Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten

Transcriptie

1 Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten

2 Colofon Titel Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten Auteur Nederlands Partnerschap Leven Lang Leren Versie 3 Datum

3 Inhoudsopgave Inleiding Validering binnen ECVET-pilots Validering: individueel Ervaringsscan Beroepsproducten Assessment Vrijstelling examinering Validering op basis van vergelijking kwalificatie-eisen Bijlage Rapportage waarderingsonderzoek Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten 3

4 Inleiding Het Europees systeem van studiepuntenoverdracht voor beroepsonderwijs en -opleiding (ECVET) is de door de Europese Raad en het Europees Parlement in 2009 aangenomen als aanbeveling. Deze aanbeveling is bedoeld om de samenwerking tussen lidstaten op het gebied van het beroepsonderwijs en volwasseneneducatie te stimuleren. ECVET staat voor European Creditsystem for Vocational Education and Training. ECVET is een systeem voor de accumulatie en overdracht van eenheden van leerresultaten in het beroepsonderwijs en de beroepsopleiding in Europa. Hierdoor kan men leerresultaten aantonen en laten registreren die binnen een verschillende context zijn verkregen, zowel in het buitenland als via formele, informele of niet-formele leertrajecten. De leerresultaten kunnen dan met het oog op accumulatie en het verkrijgen van een kwalificatie worden overgedragen naar de context van het thuissysteem van de persoon ( ECVET is een systeem om volwassenen op een efficiënte wijze van werk naar werk te helpen. Samen met de descriptoren van het NLQF (gemeenschappelijk kader op basis van leeruitkomsten) en validering biedt ECVET de mogelijkheid om flexibel maatwerk te bieden voor volwassenen met erkenning van dat wat ze al kunnen. Op basis van de vraag van de arbeidsmarkt wordt een kwalificatie opgedeeld in eenheden als basis voor validering en maatwerk. In opdracht van het ministerie van Onderwijs zijn in 2015 dertien ECVET-pilots uitgevoerd. Uitgangspunt voor alle ECVET-pilots was de vraag vanuit de arbeidsmarkt. Vragen die binnen kwamen waren bijvoorbeeld breng in kaart wat werknemers kunnen (0- meting) als basis voor verdere loopbaanontwikkeling, of om door te kunnen stromen binnen de organisatie moeten de werknemers bijgeschoold worden op een klein onderdeel van de kwalificatiestructuur: valideer wat ze al kunnen en organiseer waar nodig maatwerk voor dit onderdeel. In een aantal gevallen was er sprake van een diplomagericht traject (crebo en branche). De vraag was dan: ontwikkel een diplomagericht opleidingstraject waarbij rekening wordt gehouden met reeds verworven kennis en kunde om zo op een efficiënte en flexibele wijze het diploma te behalen. In deze handleiding wordt ingegaan op deze laatste vraag (crebo gerelateerd). De handleiding is bedoeld voor medewerkers van onderwijsinstellingen (beleidsmedewerkers, examencommissies, onderwijsontwikkelaars, intakers et cetera) die verkorte opleidingen willen aanbieden aan volwassenen op basis van eerder verworven competenties in relatie tot ECVET-eenheden. Het doel van de handleiding: handreiking ECVET-methodiek voor doelgroep bekostigde en niet-bekostigde instellingen die diplomagerichte opleidingstrajecten (willen) verzorgen voor werkenden en daarbij rekening houden met reeds verworven kennis en kunde als basis voor het verlenen van vrijstellingen van onderwijs en examinering. In 2015 zijn een aantal ECVET-pilots binnen de onderwijsroute, (gericht op het behalen van een diploma) op basis van individuele validering, afgerond. Het betreft o.a. twee Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten 4

5 pilots bij zorginstelling ASVZ en een pilot bij Friese Woude. De pilots bij ASVZ zijn uitgevoerd door ROC Ter Aa in samenwerking met ISBW (EVC-aanbieder) als verantwoordelijke voor de validering. Als standaard is crebo 4 Maatschappelijke Zorg gehandicaptenzorg gebruikt (crebonummer 92661). De pilot bij Friese Woude is uitgevoerd door ROC Friese Poort in samenwerking met Vigor (EVC-aanbieder) als verantwoordelijke voor de validering. Als standaard is crebo 3 Verzorgende IG gebruikt (crebonummer 95530). De onderwijstrajecten als vervolg op de validering zijn als derde leerweg uitgevoerd. Zorgorganisatie ASVZ heeft twee pilots uitgevoerd; een pilot was gericht op het mobiliseren van werknemers naar een andere functie en hoger niveau middels het behalen van het diploma Maatschappelijke Zorg niveau 4. Er hebben achttien werknemers deelgenomen aan de pilot, waarvan tien deelnemers de opleiding in vijf maanden hebben afgerond. Aan de tweede pilot hebben 23 kandidaten deelgenomen: negen deelnemers ronden af in zes maanden en veertien in zeven tot tien maanden. Bij Friese Woude betekende de ECVET-pilot voor zestien deelnemers verkorting van de opleiding met één jaar. De ontwikkelde aanpak in de ECVET-pilots is één van de mogelijkheden om te valideren binnen de onderwijsroute naast andere valideringsinstrumenten. In een aantal ECVETpilots is het principe van de EVC-methodiek toegepast binnen de onderwijsroute. In een aantal van deze pilots is ervoor gekozen om de uitvoering van validering door erkende EVC-aanbieders uit te laten voeren. Valideren binnen de onderwijsroute gericht op het behalen van een diploma is de verantwoordelijkheid van de onderwijsinstelling. De instelling kan er voor kiezen om de validering zelf uit te voeren of samen te werken met een EVC-aanbieder. Validering onderwijs arbeidsmarkt Er zijn twee routes voor het erkennen van eerder verworven competenties: de arbeidsmarkt- en onderwijsroute. In beide routes worden de ervaringen van mensen in kaart gebracht en gewaardeerd. Onderwijsroute Voor het mbo is de onderwijsroute de belangrijkste route. De school onderzoekt met valideringsinstrumenten of (volwassen) mbo-studenten die een mbo-diploma willen behalen, vrijstelling kunnen krijgen van onderwijs of examinering op basis van kennis en ervaring die zij door werk of studie elders hebben opgedaan. Door studenten vrijstelling te geven, kan het opleidingstraject verkort worden en kunnen deze studenten door een maatwerktraject sneller hun mbo-diploma behalen. Voor meer info: Arbeidsmarktroute De arbeidsmarktroute is bedoeld voor mensen die loopbaanstappen op de arbeidsmarkt willen zetten, maar niet per se een vervolgopleiding en een diploma willen behalen. Werknemers of werkzoekenden kunnen hun eerder verworven kennis en ervaring in kaart laten brengen via een EVC-procedure zoals we die al jaren kennen. Een erkende EVC-aanbieder neemt de EVC-procedure af en deze wordt afgesloten met een Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten 5

6 ervaringscertificaat. Met dit certificaat kan een werknemer aan een (toekomstige) werkgever laten zien op welk niveau hij/zij functioneert. Voor meer info: Verbinding Tussen de arbeidsmarktroute en de onderwijsroute blijft een verbinding mogelijk. Als een werknemer bijvoorbeeld in de arbeidsmarktroute zijn kennis en kunde heeft laten vastleggen in een ervaringscertificaat en op een later moment alsnog besluit een mbodiploma te willen behalen, dan kan de school op basis van het ervaringscertificaat vrijstellingen verlenen voor onderwijs of examens. Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten 6

7 1 Validering binnen ECVET-pilots Validering is een breed begrip. Validering beschrijven we als het onderzoeken, beoordelen en vaststellen van iemands kennis en vaardigheden ten aanzien van een vooraf vastgestelde standaard. De standaard kan een crebo-, croho- of branchestandaard zijn. Ook kan de standaard een andere vorm hebben, bijvoorbeeld in de vorm van een ECVETeenheid. Een van de bekendste valideringinstrumenten is EVC. In de toolbox validering van het Kenniscentrum EVC worden naast EVC nog tien instrumenten voor validering van verworven kennis en vaardigheden beschreven (o.a. Ervaringsprofiel, CH-Q). De instrumenten passen binnen de fases die ook vanuit Europa worden gebruikt voor validering: identificeren van competenties; documenteren van competenties; assessment van competenties; certificeren van competenties. Fases die een zelfstandige waarde kunnen hebben of die elkaar kunnen opvolgen zoals is gebeurd binnen de ECVET-pilots. In de pilots werd vaak de vraag gesteld wat is het verschil tussen EVC en ECVET? De valideringsprocedure in deze ECVET-pilots is in overleg met werkgever en onderwijsinstelling uitgevoerd door erkende EVC-aanbieders. Het principe van EVC wordt toegepast bij de validering, de stappen zijn ook hetzelfde, maar dan op een iets andere wijze georganiseerd en met andere verantwoordelijkheden. Indien er sprake is van validering van eerder verworven competenties als basis voor het verlenen van vrijstellingen van onderwijs en examinering gericht op het behalen van een diploma, ligt de verantwoordelijkheid voor validering bij de onderwijsinstellingen. Het is aan de onderwijsinstellingen om hier wel/niet in samen te werken met EVC-aanbieders. In een overzicht: EVC-procedure Wat is het? Het Erkennen van Verworven Competenties (EVC) is een procedure die een individu bij een erkende EVCaanbieder doorloopt, waarbij de competenties van het individu worden onderzocht, beoordeeld en gewaardeerd ten opzichte van een vooraf vastgestelde EVC-standaard, met als resultaat een ervaringscertificaat. Validering binnen ECVET Wat is het? Een valideringsprocedure die een individu bij een onderwijsinstelling of erkende EVC-aanbieder doorloopt, waarbij de competenties van het individu worden onderzocht, beoordeeld en gewaardeerd ten opzicht van vooraf vastgestelde ECVET-eenheden, met als resultaat een korte en bondige rapportage en resultatenoverzicht. Bij een diplomagericht opleidingstraject ligt de verantwoordelijkheid voor de validering bij de onderwijsinstelling en is de validering gericht op het verlenen van vrijstellingen voor onderwijs en/of examinering. Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten 7

8 EVC-procedure Wanneer in te zetten? Wanneer iemand zijn competenties wil laten erkennen, bijvoorbeeld om aan te tonen wat hij waard is bij zijn huidige of toekomstige werkgever ten opzichte van een crebo-, croho- of branchestandaard. Of wanneer een werkgever wil weten over welke competenties haar medewerkers beschikken. Validering binnen ECVET Wanneer in te zetten? Wanneer iemand zijn competenties wil laten erkennen, bijvoorbeeld om aan te tonen wat hij waard is bij zijn huidige of toekomstige werkgever ten opzichte van een deel van een standaard. Of wanneer een werkgever wil weten over welke competenties haar medewerkers beschikken. Of wanneer iemand een zo efficiënt mogelijk scholingstraject wil, gericht op het behalen van een diploma. Hoe werkt het? Identificeren: voorlichting en intake. Documenteren: portfolio-opbouw (breed), verzamelen van bewijsstukken. Assessment: op basis van een passende instrumentenmix beoordelen van opgebouwde competenties. Certificeren: beschrijven van de uitkomsten in een Ervaringscertficaat. Verdere loopbaanontwikkeling in afstemming met werkgever. Hoe werkt het? Identificeren: voorlichting en intake. Documenteren: verzamelen van vooraf vastgestelde beroepsproducten/bewijsstukken. Assessment: op basis van een passende instrumentenmix beoordelen van opgebouwde competenties. Beschrijven van de uitkomsten in een rapportage en resultatenoverzicht. Afhankelijk van het loopbaandoel kan er nog een maatwerktraject worden gevolgd richting (onderdelen van) diplomering. Tijd/kosten Een EVC-procedure kost tussen de De gemiddelde doorlooptijd is drie maanden (zonder maatwerk dat daar op kan volgen). Tijd/kosten Validering binnen ECVET wordt berekend per ECVET-eenheid. De gemiddelde doorlooptijd is een maand (zonder maatwerktraject). In bijna alle ECVET-pilots is gebruik gemaakt van individuele validering. Bij een pilot (Defensie, landmacht) is gebruik gemaakt van validering op basis van vergelijking van een crebo- met een branchekwalificatie. Beide procedures worden nader uitgewerkt. Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten 8

9 2 Validering: individueel De validering is uitgevoerd op basis van vragen van werkgevers. In de pilots hebben we dus geen kandidaten hoeven te werven, die waren er al. Werkgevers met een goed HRbeleid hebben in beeld welke werknemers ze via flexibel maatwerk willen ondersteunen met loopbaantransities (intern, extern). Bij de ontwikkeling van de valideringsprocedure binnen een diplomagericht traject zijn vier partijen betrokken: 1. Werkgever 2. EVC-aanbieder 1 3. Examencommissie opleiding 4. Opleidingsinstelling als verantwoordelijke voor het maatwerk onderwijstraject Voorafgaand aan de validering zijn de ECVET-eenheden beschreven in leeruitkomsten. In deze handleiding gaan we hier niet verder op in. Voor meer informatie over het beschrijven van ECVET-eenheden verwijzen we naar de handleiding Ontwikkelen van ECVET-eenheden. Vanuit de ketenaanpak is vanaf het begin samen opgetrokken om te komen tot een gedragen aanpak. Dit om in te spelen op ervaringen uit EVC-projecten die hebben geleerd dat drie punten essentieel zijn in de ketenaanpak, namelijk: deskundigheidsbevordering en betrokkenheid van examencommissies, kwaliteit van de onderbouwing van de validering en vertrouwen in de ketenpartners. De ontwikkeling en uitvoering van de validering is gebeurd binnen de ketenaanpak via de volgende stappen: 1. Selecteren EVC-aanbieder 2 2. Ontwikkelen richtlijnen beroepsproducten 3. Ontwikkelen richtlijnen voor validering Bij het vormgeven van de validering zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: keep it simple; kwalitatief goede beoordelingen; acceptatie door werkgevers en examencommissies; doorlooptijd (korter dan nu gebruikelijk, bijvoorbeeld vier weken); kosten (kleinere eenheid valideren, dus goedkoper); kleinere eenheden, is dan nog wel een portfolio noodzakelijk? eenheden moeten onderdeel uit kunnen maken van een totale kwalificatie en verzilverbaar zijn, d.w.z. vrijstellingen op kunnen leveren voor onderwijs en/of examens. 1 De onderwijsinstellingen als verantwoordelijke voor de validering binnen het diplomagerichte traject hebben ervoor gekozen om de validering uit te laten voeren door een erkende EVC-aanbieder. 2 Of onderwijsinstelling die die validering uitvoert. Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten 9

10 2.1 Ervaringsscan De valideringsprocedure begint met een groepsvoorlichting voor de werknemers. De werkgever en EVC-aanbieder (al dan niet verbonden aan een onderwijsinstelling) leggen uit wat de bedoeling en opzet van het traject is. Na de groepsgewijze voorlichting vullen de kandidaten de Ervaringsscan (QuickScan) in als input voor een individueel intakegesprek. De Ervaringsscan maakt de werknemers bewust van de leeruitkomsten waar ze aan moeten voldoen en de EVC-aanbieder krijgt een eerste indruk van de werknemer. Als blijkt dat de werknemer geen of onvoldoende ervaring heeft, stopt het valideringsproces en wordt de werknemer doorverwezen naar de opleider. Succesfactoren HR-beleid werkgever. Werknemers worden goed geïnformeerd over doel en werkwijze van het traject. Leeruitkomsten en Ervaringsscan zijn begrijpelijk voor de werknemers. Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten 10

11 Voorbeeld uitleg ECVET-procedure Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten 11

12 Voorbeeld Ervaringscan of QuickScan Friese Wouden ECVET-eenheid 1.0 Basiskennis Verzorgende-IG Competenties (in termen van zelfstandigheid/verantwoordelijkheid) De beroepsbeoefenaar werkt zelfstandig, is verantwoordelijk voor het eigen werk en aansprakelijk voor het eigen handelen ECVET-eenheid 1.0 Basiskennis Verzorgende-IG Bewijsstukken aangedragen door deelnemer Mogelijke bewijzen (Bewijsstukken uniek nummeren) Niet expliciet te benoemen. Alle Niet van toepassing aangedragen bewijzen bij alle ECVETeenheden van Verzorgende IG dragen componenten in zich die onderbouwend kunnen zijn voor het aantonen van de basiskennis Verzorgende IG Activiteiten en deelactiviteiten bij de ECVET eenheid (Deel)activiteit Prestatie-indicatoren Ja Nee Activiteit Verwerven van theoretische basiskennis ten behoeve van scholing tot Verzorgende IG. Leerresultaten: Zie de prestatie-indicatoren hieronder De beroepsbeoefenaar kan de ligging van de verschillende orgaansystemen in het lichaam aanwijzen beschrijven wat de functie is van de verschillende orgaansystemen in het lichaam benoemen welke gevolgen ziektes van de orgaansystemen hebben voor de cliënt beschrijven welke zorg zij levert aan een cliënt met een afwijking aan een van de orgaansystemen voedingsadviezen geven aan cliënten, gericht op hun specifieke aandoening de cliënt voorlichten over diagnostische procedures bij verschillende aandoeningen van de orgaansystemen beschrijven op welke wijze medicatie door het lichaam wordt opgenomen en uitgescheiden Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten 12

13 2.2 Beroepsproducten Tijdens het intakegesprek krijgen de kandidaten een boodschappenbriefje met beroepsproducten of bewijsstukken als basis voor het valideringstraject. Kandidaten hoeven dus geen breed portfolio op te bouwen, maar gaan gerichte beroepsproducten verzamelen. Dit moeten kant en klare beroepsproducten zijn, die op de plank liggen en relevant zijn voor de aan te tonen eisen. Voordeel is dat dit proces snel en efficiënt verloopt, zonder afbreuk te doen aan de kwaliteit van de bewijslast. Er is weinig begeleiding nodig. Er wordt alleen gefocust op de beroepsproducten die een direct bewijs zijn voor de ECVET-eenheden. Nadeel hiervan is dat je een beperkt beeld krijgt van de kandidaat. Hoe komen de beroepsproducten tot stand? 1. In een brainstormsessie met EVC-aanbieder en werkgever wordt een lijst gemaakt van mogelijke beroepsproducten. Het moet gaan om bewijsstukken die een direct verband hebben met de leeruitkomsten. Een eigen geschreven zorgplan of een eigen gemaakte technische tekening zijn voorbeelden van directe bewijsstukken die een resultaat laten zien van de kandidaat. 2. De lijst met beroepsproducten wordt kritisch bekeken. Alleen directe bewijsstukken die voldoen aan de zogenaamde VRAAK-criteria blijven op de lijst staan: variatie, relevantie, authenticiteit, actualiteit en kwantiteit (VRAAK). De VRAAK-criteria zijn belangrijk bij het beoordelen van de kwaliteit van de verschillende bewijzen. Uitgangspunt is dat er niet meer dan tien beroepsproducten mogen zijn (keep it simple). Soms kom je maar tot twee of drie beroepsproducten. Dat is geen probleem, want er volgt nog altijd een assessment als basis voor een kwalitatief goede beoordeling. VRAAK Variatie Contexten waarin of variatie in problemen van cliënten waarmee ervaring is opgedaan. Is er sprake van bewijs van competenties in verschillende kritische beroepssituaties? Is er sprake van transfer? Relevantie (validiteit) Zegt iets over de mate waarin de meest belangrijke competenties (kritisch, hoog gewicht) worden gedekt. Zegt het bewijs daadwerkelijk iets over de beheersing van die competenties? Authenticiteit Het vertrouwen dat een bewijs ook werkelijk een accurate representatie is voor de ervaring en de deskundigheid van de kandidaat. Is het werk echt door deze kandidaat uitgevoerd (en niet door een collega)? Verwijst ook naar het vertrouwen dat de bewijzen die opgenomen zijn van derden (bijvoorbeeld referentie of 360 graden feedback) betrouwbaar zijn. Actualiteit Geeft een indruk van de mate waarin het bewijs iets zegt over het huidige competentieniveau van de kandidaat; hoe lang is het geleden en wat zegt dat over de beheersing van het werkproces (of een onderdeel ervan) op dit moment? Kwantiteit Heeft betrekking op het aantal maanden of jaren ervaring met het werk of competentie (of onderdeel ervan); hoe lang en ook hoe intensief heeft de kandidaat ervaring opgedaan in het werk. Let op: Het aspect Variatie wordt bekeken over het totaal aan bewijsstukken. Het aspect Kwantiteit wordt bekeken per bewijsstuk en over het totaal. Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten 13

14 3. Per ECVET-eenheid wordt een lijst met beroepsproducten opgesteld. 4. Beroepsproducten worden afgestemd met de betrokken examencommissie(s). 5. Beroepsproducten wordt vastgelegd. De EVC-aanbieder beoordeelt de beroepsproducten als input voor het assessment. De EVC-aanbieder formuleert vragen en aandachtpunten die van belang zijn voor het assessment. Succesfactor Beroepsproducten ontwikkelen, afstemmen en vaststellen door middel van ketenaanpak. Voorbeelden van beroepsproducten gekoppeld aan een eenheid ASVZ ECVET-eenheid 1.4 (Verpleeg)technisch handelen Mogelijke bewijzen 1. Bekwaamheidskaart/zorgpaspoort/aftekenlijst verpleegtechnische handelingen voorzien van handtekening en data bevoegd en bekwaam collega, volgens kwaliteitseisen van de BIG (1.4.1, 1.4.2, 1.4.3) 3 2. Alternatief voor 1. Certificaten voor verpleegtechnisch handelen, behaald door beroepsbeoefenaar (1.4.1, 1.4.2, 1.4.3) 3. Evaluatieverslag eigen functioneren of evaluatieverslag, ondertekend door leidinggevende (1.4.3) 4. Persoonlijk Ontwikkelingsplan (POP) door beroepsbeoefenaar geschreven (1.4.3) Bewijsstukken aangedragen door deelnemer Bewijsnummer + titel Bewijsstuk ook nummeren en achter portfolioboekje in de volgorde van de bewijsnummers toevoegen 2.3 Assessment De ECVET-eenheden moeten conform de kwaliteitscode EVC en toezichtkader BVE (met name gebied 2 examinering en diplomering) met een passende instrumentenmix beoordeeld worden. Hiervoor kan onderstaande checklist worden gebruikt: 1. Kun je met de combinatie van beoordelingsinstrumenten de volledige ECVET-eenheid (kwalificatie-eisen als leeruitkomsten beschreven) beoordelen? 2. Worden die deelactiviteiten beoordeeld die essentieel zijn voor de uitvoering van het beroep? 3. Wordt de cognitieve complexiteit van het beroep geborgd in de beoordelingsinstrumenten? 4. Worden leeruitkomsten integraal beoordeeld (kennis, vaardigheden en attitudes)? 5. Worden leeruitkomsten op meerdere momenten of met meerdere instrumenten beoordeeld? 6. Wordt iedere leeruitkomst door meerdere en verschillende beoordelaars beoordeeld? (inter beoordelaarsbetrouwbaarheid) 3 Verwijzing naar activiteit Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten 14

15 In de diverse ECVET-pilots zijn verschillende assessmentinstrumenten gebruikt, bijvoorbeeld een criterium gericht interview, werkplekobservatie en proeve van bekwaamheid. Hierbij is de volgende werkwijze gehanteerd: 1. ontwerpen van de valideringsprocedure; 2. afstemmen van de valideringsprocedure met werkgever en examencommissie; 3. bijstellen van de valideringsprocedure; 4. vaststellen van de valideringsprocedure. Resultaat/rapport De uitkomsten van de valideringsprocedure worden onderbouwd en beschreven in een ECVET-rapportage in combinatie met een resultatenoverzicht. De rapportage is beknopter dan een ervaringscertificaat. Het vertrouwen in de uitkomst van de valideringsprocedure is gebaseerd op de ketenaanpak en de gehanteerde kwaliteitsstandaarden (de wet- en regelgeving rondom vrijstellingen voor examens vormen hierbij het uitgangspunt). Op deze manier worden er twee belangrijke winstpunten geboekt: proces van valideren verloopt efficiënter (minder tijd nodig voor het schrijven van het ervaringscertificaat) en geen probleem bij de verzilvering. Op basis van het de ECVET-rapportage en resultatenoverzicht neemt de examencommissie op een verantwoorde wijze een besluit over het verlenen van vrijstelling (zie ook paragraaf 2.4.). Succesfactoren Validering uit laten voeren door erkende EVC-aanbieders. Erkende EVC-aanbieders werken conform kwaliteitscode, beschikken over deskundige begeleiders beoordelaars en zijn bekend met de ketenaanpak. Valideringsprocedure ontwikkelen, afstemmen en vaststellen door middel van ketenaanpak. Zie de volgende pagina s voor een voorbeeld van een ECVET-rapportage en resultatenoverzicht ASVZ Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten 15

16 Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten 16

17 Overzicht ECVET eenheden MBO Persoonlijk Begeleider Gehandicaptenzorg NLQF/EQF niveau 4 Persoonlijk begeleider gehandicaptenzorg niveau 4 (crebonummer 92661) ECVET eenheden 1 Plannen van zorg en ondersteuning WP (werkproces) 1.1 Inventariseert de hulpvraag van de cliënt 2 Ondersteunen en begeleiden WP 1.2 WP 1.3 WP 2.4 WP 2.3 WP 2.5 Schrijft het plan van aanpak Specificeert het plan van aanpak tot een activiteitenplan Begeleidt een groep cliënten op sociaal maatschappelijk gebied Ondersteunt de cliënt bij dagbesteding Ondersteunt de cliënt bij het voeren van regie over het eigen leven WP 2.6 Ondersteunt het sociale leven WP 3.6 Evalueert de geboden ondersteuning 3 Individuele zorg WP 2.1 Ondersteunt de cliënt bij de persoonlijke verzorging 4 Technisch handelen 5 Coördinatie en organisatie WP 2.2 WP 3.6 WP 2.7 WP 3.6 WP 3.3 WP 3.4 WP 3.5 WP 3.6 Ondersteunt de cliënt bij wonen en huishouden Evalueert de geboden ondersteuning Voert verpleegtechnische handelingen uit Evalueert de geboden ondersteuning Stemt de werkzaamheden af met betrokkenen Voert coördinerende taken uit Voert beheertaken uit Evalueert de geboden ondersteuning (van de coördinerende taken) 6 Kwaliteitszorg WP 3.1 Werkt aan deskundigheidsbevordering en professionalisering van het beroep WP 3.2 Werkt aan het bevorderen en bewaken van kwaliteitszorg Generieke eisen 7.1 Nederlandse Taal en Rekenen Niveau 4 3F 7.2 Loopbaan en Burgerschap 7.3 Engels Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten 17

18 Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten 18

19 Overzicht en onderbouwing bewijsvoering Bij de beoordeling heeft de assessor gebruikgemaakt van het door de deelnemeraangeleverde bewijsmateriaal, waaronder: 1 Indirecte bewijzen voor portfolio (CV, behaalde diploma s en/of certificaten, ECVETeenheid overstijgende bewijzen). 2 Directe bewijsstukken ( beroepsgerelateerd) per deelactiviteit. Aanvullend heeft de assessor een criteriumgericht interview afgenomen voor toelichtingop beroepsgerelateerde bewijsstukken. Op basis van onderstaande directe bewijzen heeft de kandidaat de betreffende ECVET eenheid gevalideerd gekregen*: 1.1 Plannen van zorg en ondersteuning 1. Observatieverslag cliënt, of een (gespreks)verslag waaruit blijkt dat de hulpvraag wordt inventariseert Een document waaruit blijkt informatie is ingewonnen bij andere disciplines (bv verslag, mailwisseling over cliënt) Een maandrapportage (waarin beschrijving voortgang en doelen staan beschreven) Geaccordeerd ondersteuningsplan getekend door cliënt en of betrokkene , Procesbeschrijving van de wijze waarop het plan is opgesteld 6. Evaluatie van de doelen uit het plan (bv een verslag van het zorgoverleg) , Uitnodigingen voor en agenda bespreking IP. 1.2 Individuele zorg 1. Ondersteuningsplan (relevant gedeelte van een ondersteuningsplan waarin staat beschreven wat een cliënt nodig heeft aan persoonlijke zorg.) Bewijs hoe voorzien wordt in hiervoor beschreven persoonlijke zorg (beschrijving van aanpak, feedback van andere afdelingen en of familie, beschrijving hoe de persoonlijke zorg uit wordt gevoerd volgens afspraak, een dagrapportage of film materiaal) Dagrapportage waarin specifiek de aanpak bij persoonlijke verzorging van de cliënt beschreven staat Relevant gedeelte aan van een ondersteuningsplan waarin staat beschreven wat een cliënt nodig heeft aan ondersteuning bij wonen en huishouden Bewijs hoe voorzien wordt in hiervoor beschreven (beschrijving van een aanpak, feedback van andere afdelingen en of familie hoe de zorg uit wordt gevoerd volgens afspraak, dagrapportage, film materiaal, gegevens uit plancare, opruimplan, pictogram/ verwijzers enz). 6. Dagrapportage waarin specifiek de aanpak beschreven staat van wonen en huishouden Evaluatieverslag van eigen functioneren (verslag van functioneringsgesprek, POP enz. Het bewijs moet gerelateerd zijn aan individuele zorg en hoe de kandidaat zich hierin ontwikkelt). 1.3 Ondersteunen en Begeleiden 1. Bewijs hoe voorzien wordt in hiervoor beschreven activiteiten. (beschrijving van een aanpak, feedback van andere afdelingen/familie, hoe activiteit wordt uitgevoerd volgens afspraak, dagrapportage verslag, filmmateriaal) Dagrapportage waarin specifiek de aanpak beschreven staat Bewijs waaruit blijkt hoe kandidaat bij een cliënt heeft bijgedragen aan het voeren van deregie over zijn eigen leven (cliënt kan zelf kiezen uit broodbeleg, brengt zelf bord naar keuken, enz. ) Relevant gedeelte uit een dagrapportage of verslag van afspraken die zijn gemaakt tussen cliënt en of familie sociale systeem. Of een certificaat van deelname aan een cursus die te maken heeft met het ondersteunen van de cliënt in het sociale systeem Evaluatieverslag van ondersteunen en begeleiden (evaluatie uit zorg overleg, of een bijgesteld ondersteuningsplan) Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten 19

20 2.4 Vrijstelling examinering De diplomagerichte ECVET-pilots waren gericht op het behalen van een diploma als basis voor verdere loopbaanontwikkeling. Dat betekent dat kandidaten met de resultaten van de valideringsprocedure een verzoek tot vrijstelling voor examinering hebben ingediend bij een examencommissie van de betrokken onderwijsinstelling (ROC Ter Aa, Friese Poort). De verantwoordelijkheid over eventuele verzilvering van ECVET-eenheden ligt net zoals bij de verzilvering van het ervaringscertificaat bij de examencommissie. De examencommissie moet zich vergewissen (in grondigheid en frequentie) dat de kwaliteit van exameninstrumenten en processen van een opleiding op orde zijn: dus ook bij het aanvaarden en waarderen van ECVET-rapporten van erkende aanbieders. Een examencommissie van een betrokken roc heeft gewerkt met speciaal ontwikkelde checklisten, verantwoordingsdocumenten en protocollen om tot een verantwoorde besluitvorming te komen. Deze examencommissie voert steekproefsgewijs controles uit bij de EVC-aanbieder of er conform afspraak gewerkt wordt. Op die manier kan de examencommissie tot een kwalitatieve verantwoorde verzilvering komen als basis voor een maatwerk opleidingstraject. Door deze werkwijze wordt voldaan aan de eisen van de Inspectie van Onderwijs. Werkwijze examencommissie: Checklist om vast te leggen dat examencommissie kwaliteit van de EVC-aanbieder heeft gecontroleerd en voldoende bevonden. Formulier om per kandidaat vast te stellen welke ECVET-eenheden via aangeleverde ECVET-rapporten worden geaccepteerd als vrijstelling voor het bijbehorende examen. Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten 20

21 Controle door examencommissie; o Steekproeven uitvoeren bij EVC-aanbieder om te checken of de uitvoering van de EVC-procedure door begeleiders en assessoren gebeurt zoals is afgesproken (wordt gedaan wat is beloofd en afgesproken?). o Deskundige en gecertificeerde assessoren bepalen voor welke ECVET-activiteiten (werkprocessen/kerntaken) van het betreffende KD, de rapportage van de kandidaat voldoende bewijs levert voor vrijstelling van examinering. Evaluatie procedure examencommissie en EVC-aanbieder. Voorbeeld formulier onderbouwing per kandidaat ECVET examencommissie ROC ter Aa Beheersing ECVET eenheid 2 volgens ECVET rapport ECVET eenheid 2: 1.2 Individuele zorg MZ GHZ 4 (zorgtaken persoonlijke zorg, wonen en huishouden) Activiteiten (en werkprocessen) Ondersteunt de cliënt bij de persoonlijke verzorging 2.1 Ondersteunt de cliënt bij de persoonlijke verzorging Ondersteunt de cliënt bij wonen en huishouden 2.2 Ondersteunt de cliënt bij wonen en huishouden Evalueert de individuele zorg 3.6 Evalueert de geboden ondersteuning Conclusie ECVET eenheid 2: Individuele zorg MZ GHZ 4 (zorgtaken persoonlijke zorg, wonen en huishouden) Naam assessor namens ROC ter AA Naam assessor namens bedrijf Aangetoond Deels aangetoond: Toelichten wat niet is aangetoond Handtekening voor akkoord Handtekening voor akkoord Niet aangetoond Voorbeeld vrijstelling per kandidaat ECVET examencommissie ROC ter Aa ECVET eenheid Activiteiten Kerntaken en werkprocessen Bewezen met ECVETrapport deelactiviteiten Werkproces ja nee 1. ECVET eenheden behorend tot het primair proces 1.1 Plannen van zorg en ondersteuning KT 1 Opstellen van een plan van aanpak Inventariseert de hulpvragen van de wp 1.1 Inventariseert hulpvragen van de cliënt cliënt Schrijft het plan van aanpak wp 1.2 Schrijft het plan van aanpak Specificeert het plan van aanpak tot een activiteitenplan wp 1.3 Specificeert het plan van aanpak tot een activiteitenplan Evalueert de zorg en ondersteuning wp 3.6 Evalueert de geboden ondersteuning 1.2 Individuele zorg (zorgtaken persoonlijke zorg, wonen en huishouden) KT 2 Bieden van ondersteunende, activerende begeleiding en zorg Ondersteunt de cliënt bij de persoonlijke verzorging wp 2.1 Ondersteunt de cliënt bij de persoonlijke verzorging Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten 21

22 Succesfactoren Ontwikkel als roc beleid op vrijstelling van examinering. Ontwikkel procedures en protocollen om te komen tot vrijstelling van examinering. Evalueer de ketenaanpak en werkwijze met de EVC-aanbieder. Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten 22

23 3 Validering op basis van vergelijking kwalificatieeisen Een van de ECVET-pilots is uitgevoerd binnen het ministerie van Defensie in samenwerking met het Paars Partnerschap 4. De oorspronkelijke gedachte was om te onderzoeken wat het verschil is tussen de brancheopleiding Initiële Vorming Onderofficieren van de Koninklijke Landmacht en de crebo 4 Leidinggeven op basis van Vakmanschap. Om het verschil te overbruggen zouden één of meerdere ECVET-eenheden worden ontwikkeld. Defensie is namelijk op zoek naar een mogelijkheid om er voor te zorgen dat eigen personeel op een soepele en eenvoudige manier kan worden toegeleid tot een kwalificatie met waarde in de civiele maatschappij. Dat betekent dat men graag wil weten of het mogelijk is of personeel via een verkort traject een civiel erkend diploma kan krijgen. Er bleek geen verschil te zijn tussen beide standaarden. Integendeel: de brancheopleiding Initiële Vorming Onderofficieren van de Koninklijke Landmacht bleek meer inhoud en niveau te bevatten dan de crebo 4 Leidinggeven op basis van Vakmanschap. De volgende opdracht is toen geformuleerd: onderzoek in hoeverre de opleiding Initiële Vorming Onderofficieren van de Koninklijke Landmacht overeenkomt met de kerntaken en werkprocessen van de opleiding Leidinggevende team/afdeling/project van het kwalificatiedossier Leidinggeven op basis van Vakmanschap. Hiermee kan antwoord worden gegeven op de vragen: Heeft de militair, die de Initiële Vorming Onderofficieren van de Koninklijke Landmacht heeft doorlopen, voldaan aan dezelfde onderwijsnormen als de opleiding Leidinggeven op basis van Vakmanschap? Geeft de examinering van de Initiële Vorming Onderofficieren van de Koninklijke Landmacht voldoende borging aan de examencommissies van de roc s dat de militair de stof van de opleiding op voldoende niveau beheerst? Het proces heeft geleid tot een vrijstelling voor de onderofficieren voor alle onderdelen van de crebo Leiderschap op basis van Vakmanschap, behalve die onderdelen die via een COE worden geëxamineerd (Nederlands, Engels, rekenen) bij de roc s die onderdeel uitmaken van het Paars Partnerschap. De examencommissies verbonden aan het Paars Partnerschap hebben dit besluit genomen op grond van onderstaande werkwijze. Werkwijze: 1. De crebo Leidinggeven op basis van vakmanschap (23075, 23208) is conform handleiding ECVET beschreven in vijf ECVET-eenheden. 2. Per ECVET-eenheid is bekeken of de kerntaken en werkprocessen van het kwalificatiedossier worden afgedekt door de opleiding van defensie. 3. Een reguliere vergelijking van inhoud en vorm van examens bleek nog niet mogelijk omdat de examens van de crebo-opleiding nog niet beschikbaar zijn. Een vertegenwoordiging van de examencommissies van het Paars Partnerschap heeft een onderzoek gedaan naar de examinering bij de opleiding van defensie. De werkgroep wilde middels dit deel van het onderzoek aantonen dat de kandidaten die het diploma 4 Paars Partnerschap is een samenwerkingsverband tussen de volgende roc s: Zadkine, ROC West- Brabant, ROC Friese Poort, Deltion College, ROC Midden Nederland, Summa College, ROC Kop van Noord-Holland en het Ministerie van Defensie voor het opleiden van Defensiemedewerkers. Voor meer informatie: Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten 23

24 van de Initiële Vorming Onderofficieren van de Koninklijke Landmacht bezitten, afgegeven door de KMS, ook daadwerkelijk over de kennis en de vaardigheden beschikken die hen tijdens de opleiding aan de Initiële Vorming Onderofficieren van de Koninklijke Landmacht geleerd worden. 4. De uitkomsten van het onderzoek zijn beschreven in een notitie 5 door het Paars Partnerschap. 5. De notitie is besproken met de betrokken examencommissies. 6. De notitie is extern gevalideerd door Cito. 7. De notitie is vastgesteld door de examencommissies van het Paars Partnerschap. Op basis van het onderzoek is de conclusie van de examencommissies van het Paars Partnerschap dat de militair, die de Initiële Vorming Onderofficieren van de Koninklijke Landmacht met goed gevolg heeft doorlopen, bewezen heeft dat hij aan de kerntaak en werkprocessen van het basisdeel en aan de kerntaak en werkprocessen van het profieldeel Leidinggevende team/afdeling/project, die horen bij de kwalificatie Leidinggevende team/afdeling/project, beheerst. Op basis hiervan krijgt de militair vrijstelling van onderwijs en examinering voor alle onderdelen van het kwalificatiedossier, behalve voor de generieke onderdelen Nederlands, rekenen, Engels en Loopbaan & burgerschap. Hiervoor wordt een maatwerktraject ontwikkeld en aangeboden als opstap naar de centrale examens. Succesfactoren Ontwikkel beleid op vrijstelling voor examinering. Ontwikkel procedures en protocollen om te komen tot vrijstelling voor examinering op grond waarvan examencommissies onderbouwde en verantwoorde besluiten kunnen nemen. Evalueer de werkwijze. 5 Zie bijlage Rapportage waarderingsonderzoek. Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten 24

25 4 Bijlage Rapportage waarderingsonderzoek Handleiding validering binnen ECVET gericht op diplomagerichte trajecten 25

26 PROJECT WAARDEREN EN VALIDEREN RAPPORTAGE WAARDERINGSONDERZOEK Initiële Vorming Onderofficieren van de Koninklijke Landmacht (KMS) en Leidinggeven op basis van Vakmanschap Leidinggevende team/afdeling/project, niveau 4 Crebonummer Uitvoerende ROC s: Project

27 Inhoud Inleiding 3 1. Vraagstelling, werkgroep en werkwijze Vraagstelling 1.2 Werkgroep 1.3 Werkwijze 2. De opleidingen De opleiding Leidinggevende team/afdeling/project 2.2 De opleiding Initiële Vorming Onderofficieren van de Koninklijke Landmacht 2.3 Enkele kenmerken van beide opleidingen 3. Het waarderingsonderzoek Vergelijkingsonderzoek naar inhoud 3.2 Examinering 4. Conclusies, aanbeveling en consequenties Conclusies 4.2 Aanbeveling 4.3 Consequenties 5. Bronnen Bijlagen Bijlage 1: ECVET-eenheden Leidinggevende team/afdeling/project 6.2 Bijlage 2: Examinering Initiële Vorming Onderofficieren van de Koninklijke Landmacht Coöperatie Paars Partnerschap U.A. 2

28 Inleiding Met het oog op toekomstige ontwikkelingen bij Defensie en in de maatschappij, is Defensie op zoek naar een mogelijkheid om er voor te zorgen dat eigen personeel op een soepele en eenvoudige manier kan worden toegeleid tot een startkwalificatie in de civiele maatschappij. Dat betekent dat men graag wil weten of het mogelijk is of personeel via een verkort traject een civiel erkend diploma kan krijgen. Immers werknemers van Defensie zijn zelfstandige werknemers met werkervaring en veelal diverse afgeronde militaire opleidingen. Het geheel aan kennis, houding en vaardigheden zou verzilverd kunnen worden in een civiel diploma. Dit biedt mensen perspectief op een goede startkwalificatie in de maatschappij en vergroot de kans op het eerder vinden van een baan of het oppakken van een civiele vervolgopleiding. Het project Waarderen en Valideren komt voort uit de vraag van Defensie om na te gaan of het mogelijk is zogenaamde militaire groepsopleidingen (er zijn veel groepen van militairen met een zelfde initiële- en vervolgopleiding) te waarderen en valideren naar een civiel diploma. De algemene vraagstelling van een onderzoek in het kader van Waarderen en Valideren luidt: Onderzoek in hoeverre de kerntaken en werkprocessen van een civiele opleiding overeenkomen met één of meerdere Defensieopleidingen. In dit rapport wordt een onderzoek beschreven waarin de Initiële Vorming Onderofficieren van de Koninklijke Landmacht (IVO/KMS) vergeleken wordt met de nieuwe kwalificatie Leidinggevende team/afdeling/project van het kwalificatiedossier Leiderschap op basis van Vakmanschap (CREBO 25160). In een ander rapport wordt de kwalificatie Technisch Leidinggevende, dat ook onderdeel uitmaakt van het kwalificatiedossier, beschreven. Er zijn plannen om na afronding van deze vergelijkingen ook vergelijkingen met behulp van ECVET te maken van de onderofficierenopleiding van de Koninklijke Luchtmacht en de Koninklijke Marine. Het nieuwe kwalificatiedossier, dat geldig is vanaf augustus 2015, is een eenjarige niveau-4 kopopleiding. Kandidaten voor deze opleidingen dienen bij de start te beschikken over een MBO-3 diploma. In het onderzoek wordt een vergelijking gemaakt tussen inhoud van de CREBO opleiding en de defensie-opleidingen. Bij het tot stand komen van dit rapport is gebruik gemaakt van de ECVETeenheden, die op 29 januari 2015 door defensie zijn vastgesteld. De ECVET-eenheden zijn het resultaat van een onderzoek dat door ECVET en NLQF is uitgevoerd. Medewerkers van ECVET, NLQF en CINOP hebben de Initiële Vorming Onderofficieren van de Koninklijke Landmacht vergeleken met het kwalificatiedossier. Zij hebben vervolgens een indeling in 5 eenheden gemaakt (bijlage 1). De eerste 4 eenheden hiervan vormen de basis voor de vergelijking in dit rapport. De vijfde ECVET-eenheid heeft betrekking op de kwalificatie Technisch Leidinggevende en zal in een ander rapport worden meegenomen. In een gangbaar onderzoek wordt vervolgens een vergelijking van de examinering van de defensie en de civiele opleiding gemaakt. Op dit moment is het examenplan voor de nieuwe civiele opleiding nog niet bekend. Om die reden is in dit onderzoek gekozen voor een onderzoek naar de examinering van de opleiding van defensie. In dit deel van het onderzoek wordt gekeken of de examinering bij defensie de ROC s de borging kan geven of de mensen met een diploma van deze defensie-opleiding ode lesstof goed beheersen. In het onderzoek zijn de MBO opleidingsonderdelen Nederlands, Engels, rekenen en Loopbaan Burgerschap buiten beschouwing gelaten. Voor de generieke eisen wordt door de werkgroep Generieke vakken van CPP een aanvullend programma ontwikkeld, bestaande uit lessen en examens. De specifieke eisen zijn volledig geïntegreerd in de kerntaken en werkprocessen. Deze werkwijze wordt algemeen toegepast bij EVC s en wordt bij het waarderen en valideren van opleidingen overgenomen. Coöperatie Paars Partnerschap U.A. 3

29 De werkgroep, die het onderzoek heeft uitgevoerd, doet een aanbeveling over eventueel te verlenen vrijstellingen voor de kandidaten van de Initiële Vorming Onderofficieren van de Koninklijke Landmacht om het diploma Leidinggevende team/afdeling/project te verkrijgen. In theorie kunnen de resultaten en aanbevelingen uit het rapport leiden tot: complete vrijstelling van alle vakken en examens voor het diploma Leidinggevende team/afdeling/project gedeeltelijke vrijstelling van vakken met een aanvullend opleidings- en examenprogramma waarna de kandidaat alsnog het diploma Leidinggevende team/afdeling/project kan behalen een EVC-procedure om tot diplomering Leidinggevende team/afdeling/project te komen. Het definitieve oordeel hierover ligt bij de examencommissies van de aangesloten ROC s. Coöperatie Paars Partnerschap U.A. 4

30 1. Vraagstelling, werkgroep en werkwijze 1.1 Vraagstelling In dit rapport luidt de vraagstelling als volgt: Onderzoek in hoeverre de opleiding Initiële Vorming Onderofficieren van de Koninklijke Landmacht overeenkomt met de kerntaken en werkprocessen van de opleiding Leidinggevende team/afdeling/project van het kwalificatiedossier Leiderschap op basis van Vakmanschap. Het resultaat van het onderzoek dient antwoord te geven op de volgende 2 vragen: 1. Heeft de militair die de Initiële Vorming Onderofficieren van de Koninklijke Landmacht heeft doorlopen voldaan aan dezelfde onderwijsnormen als de opleiding Leiderschap op basis van Vakmanschap? 2. Geeft de examinering van de Initiële Vorming Onderofficieren van de Koninklijke Landmacht voldoende borging aan de examencommissies van de ROC s dat de militair de stof van de opleiding op voldoende niveau beheerst? De werkgroep Om het onderzoek uit te kunnen voeren is een werkgroep geformeerd bestaande uit enkele ROC medewerkers en medewerkers van de Koninklijke Landmacht. Deze werkgroep bestaat uit de volgende personen: Annette Marcelis-Wattimena (eindredactie), onderwijskundige Cor Weidema, opleidingsmanager ROC Friese Poort, EVC deskundige, projectleider Waarderen en Valideren Coöperatie Paars Partnerschap Werkwijze De werkgroep heeft gebruik gemaakt van rapporten waarin de opleiding tot Onderofficier van de Koninklijke Landmacht is vergeleken met het nieuwe kwalificatiedossier Leiderschap op basis van vakmanschap. Deze rapporten zijn gemaakt door een onderzoeksgroep ECVET-vergelijking bestaande uit vertegenwoordigers van ECVET, NLQF, CINOP en Defensie. In deze onderzoeksgroep zaten o.a.: M. Dashorst, ECVET M. Claessens, ECVET E. Murre, CINOP T. Pijls, NLQF A. Iliohan, defensie F. Veringa, defensie J. Geelen, defensie P. Obbens, defensie Coöperatie Paars Partnerschap U.A. 5

31 2. De opleidingen 2.1 De opleiding Leidinggevende team/afdeling/project De opleiding Leidinggevende team/afdeling/project is een competentiegerichte opleiding, gebaseerd op het Kwalificatiedossier Leidinggeven op basis van vakmanschap. Dit kwalificatiedossier is een van de nieuwe kwalificatiedossiers dat vanaf 1 augustus 2015 geldig is. De opleiding is een niveau 4 opleiding die als een kopopleiding op een niveau 3 opleiding gevolgd kan worden. Kandidaten kunnen alleen tot deze opleiding toegelaten worden als zij een MBO-diploma op niveau 3 in hun bezit hebben. Het diploma op niveau 3 vormt de basis voor het vakmanschap. Gedurende de eenjarige kopopleiding komen zaken aan de orde zoals leidinggeven, personeelsbehoefte en personeelsplanning. De afgestudeerde kandidaat werkt doorgaans als meewerkend voorman, afdelingsmanager of projectmanager. De span of control verschilt per leidinggevende. De opleiding Leidinggevende team/afdeling/project is een opleiding die 1 jaar duurt. De opleiding omvat een basisdeel met 1 kerntaak met 6 werkprocessen en de vakken Nederlandse taal, rekenen, loopbaan & burgerschap en Engels. Het profieldeel omvat 1 kerntaak met 3 werkprocessen. De kandidaat moet tenslotte een keuzedeel kiezen. De opbouw van het beroepsdeel van de opleiding Leidinggevende team/afdeling/project Deel van het KD Kerntaak Werkproces Basisdeel Kerntaak B-1: Geeft direct B1-K1-W1 plant en verdeelt de werkzaamheden leiding aan B1-K1-W2 Begeleidt medewerkers bij medewerkers/projecten werkzaamheden B1-K1-W3 Wisselt informatie uit met medewerkers (in werkoverleg) B1-K1-W4 Bewaakt de voortgang van de werkuitvoering B1-K1-W5 Communiceert met derden B1-K1-W 6 Administreert en archiveert gegevens Profieldeel Kerntaak P-1: Voert uit en/of levert een bijdrage aan het personeelsbeleid Keuzedeel n.n.b. n.n.b. P1-K1-W1 Adviseert over de personeelsbehoefte P1-K1-W2 adviseert bij werving en selectie van medewerkers P1-K1-W3 Adviseert bij het begeleiden t.a.v. het functioneren en het beoordelen van medewerkers De opleiding is nog nieuw en moet nog verder uitontwikkeld is. Een lesprogramma is er om deze reden nog niet. Het onderwijsprogramma van de opleiding vindt zowel binnen als buiten de school plaats. De lessen die op school plaatsvinden richten zich op de kennis en vaardigheden behorende bij de kerntaak, het profieldeel, het keuzedeel en de generieke vakken. Tijdens de lessen worden de kandidaten ook voorbereid op de beroepspraktijkvorming (BPV). Tijdens de BPV worden buitenschoolse leertaken geoefend en soms getoetst in een reële arbeidssituatie. Ook met betrekking tot de examinering is er over de uitvoering nog niet veel bekend. Binnen het huidige MBO bestaat de examinering uit een mix van theorietoetsen, praktijktoetsen, testen en/of Proeven van bekwaamheid. De beoordeling van de examens wordt uitgevoerd door beoordelaars van school en tijdens de BPV ook door beoordelaars van de praktijkbiedende organisatie. De examinering wordt vastgelegd in een examenplan. De examenonderdelen staan daarmee vast. De deelnemers aan de opleiding Leidinggevende team/afdeling/project zullen doorgaans jonge mensen zijn, die direct na het voortgezet onderwijs (VMBO of HAVO) een MBO-3 opleiding hebben gevolgd en behaald. De opleiding leidt op tot beginnend beroepsoefenaar. Daarnaast staat de opleiding open Coöperatie Paars Partnerschap U.A. 6

32 voor andere kandidaten die tijdens hun carrière alsnog een opleiding op MBO niveau 4 willen behalen. Ook voor hen geldt dat zij pas toegelaten kunnen worden als ze over een diploma op MBO niveau 3 beschikken. 2.2 De opleiding Initiële Vorming Onderofficieren van de Koninklijke Landmacht De IVO/KMS opleiding is de opleiding Initiële Vorming Onderofficier die wordt gegeven aan de Koninklijke Militaire School (KMS) te Weert. De opleiding bestaat uit 4 modules die thematisch zijn ingericht. Binnen die thema s wordt de Aspirant Onderofficier (AO) opgeleid om de competenties die van een startende sergeant/wachtmeester verwacht worden te ontwikkelen. De duur van de totale opleiding is 38 weken: - Module 1: 14 weken - Module 2 : 7 weken - Module 3 en 4: 17 weken De opleiding dekt alle kennis, vaardigheid- en houdingsaspecten af welke een startende sergeant/wachtmeester nodig heeft om bij de uitvoering van opdrachten, de elementen leidinggeven, besluitvorming, bevelvoering, coaching, begeleiding en didactisch handelen, integraal in te zetten. Het leerproces is cyclisch. De Adjudant Opleidingen (AO) experimenteert binnen aangegeven kaders met eerder opgedane ervaringen en eerder verworven competenties. De AO wordt telkens gevraagd d.m.v. reflectie en evaluatie terug te kijken op eigen handelen, gevoelens en emoties. Hij definieert het probleem en formuleert hierdoor de eigen leerdoelen en gaat daarmee aan de slag. De verhouding tussen theorie en praktijk bij de opleiding Initiële Vorming Onderofficieren van de Koninklijke Landmacht is circa 40 : 60. Proeven van bekwaamheid zijn onderdeel van de opleiding. Deze Proeven van Bekwaamheid dienen onder strikte voorwaarden te gebeuren zoals omschreven in Opleidingsreglement Opleidings- en Trainingscentra (bijlage 2). De regels m.b.t. het toetsen zijn hier ook in omschreven. De deelnemers aan de IVO/KMS zijn te verdelen over verschillende categorieën. De categorie bepaalt het instroommoment van de IVO/KMS. Dit betekent dat niet iedere deelnemer alle modules hoeft te volgen. De categorieën zijn: - Instromer (IS), dit zijn de zgn. spijkerbroeken. Deze deelnemers starten met module 1 en volgen daarna modules 2, 3 en 4 - Doorstromer (DS): militairen reeds in het bezit van een AMO certificaat en militairen afkomstig vanuit module 1. Deze categorie deelnemers start met module 2 om daarna 3 en 4 te volgen - Doorstromer in het bezit van een Bewijs van Deelneming Opleiding leidinggevende korporaal (OLK) gevolgd bij en afgegeven door de KMS. Deze categorie deelnemers volgt modules 3 en 4 - IO KMS Sport en Beweging die in het bezit zijn van bewijzen Proeven van bekwaamheid IVO module 1 en aan de vooropkomst IVO hebben deelgenomen. Deze categorie deelnemers volgt modules 3 en 4 - VeVa GROP 3 gediplomeerden. Deze categorie deelnemers volgt modules 3 en 4. Deze categorie deelnemers dient ook nog het onderdeel wapen- en schietopleiding te volgen en af te ronden Coöperatie Paars Partnerschap U.A. 7