NCTD Monitor AUGUSTUS vereniging innovatieve geneesmiddelen Nederland. Nefarma Clinical Trial Database

Transcriptie

1 NCTD Monitor AUGUSTUS 2010 vereniging innovatieve geneesmiddelen Nederland Nefarma Clinical Trial Database

2 Inhoudsopgave NCTD Monitor Samenvatting en conclusies 8 Inleiding 12 Toelichting monitor Overall toetsingstijden 16 Toetsingstijden oordelende commissie 19 Toetsingstijden lokale uitvoerbaarheidsverklaring

3 Samenvatting en conclusies De Nefarma Clinical Trial Database (NCTD) wil iedereen die betrokken is bij klinisch onderzoek inzicht geven in de termijnen voor de beoordelingen van onderzoeksprotocollen van de innovatieve farmaceutische industrie. De NCTD bevat gegevens van de medisch ethische toetsingsprocedures van erkende instanties (Medisch Ethische Toetsingscommissie METC of Centrale Commissie Mensgebonden Onderzoek CCMO) en de lokale uitvoerbaarheidsverklaringen die zijn afgegeven door instellingen waar de klinische onderzoeken worden uitgevoerd. Deze gegevens worden op vrijwillige basis ingevoerd door leden van Nefarma en de ACRON (Association of Clinical Research Organisations in the Netherlands). De NCTD signaleert trends en pretendeert niet volledig te zijn. Deze editie bevat de gegevens van 1 januari 2009 tot en met 31 december Het betreft gegevens van 86 gesponsorde clinical trials. In de NCTD is 35% van de trials opgenomen die bij de CCMO zijn aangemeld (351 industrie gesponsorde trials). Dit is een hoger percentage dan de voorgaande periode. Deze data leveren voldoende gegevens op om trends te kunnen waarnemen. Klinisch onderzoek Klinisch onderzoek is van groot belang: het bevordert in belangrijke mate de gezondheidszorg, wetenschap en werkgelegenheid in een land. Het is daarom van wezenlijk belang een goed onderzoeksklimaat te realiseren in Nederland. Het toetsen en uitvoeren van klinisch onderzoek is een ingewikkeld proces en kent verschillende NCTD Monitor 2010 / 5

4 verantwoordelijke partijen. In het proces van klinisch onderzoek neemt toetsingstijd een bijzondere plaats in. Het toetsingsproces in Nederland verloopt inefficiënt en daardoor zijn de toetsingstijden bij ons langer dan in de ons omringende landen. Zij vallen allemaal onder de European Clinical Directive, die een toetsingstermijn van 60 dagen adviseert. Ieder land mag de directive vertalen naar eigen wet- en regelgeving. In Nederland is bepaald dat oordelende commissies (Medisch Ethische Toetsingscommissies/METC s) 60 dagen hebben om de medisch ethische toets uit te voeren. Voor de lokale uitvoerbaarheidsverklaring wordt een adviestermijn van 30 dagen aangegeven. Vrijgelaten wordt of de uitvoerbaarheidstoets wordt uitgevoerd tijdens het proces van de medisch ethische toetsing of erna. De praktijk wijst uit dat er in Nederland vaak wordt gekozen voor serieel toetsen (Leids model) en niet voor parallel toetsen. In de praktijk komt dit dus neer op een totale termijn van 90 dagen; 30 dagen meer dan de Europese richtlijn adviseert. Totale toetsingstijd In 2009, de periode van deze uitgave, bedraagt de totale toetsingstijd 181 dagen. Dit is een sterke afname ten opzichte van de vorige periode: toen bedroeg de totale toetsingstijd 245 dagen. De toetsingstijd in 2009 is zelfs lager dan in Toen telde de toetsingstijd 196 dagen. Toetsing oordelende commissie De toetsingstijd van de oordelende commissies (METC) is toegenomen tot 86 dagen. Slechts bij 30% van de protocollen werd binnen 60 dagen een oordeel gegeven. Bij 34 protocollen liggen de toetsingstijden zelfs boven de 100 dagen. De tijden van de oordelende commissie zijn langer dan die van de vorige periode (61 dagen). Lokale uitvoerbaarheid In het toetsingsproces van klinisch onderzoek vormt de lokale uitvoerbaarheid de meest vertragende factor. Dit komt doordat de lokale uitvoerbaarheidstoets vaak na het oordeel van de METC wordt gestart en de lokale METC de toetsing van het protocol nog eens herhaalt. Hierdoor overschrijdt deze toets ruim de gestelde adviestermijn van 30 dagen. In 2009 vallen de gemiddelden van deze tijden niet binnen de 30 dagen. Er zijn hier gemiddeld 77 dagen voor nodig. Slechts 17% valt binnen de gestelde termijn. De steekproef voor de lokale uitvoerbaarheid is echter aan de lage kant, N=146. Conclusie De gemiddelde totale toetsingstijd in 2009 overschrijdt met 181 dagen nog steeds de Europese norm van 60 dagen. Deze toetsingstijd is wel weer korter dan in voorgaande jaren (245 en 196 dagen). Wellicht zijn er reeds resultaten zichtbaar van de initiatieven van verschillende partijen om onder andere de lokale uitvoerbaarheid efficiënter uit te voeren. De berekening van de totale toetsingstijd is gebaseerd op de optelsom en niet op het gemiddelde van de medisch ethische toets en de lokale uitvoerbaarheidstoets. Beide toetsen overschrijden net als voorgaande jaren de in Nederland vastgestelde termijnen. In het proces van lokale uitvoerbaarheid is echter een lichte verbetering te zien voor wat betreft de toetsingstijd. De lange toetsingstermijnen maakt het voor vestigingen in Nederland niet makkelijk om onderzoek naar ons land te halen. Steeds meer partijen realiseren zich dat. Het platform Dutch Clinical Trial Foundation (DCTF) heeft een handreiking gedaan door een advies uit te brengen over het efficiënt inrichten van het proces van lokale uitvoerbaarheid (zie: Een aantal ziekenhuizen ontplooit initiatieven om dit advies in de praktijk toe te gaan passen. Nefarma onderschrijft deze initiatieven. NCTD Monitor 2010 / 6 NCTD Monitor 2010 / 7

5 Inleiding Ook dit jaar zijn de toetsingstijden van onderzoeksprotocollen langer dan de voorgestelde termijn van 90 dagen. Deze te lange beoordelingstermijnen vertragen de start van klinisch onderzoek. Het leidt soms zelfs tot het stopzetten van een onderzoek in Nederland als bijvoorbeeld het beoogd aantal patiënten al is ingesloten door andere onderzoeksinstellingen in andere landen. Dit heeft invloed op de positie van Nederland als onderzoeksland ten opzichte van Europese en andere landen. Het behouden van klinisch onderzoek in Nederland is van groot belang voor het behouden en stimuleren van de innovatie in Nederland. De innovatieve farmaceutische industrie wil graag inzicht geven in de termijnen voor de beoordelingen van onderzoeksprotocollen van mono- en multicenter klinische onderzoeken. Hiervoor registreert het toetsingstijden in de Nefarma Clinical Trial Database (NCTD). Het doel van de NCTD is trends te signaleren en zo met relevante veldpartijen de toetsingsprocedure kwalitatief te verbeteren en versnellen. Klinisch onderzoek wordt uitgevoerd door vele partijen en ook de verantwoordelijkheid wordt gedragen door vele partijen. Snelheid en kwaliteit zijn belangrijke factoren voor onderzoek: hoe sneller en kwalitatief goed een klinisch onderzoek wordt uitgevoerd, des te eerder zijn de onderzochte geneesmiddelen beschikbaar voor patiënten. Verschillende factoren beïnvloeden het onderzoeksklimaat. Zo is het wetenschappelijk onderzoeksniveau in Nederland goed. Een andere positieve factor in Nederland is de goede patiëntenregistratie door ons fijnmazig netwerk van huisartsen. Aan de andere kant is de wet- en regelgeving in ons land strenger dan in de ons omringende landen. Daarnaast is er geen prikkel om snelheid aan te brengen in het toetsingsproces. Het resultaat is lange beoordelingstermijnen van medisch ethische toetsing en van lokale uitvoerbaarheidsverklaringen. Deze factoren maken Nederland minder aantrekkelijk als onderzoeksland. Steeds meer betrokken partijen realiseren zich dat het van groot belang is dat klinisch onderzoek in Nederland uitgevoerd blijft worden; zeker in een tijd waarin bedrijven hun R&D afdelingen opnieuw inrichten, inkrimpen of verplaatsen naar het buitenland. Het verkorten van beoordelingstermijnen vormt de eerste en grootste uitdaging voor het aantrekkelijk houden van Nederland als onderzoeksland. Zo heeft de CCMO al verschillende verbeteringen doorgevoerd die het indienen van protocollen versnellen. DCTF heeft een voorstel ontwikkeld om de uitvoering van de lokale uitvoerbaarheidstoets sneller te laten plaatsvinden door deze door een adviescommissie lokale uitvoerbaarheid (ACLU) te laten uitvoeren (zie: De aandacht voor het verkorten van de lokale uitvoeringstoets heeft er al toe geleid dat verschillende ziekenhuizen en academische centra initiatieven ontplooien om processen te vereenvoudigen en versnellen. In het Erasmus MC is het lokale toetsingstraject anders ingericht. In Maastricht krijgt het Clinical Trial Centre Maastricht binnenkort de mogelijkheid de lokale uitvoerbaarheidstoets uit te voeren. De STZ (Samenwerking Topklinische opleidingsziekenhuizen) stimuleert verbeteringen in het toetsingsproces. Deze voorbeelden tonen aan dat het beoordelen van lokale uitvoerbaarheid binnen organisaties steeds vaker een plek krijgt waar het specifiek wordt beoordeeld op financiële, facilitaire en logistieke aspecten. Zo vindt er geen dubbele toetsing meer plaats. Nefarma draagt hierin haar steentje bij door met haar leden actief te werken aan gestandaardiseerde onderzoeksdocumenten, zoals de onderzoekscontracten en NCTD Monitor 2010 / 8 NCTD Monitor 2010 / 9

6 patiënteninformatie. Deze documenten veroorzaken binnen het toetsingsproces namelijk de meeste vertraging omdat elke instelling en elk farmaceutische bedrijf vaak haar eigen documenten hanteert. Er wordt nu actief met andere betrokken partijen gesproken, zoals academische centra, NVZ, CCMO en NVMETC, om tot gestandaardiseerde documenten te komen waar de betrokken partijen zich in kunnen vinden. NCTD Monitor 2010 NCTD Monitor 2010 / 10 NCTD Monitor 2009 / 11

7 Toelichting monitor 2010 Deze monitor bevat gegevens van 100 beoordelingen van klinisch onderzoek. Het aantal ingevoerde protocollen laat een stijgende lijn zien. Dit geeft meer zekerheid in het voorspellen van trends. In tegenstelling tot alle voorgaande uitgaven, bevat deze monitor gegevens van een volledig kalenderjaar. Deze uitgave bevat gegevens van 1 januari 2009 tot en met 31 december Vorige uitgaven behandelden de periode maart tot en met februari. Achtergrond In de beveiligde NCTD-database worden stappen geregistreerd van de verschillende processen in het goedkeuringstraject. Op deze manier wordt de doorlooptijd van het hele traject zichtbaar. Sinds 2007 is het mogelijk klokstops te registreren. Als een oordelende commissie aanvullende gegevens vraagt, is het mogelijk deze periode niet mee te rekenen met de gehele toetsingsperiode. Hierdoor ontstaat inzicht in de mate waarin de verschillende actoren betrokken zijn bij de toetsingstijden. De individuele leden van Nefarma en ACRON voeren de data in van zowel mono- als multicenteronderzoek. Waarde Er zijn voldoende waarnemingen beschikbaar om trends te kunnen aangeven voor Nederland als geheel. Volgens het jaarverslag van de CCMO zijn in totaal 622 geneesmiddelenonderzoeken in 2009 ingediend. Hiervan is 56% afkomstig van de innovatieve farmaceutische industrie. Het gaat dus om 351 geneesmiddelenonderzoeken. Voor het bepalen van de intrinsieke waarde van de NCTD-monitor is de totale omzet van de leden van Nefarma afgezet tegenover de totale omzet van de gehele farmaceutische industrie. In 2009 was de omzet van Nefarmaleden 63% van de gehele farmaceutische markt. In de NCTD zijn 100 protocollen ingevoerd. Daarmee bevat de NCTD 35% van de totaal in Nederland uitgevoerde klinische onderzoeken door de farmaceutische industrie. De NCTD geeft dus een goede schatting van de trends die optreden in toetsingstijden van protocollen. Aanleveren gegevens Dankzij inspanningen van de leden om de gegevens over toetsingstijden zo compleet en snel mogelijk aan te leveren, kunnen wij deze data verzamelen. Nefarma zet de verzamelde gegevens in om het toetsingsproces inzichtelijk te maken en om samen met alle partijen oplossingen aan te dragen. Nefarma streeft naar een zodanig complete database dat er voldoende krachtige conclusies uit te trekken zijn en er trends gesignaleerd kunnen worden. Voor doorlooptijden per oordelende commissie of uitvoerende instelling is het aantal waarnemingen in 2009 te gering om te publiceren. De gewenste (statistische) betrouwbaarheid wordt dit jaar niet gehaald. NCTD Monitor 2010 / 12 NCTD Monitor 2010 / 13

8 Overall toetsingstijden tabel 1: Bruto doorlooptijd De totale bruto tijd die nodig is om een protocol voor een klinisch onderzoek beoordeeld te krijgen. is in de periode 1 januari 2009 tot en met 31 december 2009 gemiddeld 181 dagen, oftewel 6 maanden (zie tabel 1). Dit is twee maanden korter dan in de vorige periode (245 dagen) en een halve maand korter dan in 2007 (196 dagen). Deze periode is echter nog steeds drie keer zo lang als de Europees vastgestelde termijn van 60 dagen. De overall toetsingstijden (doorlooptijden) inclusief en exclusief klokstops in de periode 1 januari 2009 tot en met 31 december Gemiddelde bruto doorlooptijden (in dagen) Steekproef (n) Standaarddeviatie (sd) (in dagen) Gemiddelde netto doorlooptijden (in dagen) Steekproef (n) Standaarddeviatie (sd) (in dagen) Netto doorlooptijd Binnen Nederland is deze Europese termijn nog eens verlengd met 30 dagen voor de lokale uitvoerbaarheidstoets, waardoor een wettelijke termijn ontstaat van 90 dagen. Ook dan blijkt de periode twee keer zo lang te zijn dan de richtlijn. Het aantal protocollen waarover deze tijd is berekend, is met bijna de helft toegenomen ten opzichte van de vorige periode. Deze periode zijn er 100 protocollen ingevoerd, vorige periode waren dit er 67. De spreiding is met 137 dagen erg groot in deze periode. Tijdens het toetsingsproces mag er maximaal één klokstop worden ingelast. In deze periode mag tabel 2: Toetsingstijden (doorlooptijd) van METCbeoordeling inclusief klokstops in de periode 1 januari 2009 tot en met 31 december Gemiddelde bruto doorlooptijden (in dagen) 60 dagen of minder Steekproef (n) Doorlooptijd METC beoordeling 86 30% 86 de commissie aanvullende informatie vragen aan de indiener. Het beoordelingstraject ligt dan stil. Als we de klokstops buiten beschouwing laten, dan heeft een commissie gemiddeld 165 dagen nodig om haar oordeel te geven. Het verschil van 16 dagen toont aan dat de indiener deze tijd gemiddeld nodig heeft om antwoorden te formuleren op gestelde vragen. NCTD Monitor 2010 / 14 NCTD Monitor 2010 / 15

9 Toetsingstijden oordelende commisie figuur 1: Aantal protocollen De steekproefgrootte voor deze monitor is 86 voor wat betreft de toetsing oordelende commissie. Dat is een flinke toename in vergelijking met de voorgaande monitor. Toen was dat 77. De tijd die de oordelende commissie nodig heeft voor haar oordeel is helaas langer geworden. In de periode van de voorgaande monitor lag de toetsingstijd met 77 dichtbij de wettelijke termijn van 60 dagen. De 86 dagen van deze periode betekent een verlenging van 30% (zie tabel 2.) Spreiding van de toetsingstijden van METC-beoordelingen, weergegeven in intervallen van 10 dagen. De paarse balken geven het aantal protocollen weer dat binnen de wettelijk vastgestelde In figuur 1 is de spreiding weergegeven. Slechts bij 30 protocollen is het oordeel binnen 60 dagen gegeven. Bijna de helft van de protocollen (34) overschrijdt deze periode echter. Dit is een verdubbeling ten opzichte van de vorige monitor. We kunnen niet aangeven waardoor de vertraging wordt veroorzaakt, wel waar de vertraging zit. Het opsplitsen van de data naar fase van het onderzoek toont aan dat vooral het gemiddelde van fase II een negatief effect heeft op de totale toetsingstijd (zie tabel 3.) De termijn van 60 dagen is beoordeeld >100 gemiddelde toetsingstijd van fase II-onderzoek is 113 dagen. Voor fase IV is slechts een protocol METC toetsingstijd in interval van 10 dagen geregistreerd met een beoordeling van 175 dagen. Hieraan zijn geen conclusies te verbinden. In figuur 2 is het verloop van de oordelende commissie vanaf 2006 weergegeven. De gemiddelde toetsingstijden blijven in 2006 en 2007 nog laag, maar lopen daarna op tot een tijd van 86 dagen in NCTD Monitor 2010 / 16 NCTD Monitor 2010 / 17

10 Fase I II III Gemiddelde doorlooptijd (in dagen) Standaarddeviatie (sd) Steekproef (n) tabel 3: De toetsingstijden van METC beoordeling verdeeld naar fase van het klinisch onderzoek. Toetsingstijden lokale uitvoerbaarheidsverklaring Binnen het proces van protocoltoetsing neemt de lokale uitvoerbaarheidsverklaring de meeste tijd in beslag. Voor het toetsen van de lokale uitvoerbaarheidsverklaring staat 30 dagen. In de praktijk is dit echter vele malen langer. IV De berekening van de lokale uitvoerbaarheidsverklaring is voor deze periode gebaseerd op 146 protocollen. Dit is aanzienlijk lager dan de voorgaande periode, toen was dit 234 protocollen. De toetsingstijden in deze periode zijn gemiddeld 77 dagen. Hiermee overschrijdt het de termijn van 30 dagen met een factor 2,5. Maar liefst 83% van de protocollen overschrijdt de wettelijk gestelde periode (zie tabel 4). Gemiddeld aantal dagen dat nodig is voor een medisch ethische toetsing figuur 2: Overzicht van de gemiddelde toetsingstijden die nodig zijn voor de METC s voor de medisch ethische goedkeuring van onderzoeksprotocollen vanaf Verder blijkt dat bij 38 van de 146 protocollen de toetsingstijd de periode van meer dan 100 dagen overschrijdt. In figuur 3 is de spreiding van de toetsingstijden weergegeven. De opgelopen vertraging is gemeten in dagen echter minder dan in de voorgaande periode. Wellicht zijn de effecten van een efficiëntere uitvoering van de lokale uitvoerbaarheid al zichtbaar Jaar NCTD Monitor 2010 / 18 NCTD Monitor 2010 / 19

11 tabel 4: figuur 4: Doorlooptijd lokale uitvoerbaarheidstoets De toetsingstijden voor de lokale uitvoerbaar- Gemiddelde toetsingtijden voor het afgeven Gemiddeld aantal dagen voor afgifte lokale uitvoerbaarheidsverklaring 90 Gemiddelde doorlooptijden Minder dan 30 dagen Meer dan 30 dagen Steekproef (n) 77 17% 83% 146 heidstoets in de periode 1 januari 2009 tot en met 31 december van een lokale uitvoerbaarheidsverklaring in de periode Jaar Aantal dagen figuur 3: >100 Spreiding van toetsingstijden voor lokale uitvoerbaarheidsverklaringen in de periode 1 januari 2009 tot en met 31 december Toetsingstijd lokale uitvoerbaarheidstoets in interval van 10 dagen NCTD Monitor 2010 / 20 NCTD Monitor 2010 / 21

12 Disclaimer Behoudens de in of krachtens de Auteurswet 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit de NCTD Monitor in welke vorm en op welke wijze dan ook, worden verveelvoudigd en/of aan derden openbaargemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Nefarma. Nefarma heeft haar uiterste best gedaan om ervoor te zorgen dat de gepresenteerde informatie actueel, correct en zorgvuldig is. Desondanks accepteren wij geen aansprakelijkheid voor eventuele onjuistheden in de gepresenteerde informatie, noch voor schade, overlast of ongemak die voortvloeit uit of samenhangt met het gebruik van de in deze publicatie opgenomen informatie. NCTD-project Projectleider: Nellie Kraaijeveld, senior beleidsadviseur medisch-wetenschappelijke zaken Secretariaat: Patricia Claassens Nefarma 2010

13 Nefarma vereniging innovatieve geneesmiddelen Nederland Postbus AP Den Haag +31 (0)