Trauma en kindermishandeling: DSM-classificaties

Transcriptie

1 Trauma en kindermishandeling: DSM-classificaties Nathalie Schlattmann Ramón Lindauer Referaat DSM-5 17 november 2015

2 Inhoud prevalentie, gevolgen diagnostiek ü DSM-IV versus DSM-5 ü instrumenten behandeling ü TF-CBT en EMDR: casuïstiek ü evidentie

3 Inhoud prevalentie, gevolgen diagnostiek ü DSM-IV versus DSM-5 ü instrumenten behandeling ü TF-CBT en EMDR: casuïstiek ü evidentie

4 Prevalentie ingrijpende gebeurtenissen prevalentie ingrijpende gebeurtenissen voor 18de leeftijd: 14-67% aanmelding KJP-problematiek: 45% trauma Justitiële Jeugdinstellingen: 85 tot 90% trauma prevalentie kindermishandeling (van IJzendoorn e.a., 2007, Lamers-Winkelman e.a., 2007, Alink e.a., 2011): ü circa 3% van de kinderen, één per klas ü met name verwaarlozing en geweld

5 Gevolgen jeugd - volwassenen niet ieder kind of volwassene ontwikkelt traumaklachten - veerkracht prevalentie PTSS bij kinderen en jongeren ongeveer 16-63% (Alisic e.a., 2014; Gabbay e.a., 2004)

6 Gevolgen jeugd - volwassenen afhankelijk van risico- en beschermende factoren: ernst en type trauma, trauma voorgeschiedenis, geslacht, coping en gezinsfactoren veerkracht

7 Gevolgen vroegkinderlijk trauma psychologische gevolgen sociaal-emotionele ontwikkeling cognitieve ontwikkeling fysieke gezondheid neurobiologische gevolgen

8 Gevolgen vroegkinderlijk trauma

9 Inhoud prevalentie, gevolgen diagnostiek ü DSM-IV versus DSM-5 ü instrumenten behandeling ü TF-CBT en EMDR: casuïstiek ü evidentie

10 DSM-IV en DSM-5 DSM-IV: PTSS in categorie angststoornissen DSM-5: PTSS in categorie trauma- en stressorgerelateerde stoornissen

11 DSM-IV en DSM-5 Trauma- en stressorgerelateerde stoornissen: reactieve hechtingsstoornis ontremd-sociaalcontactstoornis posttraumatische stressstoornis, ook 6 jaar acute stressstoornis aanpassingsstoornissen andere gespecifieerde trauma- of stressorgerelateerde stoornis ongespecificeerde trauma- of stressorgerelateerde stoornis

12 DSM-IV en DSM-5 Trauma- en stressorgerelateerde stoornissen: reactieve hechtingsstoornis ontremd-sociaalcontactstoornis posttraumatische stressstoornis, ook 6 jaar acute stressstoornis aanpassingsstoornissen andere gespecifieerde trauma- of stressorgerelateerde stoornis ongespecificeerde trauma- of stressorgerelateerde stoornis

13 DSM-IV en DSM-5 Trauma- en stressorgerelateerde stoornissen: reactieve hechtingsstoornis ontremd-sociaalcontactstoornis posttraumatische stressstoornis, ook 6 jaar acute stressstoornis aanpassingsstoornissen andere gespecifieerde trauma- of stressorgerelateerde stoornis ongespecificeerde trauma- of stressorgerelateerde stoornis

14 PTSS - DSM-IV A1(objectief): plotseling, feitelijke of dreiging van dood of aantasting fysieke integriteit A2(subjectief): gevoel van hulpeloosheid, angst, afschuw, machteloosheid

15 PTSS - DSM-5 A2 criterium verdwenen toevoeging bij aard van de blootstelling aan de gebeurtenis: ü indirect - van horen zeggen : familie of goede vriend, geweld of ongeval ü herhaalde of extreme blootstelling aan aversieve details van de gebeurtenis (meestal gebonden aan werk)

16 PTSS - DSM-5 PTSS DSM- 5 B1. Recidiverende intrusieve pijnlijke herinneringen B2. Recidiverende onaangename dromen B3. Dissocia<eve reac<es: alsof gebeurtenis opnieuw plaatsvindt B4. Intensieve lijdensdruk bij prikkels die lijken op gebeurtenis B5. Duidelijke fysiologische reac<es op prikkels die lijken op gebeurtenis C1. Vermijding pijnlijke herinneringen, gedachten of gevoelens C2. Vermijding externe aspecten die aan gebeurtenis herinneren

17 PTSS - DSM-5 PTSS DSM- 5 D1. Onvermogen aspecten van gebeurtenis te herinneren D2. Persisterende en overdreven nega<eve overtuigingen of verwach<ngen over zichzelf, anderen of de wereld D3. Persisterende vertekende cogni<es over oorzaak of gevolg van de gebeurtenis D4. Persisterende nega<eve gemoedstoestand D5. Duidelijk verminderde belangstelling D6. Gevoelens van onthech<ng of vervreemding van anderen D7. Persisterend onvermogen posi<eve emo<es te ervaren

18 PTSS - DSM-5 PTSS DSM- 5 E1. Prikkelbaar gedrag en woede- uitbars<ngen E2. Roekeloos of zelfdestruc<ef gedrag E3. Hypervigilan<e E4. Overdreven schrikreac<es E5. Concentra<eproblemen E6. Verstoring van slaap

19 PTSS - DSM-5 onderscheid tussen acute en chronische fase van PTSS opgeheven toevoeging PTSS bij jonge kinderen duur stoornis langer dan één maand lijdensdruk of beperkingen specificeer: ü ü met dissociatieve symptomen (depersonalisatie en/of derealisatie) met uitgestelde expressie (minstens eerste zes maanden niet volledig voldaan aan criteria)

20 PTSS - DSM-IV en DSM-5 DSM- IV DSM- 5 1 van 5 herbelevingssymptomen 1 van 5 herbelevingssymptomen 3 van 7 vermijdingssymptomen 1 van 2 vermijdingssymptomen 2 van 7 symptomen veranderingen in stemming en cogni<e 2 van 5 symptomen verhoogde prikkelbaarheid 2 van 6 symptomen verhoogde prikkelbaarheid

21 PTSS - DSM-IV en DSM-5 Hoeveel combinaties van PTSS-diagnose zijn er mogelijk in DSM-5? a: ruim 200 b: ruim 1000 c: ruim 3000 d: ruim Galatzer-Levy & Bryant, 2013

22 PTSS - DSM-IV en DSM-5 Hoeveel combinaties van PTSS-diagnose zijn er mogelijk? DSM-IV: combinaties DSM-5: combinaties => heterogene diagnose versus co-morbiditeit! Galatzer-Levy & Bryant, 2013

23 PTSS jonge kind DSM-5 A: gebeurtenis overkomt primaire verzorgers B: posttraumatische spel en dromen hoeven niet inhoudelijk samen te hangen met traumatische gebeurtenis bij jonge kinderen alleen cluster C vermijden en negatieve veranderingen in cognities (negatieve gemoedstoestand, verminderde belangstelling, teruggetrokken en afname positieve emoties), bij volwassenen cluster C en D C: afname interesse spel cluster E = D: verhoogde prikkelbaarheid, hetzelfde behalve roekeloos of zelfdestructief gedrag

24 Prevalentiecijfers PTSS-classificaties DSM- IV DSM- 5 veteranen 30,3% 39,9% burgers 5,4% 9,8% ziekenhuis 5,9% 6,7% Miller e.a., 2012; O Donnell e.a., 2014

25 Hechtingsstoornissen reactieve hechtingsstoornis, geremde type DSM-IV => reactieve hechtingsstoornis DSM-5 reactieve hechtingsstoornis, ontremde type DSM-IV => ontremd-sociaalcontactstoornis specifieer: ü persisterend (meer dan een jaar) ü actuele ernst (alle symptomen, ernstig)

26 Nieuwe ontwikkeling Developmental Trauma Disorder Bedreigde ontwikkeling en disregulatie: Ø hechting Ø (neuro)biologie Ø emotieregulatie Ø sociale relaties Ø agressieregulatie/gedragscontrole Ø zelfbeeld Ø cognitieve schema s

27 Trauma screeningslijst - kindversie

28 Trauma screeningslijst - ouderversie

29 Diagnostiek - kind Klinische interviews: CAPS-CA: PTSS DIPA: brede diagnostiek, jonge kind, afname ouders ADIS-C/P: angststoornissen K-SADS: angststoornissen

30 Diagnostiek - kind Klinische interviews: CAPS-CA: PTSS ADIS-C/P: angststoornissen K-SADS: angststoornissen

31 Inhoud prevalentie, gevolgen diagnostiek ü DSM-IV versus DSM-5 ü instrumenten behandeling ü TF-CBT en EMDR: casuïstiek ü evidentie

32 Complex trauma Fasegerichte behandeling veiligheid (Signs of Safety) stabilisatie en motivatie verwerking van herinneringen herstel van verbondenheid

33 Stabiliseren of direct verwerken? stabilisatie is nodig omdat kinderen die blootgesteld zijn aan langdurige stress cognitief nog niet in staat zijn om te profiteren van therapieën die een beroep doen op het herkennen en reguleren van emoties, cognitieve vaardigheden en taal het verwerken van een nare gebeurtenis brengt rust in het stresssysteem en leert het kind emoties te reguleren, waardoor een kind in staat is zich verder te ontwikkelen

34 Stabiliseren Trauma verwerking en integra<e Competentie Execu<eve func<es ZelZeeld iden<teit Zelfregulatie Affect iden<fica<e Affect modula<e Affect expressie Hechting Affect management opvoeder Afstemming Consistente respons Rou<nes en rituelen Blaustein en Kinniburgh, 2010

35 Verwerken EMDR Activering neurale netwerk - vertellen verhaal - herinnering van naarste beeld - negatieve disfunctionele cognitie - emotie - SUD - fysieke sensatie TF-CBT - Psychoeducatie - Relaxatie - Affectmodulatie - Cognities - Traumaverhaal - In vivo controle over reminders - Combinatiesessies - En nu naar de toekomst

36 Onderzoek - behandeleffecten n=23 n=25 Julia Diehle, 2012

37 Effecten van verwerking Densensitisatie het verhaal wordt minder beladen voor kinderen, Narratief de beelden worden minder naar het geeft kinderen een narratief. Het verhaal heeft een kop en een staart gekregen Blikverruimend het verruimt hun blik, maakt nieuwsgierig naar antwoorden, naar andere visies Negatieve cognities maken plaats voor positieve cognities Groei het zorgt voor een cognitieve shift het opent de weg naar posttraumatische groei

38 TF-CBT Cohen, Mannarino & Deblinger meerdere gerandomiseerde trials

39 Centrum voor Trauma en Gezin Telefonisch spreekuur: maandag t./m. donderdag van tot uur telefoonnummer: , Traumaspreekuur