Leskist THEMA-handleiding Help de kerkuilenwerkgroep Groep 7 en 8

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Leskist THEMA-handleiding Help de kerkuilenwerkgroep Groep 7 en 8"

Transcriptie

1 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA-handleiding Help de kerkuilenwerkgroep Groep 7 en 8

2 Dit is een NME product van BuitenWijs. BuitenWijs is een samenwerkingverband, waarbij de gemeenten Houten, Lopik, Nieuwegein en IJsselstein samen sterk in NME zijn. BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving. BuitenWijs Houten NME Houten Postbus DA Houten BuitenWijs IJsselstein Gemeente IJsselstein Postbus AA IJsselstein BuitenWijs Lopik Gemeente Lopik 3411 CH Lopik BuitenWijs Nieuwegein Gemeente Nieuwegein Postbus AA Nieuwegein buitenwijs@nieuwegein.nl Colofon Copyrights BuitenWijs Jaar van uitgave 2012 Eindredactie Erna Bod, Tjeerd Mijnster en Nicky Mertens Illustratie Olivier Rijken Grafische vormgeving Maaike de Laat Met dank aan Eduniek / CED-groep BuitenWijs Help de kerkuilenwerkgroep 2

3 Inhoudsopgave In het kort 4 Overzicht van de lessen 6 Beschrijving van de lessen 7 Bijlagen 12 BuitenWijs Help de kerkuilenwerkgroep 3

4 1 In het kort Inleiding Dit thema richt zich op de kennismaking met de kerkuilen en met de verantwoordelijkheid die wij, mensen, kunnen nemen om dieren te beschermen of te helpen overleven. Doelgroep Groep 7 en 8 Leerdoelen De leerlingen» kennen enkele kenmerken van de kerkuil waaronder de braakbal.» weten wat een voedselketen is» begrijpen dat de delen in een voedselketen onderling afhankelijk zijn» kennen een paar natuurbeschermers en hun rol. Aansluiting kerndoelen 40 De leerlingen leren in de eigen omgeving veel voorkomende planten en dieren onderscheiden en benoemen en leren hoe ze functioneren in hun leefomgeving. 41 De leerlingen leren over de bouw van planten, dieren en mensen en over de vorm en functie van hun onderdelen Duur van het thema De activiteiten zijn zo ontworpen dat ze gedurende een periode van 5 weken gelijkmatig verdeeld over de week aandacht vragen van de leerlingen. De leskist wordt gedurende drie weken uitgeleend. Hier is rekening mee gehouden in de planning. In de eerste en laatste week is de introductie en afsluiting van het thema gepland, dat zonder de leskist kan plaatsvinden. Structuur Het thema is opgezet volgens een vaste structuur. 1. Introductie 2. Voorkennis ophalen en bijspijkeren (voor leerkracht is hierbij de achtergrondinfo van belang). 3. Vooruitblik met lesdoelen 4. Onderzoeken en verwerken volgens doe denk doe model 5. Afsluiten/ evalueren In de leskist BuitenWijs» 1 handleiding» 1 boek Uilenvlucht» 1 opgezette kerkuil in een vitrinekast» 1 kastje met schedels van muizen etc.» 1 zoekkaart muizenschedelresten in braakballen» 16 uitpluiskaart A3» 16 steelloepen» 16 borsteltjes» 16 pincetten» 16 prepareernaalden» 1 doosje met 16 braakballen» 1 doosje met braakballengruis BuitenWijs Help de kerkuilenwerkgroep 4

5 TIP 2 TIP 1 Van school:» zwart papier Filmpjes U kunt ook samen met de leerlingen de volgende filmpjes van de beeldbank bekijken: Websites: Spel over uilen en muizen: Alles over kerkuilen: Filmpjes en live beelden van uilen: /pagina/film_kerkuil.html BuitenWijs Help de kerkuilenwerkgroep 5

6 2 Overzicht van de lessen WEEK 0 Voorbereiding voor de leerkracht WEEK 1 1. Introductie 2. Voorkennis ophalen 3. Vooruitblik met doelen WEEK 2 4. Activiteiten 4.1 De kerkuil 4.2 Dierenuitwerpselen 4.3 Voedselketen WEEK 3 EN Natuurbeschermers, wie en wat? WEEK 5 5. Afsluiting / reflectie: Wat heb ik geleerd? BuitenWijs Help de kerkuilenwerkgroep 6

7 3 Beschrijving van de lessen 1. Introductie Doel: Kinderen enthousiast maken voor het thema. Voorbereiding» Verzamelen van braakballen.» Paraat hebben van een uitpluiskaart.» Of een van de filmpjes uit de materiaallijst (aantekenblaadjes en een placemat als teamantwoordkaart). Activiteit» Per tafelgroepje of tweetal (afhankelijk van het aantal braakballen) de braakbal uitpluizen en ordenen naar herkomst of aard van het materiaal op een zwart vel papier. Als verwerking schrijft elke leerling over: Een braakbal bestaat uit de onverteerbare resten van het voedsel van de uil. Hij spuugt dit uit. Je ontdekt daar in wat het voedsel van de uil is (b.v. muizen, vogels, kevers). En tekent daarbij de bal en de voedselresten die zij vonden.» Bij en na het kijken naar het filmpje over braakbal de volgende vragen onthouden:» Wat is een braakbal?» Wat zit er in een braakbal?» Wat kun je door een braakbal te weten komen? Gebruik een aantekenblaadje voor elk leerling. Vergelijk je aantekeningen. Beantwoord samen de vragen. Noteer je antwoord midden op de teamkaart. Elk kind tekent een voorwerp uit de braakbal langs de rand van de place mat antwoordkaart aan zijn/haar zijde. 2. Voorkennis ophalen Doel: Het doel van de voorkennis activeren is dat kinderen betrokken raken bij het onderwerp en voor de leerkracht is het doel dat de aanwezige voorkennis van de kinderen gepeild kan worden Inleiding Vertel de kinderen het volgende: De uil wordt altijd als een wijze vogel voorgesteld. Dat komt waarschijnlijk omdat hij zo mooi rechtop op een tak kan zitten en ons zo recht aankijkt met zin oren omhoog. Wat weten we eigenlijk van de uil of van andere vogels? Activiteit Vertel de kinderen dat de kinderen in het tafelgroepje de volgende kaart af gaan maken EEN VOGEL Mus Eend Mees Uil Duif.. WAAR LEEFT HIJ / WAT EET HIJ / WIE IS ZIJN VIJAND? Deze kaart via het digibord of op een grote flap bespreken: Wat weten we samen al? (verzamelen van de informatie). BuitenWijs Help de kerkuilenwerkgroep 7

8 3. Vooruitblik met doelen Doel: De vooruitblik geeft kinderen overzicht over wat ze gaan leren. Het richt hen op wat belangrijk is om te onthouden en laat hen zien dat de opdrachten die ze gaan maken, de proeven die ze gaan doen, de onderzoeken allemaal gericht zijn op het bereiken van de leerdoelen. Kinderen worden zich bewust van wat ze gaan leren en hoe ze dat gaan doen. Ze zullen hierdoor de informatie beter verwerken en beter in staat zijn verbanden leggen. Vertel de kinderen dat wat ze allemaal gaan leren bij dit project. Laat ze de leerdoelen (bijlage 1) zien en bespreek de doelen. Hang de doelen goed zichtbaar op in de klas en reflecteer hier regelmatig op. 4.Activiteiten 4.1. De kerkuil Doel De leerlingen leren de kerkuil kennen. Introductie Op het digibord: via google afbeeldingen uil naar allerlei uilen (steeds ook even groot maken) kijken met als kijkopdracht:» Wat komt overeen, wat hebben ze allemaal?» Hou een lijstje bij terwijl je kijkt Activiteit Ga in een boek of op internet (zie Tip 2 bij materiaal) na wat het antwoord is op de volgende vragen:» 1. Wat eet een kerkuil?» 2. Waar leeft een kerkuil?» 3. Waar legt ze eieren?» 4. Wat eten de jongen?» 5. Kan een kerkuil goed horen?» 6. Kan een kerkuil goed zien?» 7. Hoe vindt een kerkuil s nachts zijn muizen?» 8. Hoeveel braakballen maakt een kerkuil per dag? Per tafelgroep verzamelen de kinderen de antwoorden, ze verdelen ook de vragen. De vragen op een kaart beantwoorden en later controleren met de antwoordkaart (bijlage) Vraag ter afsluitende bespreking waar was je echt verrast door? Bedenk vertel even rond in je groepje een paar antwoorden klassikaal laten noemen. 4.2 Dierenuitwerpselen Doel De leerlingen leren dat je een dier kunt opsporen door naar uitwerpselen te kijken. Voorbereiding» Prenten boek paraat» Uitwerpselen kaart kopiëren (als nodig) Internet gebruiksschema maken voor de leerlingen. BuitenWijs Help de kerkuilenwerkgroep 8

9 Introductie Vraag: Hoe weet je dat er honden in de buurt wonen zonder ze te hebben gezien? Laat de kinderen overleggen in hun groepje. Laat ze een antwoord bedenken dat uit één woord bestaat. Wie van de groepjes gaat dat straks zeggen? Alle antwoordkinderen gaan staan (en dan roepen alle antwoordkinderen tegelijk het antwoord) POEP. O.i.d. Kern: voorlezen Wanneer kleine mol op een dag zijn kopje boven de grond steekt, valt er een hoopje poep op zijn kop. Kleine mol wil weten wie de dader is en trekt op onderzoek. Aan alle dieren die hij tegenkomt vraagt hij of zij het hoopje dat op zijn kop zit geproduceerd hebben. De dieren reageren telkens op eenzelfde manier: Ik? Nee, hoezo? Ik doe dat zo! en laten dan, met bijhorend geluid, hun uitwerpselen op de grond vallen. Kleine mol komt uiteindelijk twee bromvliegen tegen die het hoopje op zijn kop onderzoeken. Zij herkennen meteen de dader en molletje neemt wraak Verwerking Deel de uitwerpselen kaart uit, de POEP-kaart. Opdracht: Knip 5 drollen uit, plak op en zoek op internet een plaatje van het dier dat daar bij hoort. Plak dat daar bij. Ergens in deze week ben je aan de beurt. 4.3 Voedselketen Doel De leerlingen begrijpen dat de voedselketen als geheel de gezondheid van de leden van die keten bepaalt. Voorbereiding Afdrukken / paraat op digibord de 2 illustraties van de voedselketen (zie bijlage) BuitenWijs Help de kerkuilenwerkgroep 9

10 Introductie Vertel de kinderen: we gaan het hebben over de voedselketen, bedenk eens:..» Wat heb je geluncht?» Waar komt dat vandaan? Maak een lijstje, vraag hulp aan je tafelgenoten. Instructie Vertel bij de illustratievoedselketen:» Graan wordt door muis gegeten,» Muis wordt door slang gegeten» Slang wordt door roofvogel gegeten» Poep wordt door het graan gegeten» Graan wordt door.enz. Als er in één van de schakels van de keten iets misgaat, b.v. veel gif in het graan of gewoon minder graanvelden waardoor er minder muizen zijn (vergiftigd of geen eten) dan zijn er ook minder slangen en misschien helemaal geen roofvogels meer. Opdracht Bekijk de voedselketen in de zee en geef antwoord op:» Hoe zeehonden last kunnen hebben van gemorste olie uit een schip.» Waarom is het beter om vis uit een kweekvijver bij de visboer te halen en op te eten?» Waar zou een uil last van kunnen hebben in de voedselketen?» Vergelijk je antwoorden met tafelgenoten; wat denk je samen? Bespreek een paar antwoorden. 4.4 Natuurbeschermers, wie doet wat? Doel De leerlingen leren welke natuurbeschermers er zijn en dat zij ook de voedselketen beschermen. Voorbereiding Foto van herder met schaapskudde (bijlage) paraat. Inleiding Welk dier zou jij willen beschermen en waarom? Bedenk sta op en loop zwijgend rond als ik stop zeg sta je bij iemand en dan wissel je je antwoord fluisterend uit. Instructie Vertel de kinderen het volgende: Het Utrechts Landschap heeft een paar kuddes schapen. Dat is goed voor de heide. Schapen grazen gras waardoor de heide meer kans krijgt om te groeien en te bloeien. Dan blijft er ook een goeie leefomgeving voor de slang bestaan. Dat kan ook met koeien of geiten. Soms lopen de schapen ook op de dijken langs de rivier. Zij eten het gras en stampen tegelijk ook de aarde aan waardoor de dijk sterk blijft. Handig hé!! Natuur beschermen is dus zowel zorgen voor het landschap (dijk sterk houden) als zorgen voor de planten (hei ruimte geven) en dieren (leefruimte voor de slang) BuitenWijs Help de kerkuilenwerkgroep 10

11 Aan de slag Wat doen deze organisaties voor de natuur? Zoek ze in deze week op via Google. Van elke tafelgroep doet ieder er 2! Samen verzamel je er dus 8. ORGANISATIE Utrechts landschap Goois Natuurreservaat Vereniging Natuurmonumenten Vogelbescherming Waddenvereniging Vlinderstichting Das en boom Greenpeace Wereld natuurfonds De dierenbescherming WAT DOEN ZE? Afsluiting:» Geef geld ; ieder tafelgroepje krijgt 100,=. Hoeveel geef ja aan welke club?» Welk goed doel krijgt hoeveel, het meest?? En waarom?» Start eventueel een discussie over goede natuurbeschermers en wat ze goed maakt. 5. Afsluiting/reflectie: Wat heb ik geleerd? Doel De leerlingen verwoorden wat zij geleerd hebben. Activiteit Bekijk de leerdoelen die in de klas hangen. Zijn alle leerdoelen gehaald.? Loop de verschillende leerdoelen langs en vraag steeds of de kinderen het leerdoel hebben gehaald. Laat elke leerling per doel één voorbeeld op een geeltje noteren van wat hij geleerd heeft. Plak dat bij het doel. BuitenWijs Help de kerkuilenwerkgroep 11

12 4 Bijlagen BuitenWijs Help de kerkuilenwerkgroep 12

13 4.1 Bijlage 1: Leerdoelen We leren» enkele kenmerken van de kerkuil waaronder de braakbal.» wat een voedselketen is» dat de delen in een voedselketen onderling afhankelijk zijn» over een paar natuurbeschermers en hun rol. BuitenWijs Help de kerkuilenwerkgroep 13

14 4.2 Bijlage 2: Antwoorden 1. Wat eet een kerkuil? Een kerkuil eet voornamelijk veldmuizen. Soms ook spitsmuizen. Daarnaast soms kikkers, vleermuizen, vogels en insecten zoals kevers. Gedurende het broedseizoen eet een volwassen vogel per dag gram. Afhankelijk van de prooigrootte komt dat overeen met 4 tot 8 muizen. Gedurende strenge kou ( 10 tot 15 graden) is de voedselbehoefte gram, wat overeenkomt met 8 woelmuizen of 20 spitsmuizen! 2. Waar leeft een kerkuil? Kerkuilen houden van kleinschalig landschap, met houtwallen, heggen en ruige terreinen. Ze houden niet van grote open of gesloten landschappen, zoals grote akkerlanden of uitgestrekte bosgebieden. De rust- of slaapplek van een kerkuil heet roestplek. Bij voorkeur is dit een rustige, donkere plek in holtes, zolders, schuren of bomen. Een uur na zonsondergang verlaat hij de roestplaats om te jagen. 3. Waar legt ze haar eieren? Kerkuilen broeden bij voorkeur op rustige, donkere plaatsen. Bijvoorbeeld in gebouwen, zoals schuren, fabrieken, graansilo s, scholen, ruïnes, duiventillen, torens, schoorstenen, luchtkokers. De laatste jaren maken kerkuilen steeds meer gebruik van nestkasten, die speciaal voor hen in gebouwen zijn geplaatst door de leden van de plaatselijke kerkuilenwerkgroep. Kasten zijn veilig, het is er donker en de jongen vallen niet gemakkelijk uit het nest. Van nestbouw is bij kerkuilen geen sprake: oude nesten bestaan meestal uit een onderlaag van platgetrapte braakballen. 4. Wat eten de jongen? Het voeren van een uilskuiken gebeurt op een heel bijzondere manier. Gedurende de eerste levensdagen worden de prooien onthoofd. De kop en andere harde delen van de muis verdwijnen in de maag van het wijfje. De zachte delen, zoals de darm en kleine stukjes vlees worden aan het jong gevoerd. In de derde week zijn de jongen in staat kleine prooien, zoals spitsmuizen, geheel naar binnen te werken. 5. Kan een kerkuil goed horen? Ja. Aan de rand van de sluier (het hartvormige gezicht) bevinden zich bij de kerkuil enorm ontwikkelde ooropeningen. De grote ooropening is aan de voor- en achterkant voorzien van oorkleppen. Aan de voorkant van de ooropening zijn deze kleppen zeer beweeglijk. Ze kunnen als een deksel over de gehooropening vallen en beschermen de uil tegen geluidsoverlast. Verder doen ze dienst als een soort richtmicrofoon, die naar alle kanten kan draaien zoals de beweegbare oren van een hond. De hartvormige sluier van de kerkuil werkt als n geluidsontvanger. Een uil kan onder - scheid maken tussen het ritselen van muizen in bladeren, het piepen van prooidieren en het kauwen van muizen op voedsel. De uil kan de hoogte van de geluidsbron vaststellen. 6.Kan een kerkuil goed zien? Ja. Een kerkuil ziet 100x beter dan mensen. Het geheim van een goed gezichtsvermogen schuilt in de grootte en de constructie van de ogen. Hierdoor zien uilen toch nog veel bij weinig licht. 7. Hoe vindt de kerkuil s nachts muizen? Ogen en oren vormen samen een perfect opsporingssysteem van de nachtelijke jagers. Daarnaast is het geruisloos vliegen van groot belang voor de kerkuil. Het lichaam is smal en bedekt met veel lichte veren en het weegt slechts gram. De vleugels zijn breed met een spanwijdte van bijna een meter. Zo kan de Kerkuil de grond af zoeken zweven en met een snelheid van 15 tot 20 km per uur. 8. Hoeveel braakballen maakt een uil per dag? Een kerkuil produceert, net als roofvogels, meeuwen en kraaien, ongeveer 1 keer per dag een braakbal. BuitenWijs Help de kerkuilenwerkgroep 14

15 4.3 Bijlage 3: Afbeeldingen BuitenWijs Help de kerkuilenwerkgroep 15

16 4.4 Bijlage 4: Afbeeldingen vervolg BuitenWijs Help de kerkuilenwerkgroep 16

Leskist THEMA-handleiding Een weekend in de provincie Utrecht Groep 5 en 6

Leskist THEMA-handleiding Een weekend in de provincie Utrecht Groep 5 en 6 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA-handleiding Een weekend in de provincie Utrecht

Nadere informatie

Leskist THEMA-handleiding Opgeruimd houdt netjes Groep 3 en 4

Leskist THEMA-handleiding Opgeruimd houdt netjes Groep 3 en 4 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA-handleiding Opgeruimd houdt netjes Groep 3 en 4

Nadere informatie

Leskist THEMA-handleiding Afhaalrestaurant Fitfood Groep 5 en 6

Leskist THEMA-handleiding Afhaalrestaurant Fitfood Groep 5 en 6 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA-handleiding Afhaalrestaurant Fitfood Groep 5 en

Nadere informatie

Buitenles THEMA-handleiding De hoorn van de Vikingkoning Groep 6, 7 en 8

Buitenles THEMA-handleiding De hoorn van de Vikingkoning Groep 6, 7 en 8 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Buitenles THEMA-handleiding De hoorn van de Vikingkoning Groep

Nadere informatie

Leskist THEMA-handleiding Ontelbare kringlopen Groep 7 en 8

Leskist THEMA-handleiding Ontelbare kringlopen Groep 7 en 8 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA-handleiding Ontelbare kringlopen Groep 7 en 8 Dit

Nadere informatie

Leskist THEMA-handleiding De energieke club Groep 5 en 6

Leskist THEMA-handleiding De energieke club Groep 5 en 6 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA-handleiding De energieke club Groep 5 en 6 Dit

Nadere informatie

Buitenles THEMA-handleiding Ribbeltje is zijn geheugen kwijt Groep 3 en 4

Buitenles THEMA-handleiding Ribbeltje is zijn geheugen kwijt Groep 3 en 4 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Buitenles THEMA-handleiding Ribbeltje is zijn geheugen kwijt

Nadere informatie

Weilandberichten - Een vijfling!

Weilandberichten - Een vijfling! Weilandberichten - Een vijfling! Hans Simons, vanaf het begin lid van de agrarische natuurvereniging, heeft al sinds jaar en dag een paal in het weiland staan met een uilenkast. Niet dat er wel eens een

Nadere informatie

Leskist THEMA-handleiding Fossielen onderzoeken Groep 7 en 8

Leskist THEMA-handleiding Fossielen onderzoeken Groep 7 en 8 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA-handleiding Fossielen onderzoeken Groep 7 en 8

Nadere informatie

Leskist THEMA-handleiding Kriebelpoten Groep 1 en 2

Leskist THEMA-handleiding Kriebelpoten Groep 1 en 2 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA-handleiding Kriebelpoten Groep 1 en 2 Dit is een

Nadere informatie

Leskist PLUS-handleiding Zijzoentje Groep 1 en 2

Leskist PLUS-handleiding Zijzoentje Groep 1 en 2 Leskist PLUS-handleiding Zijzoentje Groep 1 en 2 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Dit is een NME

Nadere informatie

Leskist THEMA-handleiding Drijven en zinken met Jip en Janneke Groep 3-4

Leskist THEMA-handleiding Drijven en zinken met Jip en Janneke Groep 3-4 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA-handleiding Drijven en zinken met Jip en Janneke

Nadere informatie

leskist PLUS-handleiding Topvogels Groep 7 en 8

leskist PLUS-handleiding Topvogels Groep 7 en 8 leskist PLUS-handleiding Topvogels Groep 7 en 8 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Dit is een NME

Nadere informatie

Natuur in de klas product PLUS-handleiding Pieren en pissebedden Groep 5 en 6

Natuur in de klas product PLUS-handleiding Pieren en pissebedden Groep 5 en 6 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Natuur in de klas product PLUS-handleiding Pieren en pissebedden

Nadere informatie

Leskist PLUS-handleiding Drijven en zinken met Jip & Janneke Groep 3 en 4

Leskist PLUS-handleiding Drijven en zinken met Jip & Janneke Groep 3 en 4 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist PLUS-handleiding Drijven en zinken met Jip & Janneke

Nadere informatie

Leskist PLUS-handleiding Anders is leuk! Groep 3 & 4

Leskist PLUS-handleiding Anders is leuk! Groep 3 & 4 Leskist PLUS-handleiding Anders is leuk! Groep 3 & 4 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Dit is een

Nadere informatie

Leskist PLUS-handleiding Kriebelpoten Groep 1 en 2

Leskist PLUS-handleiding Kriebelpoten Groep 1 en 2 Leskist PLUShandleiding Kriebelpoten Groep 1 en 2 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Dit is een

Nadere informatie

Leskist THEMA handleiding Dorstlessen Groep 5 en 6

Leskist THEMA handleiding Dorstlessen Groep 5 en 6 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA handleiding Dorstlessen Groep 5 en 6 Dit is een

Nadere informatie

Buitenles PLUS-handleiding Kabouter IJssel Groep 1 en 2

Buitenles PLUS-handleiding Kabouter IJssel Groep 1 en 2 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Buitenles PLUS-handleiding Kabouter IJssel Groep 1 en 2 J Dit

Nadere informatie

Leskist THEMA-handleiding Op avontuur met je zintuigen Groep 3 en 4

Leskist THEMA-handleiding Op avontuur met je zintuigen Groep 3 en 4 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA-handleiding Op avontuur met je zintuigen Groep

Nadere informatie

Leskist PLUS-handleiding De wereld op je bord Groep 7 en 8

Leskist PLUS-handleiding De wereld op je bord Groep 7 en 8 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist PLUS-handleiding De wereld op je bord Groep 7 en 8 Dit

Nadere informatie

Leskist PLUS-handleiding Titel Koos Konijn Groep 3 en 4

Leskist PLUS-handleiding Titel Koos Konijn Groep 3 en 4 Leskist PLUS-handleiding Titel Koos Konijn Groep 3 en 4 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Dit is

Nadere informatie

Natuur in de klas product PLUS-handleiding Spriet de slak Groep 3 en 4

Natuur in de klas product PLUS-handleiding Spriet de slak Groep 3 en 4 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Natuur in de klas product PLUS-handleiding Spriet de slak Groep

Nadere informatie

Introductieles. Vogels in de klas. groep 5/6. Handleiding leerkracht. Inhoud in het kort. Kerndoelen. Lesdoelen

Introductieles. Vogels in de klas. groep 5/6. Handleiding leerkracht. Inhoud in het kort. Kerndoelen. Lesdoelen Handleiding leerkracht Vogels in de klas Introductieles Inhoud in het kort Voor de groepen 5-6 bieden we, naast verbale activiteiten, een werkblad aan waarmee de leerlingen aan de slag gaan. In deze les

Nadere informatie

Leskist PLUS-handleiding Opgeruimd houdt het netjes Groep 3 en 4

Leskist PLUS-handleiding Opgeruimd houdt het netjes Groep 3 en 4 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist PLUS-handleiding Opgeruimd houdt het netjes Groep 3 en

Nadere informatie

Natuur in de klas product PLUS-handleiding Uit de bol gaan Groep 1 en 2

Natuur in de klas product PLUS-handleiding Uit de bol gaan Groep 1 en 2 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Natuur in de klas product PLUS-handleiding Uit de bol gaan Groep

Nadere informatie

Uilen. Inleiding. Zintuigen van de uil. De jonkies van een uil. Soorten uilen

Uilen. Inleiding. Zintuigen van de uil. De jonkies van een uil. Soorten uilen Uilen Inleiding Ik wil mijn spreekbeurt houden over de uil, omdat ik het een leuk dier vind en ik vind de uil altijd heel wijs kijken. Uilen zijn nachtdieren. Daarom zie je ze zelden. Er leven 134 soorten

Nadere informatie

Leskist PLUS-handleiding De verdwaalde boom Groep 3 en 4

Leskist PLUS-handleiding De verdwaalde boom Groep 3 en 4 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist PLUS-handleiding De verdwaalde boom Groep 3 en 4 Dit

Nadere informatie

Leskist PLUS-handleiding Op avontuur met je zintuigen Groep 3 en 4

Leskist PLUS-handleiding Op avontuur met je zintuigen Groep 3 en 4 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist PLUS-handleiding Op avontuur met je zintuigen Groep 3

Nadere informatie

Leskist PLUS-handleiding Energiek Groep 7 en 8

Leskist PLUS-handleiding Energiek Groep 7 en 8 Leskist PLUS-handleiding Energiek Groep 7 en 8 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Dit is een NME

Nadere informatie

Leskist PLUS-handleiding Dorstlessen Groep 5 en 6

Leskist PLUS-handleiding Dorstlessen Groep 5 en 6 Leskist PLUS-handleiding Dorstlessen Groep 5 en 6 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Dit is een

Nadere informatie

inh oud 1. Inleiding 3 2. Uilen 4 3. Nest en broeden 4. De braakbal 5. Uilen in Nederland 6. Bijgeloof en verhalen 7. Filmpjes Pluskaarten

inh oud 1. Inleiding 3 2. Uilen 4 3. Nest en broeden 4. De braakbal 5. Uilen in Nederland 6. Bijgeloof en verhalen 7. Filmpjes Pluskaarten Uilen inhoud 1. Inleiding 3 2. Uilen 4 3. Nest en broeden 8 4. De braakbal 9 5. Uilen in Nederland 10 6. Bijgeloof en verhalen 14 7. Filmpjes 15 Pluskaarten 16 Bronnen en foto s 18 Colofon 19 1. Inleiding

Nadere informatie

Buitenles PLUS-handleiding Robin Hood Groep 5 en 6

Buitenles PLUS-handleiding Robin Hood Groep 5 en 6 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Buitenles PLUS-handleiding Robin Hood Groep 5 en 6 Dit is een

Nadere informatie

Wie eet wie en wie eet wat?

Wie eet wie en wie eet wat? Leerkracht Wie eet wie en wie eet wat? Maak een voedselweb Inhoud in het kort In deze les krijgen de leerlingen een beeld van de relaties tussen dieren en planten. Leerlingen maken een voedselweb van één

Nadere informatie

Natuur in de klas product PLUS-handleiding Vlijtig Liesje Groep 5-6

Natuur in de klas product PLUS-handleiding Vlijtig Liesje Groep 5-6 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Natuur in de klas product PLUS-handleiding Vlijtig Liesje Groep

Nadere informatie

Introductieles. Vogels in de klas. groep 7/8. Leerkracht. Inhoud in het kort. Kerndoelen. Lesdoelen

Introductieles. Vogels in de klas. groep 7/8. Leerkracht. Inhoud in het kort. Kerndoelen. Lesdoelen Leerkracht Introductieles Inhoud in het kort Voor de groepen 7-8 bieden we, naast verbale activiteiten, een werkblad aan waarmee de leerlingen aan de slag gaan. In deze les activeren de leerlingen hun

Nadere informatie

Buitenles PLUS-handleiding De hoorn van de Vikingkoning Groep 6 en 7

Buitenles PLUS-handleiding De hoorn van de Vikingkoning Groep 6 en 7 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Buitenles PLUS-handleiding De hoorn van de Vikingkoning Groep

Nadere informatie

Leskist PLUS-handleiding Aquarium zoekt Boots en co Groep 5-6

Leskist PLUS-handleiding Aquarium zoekt Boots en co Groep 5-6 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist PLUS-handleiding Aquarium zoekt Boots en co Groep 5-6

Nadere informatie

Leskist PLUS-handleiding Oud papier nieuw papier Groep 5 en 6

Leskist PLUS-handleiding Oud papier nieuw papier Groep 5 en 6 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist PLUS-handleiding Oud papier nieuw papier Groep 5 en 6

Nadere informatie

Natuur in de klas product PLUS-handleiding Vlijtig Liesje Groep 5 en 6

Natuur in de klas product PLUS-handleiding Vlijtig Liesje Groep 5 en 6 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Natuur in de klas product PLUS-handleiding Vlijtig Liesje Groep

Nadere informatie

Natuur in de klas product PLUS-handleiding De oppassers van de koolwitjes Groep 1 en 2

Natuur in de klas product PLUS-handleiding De oppassers van de koolwitjes Groep 1 en 2 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Natuur in de klas product PLUS-handleiding De oppassers van de

Nadere informatie

Introductieles. Vogels in de klas. groep 5/6. Leerkracht. Inhoud in het kort. Kerndoelen. Lesdoelen

Introductieles. Vogels in de klas. groep 5/6. Leerkracht. Inhoud in het kort. Kerndoelen. Lesdoelen Leerkracht Introductieles Inhoud in het kort Voor de groepen 5-6 bieden we, naast verbale activiteiten, een werkblad aan waarmee de leerlingen aan de slag gaan. In deze les activeren de leerlingen hun

Nadere informatie

Leskist PLUS-handleiding Bezige bijen Groep 5 en 6

Leskist PLUS-handleiding Bezige bijen Groep 5 en 6 Leskist PLUS-handleiding Bezige bijen Groep 5 en 6 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Dit is een

Nadere informatie

1. Doelgroep. 2. Relatieschema. Vogels. Reiger. Eend. Knobbelzwaan. Uil Kievit. Merel. Halsbandparkiet. Duif. Kraai. Meeuw. Woonomgeving: Voedsel:

1. Doelgroep. 2. Relatieschema. Vogels. Reiger. Eend. Knobbelzwaan. Uil Kievit. Merel. Halsbandparkiet. Duif. Kraai. Meeuw. Woonomgeving: Voedsel: 1 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1. Doelgroep... 4 2. Relatieschema... 4 3. Opzet van de lescyclus... 5 3.1. Algemeen doel van de lescyclus... 5 3.2. De doelstellingen... 5 4. Relatie met de kerndoelen...

Nadere informatie

Buitenles PLUS-handleiding Koning Poes Groep 1en 2

Buitenles PLUS-handleiding Koning Poes Groep 1en 2 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Buitenles PLUS-handleiding Koning Poes Groep 1en 2. Dit is een

Nadere informatie

Wie eet wie en wie eet wat?

Wie eet wie en wie eet wat? Leerkracht Wie eet wie en wie eet wat? Maak een voedselweb Inhoud in het kort In deze les krijgen de leerlingen een beeld van de relaties tussen dieren en planten. Leerlingen maken een voedselweb van één

Nadere informatie

Kruiswoordpuzzel Uilen van Nederland Wat weet jij over deze bijzondere dieren?

Kruiswoordpuzzel Uilen van Nederland Wat weet jij over deze bijzondere dieren? Kruiswoordpuzzel Uilen van Nederland Wat weet jij over deze bijzondere dieren? Groep Dit werkblad is geschikt voor kinderen uit de groepen 7 en 8. Introductie en instructie voor de leerkracht Middels deze

Nadere informatie

Klassengesprek - excursie

Klassengesprek - excursie 5 Klassengesprek - excursie Doelen Materialen Duur De leerlingen: herkennen verschillende dieren uit hun omgeving. weten dat er diereneters, planteneters en alleseters zijn. observeren het gedrag van dieren.

Nadere informatie

Leskist THEMA-handleiding Energiek Groep 7 en 8

Leskist THEMA-handleiding Energiek Groep 7 en 8 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA-handleiding Energiek Groep 7 en 8 Dit is een NME

Nadere informatie

Natuur in de klas product PLUS-handleiding Zaden om te zaaien Groep 3-4

Natuur in de klas product PLUS-handleiding Zaden om te zaaien Groep 3-4 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Natuur in de klas product PLUS-handleiding Zaden om te zaaien

Nadere informatie

Beestige bundel van: 1

Beestige bundel van: 1 Beestige bundel van: 1 2 Ordening van organismen organisme = een levend wezen, iets wat leeft. Er zijn meer dan anderhalf miljoen soorten organismen. Om een overzicht te krijgen worden deze organismen

Nadere informatie

Handleiding leerkracht

Handleiding leerkracht Meer van Galilea Inleiding Thema: het Meer van Galilea en de watervoorziening. Er komt aan de orde waar het Meer van Galilea ligt, bijzonderheden van het meer, het Meer Galilea van de Bijbel en het meer

Nadere informatie

Lees je wijzer met de ooievaar! Tekstbegrip oefenen met de vogels van Beleef de Lente

Lees je wijzer met de ooievaar! Tekstbegrip oefenen met de vogels van Beleef de Lente Lees je wijzer met de ooievaar! Tekstbegrip oefenen met de vogels van Beleef de Lente Groep Dit werkblad is geschikt voor kinderen uit de groepen 7 en 8. Introductie en instructie voor de leerkracht Middels

Nadere informatie

13 Werkblad bij de PLUS

13 Werkblad bij de PLUS Naam: Klas: Kleur elk vakje groen wanneer je ermee klaar bent! Lezen Doen in Zonneland Vragen bij Zonneland Bijkomende opdracht p. 3 - Waar heb je zelf al roofvogels gezien? - Wat weet je er al over? Kijk

Nadere informatie

Het onderzoek van de burgemeester 5/6

Het onderzoek van de burgemeester 5/6 Het onderzoek van de burgemeester De burgemeester hoorde dat kinderen ongerust zijn. Nee, ze zijn niet bang voor onweer of harde geluiden. Ze maken zich zorgen over de natuur. Dieren krijgen steeds minder

Nadere informatie

Wie eet wie en wie eet wat?

Wie eet wie en wie eet wat? Leerkracht Wie eet wie en wie eet wat? Maak een voedselweb Inhoud in het kort In deze les krijgen de leerlingen een beeld van de relaties tussen dieren en planten. Leerlingen maken een voedselweb van één

Nadere informatie

Handige Harry s. Handleiding en leerdoelen - 2de graad

Handige Harry s. Handleiding en leerdoelen - 2de graad Handige Harry s Handleiding en leerdoelen - 2de graad Van een aantal dieren kunnen aantonen dat ze aangepast zijn aan hun omgeving. De vaardigheden van dieren in verband brengen met hun levenswijze Voorbeelden

Nadere informatie

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld

Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Nationaal Gevangenismuseum Gevangen in beeld Groep 8 Les 1. Boeven in beeld Les 1. Boeven in beeld Nationaal Gevangenismuseum Groep 8 120 minuten Samenvatting van de les De les begint met een klassikaal

Nadere informatie

Onderzoek op de Boerderij 2010 Buitenopdrachten

Onderzoek op de Boerderij 2010 Buitenopdrachten Onderzoek op de Boerderij 2010 Buitenopdrachten paard sporen stap draf Paarden hebben hoefijzers. Pak eens een hoefijzer uit de emmer en bekijk hem goed. 1 Waar zijn de gaatjes voor? Waar zijn hoefijzers

Nadere informatie

Lees je wijzer met de ijsvogel! Tekstbegrip oefenen met de vogels van Beleef de Lente

Lees je wijzer met de ijsvogel! Tekstbegrip oefenen met de vogels van Beleef de Lente Lees je wijzer met de ijsvogel! Tekstbegrip oefenen met de vogels van Beleef de Lente Groep Dit werkblad is geschikt voor kinderen uit de groepen 7 en 8. Introductie en instructie voor de leerkracht Middels

Nadere informatie

Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel

Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel Doelgroep: Groep 4 t/m 8 Leerstofgebied: Wereldoriëntatie Werkvorm: Groepjes Duur: ± 30 minuten Doel van de opdracht: Leerlingen leren wat het favoriete voedsel

Nadere informatie

Lesdoelen De kinderen leren dat er woorden zijn die de (soort)naam voor mensen en dieren aanduiden en maken kennis met de term zelfstandig naamwoord.

Lesdoelen De kinderen leren dat er woorden zijn die de (soort)naam voor mensen en dieren aanduiden en maken kennis met de term zelfstandig naamwoord. groep 4 vakantie instaples 1 taal Lesdoelen De kinderen leren dat er woorden zijn die de (soort)naam voor mensen en dieren aanduiden en maken kennis met de term zelfstandig naamwoord. Materiaal Oefenblad

Nadere informatie

Van ei tot vogel. Rekenen met eieren. Vogels in de klas. groep 5-6. Leerkracht. Lesduur: Inhoud in het kort. Leerdoelen: Lesdoelen: Materiaal

Van ei tot vogel. Rekenen met eieren. Vogels in de klas. groep 5-6. Leerkracht. Lesduur: Inhoud in het kort. Leerdoelen: Lesdoelen: Materiaal Van ei tot vogel Rekenen met eieren Inhoud in het kort Leerlingen gebruiken een tabel met gegevens over de broedperiode van vogels (broedduur, verzorging van jongen, enz.). Ze maken zelf een tabel en berekenen

Nadere informatie

Natuur & Milieu. educatie. Groep 7. Braakballen. Dit is een product van Stichting Vogelpark Avifauna

Natuur & Milieu. educatie. Groep 7. Braakballen. Dit is een product van Stichting Vogelpark Avifauna Natuur & Milieu educatie Groep 7 Braakballen Dit is een product van Stichting Vogelpark Avifauna Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Leerdoelen, doelgroep, samenvatting 3. Lesschema 4. Inhoud en organisatie

Nadere informatie

Sporen opsnorren docentenhandleiding

Sporen opsnorren docentenhandleiding Sporen opsnorren docentenhandleiding Doelgroep: VMBO onderbouw Doelen: leerlingen: - Leren diersporen herkennen - Ontdekken dat diersporen overal om ons heen te vinden zijn - Leren voedingssporen te onderscheiden

Nadere informatie

2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27

2 > Kerndoelen 11. 4 > Aan de slag 15. 5 > Introductie van de manier van werken 22. 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 Inhoud 1 > Uitgangspunten 9 2 > Kerndoelen 11 3 > Materialen 12 4 > Aan de slag 15 5 > Introductie van de manier van werken 22 6 > Mogelijke werkvormen en de plaats op het rooster 27 7 > Waarom samenwerkend

Nadere informatie

Lesbrief Kikker viert de lente. Kikkertiendaagse: 21 t/m 30 maart Thema: Kikker viert de lente Leeftijd: voor kinderen van 3 tot en met 6 jaar

Lesbrief Kikker viert de lente. Kikkertiendaagse: 21 t/m 30 maart Thema: Kikker viert de lente Leeftijd: voor kinderen van 3 tot en met 6 jaar Lesbrief Kikker viert de lente Kikkertiendaagse: 21 t/m 30 maart 2018 Thema: Kikker viert de lente Leeftijd: voor kinderen van 3 tot en met 6 jaar Van 21 t/m 30 maart kleurt heel Nederland groen met het

Nadere informatie

Informatieles Vleermuizen

Informatieles Vleermuizen Informatieles Vleermuizen De les is bedoeld voor groep 5 t/m 8 van het primair onderwijs en leerjaar 1 en 2 van het voortgezet onderwijs. Er komen verschillende facetten over het leven van de vleermuis

Nadere informatie

Leskist THEMA-handleiding Bezige Bijen Groep 5 en 6

Leskist THEMA-handleiding Bezige Bijen Groep 5 en 6 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA-handleiding Bezige Bijen Groep 5 en 6 Dit is een

Nadere informatie

Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel

Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel Lesbrief Bodemdiertjes favoriete voedsel Doelgroep: Groep 6 t/m 8 Leerstofgebied: Wereldoriëntatie Werkvorm: Groepjes Duur: ± 30 minuten Doel van de opdracht: Leerlingen leren wat het favoriete voedsel

Nadere informatie

Van ei tot vogel. Rekenen met eieren. Vogels in de klas. groep 7-8. Leerkracht. Lesduur: Inhoud in het kort. Leerdoelen: Lesdoelen: Materiaal

Van ei tot vogel. Rekenen met eieren. Vogels in de klas. groep 7-8. Leerkracht. Lesduur: Inhoud in het kort. Leerdoelen: Lesdoelen: Materiaal Van ei tot vogel Rekenen met eieren Inhoud in het kort Leerlingen gebruiken een tabel met gegevens over de broedperiode van vogels (broedduur, verzorging van jongen, enz.). Ze maken zelf een diagram, berekenen

Nadere informatie

Lesbrief Beestjes tekenen naar verhaal

Lesbrief Beestjes tekenen naar verhaal Lesbrief Beestjes tekenen naar verhaal Doelgroep: Groep 5 t/m 8 Lesduur: ± 45 minuten Leerstofgebied: Wereldoriëntatie, Kunstzinnige oriëntatie Werkvorm: Zelfstandig Doel van de opdracht: Het leren hoe

Nadere informatie

Nationaal Park Hoge Kempen

Nationaal Park Hoge Kempen !! Nationaal Park Hoge Kempen Wat is een vogel? Wat is het verschil tussen roofvogels en uilen? Zijn er grote verschillen tussen roofvogels? Hoe kan ik roofvogels herkennen? Wat is de grootste roofvogel?

Nadere informatie

Leskist THEMA-handleiding Anders is leuk Groep 3 en 4

Leskist THEMA-handleiding Anders is leuk Groep 3 en 4 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA-handleiding Anders is leuk Groep 3 en 4 Dit is

Nadere informatie

Boer zoekt hulp NME-les voor groep 3 en 4

Boer zoekt hulp NME-les voor groep 3 en 4 Boer zoekt hulp NME-les voor groep 3 en 4 Handleiding leerkracht H Inleiding Vooraf: Op school hebben de leerlingen al nagedacht over hoe het zou zijn op de kinderboerderij. Wat zou een boer allemaal moeten

Nadere informatie

LESPAKKET ECOLOGIE. Naam. Dierenrijk is onderdeel van

LESPAKKET ECOLOGIE. Naam. Dierenrijk is onderdeel van LESPAKKET ECOLOGIE VMBO Naam Docent Klas LEKKER BEESTEN TUSSEN DE DIEREN Dierenrijk is onderdeel van WELKOM IN DIERENRIJK SPOREN Om ervoor te zorgen dat je een leuke en leerzame excursie hebt, volgen hier

Nadere informatie

Honger! Het voedselweb van de slechtvalk. voor de leerkracht. Instructie & Introductie. Tips: Opwarmopdracht. Junior. groep 7/8

Honger! Het voedselweb van de slechtvalk. voor de leerkracht. Instructie & Introductie. Tips: Opwarmopdracht. Junior. groep 7/8 Het voedselweb van de slechtvalk Instructie & Introductie Hoe vaak staan je leerlingen er bij stil dat een vogel ook andere dingen eet dan een vetbol? Wat stellen leerlingen zich eigenlijk voor bij het

Nadere informatie

7-12 jaar Scharrelavontuur. 7-12 jaar Scharrelavontuur

7-12 jaar Scharrelavontuur. 7-12 jaar Scharrelavontuur Geluiden Wees 1 minuut helemaal stil. Luister naar de geluiden om je heen. Hoeveel geluiden heb je gehoord? Welke geluiden heb je herkend? Je eigen geur maken Verzamel verschillende soorten blaadjes, mos,

Nadere informatie

Vogelproject Maak een poster over één van de vogels van BdL junior!

Vogelproject Maak een poster over één van de vogels van BdL junior! Vogelproject Maak een poster over één van de vogels van BdL junior! Groep Dit project is primair geschikt voor de groepen 5 en 6. Introductie en instructie voor de leerkracht Met dit project maken de kinderen

Nadere informatie

Voorbereiding post 2. Eten zoals je gebekt bent Groep 1-2

Voorbereiding post 2. Eten zoals je gebekt bent Groep 1-2 Voorbereiding post 2 Eten zoals je gebekt bent Groep 1-2 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 2: Eten zoals je gebekt bent, voor groep 1 en 2. Inhoud: Algemeen Verhaal

Nadere informatie

,:,- ::s (\') ., - n. -==-. (\) ==} (\) (\) (ih. (\) (h. b,. (\)

,:,- ::s (\') ., - n. -==-. (\) ==} (\) (\) (ih. (\) (h. b,. (\) ë' - ::s r,:,- -+ o -+ (\') 0 lo., o_ 0 - n. ==} -==-. < (ih o= (h b,. =g ) Tuinwandeling voor groep 1 / 2 van het primair onderwijs HET LIEVEHEERSBEESTJESPAD Tuin: Landzigt Tijdsduur: cira 1 uur Eigen

Nadere informatie

LESBRIEF LES 2 DE THT-LES SAMENVATTING LES 2 BENODIGDHEDEN DUUR LESDOELEN WERKVORMEN LINK ZAAKVAKKENINHOUD VOORBEREIDING

LESBRIEF LES 2 DE THT-LES SAMENVATTING LES 2 BENODIGDHEDEN DUUR LESDOELEN WERKVORMEN LINK ZAAKVAKKENINHOUD VOORBEREIDING SAMENVATTING In deze les wordt het onderwerp uitgediept en komen de leerlingen meer te weten over de verschillende redenen van verspilling. Eén reden van wordt uitgediept, namelijk de manier waarop de

Nadere informatie

Les 13a Zoek de verschillen

Les 13a Zoek de verschillen ZORGONDERWIJS / MG / BLOK 4 WE ZIJN ALLEMAAL ANDERS LES 13A Les 13a Zoek de verschillen Voorbeeldles SO/Zorgonderwijs/MG/Blok 4 We zijn allemaal anders Les 13 a+b: Zoek de verschillen Doel blok 4: Leerlingen

Nadere informatie

Dieren deel 1 luisteren en noteren X Muziek noteren X Luisteren O Individueel X Duo 1. Inleiding: Oriëntatie: 3. Delen oefenen:

Dieren deel 1 luisteren en noteren X Muziek noteren X Luisteren O Individueel X Duo 1. Inleiding: Oriëntatie: 3. Delen oefenen: Dieren deel 1 luisteren en noteren Groep 3-6 Eindproduct Kinderen maken grafische notaties van muziek die over dieren gaat. Onderdeel O Zingen O Muziek maken X Muziek noteren X Luisteren O Bewegen Leerdoelen

Nadere informatie

4 Vind me dan. Achtergrondinfo Planten en dieren hebben allerlei manieren om niet op te vallen. Deze kunnen onderverdeeld worden in:

4 Vind me dan. Achtergrondinfo Planten en dieren hebben allerlei manieren om niet op te vallen. Deze kunnen onderverdeeld worden in: 4 Vind me dan Er is altijd wel een verjaardag of een ander feestje om te vieren. En bij een feestje horen cadeautjes. Maar voor het zover is, wil je het cadeautje natuurlijk zo goed mogelijk verstoppen.

Nadere informatie

Werkbundel de steenuil Iedere Limburgse gemeente adopteerde

Werkbundel de steenuil Iedere Limburgse gemeente adopteerde Werkbundel de steenuil Iedere Limburgse gemeente adopteerde Welke soort werd geadopteerd door de hieronder vermelde gemeenten? een zeldzame planten- of diersoort. Tongeren Herstappe Steenuil Heers Borgloon

Nadere informatie

Een moeilijk woord voor Natuurbrug is Ecoduct. Wat dat nu precies is, legt de schrijver Frank van Pamelen hieronder nog eens uit.

Een moeilijk woord voor Natuurbrug is Ecoduct. Wat dat nu precies is, legt de schrijver Frank van Pamelen hieronder nog eens uit. Ecoduct Een moeilijk woord voor Natuurbrug is Ecoduct. Wat dat nu precies is, legt de schrijver Frank van Pamelen hieronder nog eens uit. Ecoduct Wat is dat dan precies, een ecoduct? Zo vroeg een jonge

Nadere informatie

Betreft: Aanvullende informative quickscan Flora & Fauna Locatie: Wijbosscheweg 107, Schijndel Kenmerk: Tm2011.099QFF BRF Datum: 19 11 2012

Betreft: Aanvullende informative quickscan Flora & Fauna Locatie: Wijbosscheweg 107, Schijndel Kenmerk: Tm2011.099QFF BRF Datum: 19 11 2012 Betreft: Aanvullende informative quickscan Flora & Fauna Locatie: Wijbosscheweg 107, Schijndel Kenmerk: Tm2011.099QFF BRF Datum: 19 11 2012 Built By Brekel T.a.v. Dhr. G. van den Brekel Sweelinckplein

Nadere informatie

Wat is Kraak kracht? Kraak kracht

Wat is Kraak kracht? Kraak kracht Wat is? Met de kaarten van Kraak Kracht evalueert u Kraak de Klas. U gaat door middel van de vragen die op de kaarten staan in gesprek met de leerlingen over de vaardigheden die ze hebben gebruikt. U kunt

Nadere informatie

Leskist PLUS-handleiding De energieke club Groep 5 en 6

Leskist PLUS-handleiding De energieke club Groep 5 en 6 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist PLUS-handleiding De energieke club Groep 5 en 6 Dit is

Nadere informatie

jaar 1 Dieren en hun vacht voorbeeldles uit het thema wie ben ik?

jaar 1 Dieren en hun vacht voorbeeldles uit het thema wie ben ik? MB jaar 1 Dieren en hun vacht voorbeeldles uit het thema wie ben ik? DaVinci, Enschede 2014 www.demethodedavinci.nl www.uitgeverijdavinci.nl Met medewerking van: Michael de Wit, Jessica Huls Vormgeving:

Nadere informatie

China. Stadsgeluiden in China. 3 lessen rond geluiden in een Chinese stad. Vakgebied: Muziek. Lesduur: 60 minuten per les

China. Stadsgeluiden in China. 3 lessen rond geluiden in een Chinese stad. Vakgebied: Muziek. Lesduur: 60 minuten per les China Stadsgeluiden in China 3 lessen rond geluiden in een Chinese stad Vakgebied: Muziek Lesduur: 60 minuten per les China Pagina 1 - Stadsgeluiden in China - Colofon Stadsgeluiden in China Les voor groep

Nadere informatie

boos, gekwetst, opgelucht, spijt, teleurgesteld, verdrietig, vrolijk

boos, gekwetst, opgelucht, spijt, teleurgesteld, verdrietig, vrolijk groepsfase performing VOORBEREIDING Lesdoel Nodig Kwink van de Week Een sterke groep Ik weet wat ruzie is. - Velletjes papier in verschillende kleuren (bij Oriëntatie) - Downloads: De Grote Kink met de

Nadere informatie

Lesactiviteit 2.1 Aanpassingen vogels algemeen en die van kusttrekvogels

Lesactiviteit 2.1 Aanpassingen vogels algemeen en die van kusttrekvogels Lesactiviteit 2.1 Aanpassingen vogels algemeen en die van kusttrekvogels Werkvorm: Klassikaal, binnen. Materialen: bord; plaatjes van vogels, opgezette vogels of delen daarvan. Achteraan deze lesactiviteit

Nadere informatie

Voorbereiding post 2. Eten zoals je gebekt bent Groep 3-4-5

Voorbereiding post 2. Eten zoals je gebekt bent Groep 3-4-5 Voorbereiding post 2 Eten zoals je gebekt bent Groep 3-4-5 Welkom bij IVN Valkenswaard-Waalre Dit is de digitale voorbereiding op post 2: Eten zoals je gebekt bent, voor groep 3, 4 en 5. Inhoud: Algemeen

Nadere informatie

Een nest vol ooievaars

Een nest vol ooievaars Vogels in de klas Leerkracht groep 1-4 Een nest vol ooievaars Voorleesgedicht met taalactiviteiten veer paal Inhoud in het kort Voorleesgedicht waarbij kinderen kennismaken met begrippen rond een thema

Nadere informatie

3 Voedselweb van het wad

3 Voedselweb van het wad Spel Doel: De leerlingen leren dat verschillende waddieren en planten van elkaar afhankelijk zijn, doordat ze elkaar eten. Alle dieren en planten zijn met elkaar verbonden, in een voedselweb. Materialen:

Nadere informatie

Kaartenset gewervelde dieren

Kaartenset gewervelde dieren Kaartenset gewervelde dieren Deze set met plaatjes is het tweede en laatste deel van de kaartjes met gewervelde- en ongewervelde dieren op. Ieder kaartje bevat een afbeelding van het dier in kwestie, met

Nadere informatie

- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens.

- ontdekken dat stilte en rust helpen om een gepaste uitdrukking te vinden voor gevoelens. Tuin van Heden 2 Werken met kunst in de paasperiode Opmerking vooraf: Voor de uitwerking van deze lessen hebben we doelen gehaald uit verschillende thema s van de betreffende graad. Na elk doel verwijzen

Nadere informatie