DSM-5: Nieuw, maar ook beter? Arq Herfstsymposium vrijdag 25 november 2016

Transcriptie

1 DSM-5: Nieuw, maar ook beter? Arq Herfstsymposium vrijdag 25 november 2016

2 De DSM-5: wel een dissociatief subtype maar geen Complexe PTSS? Diagnostiek en behandeling Marloes Eidhof, Joke van Bokkem en Elise van Wageningen

3 Aannames en misverstanden Complexe PTSS Persoonlijkheidsproblematiek? Complex (langdurig, meervoudig, interpersoonlijk) trauma? Weinig therapie respons? Comorbiditeit? Dissociatief subtype Trance, wegvallen? Flashbacks? Amnesie?

4 Disorders of Extreme Stress Not Otherwise Specified (DESNOS) Problemen in de domeinen: 1. Regulatie van Affect en Impulsen 2. Bewustzijn en Concentratie 3. Zelf-perceptie 4. Relaties met anderen 5. Betekenisgeving 6. Somatisatie

5 DSM-5 is meer DESNOS-ig geworden 1. Regulatie van Affect en Impulsen Affect regulatie; Moduleren van boosheid; Zelf-destructief gedrag; Preoccupatie met suïcide; Moduleren van seksuele betrokkenheid; Excessief risico gedrag 2. Bewustzijn en Concentratie Amnesie; Dissociatieve trance en Depersonalisatie 3. Zelf-perceptie Permanente beschadiging; Schuldgevoel en verantwoordelijkheidsgevoel; Schaamte; Niemand begrijpt me; Minimaliseren 4. Relaties met Anderen Niemand meer kunnen vertrouwen; Hervictimisatie; Victimiseren van anderen 5. Betekenisgeving Wanhoop en hopeloosheid; Verlies van eerder behouden overtuigingen 6. Somatisatie Spijsverteringsstelsel; Chronische pijn; Cardiopulmonare symptomen; Conversie symptomen; Seksuele klachten

6 DSM-5 Dissociatieve subtype Dissociatieve subtype 25% van steekproef Steuwe, Lanius & Frewin, 2012

7 Dissociatieve subtype Onderscheidend van PTSS Substantiele groep (15-30%) Belangrijk dat we deze groep herkennen (accurate diagnostiek) Hersenactivatie patronen As I comorbiditeit (angst, hostiliteit, stemmingsstoornissen, En middelen accuraat misbruik) behandelen As II comorbideit (borderline, vermijdende persoonlijkheids Maar problematiek) hoe? Suicide risico Geschiedenis van misbruik en verwaarlozing Andere behandelrespons

8 Dissociatie in DSM-5 Dissociatie: Discontinuiteit van psychologische functies, zoals: Cognitie en bewustzijn Emotie Geheugen Sensorische perceptie, Zelfperceptie en identiteit Alle psychologische functies Verschillende niveaus van realiteitsverlies Dissociatieve subtype: Depersonalisatie en Derealisatie

9 Dissociatieve subtype vs. Dissociatieve symptomen PTSS symptomen Flashbacks Amnesie voor traumatische gebeurtenis Dissociatieve stoornis Dissociatieve identiteitsstoornis Dissociatieve amnesie Depersonalisatie/derealisatie stoornis Dissociatieve subtype PTSS + depersonalisatie + derealisatie Gespecificeerde dissociatieve stoornis of Dissociatieve stoornis NAO

10 Dissociatieve subtype Diagnostiek- CAPS5 Clinician administered PTSD scale (CAPS-5): Interview PTSS (20 items) Dissociatieve subtype (2 items)

11 Dissociatieve subtype -Diagnostiek DSP-I Aanwezigheid en ernst van het dissociatieve subtype van PTSS Observatie items In kaart brengen van PTSS-gerelateerde dissociatieve kenmerken

12 DESNOS in ICD-11 Problemen in de domeinen: 1. Regulatie van Affect en Impulsen 2. Bewustzijn en Concentratie 3. Zelf-perceptie 4. Relaties met anderen 5. Betekenisgeving 6. Somatisatie

13 Complexe PTSS volgens ICD-11 Complexe PTSS = PTSS (Herbeleving, Vermijding, Verhoogde angst) + 1. Regulatie van Affect en Impulsen 2. Zelf-perceptie 3. Relaties met anderen Diagnostiek ICD-11 Complexe PTSS interview ICD-11 Complexe PTSS vragenlijst

14 DSM-5 Diagnostiek Vermijd eigen vermijding Traumatische ervaringen (ook vroegkinderlijk!) DSM-5 diagnose (zet weg wat mogelijk is) PTSS Subtype en dissociatie Comorbide stoornissen (80%) Beschrijf overige klinisch relevante beperkingen in de beschrijvende diagnose Problemen m.b.t. zelfregulatie/cptss Behandeling Complexe PTSS = PTSS = Trauma gerichte behandeling

15 Take home message Bedenk wat u bedoelt met de termen: Complex Dissociatie Stabilisatie

16 Clientperspectief: stressvol - vaak niet eerder verteld angst ze geloven me toch niet schaamte vermijding amnesie 'speechless terror' Klaassens en Bostoen, 2016

17 Behandeling Misvatting van stabilisatie: leefomgeving stabiliseren Wat nodig: aanleren van vaardigheden Kort als het kan, lang indien nodig Niet laagfrequent maar minimaal eens per week, liefst vaker HITT ervaringen

18 Driefasenmodel: (Herman, 1992; van der Hart & Nijenhuis, 2003) fase 1: stabilisatie en symptoomreductie werkbare therapeutische alliantie vestigen symptoomreductie fase 2: verwerking fase 3: integratie

19 Treatments of Choice

20 HITT - Hoog intensieve trauma behandeling - 4 dagen EMDR, 5e dag exposure - inbedding in lopend behandeltraject - voorbereiding, aandacht voor systeem - patiënten en therapeuten zijn enthousiast - patiënten hebben vertrouwen in ervaren team EMDR-therapeuten, sociotherapeuten en yogadocenten. 10/31/16 2

21

22 TOOLS stabilisatievoorbereiding Psycho-educatie: wat is trauma, verloop en verschijnselen, naasten daarbij betrekken. - Window of tolerance, retraumatiseringsdriehoek Controle over levensomstandigheden: - dag- en weekstructuur opzetten, praktische problemen op flap ordenen en in de tijd zetten, hulpbronnen zoeken, crisisplan, slaaphygiëne Grounding -Hier&nu orientatie, gebruik van 5 zintuigen -Mindfullnessoefeningen, emoties als golf Ontspanning bevorderen: - Relaxatie en ademhalingstherapie (Jacobson)

23 TOOLS, vervolg Controle over gevoel van veiligheid -triggers inventariseren, -stopmechanismen op basis van signaleringsplan -voorwerpen die (symbolische) veiligheid bieden, veilige plek -afleiding, functioneel vermijdingsgedrag Controle over nare gedachten en herbelevingen -stop zeggen, -tv-scherm met afstandsbediening, bioscoop-visualisatie, monitor in de hand -nachtmerries: droomdagboek, nachtmerrie veranderen: nachtmerrie-rescripting, Natuurlijke processen gebruiken -ankeroefening, Resource Development Installation (EMDR-techniek), -cognities bewerken -schuldgevoelens bewerken: taartpunttechniek, realiteiten inventariseren

24 E-health: module of app

25 Literatuurlijst/ naslagwerk Cloitre, M, Garvert, DW, Weiss, B, Carlson, EB, & Bryant, RA (2014). Distinguishing PTSD, Complex PTSD, and Borderline Personality Disorder: A latent class analysis. European Journal of Psychotraumatology, 5: 25097, DOI: Cloitre, M, Courtois, CA, Charuvastra, A, Carapezza, R, Stolbach, BC, & Green, BL (2011). Treatment of Complex PTSD: Results of the ISTSS Expert Clinician Survey on Best Practices. Journal of Traumatic Stress, 24 (6); Herman, J. L. (1992). Complex PTSD: A syndrome in survivors of prolonged and repeated trauma. Journal of traumatic stress, 5(3), Krystal, J. H., Bennett, A. L., Bremner, J. D., Southwick, S. M., & Charney, D. S. (1995). Toward a cognitive neuroscience of dissociation and altered memory functions in post-traumatic stress disorder. Schnyder, U, Ehlers, A, Elbert, Th, Foa, EB, Gersons, BPR, Resick, PA, Shapiro, F, & Cloitre, M (2015). Psychotherapies for PTSD: what do they have in common? European Journal of Psychotraumatology, 6: 28186, DOI: http//dx.doi.org/ /ejpt.v ter Heide, J. J., Kleber, R., & Mooren, T. (2014). Complex trauma en complexe PTSS. Tijdschrift voor Psychotherapie, 40(5), De Jongh, A, Resick, PA, Zoellner, LA, van Minnen, A, Lee, CW, Monson, CM, Foa, EB, Wheeler, K, Ten Broeke, E, Feeny, N, Rauch, SAM, Chard, K, Mueser, KT, Sloan, DM, van der Gaag, M, Rothbaum, BO, Neuner, F, De Roos, C, Hehenkamp, LMJ, Rosner, R, Bicanic, IAE (2016). A critical analysis of the current treatment guidelines for complex PTSD in adults. Depression and Anxiety. DOI /da Met veel dank aan Jackie June ter Heide voor haar inhoudelijke bijdrage aan dit symposium

26 Partners per 1 januari 2014: Stichting Centrum '45 PDC Equator Foundation IVP Impact Cogis War Trauma Foundation Stichting Stichting Pelita Samenwerking binnen Arq: Arq Research Arq Educatie