. - Is verantwoordelijk voor de uitvoer van de projectactiviteiten/trainingen. - Zorgt voor gedegen activiteitenplannen (lesvoorbereidingen) voor de lessen die in het kader van dit project gegeven worden. - Is de directe link naar de doelgroep en signaleert eventuele problemen vroegtijdig, zodat hier op ingespeeld kan worden vanuit het onderwijs. - Is verantwoordelijk voor het creëren van een veilig pedagogisch klimaat tijdens de interventietrainingen, zodat er ruimte is om te werken aan gedragsveranderingen bij de leerlingen. - Is verantwoordelijk van het begeleiden de leerlingen gedurende de interventietrainingen, voert gesprekken en evalueert samen met hen. - Begeleidt de leerlingen bij een mogelijke overstap vanuit de interventie naar de reguliere trainingen van de vereniging. - Is eerste contactpersoon waar het gaat om verkrijgen van (nieuwe) informatie over de deelnemers die relevant zijn voor deelname aan de interventie of mogelijk vervolg op de interventie. - Waarborgt een sociaal veilig en verantwoord vechtsportklimaat op de club. De onderwijsinstelling(en) - is verantwoordelijk voor het inplannen van de Respons lessen in het onderwijsprogramma - Is verantwoordelijk voor de selectie van klassen/ groepen voor deelname - Zorgt ervoor dat de resultaten en opbrengsten van de lessen meegenomen worden in de verdere begeleiding van de leerlingen op school - Is medeverantwoordelijk om na te denken over mogelijkheden hoe deze interventie na afloop van de projectperiode gecontinueerd kan worden op hun school De interventie eigenaar (NIVM) - Is verantwoordelijk voor het overdragen van de interventie naar de club. - Is daarnaast verantwoordelijk voor het aanbieden van de cursussen en het intervisietraject voor de trainers die de Respons lessenreeksen gaan verzorgen. - Is verantwoordelijk voor het communicatiepakket welke door de club ingezet wordt om de Respons aanpak en zichzelf professioneel te posiioneren op school onder de jongeren en bij de samenwerkende partners. - Ziet toe op de kwaliteit van de interventie welke zij lokaal bewaakt doormiddel van intervisie van de uitvoerders en invoering van het Fight Right Keurmerk. - kan ingezet worden als adviseur bij het aangaan van samenwerkingsverbanden, de verankering van de projectresultaten evenals de borging (optioneel). Duur en intensiteit De Respons lessenreeks bestaat uit 7 gestandaardiseerde lessen van minuten per les. Hieraan neemt de 6 / 15

7 einddoelgroep deel. De duur en de intensiteit van de verschillende fasen van de interventie bedragen: Fase 1 initiatie (gemiddelde duur van 4 6 maanden) In deze fase worden alle randvoorwaarden geïmplementeerd om Respons binnen het onderwijs op de juiste wijze te kunnen inzetten en om vanuit de club nieuwe leden uit de Respons lessenreeks te kunnen ontvangen. Acties hierin zijn: - Startbijeenkomst / workshopdag: overdracht interventie door NIVM op hoofdlijnen (opstellen actieplan) - Starten met invoering van de criteria van het Fight Right Keurmerk. Hiervoor zal een keuring plaatsvinden - Opleiden van trainers om met de Respons modules te kunnen werken. - Ontwikkelen van communicatiebeleid en middelen om de bekendheid van de vechtsporten en de club te vergroten evenals de Respons aanpak te positioneren. - Inplannen van het Responsaanbod op school. Fase 2 Uitvoering (12-18 maanden) - Uitvoering van de Respons lessenreeksen* - Inzetten van de communicatiemiddelen - Intervisie - Inzet Respons methode binnen de club - Doorvoeren Fight Right criteria * Respons bestaat uit gestandaardiseerde lessenreeksen van zeven lessen. Hierdoor heeft Respons in de uitvoeringsfase een duidelijk start en eindpunt wat de lessen op school betreft. Uit ervaring blijkt dat een serie van zeven lessen op een laagdrempelige en relatief eenvoudige wijze in te passen in het programma van de betrokken onderwijsinstelling. De Respons lessen duren maximaal minuten en zijn hierdoor veelal makkelijk in te passen in het rooster van de onderwijsinstelling. Doordat de lessenreeks klassikaal kan worden aangeboden, is het makkelijk om Respons te integreren in het sportaanbod van de onderwijsinstelling. Fase 3 Verankering (3 maanden) De toestroom van nieuwe leden, de contacten met het onderwijs, het communicatiebeleid en de Respons methode worden in deze fase verankerd in de club. Opzet van de interventie Iedere Respons interventie kent een lessenreeks van 7 lessen van minuten. De lessen worden doorgaans verzorgd in het gymlokaal. In overleg met het onderwijs worden de lessen ingepland, waarbij meestal gekozen worden voor een wekelijkse les. Binnen Respons wordt (vecht)sport ingezet als pedagogisch instrument. Technische/ motorische vaardigheid is niet het hoofddoel van de sportlessen. De intensiteit van de lessen en de werkvormen zijn afgestemd op de leeftijdsgroep. De werkvormen zijn laagdrempelig en door iedereen uit te voeren. Waarom vechtsport? Sport is voor veel mensen een plezierige en zinvolle vrijetijdsbesteding. Daarnaast levert het een bijdrage aan de gezondheid, integratie en sociale binding. Een belangrijke reden waarom uiteenlopende sporten worden ingezet om een bijdrage te leveren aan maatschappelijke thema s. Dit geldt ook voor de vechtsport. Maar vechtsport biedt meer. Vechtsport heeft een hele specifieke meerwaarde ten aanzien van het bijdragen aan de oplossing van maatschappelijke problemen. De vechtsport bestaat al honderden jaren waarbij niet alleen gewerkt werd aan het verbeteren van de technische vaardigheid maar ook aan de achterliggende principes van de vechtsport zoals doorzettingsvermogen, respect hebben voor een ander, incasseringsvermogen etc. Deze principes dragen bij aan persoonlijke vorming en groei, wat een belangrijk doel is vanuit de oorsprong van vechtsport. Door deze lange historie van de vechtsport, is er ook veel kennis en ervaring opgebouwd in het mensen leren omgaan met lastige of bedreigende situaties en de emoties die daarmee gepaard gaan, zoals woede en angst. Dit maakt dat de vechtsport onder de juiste voorwaarden zo geschikt is voor het aanpakken van maatschappelijke problemen zoals omgaan met pesten, diversiteit, agressie en geweld. Vanuit de achterliggende principes van de vechtsport, leren de vechtsportleerlingen om op een weloverwogen en effectieve wijze met maatschappelijke 7 / 15

8 problemen om te gaan. Bij de ontwikkeling van de methode is gekeken naar welke competenties kinderen/ jongeren door deelname aan (vecht)sport nodig hebben. Tijdens de lessen werken we vanuit het principe zelfwaargenomen competentie. Kinderen ervaren in de sportsetting zelf wat ze kunnen en bouwen daarmee aan het vertrouwen dat ze dit buiten de sportles ook kunnen toepassen. Deze competenties worden in thema s aangeboden en getraind in de sportlessen. Voorbeelden van de thema s per module (waarmee de leerlingen ook daadwerkelijk aan de slag gaan) zijn: Lessenreeks Pesten en groepsdruk: o Stevig in je schoenen staan o Stop, tot hier en geen stap verder! o Als het dan toch moet! Lessenreeks Omgaan met agressie en geweld: o De taal van je lichaam o Hulp vragen en hulp bieden o Vertrouwen in jezelf en de ander Lessenreeks Onveiligheid: o Mentale stabiliteit o Contact o Doorzetten De lessen op school worden opgevolgd door lessen op de (locatie van de) club. Deelnemers aan de lessen op school worden uitgenodigd om ook bij de sportvereniging te komen kijken bij speciaal georganiseerde vervolglessen. Het aantal lessen is niet vastgesteld. De lokale club bepaalt (afhankelijk van beschikbare ruimte, trainers etc.) hoeveel vervolglessen er aangeboden worden. Hier zit echter geen verplichtend karakter meer in voor deelname van de scholieren. Hierna krijgen ze een aanbod lid te worden kunnen ze doorstromen naar het reguliere aanbod van de vereniging. Locatie en uitvoerders De 7 Responslessen worden in de sportzaal op school gegeven. Samen met de gemeente/ buurtsportcoach wordt het contact met (verschillende) onderwijsinstellingen gelegd. Indien er in de wijk een wijkactieplan bestaat kan de interventie in samenwerking met de buurtsportcoach onderdeel worden van dit wijkactieplan. In overleg met de onderwijsinstelling worden de 7 lessen ingepland in de les lichamelijke opvoeding of in het naschoolse sportaanbod van de school. De Responstrainer van de club geeft de lessen. De vervolglessen op de club worden door de vereniging georganiseerd (mogelijk in overleg met de buurtsportcoach in afstemming op het buurtactieplan). De trainers van de club verzorgen ook deze lessen. Het Respons communicatiepakket wordt ingezet (ontwikkeld door de interventie eigenaar) om de stap van school naar de club door de jongeren te stimuleren. Overdraagbaarheid Ondersteuning Overdracht van de interventie is georganiseerd vanuit de interventie eigenaar naar de vechtsportvereniging en daarbij betrokken trainers. Daar worden alle kennis, achtergronden en werkwijzen geïmplementeerd waarmee de interventie lokaal uitvoerbaar is. Dit gebeurt op twee niveau s: 1. Lesniveau/ uitvoering (trainers) Trainers worden geschoold. Hiervoor nemen ze deel aan de Respons cursus (twee dagen). Voor iedere module/ doelgroep is een aparte cursus noodzakelijk. In de cursus wordt de basiskennis om Respons in de praktijk in te zetten overgedragen. Daarna volgt de trainer het intervisieprogramma Respons (2 bijeenkomsten per projectjaar). Hierin is de verdere professionele ontwikkeling van de Respons trainer het doel. In deze bijeenkomsten worden alle Respons trainers met elkaar in contact gebracht en wisselen ze kennis en ervaringen uit of zo vanuit praktijkervaring samen tot nieuwe inzichten en kennis te komen. 8 / 15

9 2. Organisatie Bij aanvang van de interventie neemt de uitvoerende club deel aan een startbijeenkomst. In deze bijeenkomst worden alle rand voorwaardelijke/ organisatorische onderdelen behandeld. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat vechtsport positieve effecten op de persoonlijke ontwikkeling van deelnemers kan hebben, mits ze binnen de juiste randvoorwaarden wordt beoefend (Elling & Wisse 2010). Deze randvoorwaarden zijn verwerkt in het Fight Right Keurmerk, zodat deze ook daadwerkelijk in de club gecreëerd kunnen worden. Gedurende de interventie gaat de club werken aan het invoeren van, en wordt de organisatie van de club zelf gekeurd aan de hand van de criteria van dit Fight Right Keurmerk (indien de club dit nog niet bezit). Deze criteria hebben betrekking op onder andere de accommodatie, de veiligheid, de kwaliteit van trainers, de maatschappelijke betrokkenheid van de club en het pedagogische en didactische gehalte. Ook onderschrijft de club de erecode van de vechtsport. Het keurmerk is een voorwaarde, als een club het keurmerk heeft voldoet het aan de basisvoorwaarden voor uitvoering. Indien een club het keurmerk nog niet heeft behaald dient het deze te behalen. De kosten voor het keurmerk (zie begroting) worden door de Sportimpuls niet gefinancierd en zullen door de club (of de gemeente) als cofinanciering ingebracht moeten worden. Optioneel kan de club extra ondersteuning aanvragen van de interventie eigenaar bij de organisatorische kant van de interventie, zowel in de initiatie-, uitvoering- als evaluatiefase. Overdracht is dan op maat. Handleiding Voor alle drie modules (PO, VO en MBO) binnen Respons zijn specifieke handboeken beschikbaar, waarbij nauwgezet de praktische uitvoering, de doelgroepen, de doelen en de methodiek beschreven zijn. Daarnaast is er een handboek Fight Right waarmee de club gaat werken aan de randvoorwaarden van veilige en verantwoorde vechtsportbeoefening. Kwaliteitsbewaking Voor het goed kunnen overdragen van de interventie en kennis over de belangrijkste thema s die van belang zijn bij het inzetten van de Respons interventie maakt een informatiebijeenkomst / workshopdag en een intervisietraject deel uit van de interventie. Om op de juiste wijze te kunnen werken met de Respons aanpak en bij te dragen aan gedragsverandering maakt de tweedaagse opleiding per module en de intervisie onderdeel uit van de interventie. De veiligheid en de kwaliteit binnen de club is voor een belangrijk deel geborgd door de invoering van de criteria behorende bij het Fight Right Keurmerk. Voor de juiste positioneringen/ communicatie van Respons, de vechtsport en de club heeft de uitvoerende organisatie de beschikking over een PR-, media- en communicatiepakket. Materialen - Handboek per doelgroep (beschrijving van de methode, kennis en achtergronden van de problemen en de doelgroep, volledig uitgeschreven lessenreeks) - Respons communicatiepakket (flyers, beeldenbank, logo s, voorbeelden voor diploma s, deelnamekaartjes) - Intake en Evaluatieformulieren Respons (voor de lessen op scholen) - Handboek FRK (criteria van het keurmerk, procedure, voorbeelden) - Sport- en spelmaterialen trainers voor uitvoering van de lessen (stootkussen of pads, (tennis)ballen, blinddoeken, wasknijpersstopwatch) - Sport- en spelmaterialen op school (matjes, kasten, pionnen, springtouwtjes e.d.) Implementatie 9 / 15

10 Randvoorwaarden Draagvlak Het onderwijs is veelvuldig op zoek naar aanbod wat aansluit bij actuele thema s en problematieken waar ze als onderwijsinstelling zelf niet altijd een passend antwoord op hebben. Dit gecombineerd met de populariteit van de vechtsporten onder de jongeren is Respons een programma wat zowel erg aansprekend is binnen het onderwijs als onder de scholieren. De hapklaarheid van de lessenreeks en het makkelijk kunnen inpassen binnen de bestaande lessen, komt ten goede aan het aanwezige draagvlak. Ook de ervaring en expertise van het NIVM als interventie-eigenaar zal op lokaal niveau het draagvlak vergroten. Zij heeft als landelijke organisatie al op grote schaal maatschappelijke projecten binnen uiteenlopende sociale domeinen opgezet, waaronder het programma Respons binnen het onderwijs. Dat de club een professionele en betrouwbare partner is om uitvoering te kunnen geven aan het Respons aanbod kan onderstreept worden door het Fight Right Keurmerk. Dit keurmerk onderstreept én waarborgt dat verenigingen en trainers verantwoord, pedagogisch en veilig omgaan met vechtsport. Het Keurmerk creëert zo draagvlak voor de inzet van vechtsport als instrument bij diverse belangrijke stakeholders bij een programma als Respons. Deskundigheid Om deze interventie lokaal een succes te laten zijn en daadwerkelijk de genoemde doelstellingen te behalen, zijn er verplichte onderdelen binnen de interventie, welke de kwaliteit van de interventie borgen en de resultaten vergroten: - Startbijeenkomst / workshopdag clubs - Tweedaagse opleiding Respons(per module) + intervisie - Fight Right Keurmerk - Respons communicatiepakket Bereik 30 scholen 20 sportverenigingen Locaties 15x scholen(gemeenschap): PO, VO, VMBO, MBO, HBO In de eerste tranche van de sportimpuls hebben 6 vechtsportclubs een toekenning op deze interventie gekregen. Aantal deelnemers 400 leerlingen uit de diverse onderwijstypen (PO, VO en MBO) Ervaringen met de uitvoering In eerdere Respons programma s zijn door de partners van de club en de uitvoerders zelf de volgende succes- en faalfactoren aangegeven. Succes Gestandaardiseerd aanbod, hapklare en uitdagende lessen. Participatie aanbod dat ook op interventieniveau een bijdrage levert Sluit goed aan bij problemen in het onderwijs. Jongeren vinden de lessenreeks erg leuk en het levert hen zelf ook wat op wat ze kunnen meenemen na afronding van de lessen op school. Leert jongeren zelf wat aan problemen te doen: waarborgt deel individueel resultaat. Lessenreeks bereikt / intereseert op een andere manier nieuwe jongeren. 10 / 15

11 Integrale aanpak gebaseerd op tijdsmogelijkheden / inplanning (roosters) binnen het onderwijs. Door aanwezigheid van een mentor / docent tijdens de lessenreeks kan zij / hij het geleerde meenemen in eigen begeleiding. Deel van de jongeren stroomt door naar reguliere aanbod van de club. Faal Inpassen van lesaanbod is een tijdrovende klus voor trainer. Er is tijd nodig om tot de invoering over te gaan; de lessen kunnen morgen niet starten i.v.m. vereiste kennisoverdracht naar trainer en hoge eisen aan kwaliteitsniveau club. Referenten Referenten Naam en functie Patrick van Daalen (eigenaar/ hoofdtrainer) adres info@unity99.nl telefoonnummer Uitspraak van de persoon over kwaliteit van de interventie / het aanbod Als trainer ben ik wekelijks circa 10 uur bezig met de Respons trainingen. Ik heb een duidelijk beeld over de ontwikkelingen van de doelgroepen t.b.v. Respons trainingen. 1. De lessenreeks sluit prima op elkaar aan. Omdat de lessen thematisch worden aangeboden wordt stapsgewijs de doelgroep voorzien van tools om te gaan met bijv. Omgaan met agressie, Pesten, groepsdruk, Veiligheid en interventie trajecten. Hiermee wordt een duidelijk alternatief geboden in het gedrag wat voor dynamische lessen zorgt en er een vertrouwensband ontstaat tussen docent en leerling. Ook de positieve benadering van de docent in samenwerking met de werkvormen die voor iedereen op ieders niveau leiden tot succeservaringen en hebben een grote waarde in de lessenreeks. In elke opvolgende les kan een docent in een nieuwe werkvormen refereren naar de voorgaande lessen! Hierdoor wordt coachen zeer effectief! 2. Het mooie van de interventie is dat er altijd een club/vereniging aan gekoppeld wordt waardoor de doelgroep de mogelijkheid krijgt zich aan te sluiten bij deze club die de methode van Respons als rode draad in de vechtsport lessen gebruikt. Voor de clubs/verenigingen is dit dus ook een mooie wisselwerking om zo aan ledenwerving te doen en een grotere maatschappelijke rol te vervullen. 3. De randvoorwaarden die het NIVM heeft opgesteld met het Fight Right Keurmerk is een perfecte manier om kwaliteit te waarborgen met name op maatschappelijk vlak. De Vechtsportwereld is erg breed en de expertise ligt vaak op technisch vlak erg hoog, maar d.m.v. dit keurmerk staat het NIVM garant dat de des betreffende club garant staan van een grote maatschappelijke kennis! 11 / 15

12 Naam organisatie Unity 99 Type organisatie Sportschool Website Referent 2 Naam en functie Rina Artmanni (groepsleerkracht groep 7) adres info@zevenhoeven.nl telefoonnummer Uirspraak van de persoon over kwaliteit van de interventie / het aanbod Respons is voor onze school de eerste interventie die vanuit de sport kwam dat ons gericht heeft kunnen helpen. Niet de sportbeoefening stond centraal, maar thema's als grenzen aangeven, lichaamstaal en assertiviteit werden op een voor de groep heel herkenbare manier behandeld. Ook de koppeling met de situatie buiten de gymles bood aanknopingspunten, ik kan wel zeggen dat de leerlingen op een prettigere manier met elkaar omgaan sinds het Respons traject! Naam organisatie OBS De Zevenhoeven te Heemskerk Type organisatie Basisschool Website Kosten en uren Kosten en uren 12 / 15

13 A. Directe kosten: personeel Advies: op te nemen door de aanvrager 1. Uitvoering club door Responstrainer (s) aantal Respons lessenblokken* 280,00 (op basis van advies: 7 uur uitvoering + 1 uur voorbereiden * 35,00 per uur) Optioneel: 2. Communicatie- en strategie advies (10 uur * 75,00 excl. BTW * aantal jaar): 907,50 (incl. BTW) * aantal jaar B. Directe kosten: materieel Advies: op te nemen door de aanvrager 3. Aanschaf materialen voor uitvoering 4. Drempelverlagende acties Verplichte onderdelen van de interventie: 5 Opleiding Respons: aantal trainers * 450,00 (éénmalig, per module) 6 Intervisie trainers (lessenreeks en lesthema s Respons): aantal trainers * 300,00 * 2 jaar 7 Respons communicatiepakket: 995,00 * 2 jaar Optioneel: 8. Accommodatiekosten maximaal 10% van de aanvraag 9. Opleiding Docent weerbaarheid en agressieregulatie : aantal trainers * 1.225, Sporttechnische opleiding niveau 3 bij eigen sportbond 11. Aanvullend PR & Communicatie budget C. Indirecte kosten personeel Advies: op te nemen door de aanvrager 12. Reiskosten intervisie en opleidingen Verplichte onderdelen van de interventie: 13. Startbijeenkomst club (1 dag) NIVM 350,00 (éénmalig) Optioneel: 14. Coördinatie/ projectmanagement 15. Advies en ondersteuning (bijvoorbeeld: monitoring, evaluatie, implementatie van de interventie, netwerk creëren, verankering) D. Cofinanciering aanvrager Verplichte onderdelen van de interventie 16. Fight Right Keurmerk: 1.028,50,- Optioneel: 17. Ondersteuning invoering Fight Right Keurmerk Toelichting op kosten en uren De begroting is opgebouwd uit 4 typen posten. De posten onder 'verplichte onderdelen interventie' zijn verplicht om de interventie over te dragen en kwaliteit te waarborgen. Deze posten worden afgenomen bij de interventie eigenaar. De posten onder 'advies: op te nemen door aanvrager' zijn gericht op de uitvoering door de aanvrager. De uiteindelijke posten zijn afhankelijk van de capaciteit van aanvrager en omvang van de uitvoering. De interventie 13 / 15

14 eigenaar denkt graag met u mee om de voor u juiste invulling van deze posten te realiseren. Optionele posten: Niet verplicht, maar indien wenselijk of noodzakelijk voor de lokale uitvoering wel mogelijk. Co-financiering: Niet mogelijk om binnen de interventie aan te vragen, maar wel verplichte voorwaarde voor uitvoering van de interventie. De aanvrager is zelf verantwoordelijk voor de financiering van deze post. Toelichting op afzonderlijke posten: 1. Loonkosten voor uitvoering van de interventie (externe Respons lessen). Een lesblok bestaat uit 7 gestandaardiseerde lessen van maximaal een uur. Voor één lesblok (een volledige lessenreeks voor 1 groep) wordt 7 uur uitvoering en 1 uur voorbereiding geadviseerd. In het voorbeeld wordt uitgegaan van een uurtarief van 35,00 per uur. Indien de lokale trainer een ander tarief hanteert dit doorvoeren in de prijs. Totale prijs op basis van het totaal aantal lessenreeksen die binnen de periode bij lokale partners in het onderwijs extern worden aangeboden. 2. Communicatie- en strategie advies voor juiste profilering interventie, sport en club. Dit is optioneel. 3. Aanschaf van vechtsportmaterialen voor aanbieden van Respons lessen extern aan de einddoelgroep. Afhankelijk van het aantal betrokken trainers, omvang van de klassen/ groepen bij uitvoering en eventueel al aanwezige materialen in de club. Voor Responslessen zijn de volgende materialen o.a. nodig: set bokshandschoenen, trapkussens, schuimrubberen noodels, breekplankjes. 4. Een uiteindelijk doel van de interventie is het realiseren van doorstroming naar reguliere lidmaatschappen vanuit de lessen in het onderwijs. Om de drempel te verlagen en jongeren onder gunstige voorwaarden kennis te laten maken met het structurele aanbod van de club kunnen drempelverlagende acties opgevoerd worden (kortingen e.d.). Advies om hier gemiddeld 1.000,00 per jaar voor te rekenen, uiteraard afhankelijk van de omvang van de doelstelling van de afzonderlijke club. 5. Tweedaagse cursus. Inclusief handboek met de gestandaardiseerde lessenreeks. De kosten zijn per module. Indien een trainer/ club meerdere modules wil gebruiken dienen er meerdere opleiding aangevraagd te worden en afzonderlijke opleidingen gevolgd worden. 6. Intervisie Respons trainers: 2 intervisie momenten per jaar. Persoonlijke ontwikkeling van de Respons trainer; Kennisuitwisseling van interventie eigenaar naar trainers en ervaringen uitwisselen tussen trainers. 7. Pakket bestaat uit: 1000 full colour flyers lessenreeks-specifiek, tbv scholieren en ouders (incl. ontwikkeling op maat, opmaak en druk), vrij gebruik Respons beeldenbank en format persberichten, nieuwsberichten en posters Pakket bevat flyers gericht op communicatie van één module (pesten, agressie of onveiligheid). Bij afname meerdere Respons modules per module. 8. Accommodatiekosten voor uitvoering van activiteiten met de einddoelgroep. Indien dit niet kostenloos mogelijk is accommodaties van lokale partners. 9 en 10 Opties voor verdere ontwikkeling van de kwaliteit van het sporttechnische kader. Verdere inzet van sport als maatschappelijk instrument (9). Sporttechnische opleiding niveau 3 is een randvoorwaarde voor de interventie. Indien niet aanwezig in de club aan te bevelen dit mee te nemen. 11. Aanvullende middelen ( bijvoorbeeld: drukwerk, website, advertenties e.d. ) buiten de standaard communicatie onderdelen van de interventie. 14 / 15

15 12. geen verdere toelichting 13. Start workshop : Overdragen basis info interventie, planning van de opleidingen en intervisie en praktische hulp bij het starten van de interventie. Kosten zijn éénmalig en per club. Workshop (éénmalig) wordt gehouden in Ede. 14 en 15 Op maat en naar behoefte van de lokale uitvoering. Interventie eigenaar kan hierbij adviseren bij aanvraag. 16. Het Fight Right Keurmerk is niet aan te vragen binnen de sportimpuls. Voorwaarde voor de interventie is dat de uitvoerende club het het Fight Right Keurmerk heeft behaald. Clubs die dit niet hebben dienen zelf voor cofinanciering te zorgen (à 1.028,50 incl. BTW) en gedurende de uitvoering van de interventie het keurmerk te behalen. Hiervoor ontvangen ze een intake, handboek FRK, fysieke keuring, keurrapport en bij goedkeuring het Fight Right Keurmerk. Clubs kunnen optioneel ondersteuning aanvragen (17) bij de interventie eigenaar om de criteria van het Keurmerk door te voeren binnen de club. Voor meer informatie over de voorwaarden en criteria van het Keurmerk kunt u contact opnemen met de interventie eigenaar of kijken op Bij clubs die het Fight Right Keurmerk hebben behaald maar waarvan de geldigheid gedurende het traject verloopt dient een herkeuring plaats te vinden. Clubs dienen ook hiervoor zelf financiering (à 241,00) te regelen. Neem voor uitgebreide toelichting en voorbeeld begroting contact op met de interventie eigenaar. Bijlage / 15